A Kan Bawmtu Jehovah
“Bawmhnak ka hmuh dingmi cu Bawipa [“Jehovah,” NW] sinin a ra lai, van le vawlei sertu a simi sin cun a ra lai.”—SALM 121:2.
1, 2. (a) Zeicah kan dihlak in caan khatkhat ah bawmhnak kan herh tiah ti khawh a si? (b) Jehovah cu zeibantuk Bawmtu dah a si?
BAWMH a herh bal lomi aho dah a um? A ngaingai ti ahcun, kan dihlak in harnak nganpi tei awkah, a fakmi sunghlohnak le a harmi hneksaknak inkhawh awkah caan khatkhat ah bawmhnak kan herh. Minung nih bawmhnak an herh tikah, zohkhenh a hmangmi hawikawm kha an va fuhpanh tawn. Mah hawikawm kha harnak chimh tikah harnak kha in awk a fawiter deuh ko lai. Sihmanhsehlaw minung hawi nih bawmh khawhmi cu ri a ngei. Cupinah, na herh tikah a zungzal an in bawm kho theng lai lo.
2 Sihmanhsehlaw, ṭhawnnak le thazang ah ri a ngei lomi Bawmtu pakhat a um. Cuhleiah, kan hlaw bal hna lai lo tiah aamah a kan khan fawn. Amah cu aho a si ti kha salm caṭialtu nih zumhnak tling khitkhet te he hitin a rak thanh: “Bawmhnak cu Jehovah sinin ka hmuh.” (Salm 121:2, NW) Zeicahdah hi salm caṭialtu nih hin Jehovah nih a ka bawmh hrimhrim lai tiah a rak zumh? A phi hmuh awkah, Salm 121 kha ṭhate in zoh u sih. Cutin zohnak thawngin Jehovah kha a kan Bawmtu in zeicah kan hnabei a sei khawh ti kha kan hngalh lai.
Mi A Deuh Lomi Bawmhnak Hrampi
3. Zei bantuk tlang kha dah salm caṭialtu nih a rak cuanh i, zeicah a cuanh?
3 Zumh awk a hrampi pakhat in Jehovah sertu a sinak kha fianter awkah salm caṭialtu nih hitin a rak thawk: “Tlang khi ka hei cuan hna i, khuazei in dah bawmhnak ka hmuh lai? ka ti. Bawmhnak ka hmuh dingmi cu Bawipa [“Jehovah,” NW] sinin a ra lai, van le vawlei sertu a simi sin cun a ra lai.” (Salm 121:1, 2) Salm caṭialtu nih tlang sawhsawh khi a rak cuan lo. Mah bia hna hi khumh a rak si lioah Jehovah biakinn cu Jerusalem ah a rak um. Langhternak in Jehovah a umnak a simi, mah khua cu Judah ram tlangsang cungah cun a rak um. (Salm 135:21) Jehovah biakinn umnak Jerusalem tlang kha cuan in Jehovah bawmhnak kha hnabei sei ngaiin salm caṭialtu nih a rak zoh ko lai. Zeicahdah salm caṭialtu nih Jehovah nih a ka bawmh khawh hrimhrim lai tiah a rak zumh? Zeicahtiah amah cu “van le vawlei Sertu” a si caah a si. A taktak ah, salm caṭialtu nih ‘keimah bawmh awkah ṭhawnnak in a khatmi Sertu kha zei hmanh nih a kham kho lo ti cu a fiang!’ tiah a rak timi a si.—Isaiah 40:26.
4. Jehovah cu a mi hna herhmi bawmh awkah aa hlau peng ti kha salm caṭialtu nih zeitindah a rak langhter i, cu nih zeicah mi a hnemh?
4 Jehovah cu a salle herhmi bawmh awkah aa hliphlau peng ti kha salm caṭialtu nih hitin a fianter chap: “A ka hupphengtu cu i ṭhang peng ko sehlaw, ka tlukter sawh hlah seh. Israel hupphengtu cu a ngu bal lo i aa hngilh bal lo.” (Salm 121:3, 4) Amah aa bochanmi hna tho kho ti lo tiangin rilhding asiloah ‘tlukding’ kha Pathian nih a onh lo. (Phungthlukbia 24:16) Zeicah a onh lo? Zeicah ti ahcun Jehovah cu aa ṭhang pengmi a tuu a zohkhenhtu tukhal bantuk a si caah a si. Cu nih mi a hnemh ngai a si lo maw? A mi pawl bawmh an herhmi kha chikkhatte hmanh a mit a chinh kanh hna lai lo. Annih kha chun zan in a hngah peng hna.
5. Zeiruangah Jehovah nih “orhlei” kam ah ka um tiah a ti?
5 Jehovah cu a mi hna Hupphengtu a si taktak ti a zummi salm caṭialtu nih hitin a rak ṭial: “Jehovah nih an ven ko. Jehovah cu na orhlei kam ah a ummi na thladem a si. Chun ah ni nih harnak an pe lai lo i zan ah thlapa zong nih harnak an pe ve lai lo. (Salm 121:5, 6, NW) Nichuahlei Laifang ram ah, ni a linh lingcing lio i khual a tlawngmi pakhat kha dornak thladem nih a huhphenh. Jehovah cu a mi hna caah intuar khawh lomi harnak in a hupphengmi thladem bantuk a si. Jehovah cu “orhlei” kam ah a um timi bia kha philhhlah. Hlan raltuknak ah, ralkap nih kehlei in a tlaihmi phaw nih a orhlei kut cu a hup setsai lo. Zumhfekmi hawi pakhat nih ralkap orhlei ah dir in ral a tuknak thawngin a huhphenh. Mah hawi bantuk cun, Jehovah cu amah a biami hna lei ah zumhawktlak tein dir in annih kha bawmh awkah timhcia a si zungzal.
6, 7. (a) Jehovah nih a mi hna bawmh kha a ngol bal lai lo ti kha salm caṭialtu nih zeitindah a kan zumhfehter? (b) Zeiruangah salm caṭialtu bantukin fekte in zumhnak kan ngeih khawh?
6 Jehovah nih a mi hna bawmh kha a ngol lai maw? Cucu a ruah in ruah khawh lomi a si. “Jehovah nih ṭhatlonak chungin an ven lai i na nunnak kha himte in a chiah lai. Atu in zungzal tiang, na rat ah siseh, na kal ah siseh, an zohkhenh zungzal lai” tiah salm caṭialtu nih biatlang a rak donghter. (Salm 121:7, 8, NW) Caṭialtu nih atu nak in hmai lei caan ca tu fakkhun in a chim kha philh hlah. Hmasa i ahme 5 ahkhan salm caṭialtu nih “Jehovah nih an ven ko” tiah a ti. Sihmanhsehlaw salm caṭialtu nih hika a hme ahhin cun “Jehovah nih . . . an ven lai” tiah a ti. Cucaah a hmaanmi biatu hna nih Jehovah bawmhnak cu hmailei tiang a um hrimhrim lai tiah an zumh. Khua zei an kal hmanh le zei harnak an ton hmanhah, annih kha a bawmh khawh zungzal hna lai.—Phungthlukbia 12:21.
7 A taktak ti ahcun, lianngan bik Sertu nih zawnruahnak a ngeimi tuu zohkhenhtu in nem te le hliphlau tein a ummi vengtu in a salle cu a congh hna ti kha Salm 121 caṭialtu nih a zumh. Jehovah cu aa thlen lo caah salm caṭialtu bantukin zumh awk a kong kan ngei. (Malakhi 3:6) Mah nih pumsalei huhphenhnak kan hmu zungzal lai ti a chim duhmi a si maw? A si lo. Sihmanhsehlaw a kan Bawmtu in kan i bochan chung cu thlaraulei ṭihnung a chuahtermi thil vialte in a kan ven lai. ‘Jehovah nih zeitindah a kan bawmh lai’ tiah biahalnak tuah cu a phung a si ko. A kan bawmh ning lam pali kha ṭhate in zoh u sih. Hi capar ahhin, Baibal chan ah a salle kha zeitindah a rak bawmh hna ti kan i ruah lai. A changtu capar ah, tuchan a mi hna kha zeitindah a bawmh hna ti kan i ruah te lai.
Vancungmi Hna Sinin Bawmhnak
8. Vancungmi nih Jehovah i vawlei lei a salle hna ṭhatnak ca duhnak lungthin an ngeihmi hi zeicah khuaruahhar awk a si lo?
8 Jehovah uknak tangah vancungmi a nuai nuai in an um. (Daniel 7:9, 10) Hi thlarau fale nih hin a duhnak kha zumhawktlak tein an tuah. (Salm 103:20) Annih nih Jehovah nih amah a biami kha a dawttuk hna i bawmh a duh hna ti kha ṭhate in an hngalh. Cucaah vancungmi nih Jehovah i vawlei lei a salle hna ṭhatnak ca duhnak lungthin an ngeih ngaimi hi khuaruahhar awk a si lo. (Luka 15:10) Cun vancungmi hna cu minung bawmh awkah Jehovah hmanmi an si caah an i lawm lai ti cu a fiang ko. Jehovah nih hlanlio chan i a salle minung va bawmh awkah van-cungmi kha zeitindah a rak hman hna?
9. Pathian nih vancungmi hna kha zumhawktlak minung huhphenh awkah ṭhawnnak a pekning hna kha tahchunhnak in chim.
9 Zumhawktlak minung kha huhphenh in khamh awkah Pathian nih vancungmi kha ṭhawnnak a pek hna. Vanmi pahnih nih Lot le a fanule pahnih kha Sodom le Gomorrah rawhnak khan an rak luatter hna. (Genesis 19:1, 15-17) Vanmi pakhat nih Jerusalem a tlerhtu Assiria ralkap 185,000 kha a rak thah hna. (2 Siangpahrang 19:35) Daniel chiandeih khor i thlak a rak si ahkhan Jehovah nih “chiandeih hna cu an ka phih awkah a vancungmi kha a run thlah hna.” (Daniel 6:21, 22) Vanmi pakhat nih Piter kha thonginn chung khan a rak thlah. (Lamkaltu 12:6-11) Vanmi bawmhnak adang tampi kha Baibal nih a langhter i mah nih khan Salm 34:7 nih “Bawipa a ṭihmi cu a vancungmi nih khan an zoh hna i ṭihnak chungin an luatter hna” a timi kha a fehter.
10. Profet Daniel thazang va pek awkah Jehovah nih vanmi pakhat kha zeitindah a rak hman?
10 A caancaan ah, zumhawktlakmi minung hna thazang va pek in ṭhawnter awkah Jehovah nih vanmi kha a hman tawn hna. Lung a su ngaimi tahchunhnak pakhat kha Daniel angan 10 ah hmuh a si. Mah lio caanah, Daniel cu kum 100 a si kho men. Profet cu a lung a rak dong tuk, Jerusalem hrawh a sining le biakinn remh ṭhan a nuarh ruangah a si ti kha a lang. Ṭihnungmi langhnak a hmuh hnu zongah a ther in a rak ther. (Daniel 10:2, 3, 8) Pathian nih dawtnak in amah hnemh awkah vanmi pakhat a rak thlah. Pathian mit ah “duhnung ngaimi pa” a si kha voi khatnak tam in vanmi nih a rak theihter. Zeidah a phi chuak a si? Tarpa profet nih vanmi kha “thazang na ka pek” tiah a rak ti.—Daniel 10:11, 19, NW.
11. Thawngṭha chimnak rian lamhruai awkah vancungmi hman an sinak tahchunhnak pakhat cu zeidah a si?
11 Jehovah nih thawngṭha chimnak rian lamhruai awk zongah vanmi kha a rak hman hna. Ethiopia bawipa kha Khrih kong va chimh dingah vanmi pakhat nih Filip kha lam a rak hruai i a hnuah mah bawi cu tipil a rak ing. (Lamkaltu 8:26, 27, 36, 38) A rauh hlanah, cuarpar tan lomi Jential mi hna thawngṭha va chimh kha Pathian nih a rak duh. Langhnak pakhat ah, vanmi pakhat cu Pathian a ṭihzahmi Jential mi Kornelias sinah a rak lang i lamkaltu Piter kha va sawm awkah a rak fial. Kornelias a bia phorhtu pawl nih Piter kha an ton tikah “Kornelias . . . nih cun na bia kha a theih ve nakhnga Pathian vancungmi pakhat nih nangmah cu a inn rat va sawm awkah amah cu a chimh” tiah an ti. An chim bantuk cun Piter nih a rak tuah i cuarpar tan lomi Jential mi hna cu Khrihfa bu chungmi ah an hung i cang. (Lamkaltu 10:22, 44-48) Duhnak taktak a ngeimi he i ton awkah vancungmi pakhat nih an bawmh kha hei hngal law zeitindah na um nga ti khi ruat tuah hmanh!
Thiang Thlarau In Bawmhnak
12, 13. (a) Zeiruangah Jesuh a lamkaltu pawl nih thiang thlarau nih a kan bawmh khawh ti zumh awk a kong ṭha an ngeih? (b) Zei lam hna in dah kum zabu pakhatnak Khrihfa hna cu thiang thlarau nih ṭhawnnak a rak pek hna?
12 Jesuh nih a thih hlan deuh te ahkhan, a zultu hna kha bawmtu ngei loin kaltak nan si lai lo tiah aamah a rak khan hna. Pa nih annih cu “Bawmtu, Thiang Thlarau” a pek hna lai. (Johan 14:26) Lamkaltu hna cu thiang thlarau nih a kan bawmh lai ti zumh awk a kong ṭha an ngei. Thawchuahhnawhmi Cathiang cu Jehovah nih a mi hna bawmh awkah a ṭhawng bikmi ṭhawnnak, thiang thlarau a rak hmanning tahchunhnak in a khat.
13 Jehovah nih a duhnak kha minung nih an tuah nakhnga caah annih kha ṭhawnnak pek awkah thiang thlarau kha voitampi a hman. Israel ram kha khamh awkah Biaceihtu hna kha thiang thlarau nih ṭhawnnak a rak pek hna. (Biaceihtu 3:9, 10; 6:34) Mah thlarau nih khan ralchannak lakah ralṭha tein phungchim peng awkah kum zabu pakhatnak Khrihfa hna kha ṭhawnnak a rak pek hna. (Lamkaltu 1:8; 4:31) An phungchimnak hlawhtlinnak cu thiang thlarau rianṭuannak i a fekmi langhtertu a si. “Fimthiamnak a ngei lomi, mi sawsawh menmen” a simi hna nih Pennak thawng kha mah lio i hngalhmi vawlei pumpi ah an rak karhter khawh ning kha zeiti hlei in chim khawh awk a kong a um ti hnga maw?—Lamkaltu 4:13; Kolose 1:23.
14. Jehovah nih a mi hna kha hngalhnak ngeih awkah a thiang thlarau kha zeitindah a rak hman?
14 Jehovah nih a mi hna hngalhnak ngeih awk ca zongah a thiang thlarau kha a rak hman. Pathian thlarau bawmhnak in Josef nih langhnak hmuhnak he aa sengtlaimi Faraoh mang kha a rak leh khawh. (Genesis 41:16, 38, 39) Jehovah nih aa timhmi kha thlarau hmangin toidormi hna sinah a phuan, sihmanhsehlaw aa porhlawmi hna sin cun a thuh. (Matthai 11:25) Cucaah, “amah a dawtu hna ca i” Jehovah timhmi he aa sengtlai in Paul nih: “Pathian nih a Thlarau in kannih sinah khan a phuan” tiah a rak ti. (1 Korin 2:7-10) Minung pakhat nih thiang thlarau bawmhnak lawngin Pathian duhnak kha a hngalhthiam khawh taktak lai.
Pathian Bia Sinin Bawmhnak
15, 16. Fim ngaiin thil tuah awkah Joshua cu zei tuah fial dah a rak si?
15 Jehovah thawchuahhnawhmi Bia cu ‘biatak cawnpiaknak caah a ṭhahnem i’ Pathian salle kha ‘tlamtlingmi le thil ṭha phun zakip a tuah khomi’ a siter khawh hna. (2 Timote 3:16, 17) Hlanlio i Pathian mi hna kha khumh a rak si cangmi Pathian Bia cheuchum nih zeitindah a bawmh hna ti mi tahchunhnak tampi Baibal chungah a um.
16 Cathiang nih Pathian biatu hna kha lamhruainak ṭha a hmuhter hna. Joshua cu Israel mi lamhruai awk i rianpek a rak si tikah hitin ti a rak si: “Hi phungbia [Moses nih a rak khumhmi] ca-uk nih hin na kaa kha chuahtak hlah seh; sihmanhsehlaw a chungah aa ṭial-mi vialte ningin tuah awkah ralring tein na um nakhnga, chun zan in mah cucu na ruat lai; zeitintiah khi tikah na lam kha na tluanter lai i khi tikah khua awng na tong lai.” Pathian nih Joshua kha khuaruahhar fimnak kan pek lai tiah a rak kamh lo kha philhhlah. Mah nakin cun, Joshua nih “phungbia ca-uk” kha a rel i ṭha tein a ruah ahcun fim ngaiin thil a tuah khawh lai.—Joshua 1:8; Salm 1:1-3.
17. Daniel le siangpahrang Josiah cu an hmuh khawhmi Cathiang cheuchum nih zeitindah a rak bawmh hna?
17 Pathian nih a duhnak le aa tinhmi phuan awk zongah a Bia kha a hman. Tahchunhnak ah, Danial nih Jerusalem cu zei can dah hmunking ah a can lai ti kha Jeremiah ṭialmi in a rak hngalh. (Jeremiah 25:11; Daniel 9:2) Josiah Judah ram i a bawi lioah zeidah a cang ti zong kha ruat tuah hmanh. Kha lio ahkhan mi hna cu Jehovah sin khan an pial i siangpahrang hna nih Nawlbia i tlen ding le zulh ding kha an rak tlolh. (Deuteronomi 17:18-20) Sihmanhsehlaw biakinn remh a si lioah, Moses nih a ṭialmi si dawh a simi “phungbia cauk” kha an rak hmuh. Mah cauk cu hlan kum 800 hrawng i an rak ṭial dihmi hramkek cauk a si kho men. Josiah nih a chung ummi an rel i a theih hnuah, Jehovah duhnak in mi hna an pial zia kha a hun hngalh i siangpahrang nih cauk i aa ṭialmi zulh awkah tuah ding rian hna kha ṭhate in a rak khan. (2 Siangpahrang 22:8; 23:1-7) Hlanlio Pathian mi hna cu an hmuh khawhmi Pathian Bia cheuchum in bawmhnak an hmu ti a fiang a si lo maw?
Zumtu Hawi Hmangin Bawmhnak
18. Biatu taktak nih midang a bawmh fate Jehovah ruangah a si tiah zeicah kan ti khawh?
18 A caancaan ah Jehovah bawmhnak cu zumtu hawile sinin a ra tawn. A ngaingai ti ahcun, biatu taktak pakhat nih midang a bawmh fate Pathian ruangah a si. Ziah cutin kan chim khawh? A ruang pahnih a um. Pakhatnak ah, Pathian thiang thlarau aa tel ruangah a si. Mah nih khan an cungah thlarau huham ngeih a duhmi hna sinah dawtnak le ṭhatnak aa telmi thlarau theitlai kha a tlaiter hna. (Galati 5:22, 23) Cucaah, Pathian sal pakhat nih midang va bawmh duhnak a ngeih tikah, a cungah Pathian thlarau rian a ṭuan ti a langhter tu a si. Pahnihnak ah, Pathian muikeng in ser kan si. (Genesis 1:26) Mah nih zangfahnak le zawnruahnak aa telmi amah sining hna langhter khawhnak kan ngeih kha a chimduhmi a si. Cucaah Jehovah sal pakhat nih midang a bawmh tik paohah, bawmhnak Hrampi taktak i a muisam a langhter a si.
19. Baibal ah langhter a si bantukin Jehovah nih zumtu hawile hmangin zeitindah mi kha bawmhnak a pek?
19 Baibal chanah, Jehovah nih zumtu hawi hmangin zeitindah mi kha bawmhnak a pek? Baruch nunnak khamhnak caah Jeremiah nih ruahnak a rak cheuh bantuk khan Jehovah nih a sal pakhat hmangin midang kha ruahnak a cheuh tawn hna. (Jeremiah 45:1-5) Masidonia le Grik ram i Khrihfa hna nih Jerusalem i a si fakmi unau hna bawmh awkah lungthawhnak an ngeih bantuk khan biatu taktak hna nih zumtu hawi pawl kha a caancaan ah thilri lei in an bawmh hna. Mah bantuk an nunsiannak ruangah khan ‘Pathian cu lawmh’ awk a tlak tiah Paul nih a rak chim.—2 Korin 9:11.
20, 21. Zeibantuk thil umtuning ah dah Rom khua i unau hna thawngin Paul cu a thazang a tlun?
20 A hleikhunin Jehovah salle pakhat le pakhat thazang i pek in i ṭhawnter awkah an i zuamnak kong khumhmi cu mi lung a su ngai. Tahchunhnak in lamkaltu Paul kong hi ruat hmanh. Paul cu Rom khua ah thongtla pakhat in Appian Lam tiah mi hngalhmi Rom ram i lam nganpi ningin a rak kal. Khualtlawng pawl nih a hleiin mah lam a donghnak lei kha an rak kal duh lo, zeicahtiah cerh umnak hmun, hmun niam kha tan a hauh caah a si.a Rom khua khrihfabu unau hna nih Paul a ra lio ti kha an rak theih. Annih nih zeidah an rak tuah lai? Inn ah thadam ngaiin Paul a rat kha an hngak lai maw?
21 Mah khualtlawnnak i Paul he a rami Baibal ṭialtu Luka nih zeidah a rak cang ti kha hitin a kan chimh: “Rom khua i a ummi unau pawl nih kan thawng kha an rak theih i Appius Chawdawrnak Hmun timi hmun le Khual Buk Pathum tiang khan an rak kan don.” A cangmi kha na mitthlam ah na cuanter kho maw? Paul a ra lio ti a theimi thlahmi unaupa pawl cu amah va ton awkah Rom khua in an rak chuak. Mah thlahmi cheukhat nih Rom in meng 46 hrawng a hlatmi khual ṭhip khat dinhnak tiah mi zapi theihmi Appius Chawdawrnak Hmun in an hngah. A taangmi unau pawl nih cun khua in meng 36 hlat i a ummi dinhnak hmun, Khual Buk Pathum in an hngah. Paul nih tah zeitindah a rak leh hna? Luka nih “Paul nih a hmuh hna tikah Pathian kha a lawmh i a thazang a tlung” tiah a ti. (Lamkaltu 28:15) I zuam in mah lam a rak tanmi unaupa pawl a rak hmuh hna men in Paul a thazang a rak tlun le a hna a rak ngammi kha ruat ko hmanh! Mah a ṭha- hnemmi bawmhnak ruangah Paul nih aho dah a rak lawmh? Bawmtu Jehovah Pathian kha a rak lawmh.
22. 2005 ca i kan kumcang Baibal cu zeidah a si i, a changtu capar ah zeidah ruah a si lai?
22 Pathian pehtlaihnak lei kong thawchuahhnawh in ṭialmi nih bawmtu a sinak kong a fianter ti cu a fiang ko. Amah cu tluktu ngeilomi Bawmtu a si. Tlak ngaiin Jehovah Hngaltu hna cu Salm 121:2 [NW] bia “Bawmhnak cu Jehovah sinin ka hmuh” timi kha an kum cang Baibal in an tar lai. Sihmanhsehlaw Jehovah nih nihin ah zeitindah a kan bawmh? Mah cu a changtu capar ah ruah a si lai?
2005 Ca Kum Cang Baibal: “Bawmhnak Cu Jehovah Sinin Ka Hmuh.”—Salm 121:2, NW.
[A Tanglei Fianternak]
a Mah khual lam a rak kalmi Rom mi biazai phuahthiam Horace nih (B.C.E. 65—8), mah khualtlawnnak i baat a si zia kha a rak chim. Appius Chawdawrnak Hmun cu “tilawng zattu in an khat i riahnak hmun a um setsai lo” tiah Horace nih cun a chim. “Fikfa hna le utlak ral” le ti “thur” kongah a rak phunzai.
Naa Cinken Maw?
Jehovah nih
• vancungmi hna in
• thiang thlarau hmangin
• thawchuahhnawhmi a Bia in
• zumtu hawile hmangin zeitindah mi a bawmh?
[Cahmai 18nak i Hmanthlak]