CɅNTESɅNTEL 1
I bajñel ticʼol lac bʌ
¿CHUQUI YOM I YɅL JIÑI?
Jiñʌch jumpʼejl melbalʌl (chaʼleya) muʼ bʌ i coltañonla chaʼan:
Yom la cujil pijt chaʼan mi lac ñusan lac bʌ ti chuqui la com
Mi lac ticʼ lac bʌ tiʼ melol chuqui jach
Mi lac tsʼʌctesan jiñi eʼtel (troñel) mach bʌ añic mi lac mulan
Mi lac ñaxan ñaʼtan yambʌlob
¿CHUCOCH ÑUC I CʼɅJÑIBAL?
Jiñi xbiʼtalob yujiloʼ bʌ i bajñel ticʼol i bʌ maʼañic miʼ jacʼob i mel mach bʌ weñic anquese wen utsʼatax yilal. Pero jiñi mach bʌ yujilobic i bajñel ticʼol i bʌ:
Wen jontolob
Miʼ tajob cʌlʌx chʼijiyemlel
Miʼ ñucʼob cʼujts, miʼ cʼʌñob droga yicʼot miʼ japob lembal
Miʼ tech i cʼuxob chuqui jach
Jumpʼejl estudio tsaʼ bʌ mejli, tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi xbiʼtalob yujiloʼ bʌ i bajñel ticʼol i bʌ maʼañic miʼ wen tajob wocol tiʼ caj taqʼuin, tiʼ tojlel yumʌlob i maʼañic miʼ wen cʼamʼañob cheʼ tsaʼix i tajayob i colel. Ili estudio tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtan jiñi xmaestra Angela Duckworth, am bʌ ti jiñi Universidad ti Pensilvania «chaʼan ñumen wen cheʼ la cujil i ticʼol lac bʌ».
¿BAJCHEʼ MIʼ MEJLEL A CɅNTESAÑOB?
Cheʼ maʼ wʌl maʼañic, mach a chaʼ sutqʼuin a tʼan
PRINCIPIO AM BɅ TI BIBLIA: «Mi tsaʼ wʌlʌ chaʼan an chuqui mi caj a mel, yom maʼ mel, mi tsaʼ wʌlʌ chaʼan maʼañic chuqui mi caj a mel, yom maʼ tsʼʌctesan» (Mateo 5:37, TNM).
An qʼuiñil, jiñi xbiʼtalob miʼ wen chaʼleñob uqʼuel yicʼot michʼ tiʼ caj chaʼan maʼañic miʼ yʌqʼuentelob chuqui yomob, i miʼ melob baqui an cabʌl lac piʼʌlob. Mi jiñi tatʌlob miʼ yʌqʼueñob ti ora chuqui miʼ cʼajtin i yalobil, mi caj i ñʌmʼañob i cheʼ mi caj i melob tiʼ pejtelel ora.
Mi jiñi tatʌl miʼ yʌl chaʼan maʼañic mi caj i yʌqʼuen i miʼ tsʼʌctesan i tʼan, jiñi xbiʼtal mi caj i chʼʌmben i sujm chaʼan mach tiʼ pejtelelic ora mi caj i yʌqʼuentel chuqui yom. Jiñi doctor David Walsh tiʼ tsʼijbu: «Jiñi yujiloʼ bʌ i bajñel ticʼol i bʌ miʼ wen tajob i tijicñʌyel. Pero mi tsaʼ lac ñʌmtesa lac luʼ aqʼueñob chuqui yomob la calobilob, mach utsʼatic chuqui mi lac mel tiʼ tojlelob».a
Cheʼ maʼ suben a walobil chaʼan maʼañic, mi caj i coltan i ticʼ i bʌ cheʼ miʼ subentel jiñi droga, jiñi piʼleya cheʼ bʌ maxto ñujpuñemic yicʼot jiñi melbalʌl tac muʼ bʌ i mejlel i ticʼlan.
Subeñob chaʼan luʼ añʌch i tojol chuqui mi lac mel
PRINCIPIO AM BɅ TI BIBLIA: «Pejtelel chuqui jach miʼ pʌcʼ winic mi caj i cʼaj» (Gálatas 6:7).
Yom miʼ cʌn jiñi a walobil chaʼan añʌch i wocolel cheʼ mach yujilic i ticʼol i bʌ. Jumpʼejl ejemplo, mi ora miʼ michʼan cheʼ bʌ an chuqui maʼañic miʼ mulan, mach cabʌlic i yamigo mi caj i taj. Pero mi yujil i ñʌchʼtʌntel cheʼ bʌ an majqui woli (choncol) ti tʼan, jiñi yambʌlob mi caj i mulan ajñel yicʼotob. Coltan i ñaʼtan jiñi a walobil chaʼan ñumen tijicña mi caj i yajñel mi yujil i bajñel ticʼol i bʌ.
Subeñob chuqui jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal
PRINCIPIO AM BɅ TI BIBLIA: Yajcanla «chuqui ñumen wen» (Filipenses 1:10).
Cheʼ la cujil i bajñel ticʼol lac bʌ mach yomic jach i yʌl chaʼan maʼañic mi lac mel mach bʌ weñic, yom i yʌl jaʼel chaʼan mi lac tsʼʌctesan jiñi am bʌ ti lac wenta mi lac mel, anquese maʼañic mi lac wen mulan. Jiñi a walobil yom miʼ cʌn i yʌcʼ ti ñaxan jiñi ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal. Jumpʼejl ejemplo, yom miʼ ñaxan mel i tarea chaʼan ti wiʼil miʼ majlel ti alas.
Acʼʌ wem bʌ ejemplo
PRINCIPIO AM BɅ TI BIBLIA: «Tsac pʌsbeyetla chuqui wen chaʼan cheʼʌch yom mi laʼ mel jatetla jaʼel cheʼ bajcheʼ tsac melbeyetla» (Juan 13:15).
Jiñi xbiʼtalob miʼ qʼuelob chuqui miʼ melob i tat cheʼ bʌ añob ti wocol. Jin chaʼan, pʌsben jiñi a walobil chaʼan añʌch i wenlel cheʼ la cujil i bajñel ticʼol lac bʌ. Cʼajtiben a bʌ: ¿Chuqui mic mel cheʼ bʌ jiñi calobil miʼ mel mach bʌ weñic? ¿Ti ora ba mic michʼan o mic ticʼ c bʌ?
a Loqʼuem ti jiñi libro Saber decir no a los hijos: por qué los niños necesitan oírlo y cómo sus padres pueden decirlo.