ESTUDIO 18
CʼAY 65 ¡Chaʼlen wersa!
Xcolel, lajin Marcos yic’ot Timoteo
«Pʌyʌ tilel Marcos, come miʼ wen coltañon chaʼan mic melben i yeʼtel Dios» (2 TIM. 4:11).
TEMA
I yejemplo Marcos yic’ot Timoteo miʼ mejlel i coltañob jiñi alobobto bʌ chaʼan miʼ tajob majlel melbalʌl tac muʼ bʌ i coltañob chaʼan miʼ ñumen melbeñob i yeʼtel Jehová yic’ot miʼ coltañob jiñi hermanojob.
1, 2. ¿Chuqui tac tsaʼ mejli i mʌctan Marcos yicʼot Timoteo chaʼan miʼ ñumen melbeñob i yeʼtel Jehová?
MI ALOBETTO tajol a wom a ñumen melben i yeʼtel (troñel) Jehová yicʼot a ñumen chaʼlen coltaya ti congregación. Wen utsʼatax cheʼ cabʌl hermanojob xcolelobto bʌ yom bʌ i ñumen coltañob yambʌlob (Sal. 110:3). Pero la cujil chaʼan an i tajol wocolʌch. Tajol maʼ bʌcʼñan a ñumen melben i yeʼtel Jehová come mach a wujilic chuqui miʼ mejlel ti ujtel. O tajol an eʼtel tac maʼañic bʌ tsaʼ jacʼʌ a mel come maxto chajpʌbiletic tsaʼ wubi a bʌ. Pero mach a pensarin, mach jatetic jach cheʼ maʼ wubin a bʌ bajcheʼ jiñi.
2 Marcos yicʼot Timoteo lʌcʼʌ cheʼʌch tsiʼ yubiyob i bʌ jaʼel bajcheʼ jiñi, pero anquese mach yujilobic chuqui miʼ mejlel ti ujtel o maxto chajpʌbilobic tsiʼ yubiyob i bʌ tsaʼʌch i ñumen melbeyob i yeʼtel Jehová. Cheʼ bʌ Pablo yicʼot Bernabé tiʼ subeyob Marcos chaʼan miʼ majlel yicʼotob ti jiñi ñaxam bʌ viaje misional, tajol Marcos yaʼ chumul yicʼot i mamá i wen baqui chumulob (Hech. 12:12, 13, 25). Pero tsaʼʌch i cʌyʌ i yotot chaʼan miʼ ñumen melben i yeʼtel Jehová. Tsaʼ ñaxan majli ti Antioquía i ti wiʼil tsaʼ majli yicʼot Pablo i Bernabé ti yan tac bʌ tejclum (Hech. 13:1-5). Tajol Timoteo jaʼel chumulto yicʼot i papá i mamá cheʼ bʌ Pablo tiʼ sube chaʼan miʼ majlel ti subtʼan yicʼot. Timoteo tajol tsiʼ ñaʼta chaʼan junyajl alobto i maxto chajpʌbilic chaʼan miʼ majlel yicʼot Pablo (laja yicʼot 1 Corintios 16:10, 11 yicʼot 1 Timoteo 4:12). Pero tsaʼʌch i jacʼʌ i tsiʼ taja cabʌl bendición (Hech. 16:3-5).
3. a) ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan Pablo tsiʼ wen qʼuele ti ñuc Marcos yicʼot Timoteo? (2 Timoteo 4:6, 9, 11; qʼuele jaʼel jiñi dibujo tac). b) ¿Chuqui ti cʼajtiya tac mi caj i jajqʼuel ti ili estudio?
3 Anquese Marcos yicʼot Timoteo junyajl alobobto tsaʼʌch i chʼʌmʌyob tiʼ wenta cabʌl eʼtel yaʼ ti congregación. Pablo tsaʼʌch i wen qʼueleyob ti ñuc, jin chaʼan cheʼ bʌ Pablo yujil chaʼan muqʼuix caj i tsʌnsʌntel tiʼ subeyob chaʼan miʼ majlel i qʼuelob (pejcan 2 Timoteo 4:6, 9, 11). ¿Chuqui tac tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan Pablo miʼ wen cʼuxbin Marcos yicʼot Timoteo? ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i lajiñob jiñi hermanojob alobobto bʌ ili ora? ¿I baqui bʌ i ticʼojel Pablo miʼ mejlel i coltañob?
Pablo tsiʼ wen cʼuxbi Marcos yicʼot Timoteo come tsaʼ caji i ñumen melbeñob i yeʼtel Jehová cʼʌlʌl cheʼ bʌ alobobto. (Qʼuele jiñi párrafo 3).b
CHEʼ BAJCHEʼ MARCOS COLTAN YAMBɅLOB
4, 5. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Marcos chaʼan yomʌch i coltan yambʌlob?
4 Cheʼ mi laj coltan yambʌlob yom i yʌl chaʼan mi lac chaʼlen tsʌts bʌ eʼtel chaʼan mi lac chʌn coltañob anquese wocol ti melol (chaʼlentel). Jiñʌch tsaʼ bʌ i mele Marcos. Cheʼ bʌ Pablo maʼañic tsiʼ jacʼʌ i pʌy majlel ti jiñi segundo viaje misional, tajol Marcos cʼuxʌch tsiʼ yubi i tsiʼ yʌqʼue i chʼijyemlel (Hech. 15:37, 38). Pero maʼañic tsaʼ cʼuñʼa i maʼañic tsiʼ cʌyʌ i coltan jiñi hermanojob.
5 Marcos tsaʼ majli ti coltaya ti yambʌ tejclum yicʼot Bernabé, jiñi i primo. Cheʼ bʌ ñumeñix cheʼ bʌ 11 jab, Marcos tsiʼ colta Pablo cheʼ bʌ cʌchʌl ti Roma (Filem. 23, 24). Pablo tsiʼ wen qʼuele ti ñuc tsaʼ bʌ i mele Marcos tiʼ tojlel i tsiʼ yʌlʌ chaʼan tsiʼ wen pʼʌtʼesa (Col. 4:10, 11).
6. ¿Bajcheʼ tsiʼ colta Marcos cheʼ tsiʼ ñochta hermanojob añobix bʌ i ñaʼtʌbal? (Qʼuele jiñi nota).
6 Junchajp tsaʼ bʌ i wen colta Marcos jiñʌch cheʼ tsiʼ wen chaʼle subtʼan yicʼot xñoptʼañob añobix bʌ i ñaʼtʌbal. Cheʼ bʌ tsajñix i qʼuel Pablo ti Roma, tsaʼ majli ti Babilonia, yaʼ baqui an Pedro. Wem bʌ amigojob tsaʼ sujtiyob, i Pedro tsaʼto i sube tiʼ yalobil (1 Ped. 5:13). Tajol ti jimbʌ ora Pedro tiʼ sube chuqui tac tsiʼ mele Jesús yicʼot bajcheʼ tsiʼ chaʼle subtʼan, i ti wiʼil Marcos tiʼ tsʼijbu ti jiñi i Evangelio.a
7. ¿Bajcheʼ tsiʼ laji Marcos juntiquil hermano xcolelto bʌ? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
7 Marcos tsiʼ chʌn melbe i yeʼtel Jehová i tsiʼ ñochta hermanojob añobix bʌ i ñaʼtʌbal. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel a lajin? Mi a wom a taj jumpʼejl privilegio yaʼ ti congregación i maxto aqʼuentiyet, mach lujbʼaquet a pijtan i bej sʌclan bajcheʼ tac yambʌ miʼ mejlel a melben i yeʼtel Jehová i maʼ coltan jiñi hermanojob. Qʼuele tsaʼ bʌ i mele Seung-Woo, ancianojix bʌ wʌleʼli. Cheʼ bʌ chʼitonto miʼ laj i bʌ yicʼot jiñi yambʌ hermanojob lajaloʼ bʌ i jabilel bajcheʼ i chaʼan. Cheʼ bʌ miʼ qʼuel chaʼan jiñi yambʌlob miʼ yʌqʼuentelob privilegio tac, Seung-Woo maʼañic woli (choncol) i chʼʌjmel ti ñuc tsiʼ yubi. Pero ti wiʼil tsiʼ pejca jiñi ancianojob i tiʼ subeyob bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ, juntiquil anciano tiʼ sube chaʼan miʼ chaʼlen wersa i coltan yambʌlob anquese maʼañic majqui miʼ taj i qʼuel yilal. Jin chaʼan, tsiʼ chaʼle wersa i coltan jiñi hermanojob añobix bʌ i jabilel yicʼot jiñi yom bʌ miʼ pʌjyelob majlel ti reunión. Seung-Woo miʼ yʌl chuqui tac tsiʼ cʌñʌ: «Tsaʼ j cʌñʌ chuqui yom i yʌl cheʼ tiʼ sujm mi lac chaʼlen wersa laj coltan yambʌlob yicʼot chaʼan wen tijicña mi cubin cheʼ mij qʼuel bajcheʼ tac mij coltan jiñi hermanojob».
¿Chuqui ti wenlel miʼ tajob jiñi xcolelob cheʼ miʼ ñochtañob jiñi hermanojob añobix bʌ i jabilel? (Qʼuele jiñi párrafo 7).
CHEʼ BAJCHEʼ TIMOTEO PɅSɅ CHAʼAN MUCʼɅCH A CʼUXBIN YAMBɅLOB
8. ¿Chucoch Pablo tsiʼ yajca Timoteo chaʼan miʼ majlel yicʼot? (Filipenses 2:19-22).
8 Cheʼ bʌ Pablo tsaʼ chaʼ majli ti jiñi tejclum tac baqui tsaʼ tsʼaʼlenti, tsiʼ ñaʼta i pʌy majlel hermanojob chʼejloʼ bʌ. Tsiʼ ñaxan yajca Silas, juntiquil xñoptʼan añix bʌ i experiencia (Hech. 15:22, 40). I cheʼ jiñi tsiʼ yajca Timoteo. ¿Chucoch? Junchajp, come wen chuqui miʼ yʌjlel tiʼ tojlel (Hech. 16:1, 2). I yambʌ, come Pablo yujil chaʼan Timoteo miʼ wen cʼuxbin lac piʼʌlob (pejcan Filipenses 2:19-22).
9. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Timoteo chaʼan mucʼʌch i ñaʼtan yambʌlob?
9 Cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsaʼ caji ti eʼtel yicʼot Pablo, Timoteo tsiʼ pʌsʌ chaʼan mucʼʌch i wen ñaʼtan yambʌlob. Jin chaʼan, Pablo tiʼ sube chaʼan miʼ cʌytʌl ti Berea chaʼan miʼ coltan jiñi tsijiʼ bʌ xcʌntʼañob (Hech. 17:13, 14). Ti jimbʌ ora, Silas yaʼ tsaʼ cʌyle jaʼel, i tajol Timoteo cabʌlʌch chuqui tsiʼ cʌñʌ tiʼ tojlel. Pero, ti wiʼil, Pablo tsaʼix i bajñel choco majlel ti Tesalónica chaʼan miʼ pʼʌtʼesan jiñi congregación (1 Tes. 3:2, nota). Ti jiñi yambʌ 15 jab tsaʼ bʌ ñumi, Timoteo tsaʼto cʼoti i ñumen cʼuxbin jiñi hermanojob i tsaʼto i chaʼle uqʼuel yicʼotob (Rom. 12:15; 2 Tim. 1:4). ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i lajiñob Timoteo jiñi hermanojob xcolelobto bʌ?
10. ¿Chuqui tsiʼ colta juntiquil hermano chaʼan miʼ pʌs chaʼan mucʼʌch i ñaʼtan yambʌlob?
10 Juntiquil hermano i cʼabaʼ Woo Jae tsiʼ cʌñʌ bajcheʼ miʼ mejlel i pʌs chaʼan mucʼʌch i ñaʼtan yambʌlob. Cheʼ bʌ xcolelto, wocol miʼ yubin chaʼan miʼ pejcan jiñi hermanojob ñumen añobix bʌ i jabilel. Jin chaʼan, cheʼ bʌ miʼ qʼuelob yaʼ ti Salón, mucʼ jach i waʼ chaʼleñob ti saludar. Pero juntiquil anciano tiʼ sube chaʼan miʼ mejlel i suben jiñi hermanojob chuqui tac miʼ mulan tiʼ tojlelob i jiñi mi caj i coltan chaʼan miʼ mejlel ti tʼan yicʼotob. Tiʼ sube jaʼel chaʼan miʼ ñaʼtan chuqui tac miʼ mejlel i mulañob. Woo Jae tsaʼʌch i mele tsaʼ bʌ subenti. Wʌleʼli ancianojix i miʼ yʌl: «Wʌle mach wen wocolix mi cubin chaʼan mic chaʼlen tʼan quicʼotob yambʌlob anquese mach lajalic lon c jabilel. Tijicña mi cubin come mic ñumen chʼʌmben i sujm chuqui tac miʼ ñusan yambʌlob i cheʼ bajcheʼ jiñi miʼ mejlel c ñumen coltañob».
11. ¿Chuqui miʼ mejlel i melob jiñi xcolelob chaʼan miʼ pʌsob chaʼan mucʼʌch i ñaʼtañob jiñi hermanojob ti congregación? (Qʼuele jaʼel jiñi foto).
11 Mi colelto muqʼuet mucʼʌch i mejlel a pʌs chaʼan mucʼʌch a ñaʼtan yambʌlob. Pejcan pejtelel hermanojob ti tempa bʌ tac, mach yʌlʌyic jaypʼejl i jabilelob. Cʼajtibeñob bajcheʼ yilal añob i ñʌchʼtañob. Jiñi mi caj i coltañet a qʼuel bajcheʼ miʼ mejlel a coltañob. Tajol maʼ wubin chaʼan jumpʼejl xñujpuñel añobix bʌ i jabilel yomob coltʌntel chaʼan miʼ cʼʌñob JW Library® o maʼañobic i piʼʌl ti subtʼan. Miʼ mejlel a coltañob chaʼan miʼ cʼʌñob i celular o i tableta o maʼ loqʼuel ti subtʼan a wicʼotob. Mi mucʼʌch a chaʼlen wersa a qʼuel bajcheʼ maʼ coltan yambʌlob, mi caj a wʌcʼ wem bʌ ejemplo ti congregación.
Jiñi alobobto bʌ cabʌl bajcheʼ miʼ mejlel i coltañob jiñi congregación. (Qʼuele jiñi párrafo 11).
JIÑI TICʼOJEL TAC TSAʼ BɅ I YɅCʼɅ PABLO MIʼ MEJLEL I COLTAÑET
12. ¿Chuqui miʼ mejlel i melob jiñi xcolelob chaʼan miʼ coltañob jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ aqʼuenti Timoteo?
12 Pablo tsiʼ qʼuele Timoteo bajcheʼ i yalobil, i jin chaʼan tsiʼ yʌqʼue ticʼojel tac muʼ bʌ i coltan tiʼ subtʼan yicʼot chaʼan wen miʼ yajñel (1 Tim. 1:18; 2 Tim. 4:5). ¿Chuqui miʼ mejlel a mel chaʼan miʼ coltañet jaʼel ili ticʼojel tac? Pejcan jiñi chaʼpʼejl carta tsaʼ bʌ chocbenti majlel Timoteo, ñaʼtan chaʼan jatet tsaʼ tsʼijbubentiyet majlel i qʼuele bajcheʼ miʼ mejlel a jacʼ jiñi ticʼojel tac. Laʼ laj qʼuel chaʼpʼej uxpʼejl.
13. ¿Chuqui mi caj i coltañet chaʼan chʌn xucʼulet tiʼ tojlel Dios?
13 «Chajpan a bʌ chaʼan xucʼul maʼ wajñel ti Dios» (1 Tim. 4:7b). ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ xucʼul mi la cajñel ti Dios? Yom i yʌl chaʼan lʌcʼʌl mi la cajñel tiʼ tojlel, wem bʌ i yamigonla yicʼot mi lac mel chuqui tac miʼ mulan. Pero yom mi laj cʌn lac mel jiñi. ¿Bajcheʼ mi lac mel? Pablo tsiʼ yʌlʌ: «Chajpan a bʌ». Ti griego, jiñi tʼan «Chajpan a bʌ» miʼ cʼʌjñel chaʼan miʼ yʌjlel bajcheʼ miʼ chajpañob i bʌ jiñi xʼajñelob. Jiñi xʼajñelob yom miʼ chaʼleñob wersa chaʼan miʼ cʌntañob i bʌ yicʼot miʼ melob pejtelel chuqui yom bʌ miʼ melob chaʼan miʼ mʌlob (jotob). Joñonla jaʼel añʌch chuqui tac yom mi lac mel chaʼan mi lac ñumen lʌcʼtesan lac bʌ ti Jehová.
14. ¿Chuqui la com lac mel cheʼ bʌ mi lac pejcan jiñi Biblia? Alʌ jumpʼejl ejemplo.
14 Junchajp yom bʌ maʼ mel jiñʌch cheʼ maʼ pejcan jiñi Biblia ti jujumpʼejl qʼuin. Jiñi mi caj i coltañet chaʼan maʼ ñumen lʌcʼtesan a bʌ tiʼ tojlel Jehová. Laʼ laj qʼuel junchajp bajcheʼ miʼ mejlel a mel. Ñaʼtancu chaʼan woli (yʌquel) a pejcan jiñi relato baqui miʼ yʌl chaʼan Jesús tsiʼ chaʼle tʼan yicʼot juntiquil wiñic rico bʌ (Mar. 10:17-22). Jiñi wiñic yujil chaʼan Jesús jiñʌch jiñi Mesías, pero maʼañic tsaʼ sujti ti xcʌntʼan i chaʼan come maʼañic tsiʼ wen ñopo. Pero jiñi relato miʼ yʌl chaʼan Jesús cʼuxʌch tsiʼ yubi jiñi wiñic. Tajol a wom a ñaʼtan chucoch Jesús wen uts bajcheʼ tsiʼ pejca. Tsiquil chaʼan yom chaʼan jiñi wiñic miʼ chʼʌm wem bʌ decisión. ¿Chuqui miʼ mejlel a cʌn tiʼ tojlel Jehová? Cheʼ Jesús tsiʼ pʌsʌ chaʼan cʼux miʼ yubin jiñi wiñic, tsiʼ pʌsʌ chaʼan Jehová mucʼʌch i cʼuxbin jaʼel (Juan 14:9). Cheʼ jaʼel, cheʼ maʼ wen ñaʼtan tsaʼ bʌ i mele jiñi wiñic yicʼot chuqui woli a mel jatet, miʼ mejlel a cʼajtiben a bʌ: «¿Chuqui yom mic mel chaʼan mic ñumen lʌcʼtesan c bʌ ti Jehová i mic ñumen coltan yambʌlob?».
15. ¿Chucoch yomʌch miʼ chaʼleñob wersa jiñi xcolelob chaʼan miʼ yʌcʼob wem bʌ ejemplo? (1 Timoteo 4:12, 13).
15 «Sujten ti wem bʌ ejemplo tiʼ tojlel jiñi xucʼuloʼ bʌ» (pejcan 1 Timoteo 4:12, 13). Pablo tiʼ sube Timoteo chaʼan ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ wen miʼ cʌn leer yicʼot miʼ sujtel ti wem bʌ xcʌntesa. Pero tiʼ sube jaʼel chaʼan yom miʼ pʌs cʼuxbiya, miʼ ñop Dios yicʼot sʌc miʼ yajñel. ¿Chucoch? Come ñumen ñuc i cʼʌjñibal chuqui mi lac mel i mach jiñic chuqui mi la cʌl. Ñaʼtancu chaʼan maʼ taj a ñusan jumpʼejl discurso baqui maʼ taj ti tʼan chaʼan yom mi lac ñumen chaʼlen subtʼan. Mach wocolic mi caj a wubin chaʼan maʼ taj ti tʼan jiñi tema mi wolʌch a chaʼlen wersa ti subtʼan come jiñi muʼ bʌ a mel mi caj i coltan jiñi woli bʌ a wʌl (1 Tim. 3:13).
16. a) ¿Chuqui jiñi joʼchajp mejl bʌ i mel jiñi xcolelob chaʼan miʼ yʌcʼob wem bʌ ejemplo? b) ¿Chuqui miʼ mejlel i mel juntiquil xcolel chaʼan miʼ yʌcʼ wem bʌ ejemplo ti bajcheʼ miʼ chaʼlen tʼan?
16 Ti 1 Timoteo 4:12 Pablo tsiʼ taja ti tʼan joʼchajp mejl bʌ i mel juntiquil xcolel chaʼan miʼ yʌcʼ wem bʌ ejemplo. ¿Ixcu cheʼ muqʼuic a tsajin (wen qʼuel) jujunchajp cheʼ bʌ maʼ chaʼlen estudio? Laʼcu la cʌl chaʼan a wom a chaʼlen wersa chaʼan ñumen wento «bajcheʼ maʼ chaʼlen tʼan». Ñaʼtan chuqui tac miʼ mejlel a suben yambʌlob chaʼan maʼ tijicñesʌbeñob i pusicʼal. Mi chumulet a wicʼot a papá a mamá, miʼ mejlel a wʌqʼueñob wocolix i yʌlʌ chaʼan pejtelel muʼ bʌ i melob ti a tojlel. Ti jiñi tempa bʌ tac, miʼ mejlel a chaʼlen wersa a wʌcʼ comentario tac ti a bajñel tʼan. I cheʼ miʼ yujtel jiñi tempa bʌ, miʼ mejlel a suben juntiquil hermano chuqui tac tsaʼ mulaj ti jiñi asignación tsaʼ bʌ i ñusa. Mi maʼ chaʼlen wersa a wʌcʼ wem bʌ ejemplo ti bajcheʼ maʼ chaʼlen tʼan, jiñi yambʌlob mi caj i qʼuelob chaʼan woli a taj majlel a ñaʼtʌbal (1 Tim. 4:15).
17. ¿Chuqui tac mi caj i coltan jiñi xcolelob chaʼan miʼ tajob i meta tac? (2 Timoteo 2:22).
17 «Putsʼtan chuqui yomob jiñi xcolelob i sʌclan chuqui toj» (pejcan 2 Timoteo 2:22). Pablo tiʼ sube Timoteo chaʼan miʼ putsʼtan chuqui tac miʼ mejlel i mʌctan chaʼan maʼañic miʼ taj jiñi i meta tac i miʼ mejlel i ñajtʼesan ti Jehová. Tajol maʼ qʼuel chaʼan jiñi muʼ tac bʌ a mel maʼañix miʼ yʌqʼueñet tiempo chaʼan maʼ lʌcʼtesan a bʌ ti Jehová. Ñaʼtancu jaypʼejl tiempo maʼ cʼʌn chaʼan maʼ chaʼlen alas, maʼ qʼuel chuqui tac an ti internet o ti videojuego tac. Miʼ mejlel a cʼʌn jiñi tiempo chaʼan maʼ ñumen melben i yeʼtel Jehová i maʼ coltan jiñi hermanojob. Tajol miʼ mejlel a ñumen chaʼlen coltaya ti mantenimiento ti jiñi i Yotlel tempa bʌ o chaʼan maʼ chaʼlen subtʼan ti carrito. Ili mi caj i coltañet a taj wem bʌ a wamigojob muʼ bʌ caj i coltañetob chaʼan maʼ wʌqʼuen a bʌ meta tac i miʼ mejlel a taj.
CHEʼ MI LAJ COLTAN YAMBɅLOB MI LAC TAJ CABɅL BENDICIÓN
18. ¿Chucoch miʼ mejlel la cʌl chaʼan Marcos yicʼot Timoteo tijicñayʌch tsaʼ ajñiyob?
18 Marcos yicʼot Timoteo cabʌl chuqui tsiʼ meleyob chaʼan miʼ coltañob yambʌlob, i jin chaʼan tijicña tsiʼ yubiyob i bʌ (Hech. 20:35). Marcos tsiʼ cʌñʌ yan tac bʌ tejclum tiʼ subtʼan. Cheʼ jaʼel, tiʼ tsʼijbu jumpʼejl Evangelio baqui tsiʼ taja ti tʼan chuqui tac tsiʼ mele Jesús. Timoteo tsiʼ colta Pablo chaʼan miʼ mejlel tsijib tac bʌ congregación i tsiʼ pʼʌtʼesa jiñi hermanojob. Pejtelel ili miʼ pʌs chaʼan Jehová tijicñayʌch tsiʼ yubi i bʌ chaʼan tsaʼ bʌ i mele Marcos yicʼot Timoteo.
19. ¿Chucoch jiñi xcolelob yomʌch miʼ jacʼob jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Pablo, i chuqui mi caj i tajob?
19 ¿Chuqui mi laj cʌn ti jiñi carta tac tsaʼ bʌ tsʼijbubenti majlel Timoteo? Junchajp jiñʌch chaʼan jiñi apóstol Pablo tsiʼ wen cʼuxbi Timoteo. I yambʌ jiñʌch chaʼan Jehová miʼ wen cʼuxbiñet i yom chaʼan wen maʼ wajñel yicʼot tijicñayet. Jin chaʼan, weñʌch cheʼ maʼ jacʼ jiñi ticʼojel tac tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Pablo i maʼ mulan a coltan jiñi hermanojob. Mi mucʼʌch a mel, mi caj a taj a tijicñʌyel ili ora yicʼot mi caj a taj «jiñi i sujm bʌ cuxtʌlel» ti talto bʌ qʼuin (1 Tim. 6:18, 19).
CʼAY 80 Ñopo chaʼan utsʼat Dios
a Pedro maʼañic miʼ mejlel i muc bajcheʼ yubil miʼ yubin i bʌ, jin chaʼan tsaʼ mejli i wen tsictesʌben Marcos bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ Jesús yicʼot chuqui tac tsiʼ ñusa. Tajol jin chaʼan Marcos jaʼel tiʼ tsʼijbu bajcheʼ yubil tsiʼ yubi i bʌ Jesús i mach jin jach chuqui tac tsiʼ mele (Mar. 3:5; 7:34; 8:12).
b MUʼ BɅ I PɅS JIÑI DIBUJO TAC: Marcos miʼ yʌqʼuen chuqui i cʼʌjñibal i chaʼan Pablo yicʼot Bernabé cheʼ bʌ tsajñiyob bajcheʼ misionero. Timoteo miʼ julaʼtan jumpʼejl congregación chaʼan miʼ pʼʌtʼesan jiñi hermanojob.