BIBLIOTECA TI INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA TI INTERNET
ch'ol
ʌ
  • Λ
  • ʌ
  • ʼ
  • BIBLIA
  • JUN TAC
  • TEMPA BɅ TAC
  • bt cʌntesʌntel 15 i yopol 117-123
  • «Miʼ pʼʌtʼesan jiñi congregación tac»

Ma'añic video cha'an ili.

Ñusʌbeñon lojon, maʼañic tsiʼ jamʌ jiñi video.

  • «Miʼ pʼʌtʼesan jiñi congregación tac»
  • Laʼ lac sub «ti tsʼʌcʌl chaʼan bʌ jiñi i Yumʌntel Dios»
  • Subtítulo
  • Lʌcʼʌ lajal bʌ yicʼot
  • «Chaʼ coxla lac julaʼtan jiñi hermanojob» (Hechos 15:36)
  • «Tsiʼ wen letojiyob i bʌ» (Hechos 15:37-41)
  • «Wen chuqui miʼ yʌlob tiʼ tojlel» (Hechos 16:1-3)
  • «Tsaʼ bej pʼʌtʼa majlel tiʼ ñopoñel» (Hechos 16:4, 5)
  • «Tsiʼ chaʼleyob tʼan yicʼotob i chʼejlel come jiñʌch Jehová tsaʼ bʌ i yʌqʼueyob i yeʼtel»
    Laʼ lac sub «ti tsʼʌcʌl chaʼan bʌ jiñi i Yumʌntel Dios»
  • Xcolel, lajin Marcos yic’ot Timoteo
    Lac Tsictesʌbentel chaʼan i Yumʌntel Jehová (chaʼan bʌ estudio) 2025
  • Tsaʼ bujtʼiyob «tiʼ tijicñʌyel yicʼot ti chʼujul bʌ espíritu»
    Laʼ lac sub «ti tsʼʌcʌl chaʼan bʌ jiñi i Yumʌntel Dios»
  • Pablo yicʼot Timoteo
    Cʌñʌ am bʌ ti Biblia
Laʼ lac sub «ti tsʼʌcʌl chaʼan bʌ jiñi i Yumʌntel Dios»
bt cʌntesʌntel 15 i yopol 117-123

CAPÍTULO 15

«Miʼ pʼʌtʼesan jiñi congregación tac»

Jiñi superintendentejob chaʼan circuito miʼ julaʼtañob jiñi congregación tac chaʼan miʼ pʼʌtʼesañob

Chucul ti Hechos 15:36-16:5

1-3. a) ¿Majqui i piʼʌl ti subtʼan Pablo, i chuqui la cujil tiʼ tojlel? b) ¿Chuqui mi caj laj cʌn ti ili capítulo?

CHEʼ bʌ miʼ ñumelob majlel ti jiñi tejclum tac, Pablo jujumujcʼ miʼ sujtel i qʼuel jiñi yaʼ bʌ majlel yicʼot, jiñʌch Timoteo. An cheʼ bʌ 20 i jabilel i wen chʼejlto. Cheʼ bʌ miʼ bej xʌn majlel ñumen ñajtix miʼ cʌy i yotot, Listra yicʼot Iconio. Pero ¿chuqui mi caj i ñusañob? Pablo i chaʼyajlelix woli (choncol) i majlel bajcheʼ misionero, jin chaʼan yujilix chaʼan mi caj i ñusan wocol tac. Pero ¿bajcheʼ yilal mi caj i ñusan Timoteo?

2 Tajol Pablo yujil chaʼan Timoteo mucʼʌch caj i mejlel anquese Timoteo tajol mach ñoj cheʼic miʼ ñaʼtan bajcheʼ jiñi. Tiʼ caj jiñi tsaʼ tac bʌ i ñusa, Pablo yujil chaʼan yomʌch juntiquil chʼejl bʌ i piʼʌl ti subtʼan. Tiʼ chaʼticlelob mi caj i julaʼtañob congregación tac chaʼan miʼ pʼʌtʼesañob, jin chaʼan yomʌch temel miʼ yajñelob i miʼ tsʼʌctesañob jiñi eʼtel (troñel) yom bʌ miʼ melob. Tajol cheʼ tsaʼ caji ñaʼtan bajcheʼ jiñi tiʼ caj tsaʼ bʌ ujti yicʼot Bernabé. ¿I chuqui tsaʼ ujti? Tsiʼ chaʼleyob leto (quera) i tsiʼ tʼoxoyob i bʌ.

3 Ti ili capítulo mi caj laj cʌn bajcheʼ tac miʼ mejlel lac tojʼesan jiñi wocol cheʼ bʌ mach junlajalic chuqui mi lac ñaʼtan. Cheʼ jaʼel, mi caj laj qʼuel chucoch Pablo tsiʼ pʌyʌ majlel Timoteo chaʼan miʼ julaʼtan jiñi congregación tac yicʼot mi caj lac ñumen cʌn jiñi eʼtel muʼ bʌ i melob (chaʼleñob) jiñi superintendentejob chaʼan circuito.

«Chaʼ coxla lac julaʼtan jiñi hermanojob» (Hechos 15:36)

4. ¿Chucoch Pablo tsaʼ chaʼ majli i julaʼtan jiñi congregación tac?

4 Yaʼ ti yambʌ capítulo tsaʼ laj qʼuele chaʼan Pablo, Bernabé, Judas yicʼot Silas tsajñiyob yaʼ ti congregación am bʌ ti Antioquía chaʼan miʼ subob tsaʼ bʌ ñaʼtʌnti chaʼan bʌ jiñi tsep pʌchʌlel yicʼot chaʼan miʼ pʼʌtʼesañob. ¿Chuqui tsaʼ ujti ti wiʼil? Pablo tiʼ sube Bernabé: «Chaʼ coxla lac julaʼtan jiñi hermanojob tiʼ pejtelel jiñi tejclum baqui tsaʼ lac subu jiñi i tʼan Jehová chaʼan mi laj qʼuel bajcheʼ yilal añob» (Hech. 15:36). Ili i chaʼyajlel i julaʼ Pablo, mach chaʼañic jach yomix i chaʼ qʼuelob jiñi tsijib hermanojob. ¿Chucoch tsaʼ majli ti julaʼ? Hechos miʼ pʌsbeñonla chucoch. Ñaxan, chaʼañʌch miʼ bej subeñob jiñi hermanojob tsaʼ bʌ i ñaʼtayob jiñi apóstolob yicʼot ancianojob ti Jerusalén (Hech. 16:4). I chaʼpʼejlel, tsaʼ majli bajcheʼ viajante chaʼan miʼ pʼʌtʼesan jiñi hermanojob yaʼ ti congregación tac (Rom. 1:11, 12). ¿Bajcheʼ miʼ lajiñob jiñi i testigojob Jehová ti ili ora tsaʼ bʌ i mele jiñi junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij cheʼ ti ñaxan bʌ siglo?

5. ¿Chuqui tac miʼ cʼʌn jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij chaʼan miʼ pʼʌtʼesan jiñi congregación tac yicʼot miʼ subeñob chuqui yom tac bʌ miʼ mejlel?

5 Ili ora, Cristo miʼ cʼʌn jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij chaʼan i testigojob Jehová chaʼan miʼ qʼuelob jiñi congregación tac. Ili junmojt hermanojob miʼ cʼʌñob carta, publicación tac impreso bʌ, am bʌ ti internet, tempa bʌ yicʼot yan tac bʌ chaʼan miʼ pʼʌtʼesañob jiñi congregación tac yicʼot chaʼan miʼ subeñob chuqui yom bʌ miʼ mejlel. Cheʼ jaʼel, miʼ chʌcʌ ubiñob bajcheʼ yilal an jiñi congregación tac. Chaʼan miʼ mejlel iliyi, tsiʼ yajca ancianojob chaʼan miʼ waʼchocoñob bajcheʼ superintendente chaʼan circuito chaʼan miʼ julaʼtañob jiñi congregación tac.

6, 7. ¿Chuqui tac ti eʼtel miʼ melob jiñi superintendente chaʼan circuito?

6 Jiñi superintendentejob chaʼan circuito miʼ coltañob yicʼot miʼ pʼʌtʼesañob jiñi hermanojob yaʼ ti congregación tac baqui miʼ ñumelob ti julaʼ. ¿Bajcheʼ miʼ melob? Miʼ lajiñob jiñi xñoptʼañob ti ñaxam bʌ siglo, cheʼ bajcheʼ Pablo. Tsiʼ yʌqʼue Timoteo ili ticʼojel: «Subu jiñi tʼan, ti ora yom maʼ mel cheʼ bʌ an wem bʌ i yorajlel yicʼot cheʼ mach weñic, tojʼesan yambʌlob, wʌn subeñob ti tsʌts bʌ tʼan yicʼot tiqʼuiyob, yicʼot a pijt yom maʼ mel i bajcheʼ wem bʌ xcʌntesa». I tsiʼ bej alʌ: «Mele jiñi a weʼtel bajcheʼ xsubtʼan» (2 Tim. 4:2, 5).

7 Ili texto miʼ pʌsbeñonla chaʼan jiñi superintendentejob yicʼotob i yijñam, miʼ comol chaʼleñob subtʼan yicʼot jiñi congregación tac. Jiñi i yejemplo mucʼʌch i wen coltan jiñi hermanojob come wen yujilob cʌntesa yicʼot miʼ wen mulañob subtʼan (Rom. 12:11; 2 Tim. 2:15). Ñumen tsiquil bʌ tiʼ tojlelob jiñʌch jiñi i cʼuxbiya yicʼot bajcheʼ miʼ chaʼleñob wersa i tsʼʌctesañob i yeʼtel. Mucʼʌch i jacʼob majlel baqui miʼ chojquelob majlel anquese wen an tsʌñal, ticwal o wen bʌbʌqʼuen (Filip. 2:3, 4). Cheʼ jaʼel, miʼ yʌcʼob discurso baqui miʼ ñuqʼuesʌntel i pusicʼal, miʼ cʌntesʌntel yicʼot miʼ tijqʼuel jiñi hermanojob. Ti lac pejtelel yom mi lac lajibeñob i melbal (chaʼlibal) jiñi superintendentejob yicʼot bajcheʼ miʼ ñopob Jehová (Heb. 13:7).

«Tsiʼ wen letojiyob i bʌ» (Hechos 15:37-41)

8. ¿Bajcheʼ yilal tsiʼ qʼuele Bernabé tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo?

8 Bernabé weñʌch tsiʼ qʼuele tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo chaʼan miʼ majlel i chaʼ «julaʼtan jiñi hermanojob» (Hech. 15:36). Añix i comol chaʼleyob eʼtel yicʼot wen i cʌñʌyobix jiñi congregación tac baqui tsaʼ ñumiyob (Hech. 13:2-14:28). Jin chaʼan, weñʌch yilal cheʼ miʼ chaʼ comol chaʼleñob eʼtel. Pero an chuqui tsaʼ ujti. Hechos 15:37 miʼ yʌl chaʼan «Bernabé wersa yom i pʌy majlel Juan, cʌmbil bʌ bajcheʼ Marcos». Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, mach wolic (yʌquel) jach i yʌl chaʼan miʼ mejlel i pʌyob majlel Marcos, jiñi i primo, «wersa yom i pʌy majlel».

9. ¿Chucoch tsaʼ tejchi wocol tiʼ tojlel Pablo yicʼot Bernabé?

9 Pablo mach yomic i pʌy majlel Marcos. I jiñi relato miʼ yʌl chucoch: «Pablo mach weñic miʼ qʼuel cheʼ miʼ majlel yicʼotob come tsiʼ tʼoxo i bʌ tiʼ tojlelob yaʼ ti Panfilia i maʼañic tsaʼ majli yicʼotob ti jiñi eʼtel» (Hech. 15:38). Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, Marcos tsajñix yicʼotob Pablo yicʼot Bernabé ti ñaxan, pero maʼañic tsaʼ cʌyle (Hech. 12:25; 13:13). Tsaʼ chaʼ sujti majlel ti Jerusalén cheʼ bʌ yaʼto añob ti Panfilia, cheʼ bʌ wolito i tech i julaʼtan jiñi congregación tac. ¿Chucoch? Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl, pero tsiquil chaʼan Pablo tsiʼ qʼuele chaʼan maʼañic miʼ tsʼʌctesan i yeʼtel. Jin chaʼan, tajol maʼañix miʼ ñopben i tʼan.

10. ¿Chuqui tsaʼ ujti tiʼ tojlel Pablo yicʼot Bernabé?

10 Bernabé wersa yom i pʌy majlel Marcos, i Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan maʼañic. «Tiʼ caj iliyi tsiʼ wen letojiyob i bʌ, i jujuntiquil tsiʼ chʼʌmʌ i bijlel» (Hech. 15:39). Bernabé tsaʼ majli ti Chipre yicʼot Marcos. I Pablo tsaʼ majli i chaʼ julaʼtan jiñi congregación tac. Jiñi relato miʼ yʌl: «Pablo tsiʼ yajca Silas, i cheʼ bʌ jiñi hermanojob tsaʼ ujti i melbeñob oración Jehová chaʼan miʼ cʌntañob, tsaʼ majliyob» (Hech. 15:40). Tsaʼ ñumiyob «ti Siria yicʼot ti Cilicia chaʼan miʼ pʼʌtʼesan jiñi congregación tac» (Hech. 15:41).

11. ¿Baqui bʌ melbalʌl tac yom mi lac pʌs chaʼan wen mi la cajñel la quicʼot la quermañujob anquese an muʼ bʌ i melob mach bʌ añic mi lac mulan?

11 Jiñi tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Pablo yicʼot Bernabé miʼ cʼajtesʌbeñonla chaʼan luʼ xmulilonla. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan jiñʌch jiñi junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij tsaʼ bʌ i choco majlel ili chaʼtiquilob i tajol Pablo tsaʼto ajñi jaʼel ti jiñi junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij. Pero tsaʼʌch yajliyob ti ili wocol tiʼ caj xmulilob. ¿Mach ba chʌn i yamigojobix i bʌ miʼ cajel tiʼ caj tsiʼ chaʼleyob leto? Maʼañic. Anquese xmulilob, yomobʌch i lajin Jesús i jin chaʼan tsiʼ pʌsʌyob i pecʼlel. Ti wiʼil, tsiʼ tojʼesayob jiñi i wocol cheʼ bajcheʼ yom miʼ melob jiñi xñoptʼañob i chaʼ weñix tsaʼ ajñiyob (Efes. 4:1-3). Cheʼ jaʼel, Pablo yicʼot Marcos tsaʼʌch i chaʼ comol chaʼleyob eʼtel ti wiʼil (Col. 4:10).a

12. ¿Chuqui tac yom miʼ lajiñob jiñi ancianojob tiʼ tojlel Pablo yicʼot Bernabé?

12 Maʼañic baqui miʼ yʌjlel chaʼan Pablo yicʼot Bernabé wen yujilob michʼ. Bernabé wen uts yicʼot wen yujil i pʌsol cʼuxbiya, jin chaʼan jiñi apóstolob tsiʼ yotsʌbeyob i yʌlas cʼabaʼ yom bʌ i yʌl «i yalobil i ñuqʼuesʌntel pusicʼal», i maʼañic tsaʼ caji i pejcañob ti José, jiñi mero i cʼabaʼ (Hech. 4:36). Pablo cʌmbil jaʼel chaʼan i pʼuntaya yicʼot i yutslel (1 Tes. 2:7, 8). Cheʼ bajcheʼ Pablo yicʼot Bernabé, pejtelel jiñi ancianojob yicʼot superintendentejob chaʼan circuito yom miʼ chaʼleñob wersa chaʼan miʼ pʌsob i pecʼlel i miʼ pʌsbeñob i cʼuxbiya yicʼot i pʼuntaya jiñi yambʌ ancianojob yicʼot jiñi yambʌ hermanojob (1 Ped. 5:2, 3).

«Wen chuqui miʼ yʌlob tiʼ tojlel» (Hechos 16:1-3)

13, 14. a) ¿Majqui jiñi Timoteo, i bajcheʼ tsiʼ cʌñʌ Pablo? b) ¿Chucoch Pablo tsaʼ caji i qʼuel bajcheʼ yilal Timoteo? c) ¿Chuqui ti eʼtel tsaʼ aqʼuenti Timoteo?

13 Cheʼ bʌ i chaʼyajlelix i majlel bajcheʼ misionero, Pablo tsaʼ majli ti Galacia baqui añix congregación tac. Jiñi relato miʼ yʌl chaʼan «tsaʼ cʼoti ti Derbe i tiʼ wiʼil ti Listra». Cheʼ jiñi miʼ bej al: «Yaʼ chumul juntiquil xcʌntʼan i cʼabaʼ Timoteo. I yalobil juntiquil xñoptʼan judía bʌ, pero griego jiñi i tat» (Hech. 16:1).b

14 Tajol Pablo tsiʼ cʌmbe i familia Timoteo cheʼ ti jabil 47, cheʼ bʌ cojaxto tsaʼ cʼoti ti julaʼ yaʼ tiʼ lumal. Wʌle, ñumeñix chaʼpʼej uxpʼejl jab i tsaʼ chaʼ cʼoti ti julaʼ i tsaʼix caji i ñumen qʼuel bajcheʼ yilal, ¿chucoch? Come jiñi hermanojob yaʼ tiʼ lumal yicʼot tiʼ joytʌlel «wen chuqui miʼ yʌlob tiʼ tojlel». Ti Hechos miʼ yʌl chaʼan jiñi hermanojob ti Listra yicʼot ti Iconio miʼ yʌlob chuqui wem bʌ tiʼ tojlel Timoteo anquese an 30 kilómetro i ñajtlel ili tejclum tac (Hech. 16:2). Tiʼ coltaya jiñi chʼujul bʌ espíritu, jiñi ancianojob tsiʼ yajcayob Timoteo chaʼan miʼ coltan Pablo yicʼot Silas bajcheʼ viajante (Hech. 16:3).

15, 16. ¿Chucoch wen chuqui miʼ yʌjlel tiʼ tojlel Timoteo?

15 ¿Chucoch wen chuqui miʼ yʌjlel tiʼ tojlel Timoteo anquese chʼitonto? ¿Tiʼ caj ba wen an i ñaʼtʌbal, wen utsʼatax o tiʼ caj cabʌl chuqui yujil i melol? I sujmʌch chaʼan pejtelel iliyi jiñʌch muʼ bʌ i wen mulañob lac piʼʌlob. Jinto jaʼel jiñi xʼaltʼan Samuel cheʼ tsaʼ ujti bajcheʼ iliyi. Pero Jehová tsiʼ cʼajtesʌbe iliyi: «Joñon mach lajalic mij qʼuel cheʼ bajcheʼ winicob. Cojach miʼ qʼuelbeñob i bʌ i wut pero joñon mij qʼuelbeñob i pusicʼal» (1 S. 16:7). Muʼ bʌ i yʌlob jiñi hermanojob tiʼ tojlel Timoteo mach jiñic tiʼ caj bajcheʼ yilal i ñiʼ i wut yicʼot chuqui tac yujil i melol, chaʼañʌch an wen bʌ i melbal tac.

16 Ti wiʼil Pablo tsiʼ taja ti tʼan chuqui tac wem bʌ an i chaʼan Timoteo. Tsiʼ taja ti tʼan jiñi wem bʌ i melbal, i cʼuxbiya, bajcheʼ miʼ chaʼlen wersa yicʼot bajcheʼ miʼ coltan jiñi hermanojob (Filip. 2:20-22). Tsiʼ taja ti tʼan jaʼel jiñi i sujm bʌ i ñopoñel (2 Tim. 1:5).

17. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i lajiñob Timoteo jiñi xcolelob?

17 Ili ora, an cabʌl xcolelob muʼ bʌ i chaʼleñob wersa i tsajcʌben i melbal Timoteo. Cheʼ bajcheʼ jiñi, wen miʼ qʼuejlelob ti Jehová yicʼot ti jiñi hermanojob anquese ñoj chʼitoñobto (Pr. 22:1; 1 Tim. 4:15). Añob i chaʼan jaʼel i sujm bʌ ñopoñel i maʼañic miʼ melob mach bʌ weñic (Sal. 26:4). Jin chaʼan, ili xcolelob cabʌlʌch chuqui miʼ mejlel i melob yaʼ ti congregación cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele Timoteo. Luʼ tijicña mi la cubin cheʼ bʌ miʼ sujtelob ti publicador i ti wiʼil miʼ yʌcʼob i bʌ ti Jehová yicʼot miʼ chʼʌmob jaʼ.

«Tsaʼ bej pʼʌtʼa majlel tiʼ ñopoñel» (Hechos 16:4, 5)

18. a) ¿Chuqui tsiʼ mele Pablo yicʼot Timoteo bajcheʼ superintendentejob? b) ¿Chuqui ti wenlel tsiʼ taja jiñi congregación tac?

18 Pablo yicʼot Timoteo cabʌl jab tsiʼ comol chaʼleyob eʼtel. Ili superintendentejob tsaʼʌch i meleyob tsaʼ bʌ subentiyob ti jiñi junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij. Jumpʼejl ejemplo, «cheʼ bʌ woliʼ ñumelob ti jujumpʼejl tejclum, tsiʼ yʌqʼueyob i cʌn jiñi hermanojob chuqui tac tsiʼ yʌlʌyob jiñi apóstolob yicʼot ancianojob ti Jerusalén chaʼan miʼ jacʼob» (Hech. 16:4). Jiñi congregación tac tsaʼʌch i jacʼʌyob tsaʼ bʌ subentiyob, jin chaʼan «tsaʼ bej pʼʌtʼa majlel tiʼ ñopoñel i ti jujumpʼejl qʼuin tsaʼ coli majlel» (Hech. 16:5).

19, 20. ¿Chucoch yomʌch mi lac jacʼbeñob i tʼan jiñi waʼchocobiloʼ bʌ?

19 Ili ora, Jehová miʼ yʌqʼuen i bendición jiñi i wiñicob cheʼ bʌ miʼ jacʼob muʼ bʌ i yʌl jiñi waʼchocobiloʼ bʌ (Heb. 13:17). Wen ñucʌch i cʼʌjñibal cheʼ bʌ mi lac chʼʌm jiñi chʼujul bʌ bʌlñʌcʼʌl muʼ bʌ i yʌqʼueñonla jiñi «xucʼul bʌ xyaj eʼtel wen am bʌ i ñaʼtʌbal» come woliʼ wen qʼuextʌyel majlel ili pañimil (mulawil) (Mat. 24:45; 1 Cor. 7:29-31). Cheʼ bajcheʼ iliyi pʼʌtʌlʌch mi caj i yajñel lac ñopoñel i maʼañic mi caj la cotsan lac bʌ tiʼ chaʼan bʌ pañimil (Sant. 1:27).

20 I sujmʌch chaʼan jiñi ancianojob yicʼot jiñi ochemoʼ bʌ ti Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij ti ili ora xmulilobʌch jaʼel bajcheʼ Pablo, Bernabé, Marcos yicʼot jiñi yambʌ ancianojob cheʼ ti ñaxam bʌ siglo (Rom. 5:12; Sant. 3:2). Pero laʼ laj cʼajtesan chaʼan yomʌch mi lac jacʼ muʼ bʌ i yʌl jiñi Junmojt muʼ bʌ i pʌsob bij come mucʼʌch i jacʼob muʼ bʌ i yʌl jiñi Biblia i miʼ tsajcʌbeñob i yejemplo jiñi apóstolob (2 Tim. 1:13, 14). Cheʼ bajcheʼ jiñi, mi caj i ñumen pʼʌtʼan jiñi congregación tac i mi caj i ñumen xucʼchocoñob i bʌ ti chuqui miʼ ñopob.

TIMOTEO «TSIʼ CHAʼLE EʼTEL [...] BAJCHEʼ XYAJ EʼTEL TIʼ SUBOL JIÑI WEN TʼAN»

Timoteo 11 jab tsiʼ colta Pablo, i tsaʼʌch wen qʼuejli ti ñuc. Jin chaʼan Pablo tsiʼ yʌlʌ: «Maʼañic yambʌ cheʼ bʌ yilal bajcheʼ Timoteo, ti jumpʼejl bʌ i pusicʼal miʼ ñaʼtañetla». I tsiʼ bej alʌ: «Jatetla laʼ wujil chaʼan tsaʼix i pʌsʌ wem bʌ i melbal, come tsiʼ chaʼle eʼtel yicʼoton bajcheʼ xyaj eʼtel tiʼ subol jiñi wen tʼan» (Filip. 2:20, 22). Pablo tsiʼ wen cʼuxbi Timoteo come tsaʼʌch i chaʼle wersa ti subtʼan i tsaʼ sujti ti wem bʌ ejemplo chaʼañonla

Timoteo.

Jiñi i papá juntiquilʌch griego i jiñi i mamá judía, i tajol tsaʼ coli ti Listra. Jiñi i mamá i cʼabaʼ Eunice yicʼot i chuchuʼ i cʼabaʼ Loida ti cʌntesayob tiʼ tʼan Dios cʼʌlʌl cheʼ bʌ chutto (Hech. 16:1, 3; 2 Tim. 1:5; 3:14, 15). Tajol tiʼ yuxticlelob tsaʼ sujtiyob ti xñoptʼan cheʼ cojaxto tsajñi Pablo yaʼ ti Listra.

Pablo tsaʼ chaʼ cʼoti ti julaʼ cheʼ bʌ ñumeñix chaʼpʼej uxpʼejl jab. Ti jimbʌ ora Timoteo añix cheʼ bʌ 20 i jabilel i «jiñi hermanojob ti Listra yicʼot ti Iconio wen chuqui miʼ yʌlob tiʼ tojlel» (Hech. 16:2). Cheʼ bajcheʼ «tsaʼ wʌn ajli» tiʼ tojlel Timoteo, Pablo yicʼot jiñi ancianojob yaʼ baqui chʼoyol tsiʼ yʌqʼueyob ñuc bʌ eʼtel (1 Tim. 1:18; 4:14; 2 Tim. 1:6). Mi caj i majlel yicʼot Pablo bajcheʼ misionero. Timoteo tsiʼ cʌyʌ i familia i tsiʼ mele jaʼel jiñi tsep pʌchʌlel chaʼan maʼañic miʼ yʌcʼ ti yajlel jiñi judíojob muʼ bʌ caj i subeñob jiñi wen tʼan (Hech. 16:3).

Timoteo tsaʼʌch i wen chaʼle xʌmbal ñumel. Tsajñi ti subtʼan yicʼot Pablo yicʼot Silas ti Filipos, tsaʼ majli yicʼot Silas ti Berea, i cheʼ jiñi tsaʼ bajñel majli ti subtʼan ti Tesalónica. Tsiʼ chaʼ taja i bʌ yicʼot Pablo ti Corinto i tiʼ sube chaʼan jiñi añoʼ bʌ ti Tesalónica bej xucʼulobʌch yicʼot miʼ pʌsbeñob i bʌ cʼuxbiya anquese añob i wocol (Hech. 16:6-17:14; 1 Tes. 3:2-6). Ti wiʼil, cheʼ bʌ Pablo yaʼan ti Éfeso, tsiʼ yubi mach bʌ weñic tiʼ tojlel jiñi xñoptʼañob ti Corinto i tsiʼ ñaʼta i choc majlel Timoteo (1 Cor. 4:17). Ti wiʼil, Pablo tsiʼ choco majlel Timoteo yicʼot Erasto ti Macedonia. I cheʼ bʌ tiʼ tsʼijbube majlel carta jiñi añoʼ bʌ ti Roma, Timoteo chaʼ yaʼix an yicʼot Pablo ti Corinto (Hech. 19:22; Rom. 16:21). Ili jiñʌch baqui tac tsajñi ti subtʼan Timoteo.

Tajol Timoteo maʼañic mi caj i mejlel i mel tsiʼ yubi jiñi eʼtel come Pablo tiʼ sube: «Mach a wʌcʼ chaʼan an majqui maʼañic miʼ qʼuelet ti ñuc tiʼ caj chʼiton wiñiquetto» (1 Tim. 4:12). Pero Pablo yujil chaʼan mucʼʌch caj i mejlel. Tsiʼ choco majlel ti jumpʼejl congregación baqui an tsʌts bʌ wocol i tiʼ sube chucoch woliʼ majlel yaʼi: «Chaʼan maʼ ticʼ chaʼtiqui uxtiquil lac piʼʌlob chaʼan maʼañic miʼ pʌsob yambʌ cʌntesa» (1 Tim. 1:3). Cheʼ jaʼel, tiʼ sube chaʼan miʼ waʼchocon ancianojob yicʼot siervo ministerial (1 Tim. 5:22).

Pablo tsaʼʌch i wen cʼuxbi Timoteo tiʼ caj utsʼatax bʌ i melbal tac. Mach tsaʼ jach i qʼuele bajcheʼ juntiquil wem bʌ i yamigo, tsiʼ qʼuele bajcheʼ i yalobil. Jin chaʼan, tsaʼto i tsʼijbube majlel chaʼan cʼajal i chaʼan cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle uqʼuel, chaʼan wen yomix i qʼuel yicʼot chaʼan miʼ taj ti tʼan tiʼ yoración. I tsaʼʌch i pensari jaʼel cheʼ bʌ cʼam come tsiʼ yʌqʼue jumpʼejl ticʼojel tiʼ caj jujumujcʼ miʼ cʼamʼan, tajol miʼ wen cʼamʼan tiʼ ñʌcʼ (1 Tim. 5:23; 2 Tim. 1:3, 4).

Cheʼ bʌ Pablo cojaxto tsaʼ ochi ti cárcel yaʼ ti Roma, Timoteo yaʼʌch an yicʼot. I tsaʼ ochi ti cárcel jaʼel (Filem. 1; Heb. 13:23). Wen ñʌmʌl i qʼuelob i bʌ, jin chaʼan cheʼ bʌ Pablo tsiʼ qʼuele chaʼan tsʼitaʼ jachix yom chaʼan miʼ tsʌnsʌntel, tiʼ sube: «Chaʼlen wersa chaʼan ti ora maʼ tilel a julaʼtañon» (2 Tim. 4:6-9). Jiñi Biblia maʼañic miʼ yʌl mi Timoteo tsaʼixto i taja i qʼuel jiñi i yamigo yicʼot i maestro.

MARCOS TSAʼ AQʼUENTI ÑUC TAC BɅ EʼTEL

Tajol Marcos (cʌmbil bʌ jaʼel bajcheʼ Juan Marcos), jiñʌch jiñi chʼiton wiñic pitsʼil bʌ tsaʼ putsʼi cheʼ bʌ tsaʼ chujqui Jesús (Mar. 14:51, 52). ¿Chucoch cheʼ mi la cʌl bajcheʼ iliyi? Come yaʼ jach yaʼ ti Evangelio miʼ tajtʌl ti tʼan ili tsaʼ bʌ ujti. Mi jiñʌch bʌ Marcos jiñi, tajol tsaʼixto ajñi junsujtel yicʼot Jesús.

Marcos woliʼ tsʼijbun majlel chuqui woliʼ yʌl juntiquil wiñic ñoxix bʌ.

Cheʼ bʌ ñumeñix 11 jab, cheʼ bʌ Herodes Agripa woliʼ contrajin jiñi xñoptʼañob, «cabʌl xcʌntʼañob» yaʼ ti congregación ti Jerusalén tsiʼ tempayob i bʌ chaʼan miʼ melob oración tiʼ yotot María, jiñi i mamá Marcos. Yaʼʌch baqui tsaʼ cʼoti Pedro cheʼ bʌ juntiquil ángel tsiʼ locʼsa ti cárcel (Hech. 12:12). Jin chaʼan, tajol Marcos tsaʼ coli ti jumpʼejl otot baqui tsaʼ caji ti mejlel tempa bʌ ti wiʼil. Miʼ mejlel la cʌl chaʼan tsaʼʌch i wen cʌñʌ jiñi ñaxam bʌ xcʌntʼañob i chaʼan Jesús i jiñi tsaʼʌch i colta.

Tsiʼ chaʼle eʼtel yicʼot jiñi superintendentejob ti jiñi ñaxan tac bʌ congregación tsaʼ bʌ mejli. Jiñi Biblia miʼ pʌsbeñonla chaʼan jiñi ñaxam bʌ i asignación jiñʌch cheʼ bʌ tsaʼ chojqui majlel ti Antioquía de Siria yicʼot i primo i cʼabaʼ Bernabé yicʼot Pablo (Hech. 12:25). Cheʼ jiñi tsaʼ majliyob bajcheʼ misionero, ñaxan ti Chipre i cheʼ jiñi ti Asia Menor. Pero cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti yaʼi tsaʼ chaʼ sujti majlel ti Jerusalén i mach la cujilic chucoch (Hech. 13:4, 13). Hechos capítulo 15 miʼ yʌl chaʼan ti wiʼil Bernabé yicʼot Pablo tsiʼ chaʼleyob leto tiʼ caj Marcos, i cheʼ jiñi Marcos yicʼot Bernabé tsaʼ majliyob ti Chipre bajcheʼ misionero (Hech. 15:36-39).

Mi laj qʼuel chaʼan ti wiʼil tsaʼʌch tojʼa jiñi wocol come cheʼ ti jabil 60 o 61 Marcos chaʼ wolix ti eʼtel yicʼot Pablo yaʼ ti Roma. La cujil iliyi come cheʼ bʌ Pablo an ti cárcel tiʼ tsʼijbube majlel jiñi añoʼ bʌ ti Colosas: «Aristarco, c piʼʌl bʌ ti cʌjchel, miʼ chocbeñetla majlel saludo, yicʼot Marcos, i primo Bernabé (utsʼat bʌ yom mi laʼ chʼʌm mi tsaʼ majli i qʼueletla, cheʼ bajcheʼ tsaʼ c subeyetla)» (Col. 4:10). Cheʼ bajcheʼ mi laj qʼuel, Pablo woliʼ ñaʼtan i choc majlel Marcos tiʼ wenta yaʼ ti Colosas.

Cheʼ ti jabil majlel 62 yicʼot 64, Marcos tsiʼ chaʼle eʼtel yicʼot Pedro ti Babilonia. Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj qʼuele ti capítulo 10, tsaʼ sujtiyob ti wen bʌ amigojob. Pedro tsiʼ taja ti tʼan Marcos bajcheʼ i yalobil (1 Ped. 5:13).

Ti wiʼil, cheʼ ti jabil majlel 65 cheʼ bʌ Pablo i chaʼyajlelix an ti cárcel ti Roma, tiʼ tsʼijbube majlel Timoteo cheʼ bʌ an ti Éfeso, tiʼ sube: «Pʌyʌ tilel Marcos, come miʼ wen coltañon chaʼan mic melben i yeʼtel Dios» (2 Tim. 4:11). Miʼ mejlel lac ñaʼtan chaʼan cheʼ bʌ Marcos tsiʼ yubi iliyi, ti ora tsaʼ loqʼui ti Éfeso i tsaʼ majli ti Roma. Muqʼuix lac ñaʼtan chucoch Pablo, Bernabé yicʼot Pedro tsaʼʌch i wen cʼuxbiyob.

Pero ñumen ñuc bʌ i yeʼtel tsiʼ mele jiñʌch cheʼ Jehová tsiʼ cʼʌñʌ chaʼan miʼ tsʼijbun jumpʼejl Evangelio. An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan Pedro tiʼ sube lʌcʼʌ tiʼ pejtelel chuqui tiʼ tsʼijbu, i tajol i sujmʌch jiñi come chaʼan miʼ mejlel i tsʼijbun pejtelel chuqui miʼ yʌl yaʼ ti relato wersa yomʌch juntiquil tsaʼ bʌ i qʼuele chuqui tac tsaʼ bʌ ujti, cheʼ bajcheʼ Pedro. Pero miʼ ñaʼtʌntel chaʼan tiʼ tsʼijbu ili cheʼ bʌ yaʼan ti Roma i mach jiñic cheʼ bʌ yaʼan yicʼot Pedro ti Babilonia. Tajol cheʼ bʌ tiʼ tsʼijbu iliyi jiñʌch woliʼ ñaʼtan jiñi mach bʌ judíojobic come tsiʼ cʼʌñʌ tʼan tac ti latín yicʼot tsiʼ chaʼle ti traducir tʼan tac am bʌ ti hebreo chaʼan miʼ mejlel i chʼʌmbeñob i sujm.

a Qʼuele jiñi recuadro «Marcos tsaʼ aqʼuenti ñuc tac bʌ eʼtel».

b Qʼuele jiñi recuadro «Timoteo ‹tsiʼ chaʼle eʼtel [...] bajcheʼ xyaj eʼtel tiʼ subol jiñi wen tʼan›».

    Jun tac ti chol (2006-2025)
    Loq'uel
    Ochen
    • ch'ol
    • Chocben majlel
    • Bajcheʼ a wom
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Condiciones de uso
    • Política de privacidad
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Ochen
    Chocben majlel