ESTUDIO 50
Dios toj miʼ qʼuelonla chaʼan lac ñopoñel yic’ot lac melbal
«[Miʼ] tsajcʌbeñob i bijlel jiñi lac tat Abrahán chaʼan bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ i ñopoñel» (ROM. 4:12).
CʼAY 119 Yom an pʼʌtʌl bʌ lac ñopoñel
MUʼ BɅ CAJ I QʼUEJLELa
1. Cheʼ mi lac ñaʼtan tiʼ tojlel Abrahán, ¿chuqui tajol mi laj cʼajtiben lac bʌ?
CABɅL lac piʼʌlob an i yubiyob tiʼ tojlel Abrahán, pero mach cabʌlic chuqui yujilob tiʼ tojlel. Joñonla wen laj cʌñʌyʌch, la cujil chaʼan «tsaʼ sujti tiʼ tat pejtelel jiñi añoʼ bʌ i ñopoñel» (Rom. 4:11). Jin chaʼan tajol mi laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Muʼ ba c mejlel c lajin jiñi Abrahán yicʼot chaʼan cheʼ yilal c ñopoñel bajcheʼ i chaʼan?». Mucʼʌch lac mejlel.
2. ¿Chucoch yomʌch mi lac wen qʼuel tsaʼ bʌ i mele Abrahán? (Santiago 2:22, 23).
2 Cheʼ mi lac wen qʼuel tsaʼ bʌ i mele Abrahán mi caj i coltañonla chaʼan pʼʌtʌl lac ñopoñel bajcheʼ i chaʼan. Tiʼ pejtelel ora tsiʼ jacʼbe i tʼan Dios, tsaʼ loqʼui tiʼ lumal, tsaʼ chumle ti pisil bʌ otot, i colel i yʌcʼ i yalobil bajcheʼ tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl. Ili tsiʼ pʌsʌ chaʼan wen pʼʌtʌlʌch i ñopoñel, jin chaʼan Jehová tsiʼ qʼuele ti toj yicʼot tsaʼ sujti tiʼ yamigo (pejcan Santiago 2:22, 23). I jiñʌch muʼ bʌ i pijtan jaʼel chaʼan miʼ yujtel ti lac tojlel, chaʼan joñon yicʼot jatet mi lac sujtel tiʼ yamigo i utsʼat mi la cajñel tiʼ tojlel. Jin chaʼan, tsiʼ yʌcʼʌ chaʼan Pablo yicʼot Santiago miʼ tsʼijbuñob tiʼ tojlel Abrahán, i jiñʌch muʼ bʌ caj laj qʼuel ti ili estudio. Mi caj laj qʼuel chuqui miʼ yʌjlel tiʼ tojlel Abrahán yaʼ ti capítulo 4 chaʼan Romanos yicʼot ti capítulo 2 chaʼan Santiago.
3. ¿Baqui bʌ texto tsiʼ tajayob ti tʼan Pablo yicʼot Santiago?
3 Pablo yicʼot Santiago tsiʼ tajayob ti tʼan Génesis 15:6, muʼ bʌ i yʌl chaʼan Abrahán «tsiʼ ñopo lac Yum, lac Yum tsiʼ qʼuele ti toj». ¿Chuqui yom i yʌl cheʼ Jehová miʼ qʼuel ti toj juntiquil lac piʼʌl? Chaʼan wen miʼ qʼuel yicʼot chaʼan maʼañic i mul. Wen utsʼatax cheʼ la cujil chaʼan Jehová maʼañic lac mul miʼ qʼuelonla anquese xmulilonla. Tajol jatet mucʼʌch a mulan jaʼel chaʼan cheʼʌch miʼ qʼuelet Jehová bajcheʼ jiñi, i mucʼʌch i mejlel. Jin chaʼan, mi caj laj qʼuel chucoch Jehová tsiʼ qʼuele ti toj jiñi Abrahán i chuqui yom mi lac mel chaʼan cheʼʌch miʼ qʼuelonla jaʼel.
CHAʼAN DIOS TOJ MIʼ QʼUELONLA YOM AN LAC ÑOPOÑEL
4. ¿Chuqui miʼ mʌctañonla chaʼan mach tojoñicla?
4 Yaʼ ti carta chaʼan Romanos, Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan ti lac pejtelel xmulilonla (Rom. 3:23). Mi cheʼ bajcheʼ jiñi, ¿bajcheʼqui an cheʼ Jehová miʼ mejlel i qʼuelonla ti toj? Chaʼan miʼ jacʼ ili cʼajtiya, Pablo tsiʼ taja ti tʼan jiñi Abrahán.
5. ¿Chucoch Jehová toj tsiʼ qʼuele Abrahán? (Romanos 4:2-4).
5 Jehová tsiʼ qʼuele ti toj jiñi Abrahán cheʼ bʌ yaʼan ti Canaán. Pero mach chaʼañic woli (choncol) i jacʼ jiñi Mandar (Rom. 4:13). ¿Chucoch? Come jiñi Mandar wiʼilto tsaʼ ajqʼui, cheʼ bʌ ñumeñix 400 jab. Cheʼ jiñi, ¿chucoch tsaʼ qʼuejli ti toj jiñi Abrahán? Come Jehová tsiʼ pʌsbe i yutslel yicʼot tsiʼ qʼuele chaʼan Abrahán añʌch i ñopoñel (pejcan Romanos 4:2-4).
6. ¿Chucoch Jehová miʼ mejlel i qʼuel ti toj juntiquil xmulil?
6 Pablo tsiʼ yʌlʌ jaʼel chaʼan cheʼ bʌ juntiquil miʼ ñop ti Jehová, «miʼ qʼuejlel ti toj chaʼan i ñopoñel» (Rom. 4:5). Cheʼ jaʼel tsiʼ yʌlʌ: «David miʼ taj tiʼ tʼan jaʼel jiñi i tijicñʌyel jiñi wiñic toj bʌ miʼ qʼuejlel ti Dios pero mach chaʼañic jiñi i melbal tac: ‹Tijicñayob jiñi tsaʼix bʌ ñusʌbentiyob jiñi mach bʌ weñic tac tsiʼ meleyob yicʼot jiñi tsaʼix bʌ ñusʌbentiyob i mul, Jehová maʼañic mi caj i cʼajtesʌben i mul jiñi wiñic muʼ bʌ i chaʼlen mulil, tijicña jiñi wiñic›» (Rom. 4:6-8; Sal. 32:1, 2). Jehová miʼ junyajl ñusʌben i mul jiñi lac piʼʌlob muʼ bʌ i ñopob tiʼ tojlel, maʼañix miʼ chʌn cʼajtesan. Miʼ qʼuelob ti toj i maʼañobix i mul miʼ qʼuelob come añob i ñopoñel.
7. ¿Chucoch toj tsaʼ qʼuejliyob jiñi i wiñicob Dios ti wajali?
7 Anquese Abrahán, David yicʼot yambʌ xucʼul bʌ i wiñicob Dios tsaʼ qʼuejliyob tiʼ toj, bej xmulilobʌch. Pero come añob i ñopoñel, Dios tsiʼ qʼuele chaʼan maʼañobic i mul, mach cheʼic bajcheʼ jiñi lac piʼʌlob maʼañic bʌ miʼ chʼujutesañob (Efes. 2:12). Ti jiñi carta chaʼan Romanos, Pablo jamʌ tsiquil miʼ pʌs chaʼan mi la com sujtel tiʼ yamigo Jehová, yomʌch an lac ñopoñel. Jiñʌch tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Abrahán yicʼot David, i joñonla mucʼʌch lac mejlel jaʼel.
¿CHUCOCH ÑUC I CʼɅJÑIBAL JIÑI LAC ÑOPOÑEL YICʼOT LAC MELBAL?
8, 9. ¿Chuqui an i ñaʼtayob ojlil lac piʼʌlob?
8 Cʼʌlʌl wajali, jiñi ñucoʼ bʌ i yeʼtel ti ñopbalʌl an i jatsʼʌyob i bʌ ti tʼan come an muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan jin ñumen ñuc i cʼʌjñibal jiñi lac ñopoñel, pero an yambʌyob muʼ bʌ i ñaʼtañob chaʼan jiñi ñumen ñuc bʌ jiñʌch lac melbal (chaʼlibal). An muʼ bʌ i yʌlob chaʼan jasʌl mi lac ñop lac Yum chaʼan mi lac taj laj coltʌntel. Tajol yaʼ miʼ chucob i bʌ ti jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo ti Romanos 4:6, baqui miʼ yʌl: «Jiñi wiñic toj bʌ miʼ qʼuejlel ti Dios, mach chaʼañic jiñi i melbal tac». Pero yambʌ miʼ yʌlob chaʼan mi la com lac taj laj coltʌntel yom mi lac pʌs wem bʌ lac melbal yicʼot mi lac majlel yaʼ ti iglesia tac muʼ bʌ i wen qʼuejlel ti ñuc o chʼujul bʌ miʼ yʌjlel. Tajol yaʼ miʼ chucob i bʌ ti Santiago 2:24, muʼ bʌ i yʌl: «Jiñi wiñic miʼ sujbel ti toj chaʼan jiñi i melbal tac i mach chaʼañic jach jiñi i ñopoñel».
9 Tiʼ caj iliyi, an cʼotem bʌ i yʌlob chaʼan Pablo yicʼot Santiago mach lajalic chuqui miʼ ñaʼtañob chaʼan bʌ jiñi lac ñopoñel yicʼot lac melbal. Miʼ yʌlob chaʼan Pablo tsiʼ ñaʼta chaʼan jasʌl jach jiñi lac ñopoñel, pero chaʼan Santiago miʼ ñaʼtan chaʼan yomʌch an wen bʌ lac melbal. Juntiquil teólogo tsiʼ yʌlʌ: «Santiago maʼañic tsiʼ ñaʼta chucoch Pablo tsiʼ wersa alʌ chaʼan juntiquil miʼ qʼuejlel ti toj chaʼan i ñopoñel i mach chaʼañic jiñi i melbal». Pero tiʼ sujm, tsaʼ bʌ i tsʼijbu Pablo yicʼot Santiago tilem ti Jehová, i añʌch i sujmlel jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌyob (2 Tim. 3:16). Laʼ laj qʼuel.
Pablo tiʼ sube jiñi xñoptʼañob judíojoʼ bʌ chumuloʼ bʌ ti Roma chaʼan mach cʼʌñʌlix miʼ jacʼob jiñi Mandar, yom jach añob i ñopoñel. (Qʼuele jiñi párrafo 10).b
10. ¿Chuqui woli taj tiʼ tʼan Pablo yaʼ tiʼ Romanos 3 yicʼot 4? (Romanos 3:21, 28, qʼuele jaʼel jiñi dibujo tac).
10 ¿Chuqui woli (yʌquel) i taj ti tʼan Pablo yaʼ tiʼ Romanos capítulo 3 yicʼot 4? Jiñʌch jiñi mandar tsaʼ bʌ aqʼuentiyob jiñi israelitajob tiʼ tojlel Moisés (pejcan Romanos 3:21, 28). Ti jimbʌ ora an xñoptʼañob judíojoʼ bʌ yomobto bʌ i wersa jacʼ jiñi Mandar. Jin chaʼan, Pablo tsiʼ taja ti tʼan Abrahán chaʼan miʼ pʌs chaʼan mach cʼʌñʌlic miʼ jajqʼuel jiñi Mandar chaʼan utsʼat miʼ qʼuejlelob ti Dios, cojach yom añob i ñopoñel. Jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ miʼ wen ñuqʼuesan lac pusicʼal come miʼ pʌsbeñonla chaʼan utsʼat mi caj laj qʼuejlel ti Dios mi mucʼʌch lac ñop tiʼ tojlel yicʼot tiʼ tojlel Jesucristo.
Santiago tiʼ sube jiñi xñoptʼañob chaʼan yom miʼ pʌsob i ñopoñel tiʼ melbalob, yom junlajal miʼ qʼuelob jiñi yambʌlob yicʼot miʼ melob chuqui tac wen tiʼ tojlel yambʌlob. (Qʼuele jiñi párrafo 11 yicʼot 12).c
11. ¿Chuqui woli bʌ i taj ti tʼan Santiago?
11 Jiñi melbal tac tsaʼ bʌ i yʌlʌ Santiago yaʼ ti capítulo 2 mach lajalic yicʼot jiñi tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo. Santiago tsiʼ taja ti tʼan jiñi muʼ bʌ lac mel ti jujumpʼejl qʼuin, muʼ bʌ i yʌcʼ ti cʌjñel mi tiʼ sujm mi lac ñop Dios o maʼañic. Laʼ laj qʼuel chaʼpʼejl ejemplo tsaʼ bʌ i yʌlʌ Santiago.
12. ¿Bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ Santiago chaʼan jiñi lac melbal ñucʌch i cʼʌjñibal jaʼel cheʼ bajcheʼ lac ñopoñel? (Qʼuele jaʼel jiñi dibujo tac).
12 Yaʼ ti ñaxan bʌ ejemplo, Santiago tiʼ sube jiñi xñoptʼañob chaʼan yom junlajal bajcheʼ miʼ melob tiʼ tojlel yambʌlob. Tiʼ subeyob chaʼan mi utsob yicʼotob jiñi añoʼ bʌ i taqʼuin, pero mach cheʼic miʼ melob yicʼot jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ, anquese miʼ yʌlob chaʼan añob i ñopoñel, mach i sujmic come maʼañic woliʼ pʌsob tiʼ melbal (Sant. 2:1-5, 9). Yaʼ ti yambʌ ejemplo Santiago tsiʼ yʌlʌ chaʼan mi an majqui miʼ qʼuel chaʼan juntiquil hermano o hermana an chuqui i cʼʌjñibal i chaʼan, pero maʼañic chuqui miʼ mel chaʼan miʼ coltan, anquese miʼ yʌl chaʼan an i ñopoñel, maʼañic i cʼʌjñibal come maʼañic woliʼ pʌs tiʼ melbal. Jin chaʼan Santiago tsiʼ yʌlʌ: «Jiñi lac ñopoñel, lajal bajcheʼ chʌmeñix mi maʼañic wen tac bʌ lac melbal» (Sant. 2:14-17).
13. ¿Majqui tsiʼ taja ti tʼan Santiago chaʼan miʼ pʌs chaʼan jiñi lac ñopoñel yaʼʌch miʼ tsictiyel ti lac melbal? (Santiago 2:25, 26).
13 Santiago tsiʼ taja ti tʼan Rahab chaʼan miʼ pʌs chaʼan jiñi lac ñopoñel miʼ tsictiyel ti lac melbal (pejcan Santiago 2:25, 26). Rahab tsiʼ yubi chaʼan Jehová woliʼ coltan jiñi tejclum Israel, i tsaʼʌch i ñopo (Jos. 2:9-11). Pero ¿bajcheʼ tsiʼ pʌsʌ chaʼan tsaʼʌch i ñopo ti Jehová? Tsiʼ colta chaʼtiquil wiñicob israelitajoʼ bʌ tsajñoʼ bʌ i qʼuel jiñi tejclum. Lajal bajcheʼ Abrahán, ili xʼixic tsaʼ qʼuejli ti toj anquese xmulil yicʼot mach israelitajic. Ili miʼ pʌsbeñonla chaʼan jiñi lac ñopoñel miʼ tsictiyel ti lac melbal.
14. ¿Chucoch mach lajalic jiñi tsaʼ bʌ i tajayob ti tʼan Pablo yicʼot Santiago?
14 Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj qʼuele, Pablo yicʼot Santiago mach lajalic chuqui woliʼ tajob ti tʼan cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌyob jiñi lac ñopoñel yicʼot jiñi lac melbal. Pablo woliʼ suben jiñi judíojob chaʼan mach jasʌlic yom miʼ jacʼob jiñi Mandar tsaʼ bʌ aqʼuenti Moisés chaʼan wen miʼ qʼuejlelob ti Jehová, i Santiago tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi xñoptʼañob yom miʼ pʌsob jiñi i ñopoñel tiʼ melbal.
¿Muʼ ba i ñijcañet jiñi a ñopoñel chaʼan maʼ mel chuqui tac miʼ mulan Jehová? (Qʼuele jiñi párrafo 15).
15. Alʌ bajcheʼ tac miʼ mejlel lac pʌs jiñi lac ñopoñel ti lac melbal. (Qʼuele jaʼel jiñi foto tac).
15 Cheʼ bʌ Jehová miʼ subeñonla chaʼan yom mi lac tsajcʌben i bijlel Abrahán chaʼan miʼ qʼuelonla ti toj, mach yomic i yʌl chaʼan junyajl cheʼ yom mi lac mel cheʼ bajcheʼ tsiʼ mele Abrahán. An tacʌch yambʌ muʼ bʌ i mejlel lac mel chaʼan mi lac pʌs lac ñopoñel. Miʼ mejlel lac pejcañob ti wen jiñi woli bʌ i tsijib cʼotelob ti congregación, mi laj coltan jiñi hermanojob woli bʌ i ñusañob wocol yicʼot mi lac sʌclan chuqui mi lac mel tiʼ tojlel lac familia, jin tacʌch muʼ bʌ i mulan Jehová (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:4, 8; 1 Juan 3:18). I junchajp wen ñuc bʌ i cʼʌjñibal bajcheʼ mi lac pʌs lac ñopoñel jiñʌch cheʼ mi lac chaʼlen subtʼan (1 Tim. 4:16). Ti lac pejtelel miʼ mejlel lac pʌs chaʼan mucʼʌch lac ñop chaʼan mi caj i tsictiyel jiñi albil tac bʌ i chaʼan Jehová, i chaʼan pejtelel muʼ bʌ i mel jiñʌch ñumen wem bʌ. Mi cheʼʌch mi lac mel miʼ mejlel lac ñop chaʼan Jehová mi caj i qʼuelonla ti toj yicʼot mi caj lac sujtel tiʼ yamigo.
JIÑI LAC PIJTAYA MIʼ PʼɅTʼESAN LAC ÑOPOÑEL
16. ¿Chuqui jiñi tsaʼ bʌ subenti Abrahán yicʼot tsaʼ bʌ i wen ñopo?
16 Yaʼ ti capítulo 4 chaʼan Romanos an chuqui yambʌ mi laj cʌn tiʼ tojlel Abrahán, chaʼan wen ñuc i cʼʌjñibal jiñi lac pijtaya. Jehová tsiʼ yʌqʼue i tʼan Abrahán, chaʼan tiʼ tojlel i pʼolbal «mi caj i taj cabʌl bendición jiñi tejclum tac». ¡Wen utsʼatax bʌ pijtaya an i chaʼan! (Gn. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Pero cheʼ bʌ Abrahán añix 100 i jabilel i Sara 90, maxto añobic i yalobil, jin chaʼan mach wocolic miʼ mejlel i sʌtob i pijtaya. Pero Abrahán «tsiʼ chucu i bʌ ti jiñi pijtaya i tsiʼ ñopo chaʼan mucʼʌch caj i sujtel tiʼ tat cabʌl tejclum» (Rom. 4:18, 19). Ti wiʼil tsaʼʌch tsʼʌctiyi jiñi woli bʌ i pijtañob, tsaʼ tiliyob i yalobil: Isaac (Rom. 4:20-22).
17. ¿Bajcheʼ la cujil chaʼan mi lac mejlel ti qʼuejlel ti toj i mi lac sujtel tiʼ yamigo Jehová?
17 Cheʼ bajcheʼ Abrahán, joñonla jaʼel mi lac mejlel ti qʼuejlel ti toj yicʼot mi lac sujtel tiʼ yamigo Jehová. Jin chaʼan «jiñi tʼan ‹tsaʼ qʼuejli› mach bajñel i chaʼan Abrahán tsaʼ tsʼijbunti, lac chaʼañʌch jaʼel, joñonla muʼ bʌ caj laj qʼuejlel ti toj come mi lac ñop tiʼ tojlel jiñi tsaʼ bʌ i chʼojyesa jiñi lac Yum Jesús yaʼ baqui an chʌmeñoʼ bʌ» (Rom. 4:23, 24). Cheʼ bajcheʼ tsaʼ laj qʼuele, yom an lac ñopoñel, wem bʌ lac melbal yicʼot lac pijtaya. Yaʼ ti yambʌ estudio mi caj laj qʼuel chaʼan bʌ jiñi lac pijtaya tsaʼ bʌ i yʌlʌ Pablo yaʼ ti Romanos capítulo 5.
CʼAY 28 ¿Bajcheʼ mi lac sujtel ti yamigo Jehová?
a Ti lac pejtelel la com chaʼan tojonla tiʼ wut Dios. Ti ili estudio mi caj laj qʼuel chuqui tsiʼ yʌlʌ Pablo yicʼot Santiago chaʼan jiñi lac ñopoñel yicʼot jiñi lac melbal, i mi caj laj qʼuel chuqui yom mi lac mel chaʼan tojonla tiʼ wut Dios.
b MU BɅ I PɅS JIÑI DIBUJO: Pablo tiʼ sube jiñi xñoptʼañob judíojoʼ bʌ chaʼan ñumen ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñobʌch i ñopoñel, mach jiñic cheʼ miʼ jacʼob jiñi Mandar muʼ bʌ i yʌl chaʼan yom miʼ tsʼisbeñob azul bʌ puy jiñi i yebal i bujcob, mi jiñic jiñi Pascua o chaʼan yom miʼ pocob i cʼʌb.
c MU BɅ I PɅS JIÑI DIBUJO: Santiago tiʼ sube jiñi xñoptʼañob chaʼan yom miʼ pʌsob i ñopoñel cheʼ miʼ melob chuqui wen tiʼ tojlel yambʌlob, bajcheʼ cheʼ miʼ coltañob jiñi pʼumpʼuñoʼ bʌ.