I referenciajlel jiñi Jun chaʼan lac tempa bʌ I Subtʼan yicʼot i Melbal jiñi xÑoptʼan
2-8 I CHAʼAN SEPTIEMBRE
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | HEBREOS 7, 8
«Motomaj tiʼ pejtelel ora cheʼ bajcheʼ Melquisedec»
(Hebreos 7:1, 2, I tʼan Dios [ITD]) Cheʼ bʌ tsiʼ mʌlʌ Abraham tiʼ tojlel jini reyob, tsaʼ tili Melquisedec chaʼan miʼ taj cheʼ wolix ti sujtel. Melquisedec jiñʌch i rey Salem, i motomaj jini Nuc bʌ Dios. Melquisedec tsiʼ yʌqʼue Abraham i yutslel i tʼan. 2 Abraham tsiʼ yʌqʼue i diezmojlel pejtel i chubʌʼan. An i sujmlel i cʼabaʼ Melquisedec ti lac tʼan, jiñʌch Toj bʌ Rey am bʌ ti Salem. Jiñʌch Rey yujil bʌ Nʌchʼchocoya.
it-2-S 359
Melquisedec
Rey bʌ yaʼ ti Salem yicʼot «i motomajʌch jini Cʼax Ñuc bʌ Dios», Jehová (Gn. 14:18, 22). Jiñʌch jiñi ñaxam bʌ motomaj muʼ bʌ i yʌjlel ti jiñi Tsʼijbujel i tsiʼ chaʼle motomajintel cheʼ maxto cʼot jiñi jabil 1933 cheʼ bʌ maxto tilemic Cristo. Come jiñʌch jiñi rey bʌ ti Salem, yom bʌ i yʌl «Nʌchʼchocoya», jiñi apóstol Pablo tsaʼ cʼoti i cʌn bajcheʼ «Rey yujil bʌ Nʌchʼchocoya», i cheʼ bajcheʼ i sujmlel i cʼabaʼ yom i yʌl «Toj bʌ Rey» (He. 7:1, 2). Miʼ ñaʼtʌntel chaʼan Salem jiñʌch bajcheʼ ñaxan cʌmbil jiñi Jerusalén ti wajali, jin chaʼan cheʼʌch tsaʼ ochi i cʼabaʼ jiñi tejclum come loqʼuemʌch ti jiñi cʼabaʼʌl «Salem» (Sal. 76:2, TNM).
Abrán (Abrahán) tsiʼ jisa Kedorlaomer yicʼot jiñi yambʌ reyob i piʼʌloʼ bʌ ti guerra, i cheʼ jiñi tsaʼ cʼoti yaʼ ti joctʌl i cʼabaʼ Savé o «i Joctʌl Rey». Yaʼi Melquisedec tsiʼ locʼo «waj yicʼot vino» i tsiʼ yʌqʼue bendición Abrahán, tsiʼ yʌlʌ: «Laʼ aqʼuentic [Abrán ] i yutslel i tʼan jini Cʼax Ñuc bʌ Dios, tsaʼ bʌ i mele panchan yicʼot pañimil. Laʼ subentic i ñuclel Dios jini Cʼax Ñuc Bʌ tsaʼ bʌ i yʌqʼueyet a tʼuchtan a contrajob». Cheʼ jiñi, Abrahán «tsiʼ yʌqʼue Melquisedec i diezmojlel pejtelel i chubʌʼan», yom bʌ i yʌl «i diezmojlel pejtelel chuqui tsiʼ taja ti guerra» cheʼ bʌ tsiʼ jisa jiñi yambʌ reyob (Gn. 14:17-20; He. 7:4).
(Hebreos 7:3, ITD) Maʼanic i tat i ñaʼ. Maʼanic tsaʼ tajle i cʼabaʼ i ñojteʼel. Maʼanic i cajibal, maʼanic i jilibal. Lajalʌch bajcheʼ i Yalobil Dios. Motomaj tiʼ pejtelel ora.
it-2-S 360 párr. 4
Melquisedec
¿Chucoch miʼ mejlel la cʌl chaʼan Melquisedec «maʼanic i cajibal, maʼanic i jilibal»?
Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan Melquisedec «maʼanic i tat i ñaʼ. Maʼanic tsaʼ tajle i cʼabaʼ i ñojteʼel. Maʼanic i cajibal, maʼanic i jilibal. Lajalʌch bajcheʼ i Yalobil Dios. Motomaj tiʼ pejtelel ora» (He. 7:3). Melquisedec tsiʼ yila pañimil yicʼot tsaʼ chʌmi cheʼ bajcheʼ mi lac chʌmel ti lac pejtelel. Pero maʼañic miʼ yʌjlel majqui i tat i ñaʼ, majqui i ñojteʼelob, cheʼ jaʼel, jiñi Tsʼijbujel maʼañic miʼ yʌl jalix tsiʼ yila pañimil yicʼot jalix tsaʼ chʌmi. Jin chaʼan, Melquisedec jiñʌch i yejtal Jesucristo, come maʼañic i jilibal i motomajintel. Melquisedec maʼañic majqui tsiʼ chʼʌmbe i yeʼtel bajcheʼ motomaj yicʼot maʼañic majqui tsaʼ ochi tiʼ qʼuexol. Cheʼ jaʼel, Cristo maʼañic majqui tsiʼ chʼʌmbe i yeʼtel bajcheʼ motomaj, i jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan maʼañic majqui mi caj i yochel tiʼ qʼuexol. Anquese Jesucristo tilem tiʼ pʼolbal Judá yicʼot loqʼuem tilem ti jiñi reyob i pʼolbaloʼ bʌ David, pero maʼañic tsiʼ yʌcʼʌ ti wocol jiñi i motomajintel, i cheʼ jaʼel, mach jiñic tsaʼ bʌ i colta chaʼan miʼ yochel bajcheʼ motomaj yicʼot rey. Tsaʼ ochi tiʼ yeʼtel come Jehová tiʼ tsʼʌctesa jiñi i tʼan tsaʼ bʌ i waʼchoco.
(Hebreos 7:17, ITD) Jumpʼejl salmo tsiʼ taja ti tʼan Cristo cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ: «Motomajet tiʼ pejtelel ora. Waʼchocobilet tiʼ motomajil Melquisedec».
it-2-S 359
Melquisedec
I yejtal i motomajintel Cristo. Ti jumpʼejl wen ñuc bʌ profecía chaʼan jiñi Mesías, jiñi tʼan tsaʼ bʌ i yʌlʌ Jehová tiʼ tojlel i «Yum» David jiñʌch: «Jatet motomajet tiʼ pejtelel ora. Cheʼʌch a motomajil bajcheʼ i motomajil Melquisedec» (Sal. 110:1, 4). Ili salmo tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtan jiñi hebreojob chaʼan jiñi Mesías mi caj i tsʼʌctesan chaʼpʼejl i yeʼtel, mi caj i yochel bajcheʼ motomaj yicʼot ti rey. Ti jiñi carta tsaʼ bʌ chocbentiyob majlel jiñi hebreojob, jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan Jesús «tsaʼ ochi ti cʼax ñuc bʌ motomaj tiʼ pejtelel ora waʼchocobil tiʼ motomajil Melquisedec» cheʼ bajcheʼ ili, tsiʼ jamʌ tsictesa majqui jiñi Mesías wʌn albilix bʌ (He. 6:19, 20; 5:10).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Hebreos 8:3, Jiñi tsijiʼ bʌ wen tʼañ chaʼañ estudio [TWT]) Come tiʼ pejtelel ñuc bʌ motomajob añob i yeʼtel chaʼañ miʼ yʌqʼueñob Dios i majtan yicʼot tsʌnsʌbil bʌ i majtan; jiñi chaʼañ, jiñi ñuc bʌ lac Motomaj wersa añ chuqui miʼ yʌqʼueñonla jaʼel.
w00-S 15/8 14 párr. 11
Majtañʌl muʼ bʌ i chʼʌm Jehová
11 Jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ: «Tiʼ pejtelel ñuc bʌ motomajob añob i yeʼtel chaʼañ miʼ yʌqʼueñob Dios i majtan yicʼot tsʌnsʌbil bʌ i majtan» (Hebreos 8:3, TWT). Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan an chaʼchajp ofrenda muʼ bʌ i yʌcʼob jiñi motomajob ti Israel, jiñʌch jiñi ‹majtañʌl yicʼot tsʌnsʌbil bʌ i majtan› o «tsʌnsʌbil bʌ i majtan chaʼan mulil» (Hebreos 5:1). Jiñi lac piʼʌlob ñʌmʌl i yʌcʼob majtañʌl chaʼan miʼ pʌsob i cʼuxbiya tiʼ tojlel yambʌlob, i cheʼ jaʼel, chaʼan miʼ sujtesañob tiʼ yamigo o chaʼan utsʼat miʼ qʼuejlelob (Génesis 32:20; Proverbios 18:16). Jiñi ofrenda tac muʼ bʌ i yʌl jiñi Mandar yom miʼ qʼuejlel bajcheʼ jumpʼejl ‹majtañʌl› muʼ bʌ i yʌqʼuentel Dios chaʼan utsʼat miʼ qʼuejlelob. Cheʼ bʌ miʼ ñusʌntel jiñi Mandar an chuqui yom miʼ yʌjqʼuel tiʼ qʼuexol chaʼan miʼ ñusʌntel jiñi mulil, jin chaʼan, miʼ yʌjqʼuel jiñi «tsʌnsʌbil bʌ i majtan chaʼan mulil». Jiñi libro chaʼan Éxodo, Levítico yicʼot Números, cʌmbil bʌ bajcheʼ Pentateuco, miʼ yʌl bajcheʼ yilal ti chajp ti chajp jiñi ofrenda yicʼot jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl. Anquese maʼañic miʼ mejlel lac luʼ ñaʼtan yicʼot laj cʼajtesa pejtelel muʼ bʌ i mejlel wajali, pero añʌch yom bʌ mi lac wen tsajin.
(Hebreos 8:13, ITD) Cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ tsijib jini pacto tsiʼ tsictesa maʼanix i cʼʌjñibal jini oñiyix bʌ. Chuqui tac mach tsijibic woli bʌ ti tsuculiyel mach jalix miʼ sʌc jilel.
it-2-S 574 párr. 4
Trato
¿Bajcheʼ an i sujmlel cheʼ bʌ «maʼanix i cʼʌjñibal» tsaʼ cʌyle jiñi trato chaʼan jiñi Mandar?
Jiñi trato chaʼan jiñi Mandar miʼ mejlel la cʌl chaʼan «maʼanix i cʼʌjñibal» tsaʼ cʌyle cheʼ bʌ Dios tsiʼ cʼʌñʌ jiñi xʼaltʼan Jeremías chaʼan miʼ yʌl chaʼan mi caj i mel jumpʼejl tsijiʼ bʌ trato (Jer. 31:31-34; He. 8:13). Ti jabil 33 cheʼ bʌ tilemix Cristo, jiñi trato chaʼan jiñi Mandar maʼañix i cʼʌjñibal tsaʼ cʌyle cheʼ bʌ Cristo tsiʼ yʌcʼʌ i cuxtʌlel i tsaʼ chʌmi ti juntsʼijt teʼ (Col. 2:14), i cheʼ bajcheʼ ili, tsiʼ waʼchoco jiñi tsijiʼ bʌ trato (He. 7:12; 9:15; Hch. 2:1-4).
9-15 I CHAʼAN SEPTIEMBRE
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | HEBREOS 9, 10
«I yejtal jach jini mero isujm bʌ muʼ bʌ caj i tilel»
(Hebreos 9:12-14, ITD) Tsaʼ junyajlel ochi Cristo yaʼ ti Chʼujul bʌ Ajñibʌl. Mach i chʼichʼelic alʌ chivo mi alʌ tat wacax, pero yicʼot i bajñel chʼichʼel tsaʼ ochi ti jini Chʼujul bʌ Ajñibʌl ti chan, come tsiʼ mʌñʌyonla chaʼan mi la cajñel yicʼot ti pejtelel ora. 13 I chʼichʼel tat wacax yicʼot i chʼichʼel alʌ chivo yicʼot i tʌñil alʌ ñaʼ wacax tsaʼ mejli i poj sʌqʼuesʌbeñob i bʌcʼtal jini bibiʼo bʌ cheʼ tsijcʌbil tiʼ pam. 14 Ñumen i cʼʌjñibal i chʼichʼel Cristo. Come miʼ poc loqʼuel ti lac pusicʼal jini tsucul bʌ lac melbal chaʼan mi lac melben i yeʼtel jini cuxul bʌ Dios. Tiʼ pʼʌtʌlel jini Espíritu mach bʌ ajnic miʼ jilel, Cristo tsiʼ yʌcʼʌ i bʌ cheʼ bajcheʼ chʼujul bʌ i majtan Dios mach bʌ anic i mul.
it-2-S 635 párr. 4
I ñusʌntel mulil
Chaʼan miʼ ñusʌbentel i mul juntiquil lac piʼʌl muʼ bʌ i chaʼlen mulil tiʼ tojlel Dios yicʼot tiʼ tojlel yambʌlob, yom miʼ ñaxan tojʼesan i mul cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi i Mandar Dios tsaʼ bʌ aqʼuenti jiñi tejclum Israel, i cheʼ jiñi, lʌcʼʌl tiʼ pejtelel ora yom miʼ yʌqʼuentel Jehová i chʼichʼel jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl (Lv. 5:5–6:7). Jin chaʼan, jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ ili principio: «Cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jini mandar, cojach yicʼot chʼichʼ miʼ sʌqʼuesʌntel tiʼ pejtelel. Machic miʼ bejqʼuel i chʼichʼel i majtan Dios, maʼanic i ñusʌntel mulil» (He. 9:22). Tiʼ sujm, jiñi i chʼichʼel jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl maʼañic miʼ yoque jisan jiñi mulil yicʼot maʼañic miʼ yoque sʌqʼuesʌben i pusicʼal o i conciencia jiñi lac piʼʌlob (He. 10:1-4; 9:9, 13, 14). Pero jiñi tsijiʼ bʌ trato mucʼʌch i mejlel i ñusan jiñi mulil, come yaʼix chucul ti jiñi i cuxtʌlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Jesucristo (Jer. 31:33, 34; Mt. 26:28; 1 Co. 11:25; Ef. 1:7). Cheʼ bʌ Jesús wʌʼto an ila ti pañimil, tsiʼ pʌsʌ chaʼan mucʼʌch i mejlel i ñusan jiñi mulil cheʼ bʌ tiʼ tsʼʌca jiñi mach bʌ weñic i yoc i cʼʌb (Mt. 9:2-7).
(Hebreos 9:24-26, ITD) Come Cristo maʼanic tsaʼ ochi ti Chʼujul bʌ Ajñibʌl melbil bʌ ti cʼʌbʌl, i yejtal jach bʌ panchan. Tsaʼ ochi ti panchan, jini mero Chʼujul bʌ Ajñibʌl baʼ woliʼ pʌs i bʌ tiʼ tojlel Dios chaʼan miʼ coltañonla. 25 Junyajl jach tsaʼ ochi ti panchan chaʼan miʼ yʌcʼ i bʌ. Mach cheʼic bajcheʼ jini ñuc bʌ motomaj muʼ bʌ i yochel ti jujumpʼejl jab ti Cʼax Chʼujul bʌ Ajñibʌl yicʼot chʼichʼ, mach bʌ i chʼichʼelic. 26 Cheʼic jini, wersa tsaʼ chaʼ chʌmi Cristo ti jujumucʼ cʼʌlʌl tiʼ tejchibal pañimil. Pero mach cheʼic. Jasʌl junyajl tsaʼ tsictiyi Cristo cheʼ lʌcʼʌlix jini cojix bʌ qʼuin tac. Tsiʼ yʌcʼʌ i bʌ ti tsʌnsʌntel chaʼan miʼ jisʌbeñonla lac mul.
cf-S 183 párr. 4
Chʌn «tsajcañon»
4 Jiñi Tsʼijbujel maʼañic miʼ yʌl cheʼ bʌ Jesús tsaʼ cʼoti ti panchan, bajcheʼ yilal tsiʼ chʼʌmʌyob yicʼot cheʼ bʌ tsiʼ qʼuele i Tat, pero mucʼʌch i yʌl chuqui mi caj i yujtel cheʼ bʌ yaʼix an ti panchan. Miʼ yʌjlel jumpʼejl chʼujul bʌ qʼuiñijel ñumen bʌ ti 1500 jab tsiʼ qʼueleyob ti melol jiñi judíojob. Jiñi ñuc bʌ motomaj junsujtel jach miʼ yochel ti jumpʼejl jab yaʼ ti Cʼax chʼujul bʌ ajñibʌl i miʼ tsijcan jiñi arca chaʼan trato tiʼ chʼichʼel jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl muʼ bʌ i yʌjqʼuel cheʼ tiʼ Qʼuiñilel i ñusʌntel mulil. Cheʼ bʌ miʼ mejlel iliyi, jiñi ñuc bʌ motomaj woliʼ wʌn pʌs muʼ bʌ caj i mel jiñi Mesías. Jesús tiʼ tsʼʌctesa ili profecía cheʼ bʌ tsaʼ chaʼ cʼoti yaʼ ti panchan, tsaʼ majli yaʼ ti chʼujul bʌ i yajñib i Tat, i tsiʼ yʌcʼʌ jiñi i chʼichʼel bajcheʼ majtañʌl, i junyajl jach tsiʼ mele i maʼañic baqui ora mi caj i chaʼ mel (Hebreos 9:11, 12, 24). ¿Tsaʼ ba i chʼʌmʌ Jehová jiñi majtañʌl?
(Hebreos 10:1-4, ITD) Jini mandar miʼ pʌsbeñonla i yejtal jach jini mero isujm bʌ muʼ bʌ caj i tilel. Miʼ yʌxñal pʌs. Ti jujumpʼejl jab miʼ chʌn tsʌnsʌbeñob i majtan Dios cheʼ miʼ chʼujutesañob cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jini mandar. Pero jini mandar mach mejlic i tsʼʌctesʌbeñob i wenlel i pusicʼal. 2 Tsaʼic mejli i sʌqʼuesan jini muʼ bʌ i chʼujutesañob Dios, jasʌl junyajl tsiʼ tsʌnsʌbeyob i majtan. Cheʼic jini tsaʼ junyajlel ñusʌbentiyob i mul. 3 Pero cheʼ miʼ chʌn tsʌnsʌbeñob i majtan ti jujumpʼejl jab, chʌn añix i ñaʼtʌntel mulil. 4 Come i chʼichʼel tat wacax yicʼot i chʼichʼel tat chivo mach mejlic i jisan mulil.
it-2-S 638 párr. 7
Toj bʌ
Tojʌch jiñi i mandar Moisés. Jiñi Mandar tsaʼ bʌ aqʼuenti jiñi israelitajob tiʼ tojlel Moisés miʼ taj ti tʼan jaʼel i waʼchocontel jiñi motomaj yicʼot jiñi añimal tac muʼ bʌ i yʌjqʼuel bajcheʼ tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl. Cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ jiñi apóstol Pablo, anquese tojʌch jiñi Mandar come tilemʌch ti Dios, pero mach yomic i yʌl chaʼan tojix mi caj i yajñelob jiñi muʼ bʌ i chaʼleñob wersa i tsʼʌctesañob chuqui miʼ cʼajtintel ti jiñi Mandar, mi jiñicto miʼ coltʌntelob ti jiñi motomaj o cheʼ bʌ miʼ yʌcʼob jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl (He. 7:11, 19; 10:1). Tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ ti cʌjñel jiñʌch chaʼan xmulilobʌch, i mach chaʼañic tsaʼ locʼsʌntiyob tiʼ pʼʌtʌlel jiñi mulil yicʼot chʌmel (Ro. 3:20; 7:7-13). Pero tiʼ pejtelel jiñi Mandar tiʼ tsʼʌctesa chuqui ñaʼtʌbil bʌ i chaʼan Dios. Tsiʼ yʌcʼʌ ti cʌjñel majqui jiñi Cristo, jiñi Mandar «i yejtal jach jini mero isujm bʌ muʼ bʌ caj i tilel» (Gá. 3:19-25; He. 10:1). Jin chaʼan, cheʼ bʌ Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan «jini mandar maʼanic tsaʼ mejli i coltañonla, come cʼuñonla chaʼan lac tsucul pusicʼal» (Ro. 8:3), jiñʌch woliʼ taj tʼan jiñi ñuc bʌ motomaj judío bʌ waʼchocobil bʌ chaʼan miʼ yʌcʼ jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl, i miʼ yochel majlel yicʼot i chʼichʼel jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl ti jiñi Cʼax chʼujul bʌ ajñibʌl cheʼ tiʼ Qʼuiñilel i ñusʌntel mulil, pero iliyi maʼañic «mi mejlel i junyajlel coltan» jiñi lac piʼʌlob (Hebreos 7:11, 18-28). Anquese jiñi motomaj tilem bʌ tiʼ pʼolbal Aarón tsiʼ yʌcʼʌ jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl chaʼan wen miʼ qʼuejlelob ti Dios jiñi tejclum, pero iliyi maʼañic tsiʼ yoque locʼsayob ti mulil. Ili jiñʌch tsaʼ bʌ i taja ti tʼan jiñi apóstol cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl chaʼan bʌ mulil maʼañic miʼ mejlel i «tsʼʌctesʌbeñob i wenlel i pusicʼal» jiñi muʼ bʌ i lʌcʼtesañob i bʌ ti Dios, ili yom i yʌl chaʼan maʼañic miʼ yoque sʌqʼuesʌbentelob i conciencia (He. 10:1-4; laja yicʼot He. 9:9). Jiñi ñuc bʌ motomaj maʼañic miʼ mejlel i toj jiñi mulil. Cojach miʼ mejlel i coltañonla loqʼuel ti mulil i motomajintel Cristo yicʼot i cuxtʌlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ (He. 9:14; 10:12-22).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Hebreos 9:16, 17, ITD) Cheʼ an majqui miʼ chʌmel, mi tsiʼ wʌn mele tsʼijbubil bʌ jun baʼ miʼ yʌl woliʼ tʼox i chubʌʼan, maʼanic majch mi mejlel i chʼʌm jinto chʌmenix i yum. 17 Cheʼ chʌmenix miʼ yujtel cheʼ bajcheʼ tsʼijbubil. Maʼanic miʼ yujtel cheʼ cuxul to i yum tsaʼ bʌ i tsʼijba.
w92-S 1/3 31 párr. 4-6
Jiñi xpejcaya juñob miʼ cʼajtibeñob i bʌ
Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan añʌch chuqui yom miʼ tsʌnsʌntel chaʼan miʼ chʼʌjmel ti ñuc jiñi trato tac tsaʼ bʌ i mele Dios yicʼot jiñi quixtañujob. I cheʼʌch miʼ pʌs jiñi trato chaʼan jiñi Mandar. Moisés jiñʌch jiñi xyaj ñusa tʼan chaʼan jiñi trato tsaʼ bʌ i mele Dios yicʼot jiñi Israel. Tiʼ tsʼʌctesa ñuc bʌ i yeʼtel i jiñʌch tsaʼ bʌ i sube jiñi israelitajob cheʼ bʌ tsaʼ ochiyob ti jiñi trato. Jin chaʼan, miʼ mejlel laj qʼuel chaʼan Moisés jiñʌch tsaʼ bʌ i mele jiñi trato chaʼan jiñi Mandar pero jiñi tsaʼ bʌ i yʌqʼue i tejchibal jiñʌch Jehová. Pero ¿tsaʼ ba i beque i chʼichʼel Moisés chaʼan miʼ tejchel ti cʼʌjñel jiñi trato chaʼan Mandar? Maʼañic. Tsaʼ bʌ mejli jiñʌch miʼ tsʌnsʌntel jiñi añimal tac, i jiñi chʼichʼ tsaʼ lajinti bajcheʼ i chʼichʼel Moisés (Hebreos 9:18-22).
¿Chuqui tsaʼ qʼuextʌyi ti jiñi tsijiʼ bʌ trato tsaʼ bʌ i mele Jehová yicʼot jiñi chʼujul bʌ Israel? Jesucristo jiñʌch tsaʼ bʌ i mele i yeʼtel bajcheʼ xyaj ñusatʼan tiʼ tojlel Jehová yicʼot jiñi chʼujul bʌ Israel. Anquese ili trato jiñʌch tsiʼ mele Jehová pero cʌyʌlʌch ti Jesucristo. Cheʼ bʌ Jesús tsajñi ila ti pañimil mach cojach tsiʼ mele i yeʼtel bajcheʼ xYaj ñusatʼan, tsaʼʌch ajñi yicʼotob jaʼel jiñi muʼ bʌ caj ñaxan ochelob ti jiñi trato (Lucas 22:20, 28, 29). Cheʼ jaʼel, tsaʼʌch i tsʼʌctesa jiñi muʼ bʌ i cʼajtintel chaʼan miʼ mejlel i yʌcʼ jiñi tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl chaʼan miʼ cʼʌjñibʌyel jiñi trato. Ti ili majtañʌl maʼañic tsaʼ ajqʼui juncojt añimal, tsaʼ ajqʼui i cuxtʌlel juntiquil toj bʌ wiñic. Jin chaʼan, Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan Cristo jiñʌch tsaʼ bʌ i mele jiñi tsijiʼ bʌ trato. Cheʼ bʌ «Cristo [...]. Tsaʼ ochi ti panchan, jini mero Chʼujul bʌ Ajñibʌl baʼ woliʼ pʌs i bʌ tiʼ tojlel Dios chaʼan miʼ coltañonla» tsaʼ caji ti cʼʌjñibʌyel jiñi tsijiʼ bʌ trato (Hebreos 9:12-14, 24).
Cheʼ bʌ Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan Moisés yicʼot Jesús jiñʌch tsaʼ bʌ i meleyob jiñi trato tac, maʼañic tsiʼ yʌcʼʌ ti ñaʼtʌntel chaʼan jiñʌch tsaʼ bʌ i yoque aqʼueyob i tejchibal, tsaʼ bʌ i mele iliyi jiñʌch Dios. Moisés yicʼot Jesús tsiʼ chaʼleyob eʼtel bajcheʼ xyaj ñusa tʼan chaʼan miʼ tsʼʌctiyel ti jujumpʼejl jiñi trato. Ti jujumpʼejl trato añʌch chuqui yom miʼ tsʌnsʌntel, ti jiñi trato i chaʼan bʌ Moisés tsaʼ tsʌnsʌnti añimal tac bajcheʼ i qʼuexol Moisés, i tiʼ tojlel Jesús jiñʌch tsaʼ bʌ yoque beque i chʼichʼel chaʼan tiʼ tojlelob jiñi muʼ bʌ caj i yochelob ti jiñi tsijiʼ bʌ trato.
(Hebreos 10:5-7, ITD) Jini chaʼan, cheʼ bʌ tsaʼ tili ti pañimil Cristo, tsiʼ yʌlʌ: «Mach a womic tsʌnsʌbil bʌ a majtan yicʼot ofrenda. Pero tsaʼ chajpʌbeyon c bʌcʼtal. 6 Maʼanic maʼ mulan pulbil bʌ a majtan yicʼot yan tac bʌ muʼ bʌ i yʌqʼueñetob chaʼan maʼ ñusʌbeñob i mul. 7 Jini chaʼan tsa cʌlʌ: Awilan, tsaʼix tiliyon chaʼan mic mel chuqui a wom, Dios, cheʼ bajcheʼ tsʼijbubil ti bʌlbil bʌ jun».
it-1-S 291 párr. 4
Chʼʌmjaʼ
Lucas tiʼ tsʼijbu chaʼan Jesús woli ti oración cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle chʼʌmjaʼ (Lc. 3:21). Cheʼ jaʼel, jiñi tsaʼ bʌ i tsʼijbu jiñi carta chaʼan Hebreos tsiʼ taja ti tʼan jiñi muʼ bʌ i yʌl Salmo 40:6-8 cheʼ bʌ Jesucristo «tsaʼ tili ti pañimil» (mach jiñic cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil, jiñʌch cheʼ bʌ tsiʼ chaʼle chʼʌmjaʼ yicʼot cheʼ bʌ tsiʼ teche i subtʼan), tsiʼ yʌlʌ: «Mach a womic tsʌnsʌbil bʌ a majtan yicʼot ofrenda. Pero tsaʼ chajpʌbeyon c bʌcʼtal. [...] Awilan, tsaʼix tiliyon chaʼan mic mel chuqui a wom, Dios, cheʼ bajcheʼ tsʼijbubil ti bʌlbil bʌ jun» (He. 10:5-9). Jesús judíojʌch cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsiʼ yila pañimil, ili tejclum ochemix ti jiñi trato tsaʼ bʌ i mele Dios, jiñʌch jiñi trato chaʼan bʌ Mandar (Éx. 19:5-8; Gá. 4:4). Jin chaʼan, cheʼ bʌ Jesús tsaʼ majli baʼan Juan chaʼan miʼ chaʼlen chʼʌmjaʼ, toj melbilix i chaʼan trato yicʼot Dios. Jesús ñumeñix tsiʼ mele cheʼ bajcheʼ miʼ cʼajtin jiñi Mandar. Tsiʼ yʌcʼʌ i bʌ chaʼan miʼ mel «cheʼ bajcheʼ yom Dios», tsiʼ yʌcʼʌ bajcheʼ majtañʌl jiñi chajpʌbil bʌ i bʌcʼtal chaʼan maʼañix miʼ chʌn ajqʼuel jiñi añimal tac bajcheʼ tsʌnsʌbil bʌ majtañʌl cheʼ bajcheʼ miʼ yʌl jiñi Mandar. Jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ: «Wʌle sʌqʼuesʌbilonixla cheʼ bajcheʼ yom Dios chaʼan tsiʼ yʌcʼʌ i bʌcʼtal Jesucristo cheʼ junyajl jach tsaʼ chʌmi chaʼañonla» (He. 10:10). Yom bʌ Jehová tiʼ tojlel Jesús jiñʌch chaʼan miʼ coltan jaʼel jiñi i Yumʌntel, i tsaʼʌch i tsʼʌctesa ili eʼtel (Lc. 4:43; 17:20, 21). Jehová tsaʼʌch i chʼʌmʌ ti ñuc chuqui tsaʼ bʌ i mele i Yalobil, tsiʼ boño ti chʼujul bʌ espíritu i tsiʼ yʌlʌ: «Calobilet, mij cʼuxbiñet, wen utsʼat mij qʼuelet» (Mr. 1:9-11; Lc. 3:21-23; Mt. 3:13-17).
16-22 I CHAʼAN SEPTIEMBRE
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | HEBREOS 11
«¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal jiñi lac ñopoñel?»
(Hebreos 11:1, ITD) Jini muʼ bʌ i ñop Dios, xucʼul i pusicʼal miʼ pijtan. Miʼ ñop ti isujm [chaʼan] tal jini mach bʌ tsiquilic.
Laʼ la cʌcʼ lac ñopoñel ti chuqui albil tac i chaʼan Jehová
6 Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼpʼejl i sujmlel chaʼan jiñi ñopoñel yaʼ ti Hebreos 11:1 (pejcan). Ñaxan, miʼ yʌl chaʼan jiñi am bʌ i ñopoñel miʼ xucʼchocon tiʼ pusicʼal chuqui woli (choncol) i pijtan. Jiñi woli (yʌquel) bʌ lac pijtan jiñʌch albil bʌ i chaʼan Dios chaʼan ti talto bʌ qʼuin. Jumpʼejl ejemplo, mi lac ñop ti jumpʼejl lac pusicʼal chaʼan Dios mi caj i jisan jontolil yicʼot mi caj i tsijibtesan ili pañimil. I chaʼpʼejlel, jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan jiñi am bʌ i ñopoñel «miʼ ñop ti isujm [chaʼan] tal jini mach bʌ tsiquilic». Jiñi mach tac bʌ tsiquilic muʼ bʌ lac ñop jiñʌch bajcheʼ Jehová, Jesucristo, jiñi ángelob yicʼot jiñi Yumʌntel am bʌ ti panchan (Hebreos 11:3). ¿Bajcheʼ mi lac pʌs chaʼan tiʼ sujm mi lac ñop jiñi albil bʌ i chaʼan Dios yicʼot jiñi mach bʌ tsiquilic? Jiñʌch cheʼ bajcheʼ chumulonla, ti chuqui mi la cʌl yicʼot mi lac mel.
(Hebreos 11:6, ITD) Mi maʼanic mi lac ñop Dios, mach mejlic i qʼuelonla ti utsʼat. Come majqui jach yom i cʌn Dios, wersa miʼ ñop mi an Dios, come jiñʌch muʼ bʌ i yʌqʼuen i chobejtʌbal majqui jach miʼ tsajcan.
w13-S 1/11 11 párr. 2-5
Jiñi muʼ bʌ sʌclañob Dios miʼ yʌqʼuentelob i majtan
¿Chuqui yom an lac chaʼan mi la com chaʼan utsʼat miʼ qʼuelonla Dios? Pablo tiʼ tsʼijbu: «Mi maʼanic mi lac ñop Dios, mach mejlic i qʼuelonla ti utsʼat». Pablo maʼañic tsiʼ yʌlʌ chaʼan wocol ti ñopol Dios, tsaʼ bʌ i yʌlʌ jiñʌch chaʼan mach mejlic i qʼuelonla ti utsʼat. Ili yom i yʌl chaʼan yom an lac ñopoñel ti Dios chaʼan utsʼat miʼ qʼuelonla.
An chaʼchajp bajcheʼ miʼ mejlel lac pʌs lac ñopoñel. Ñaxam bʌ, yom mi lac ñop chaʼan añʌch Dios, come mach mejlic i qʼuelonla ti utsʼat cheʼ bʌ maʼañic mi lac ñop chaʼan añʌch. Pero mach «jasʌlic mi lac toʼol ñop, come jini xibajob jaʼel miʼ ñopob» chaʼan cuxulʌch Dios (Santiago 2:19). Cheʼ bʌ mi lac ñop chaʼan añʌch Dios, mi caj i coltañonla chaʼan mi lac chumtʌl cheʼ bajcheʼ miʼ mulan (Santiago 2:20, 26).
I chaʼpʼejlel, yom mi lac ñop chaʼan Dios miʼ «yʌqʼuen i chobejtʌbal» jiñi quixtañujob. Jiñi añoʼ bʌ i ñopoñel ti Dios miʼ yoque ñopob chaʼan mach lolom jach choncol i chaʼleñob wersa i melob muʼ bʌ i mulan Dios (1 Corintios 15:58). ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i qʼuelonla ti utsʼat mi maʼañic mi lac ñop chaʼan mi caj i yʌqʼueñonla lac chobejtʌbal? (Santiago 1:17; 1 Pedro 5:7). Cheʼ bʌ mi lac ñaʼtan chaʼan Dios mach utsic i pusicʼal, chaʼan maʼañic miʼ qʼuelonla ti ñuc o chaʼan mach i wentajoñicla, mach cʌmbil lac chaʼan tiʼ sujm.
¿Majqui miʼ yʌqʼuentel i chobejtʌbal? Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñʌch «majqui jach miʼ tsajcan». Jumpʼejl libro chaʼan jiñi muʼ bʌ i chaʼleñob ti traducir jiñi Biblia, tsiʼ yʌlʌ chaʼan ti ili texto, jiñi tʼan am bʌ ti griego «majqui jach miʼ tsajcan», mach cojach yom i yʌl chaʼan mi «lac ñop lac taj» Dios, yom i yʌl chaʼan mi lac tsajcan chaʼan mi lac chʼujutesan. Yambʌ libro miʼ yʌl chaʼan ili tʼan, miʼ yʌcʼ ti ñaʼtʌntel chaʼan yom mi lac chaʼlen wersa lac tsajcan. Jin chaʼan, Jehová miʼ yʌqʼuen i chobejtʌbal jiñi muʼ bʌ i ñijcʌntelob tiʼ ñopoñel chaʼan miʼ chʼujutesañob yicʼot cʼuxbiya (Mateo 22:37).
(Hebreos 11:33-38, ITD) Chaʼan tsiʼ ñopoyob Dios, tsaʼ mʌjli i chaʼañob tiʼ contra reyob, tsiʼ chaʼleyob chuqui toj, tsiʼ tajayob chuqui tac albil, tsiʼ mʌcbeyob i yej bajlum, 34 tsiʼ yʌpʌyob tsʼʌplaw bʌ cʼajc, tsiʼ putsʼtayob i yej espada. Cheʼ cʼuñob tsaʼ pʼʌtʼesʌntiyob. Tsaʼ pʼʌtayob ti guerra. Cheʼ motocñayob i contrajob chʼoyoloʼ bʌ ti yambʌ lum, tsiʼ yajñesayob. 35 An mebaʼ xʼixicob tsaʼ bʌ i chaʼ pʌyʌyob jini chʌmeñoʼ bʌ i chaʼañob tsaʼ bʌ chaʼ chʼojyiyob. Yañoʼ bʌ tsaʼ pʼumpʼun ticʼlʌntiyob. Pero maʼanic tsiʼ jacʼʌyob colel, come yomob i taj jini ñumen utsʼat bʌ muʼ bʌ caj i yʌqʼuentelob baʼ ora miʼ chaʼ chʼojyelob jini chʌmeñoʼ bʌ. 36 Yañoʼ bʌ tsaʼ wajlentiyob. Tsaʼ bajbentiyob ti asiyal. Yañoʼ bʌ tsaʼ cʌjchiyob ti cadena. Tsaʼ mʌjquiyob. 37 Tsaʼ jujliyob ti xajlel. Tsaʼ setuntiyob ti sierra. Tsaʼ tsʌnsʌntiyob ti espada. Lʌpʌl i chaʼañob i pʌchʌlel tiñʌmeʼ yicʼot chivo, tsaʼ pam ñumiyob ti xʌmbal. Maʼañobic i chubʌʼan. Ticʼlʌbilob. Cabʌl i wocol. 38 Pero wen uts i pusicʼal tiʼ tojlel jini jontoloʼ bʌ. Tsiquil mach i lumalic ili pañimil. Tsaʼ pam ñumiyob ti tiquin lum yicʼot ti wits. Tsaʼ chumleyob ti chʼen tac yicʼot ti yebal xajlel.
Laʼ lac pʼʌtʼesan lac ñopoñel ti woli bʌ lac pijtan
10 Yaʼ ti Hebreos ti capítulo 11, jiñi apóstol Pablo tsiʼ yʌlʌ: «An mebaʼ xʼixicob tsaʼ bʌ i chaʼ pʌyʌyob jini chʌmeñoʼ bʌ i chaʼañob tsaʼ bʌ chaʼ chʼojyiyob. Yañoʼ bʌ tsaʼ pʼumpʼun ticʼlʌntiyob. Pero maʼanic tsiʼ jacʼʌyob colel, come yomob i taj jini ñumen utsʼat bʌ muʼ bʌ caj i yʌqʼuentelob baʼ ora miʼ chaʼ chʼojyelob jini chʌmeñoʼ bʌ» (Hebreos 11:35). Anquese tsiʼ ñusayob wocol tac, cabʌl i wiñicob Dios xucʼul tsaʼ ajñiyob come tsiʼ ñopoyob chaʼan Dios mucʼʌch caj i chaʼ tejchesan jiñi chʌmeñoʼ bʌ. Yujilob chaʼan Jehová mi caj i chaʼ aqʼueñob i cuxtʌlel wʌʼ ti Pañimil cheʼ ti talto bʌ qʼuin. Laʼ lac ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti tiʼ tojlel Nabot yicʼot Zacarías. Tsaʼ jujliyob ti xajlel (tun) come tsiʼ jacʼbeyob i tʼan Dios (1 Reyes 21:3, 15; 2 Crónicas 24:20, 21). Daniel tsaʼ chojqui ochel tiʼ chʼeñal bajlum, i jiñi uxtiquil i yamigojob tsaʼ chojquiyob ochel ti cʼajc. Tsiʼ ñaʼtayob chaʼan laʼ chʌmicob, pero maʼañic miʼ chʼujutesañob jiñi diosteʼ tac. Ili wiñicob tsiʼ ñopoyob chaʼan Jehová mi caj i yʌqʼueñob i yespíritu yicʼot mi caj i coltañob i cuch baqui jach bʌ wocol (Daniel 3:16-18, 20, 28; 6:13, 16, 21-23; Hebreos 11:33, 34).
11 Cabʌl xʼaltʼañob, bajcheʼ Micaías (Micaya) yicʼot Jeremías, tsaʼ wajlentiyob yicʼot tsaʼ otsʌntiyob ti cárcel. I yambʌ xʼaltʼañob bajcheʼ Elías, «tsaʼ pam ñumiyob ti tiquin lum yicʼot ti wits. Tsaʼ chumleyob ti chʼen tac yicʼot tiʼ yebal xajlel». Tiʼ pejtelelob tsiʼ cuchuyob wocol yicʼot xucʼul tsaʼ ajñiyob come tsiʼ xucʼchocoyob tiʼ pusicʼal jiñi woli bʌ i pijtañob (Hebreos 11:1, 36-38; 1 Reyes 18:13; 22:24-27; Jeremías 20:1, 2; 28:10, 11; 32:2).
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Hebreos 11:4, ITD) Chaʼan tsiʼ ñopo Dios, Abel tsiʼ yʌqʼue ñumen wen bʌ i majtan bajcheʼ Caín. Jini chaʼan Dios tsiʼ qʼuele ti toj. Tsiʼ subu utsʼat i majtan tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Abel. Anquese tsaʼ chʌmi Abel woli to i cʌntesañonla chaʼan tsiʼ ñopo Dios.
it-1-S 920 párr. 3
Ñopoñel
Tsaʼ bʌ i pʌsʌyob i ñopoñel ti wajali. Ti jujuntiquil jiñi «testigojob cheʼ [bʌ] bajcheʼ colem tocal» tsaʼ bʌ i taja ti tʼan Pablo añʌch baqui chuculob i ñopoñel (He. 12:1). Jumpʼejl ejemplo, Abel cʌmbilʌch i chaʼan jiñi ñaʼtʌbil bʌ i chaʼan Dios tiʼ tojlel jiñi «pʼolbal» muʼ bʌ caj i lowben i jol jiñi «lucum». Cheʼ jaʼel, tsaʼʌch i yoque qʼuele bajcheʼ ti tsʼʌctiyi jiñi tʼan tsaʼ bʌ i yʌlʌ Dios tiʼ tojlel i tatob yaʼ ti Edén. Cheʼ bʌ Adán yicʼot i familia tsaʼ loqʼuiyob yaʼ ti Edén, tsiʼ chaʼleñob tsʌts bʌ eʼtel chaʼan miʼ tajob chuqui miʼ cʼuxob come jiñi lum maʼañix i cʼʌjñibal tsaʼ cʌyle, tsaʼ caji ti colel chʼix yicʼot wisinqʼuin. Tajol Abel tsaʼʌch i qʼuele bajcheʼ tsaʼ ajñi jiñi Eva yicʼot i ñoxiʼal i bajcheʼ jiñi i ñoxiʼal tiʼ sube chuqui yom bʌ miʼ mel. Tajol Eva tsaʼʌch i sube Abel bajcheʼ yubil i wocolel cheʼ bʌ miʼ yʌcʼ ti pañimil i yalobil. Cheʼ jaʼel, yaʼ tiʼ yochib jiñi pʌcʼʌbʌl Edén cʌntʌbil ti querubiñob añoʼ bʌ i yespada woli bʌ ti lejmel (Gn. 3:14-19, 24). Pejtelel iliyi, tsiʼ colta Abel chaʼan «miʼ ñop ti isujm [chaʼan] tal jini mach bʌ tsiquilic», i tsiʼ yʌqʼue i ñaʼtan chaʼan jiñi coltʌntel tal tiʼ tojlel jiñi ‹pʼolbal wʌn albil bʌ›. Chaʼan i ñopoñel, Abel «tsiʼ yʌqʼue [Dios] ñumen wen bʌ i majtan bajcheʼ Caín» (He. 11:1, 4)
(Hebreos 11:5, Traducción del Nuevo Mundo [TNM]) Chaʼan i ñopoñel, Enoc tsaʼ pʌjyi loqʼuel chaʼan maʼañic miʼ qʼuel jiñi chʌmel, maʼañic majqui tsiʼ taja baqui tsaʼ majli come Dios tsiʼ pʌyʌ loqʼuel. Pero cheʼ muʼto caj i pʌjyel loqʼuel, tsaʼ pʌsbenti chaʼan utsʼat tsaʼ qʼuejli ti Dios.
wp17.1-S 12, 13
Tsiʼ ñaʼta chaʼan utsʼat tsaʼ qʼuejli ti Dios
Cheʼ jiñi, ¿bajcheʼ an i sujmlel cheʼ bʌ Enoc «tsaʼ pʌjyi loqʼuel chaʼan maʼañic miʼ qʼuel jiñi chʌmel»? Tajol Jehová wen jach tsiʼ chʼʌmbe loqʼuel i cuxtʌlel chaʼan maʼañic miʼ pʼumpʼun tsʌnsañob. Pero ¿bajcheʼ tsiʼ ñaʼta Enoc chaʼan «utsʼat tsaʼ qʼuejli ti Dios»? Cheʼ bʌ lʌcʼʌlix mi caj i chʌmel, tajol Dios tsaʼʌch i yʌqʼue i qʼuel bajcheʼ yilal miʼ cajel cheʼ baqui ora miʼ chaʼ sujtel ti jumpʼejl paraíso ili Pañimil. Cheʼ bʌ Enoc tsaʼ pʌsbenti iliyi, tsiʼ ñaʼta chaʼan utsʼatʌch tsaʼ qʼuejli ti Jehová i cheʼ jiñi tsaʼ chʌmi. Jiñi apóstol Pablo tsiʼ taja ti tʼan Enoc yicʼot yambʌ wiñicob xʼixicob xucʼul bʌ tsaʼ ajñiyob i tsiʼ yʌlʌ: «Tiʼ pejtelelob xucʼul to tsiʼ ñopoyob Dios cʼʌlʌl cheʼ bʌ tsaʼ chʌmiyob» (Hebreos 11:13). Cheʼ bʌ Enoc tsaʼix chʌmi, tajol jiñi i contrajob tsiʼ lon ñopo i sʌclʌbeñob i bʌcʼtal pero maʼañic tsiʼ tajbeyob come Jehová maʼañic tsiʼ pʌsʌ baqui tsiʼ yʌcʼʌ. Jehová tsiʼ mele bajcheʼ iliyi chaʼan maʼañic miʼ wajlebeñob i bʌcʼtal yicʼot chaʼan maʼañic miʼ cʼʌñob ti chʼujutesaya.
23-29 I CHAʼAN SEPTIEMBRE
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | HEBREOS 12, 13
«Jiñi tojʼesʌntel miʼ pʌsbeñonla i cʼuxbiya Jehová»
(Hebreos 12:5, Jini wen bʌ tʼan [WT]) ¿Tsaʼix ba ñajayi ti laʼ pusicʼal bajcheʼ miʼ ñuc isʌbeñetla laʼ pusicʼal Dios chaʼan i yalobiletla? Chʌʼʌch mi yʌleʼ bajcheʼ jini ti Tsʼijbubil bʌ i Tʼan Dios: Calobil, chʼʌmʌ ti a wenta a tyoj isʌntyel ti lac Yum. Mach a ñoj pensalin cheʼ miʼ tiqʼuet lac Yum.
w12-S 15/3 29 párr. 18
Mach a ‹qʼuel a pat›
18 Tojʼesʌntel. ¿Am ba lac chʼʌmʌ lac tojʼesʌntel? Cheʼ mi lac chʌn cʼajtesan chaʼan mach weñic bajcheʼ tsaʼ aqʼuentiyonla jiñi ticʼojel, mach cojach miʼ yʌqʼueñonla lac chʼijiyemlel, miʼ mejlel i yʌqʼueñonla laj cʌy i sujmlel (He. 12:5, WT). Cheʼ maʼañic mi lac chʼʌm lac tojʼesʌntel o tajol mucʼʌch pero maʼañic mi lac jacʼ, maʼañic mi caj i coltañonla yicʼot maʼañic mi caj i tojʼesañonla majlel. Ñumen wen cheʼ mi lac jacʼ ili ticʼojel tsaʼ bʌ i yʌlʌ Salomón: «Ñaʼtan j cʌntesʌbal, mach a sʌt. Chʌn loto, come a cuxtʌlelʌch» (Pr. 4:13). Cheʼʌch yom mi lac mel cheʼ bajcheʼ jiñi wen yujiloʼ bʌ i ñijcʌntel jiñi carro cheʼ bʌ miʼ qʼuelob jumpʼejl señal ti carretera: Miʼ chʼʌmob ti ñuc chuqui miʼ pʌs jiñi señal, miʼ jacʼob i miʼ bej majlelob baqui yomob (Pr. 4:26, 27; pejcan Hebreos 12:12, 13).
(Hebreos 12:6, 7, ITD) Come lac Yum miʼ juʼsʌben i pusicʼal majqui jach miʼ cʼuxbin. Miʼ tojʼesan pejtelel muʼ bʌ i yotsan tiʼ yalobil», cheʼen. 7 Mi woli laʼ cuch ti utsʼat i juʼsʌntel laʼ pusicʼal, Dios woliʼ qʼueletla cheʼ bajcheʼ i yalobil. Come wersa miʼ juʼsʌbentel i pusicʼal pejtelel alʌl cʼuxbibil bʌ i chaʼan i tat.
Jiñi tojʼesʌntel: Jiñʌch bajcheʼ miʼ pʌsbeñonla i cʼuxbiya Dios
1 ¿CHUQUI miʼ tilel ti a jol cheʼ maʼ wubin jiñi tʼan tojʼesʌntel? Tajol maʼ ñaʼtan chaʼan jin cheʼ bʌ an majqui miʼ yʌʼlentel o miʼ jajtsʼel, pero mach cojic jach yom i yʌl jiñi. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan utsʼatʌch cheʼ mi lac tojʼesʌntel i an i tajol temel miʼ yʌjlel yicʼot jiñi cʌmbil bʌ lac chaʼan, lac ñaʼtʌbal, jiñi cʼuxbiya yicʼot cuxtʌlel (Pr. 1:2-7; 4:11-13). Cheʼ Dios miʼ tojʼesañonla miʼ pʌs chaʼan mucʼʌch i cʼuxbiñonla i yom chaʼan mi lac chumtʌl tiʼ pejtelel ora (He. 12:6). Isujmʌch, cheʼ bʌ Dios miʼ ticʼonla an i tajol añʌch chuqui miʼ mel jaʼel, pero maʼañic baʼ ora miʼ ñumel ti pʼis mi tsʌtsic chuqui miʼ mel. Cheʼ jaʼel, jiñi i sujmlel jiñi tʼan tojʼesʌntel miʼ ñumen taj i bʌ yicʼot jiñi laj cʌntesʌntel, cheʼ bajcheʼ jiñi muʼ bʌ i yʌqʼuen i yalobil juntiquil tatʌl.
(Hebreos 12:11, ITD) Isujm mach tijicñayic mi la cubin cheʼ an majqui miʼ juʼsʌbeñonla lac pusicʼal. Poj chʼijiyem mi la cubin. Pero ti wiʼil miʼ yʌcʼ ti pʼojlel toj bʌ lac pusicʼal yicʼot i ñʌchʼtʌlel lac pusicʼal cheʼ bʌ tsaʼix lac jacʼʌ ti utsʼat.
«Ñichʼtan laʼ cʌntesʌntel, taja laʼ ñaʼtʌbal»
18 An i tajol cʼuxʌch mi la cubin cheʼ mi lac tojʼesʌntel, pero ñumen cʼuxto cheʼ maʼañic mi lac jacʼ (He. 12:11). An chaʼpʼejl ejemplo: Tiʼ tojlel Caín yicʼot jiñi rey Sedequías. Cheʼ bʌ Dios tsiʼ qʼuele chaʼan Caín woliʼ tsʼaʼlen i yeran yicʼot yom i tsʌnsan, tiʼ sube: «¿Chucoch michʼet? ¿Chucoch michʼicña a wut? Mi utsʼat chuqui maʼ mel utsʼat mi caj a qʼuejlel. Mi mach utsʼatic chuqui maʼ mel woliʼ chijtañet mulil. Wersa yom i tajet mulil pero yom miʼ mʌjlel a chaʼan» (Gn. 4:6, 7). Pero Caín maʼañic tsiʼ jacʼbe i tʼan Jehová. Tiʼ tsʌnsa i yijtsʼin i tsiʼ taja cabʌl wocol cʼʌlʌl cheʼ tsaʼ chʌmi (sajti) (Gn. 4:11, 12). Cheʼ tsaʼic i jacʼʌ i tojʼesʌntel ti Jehová, maʼañic tsiʼ wen taja wocol.
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Hebreos 12:1, ITD) Joyolonla ti cabʌl testigojob cheʼ [bʌ] bajcheʼ colem tocal. Jini chaʼan laʼ lac junyajlel cʌy pejtelel muʼ bʌ i mʌctañonla yicʼot pejtelel mulil muʼ bʌ i yʌcʼonla ti cʌytʌl. Laʼ lac chʌn chaʼlen wersa cheʼ bajcheʼ jini wen yujil bʌ ajñel chaʼan mi lac taj jini woli bʌ lac pijtan.
w11-S 15/9 17 párr. 11
«Laʼ lac chʌn chaʼlen wersa cheʼ bajcheʼ jini wen yujil bʌ ajñel»
11 Jiñi «testigojob cheʼ [bʌ] bajcheʼ colem tocal» mach jiñobic jach jiñi muʼ bʌ i cʼotel i toʼol qʼuelob jiñi xʼajñelob o chaʼan miʼ qʼuelob majqui mi caj i mʌl ti jiñi alas. Miʼ cʼotelob chaʼañʌch miʼ ñuqʼuesʌbeñob i pusicʼal jiñi xʼalasob. Miʼ mejlel i chaʼleñob coltaya come xʼajñelobʌch ti wajali i tsaʼʌch i mʌlʌyob jaʼel. Anquese chʌmeñobix, muqʼuixto i mejlel i chʌn ñuqʼuesʌbeñob i pusicʼal, lajal cheʼ bajcheʼ cuxulobixto. ¿Bajcheʼ miʼ coltan jiñi tsijib xʼajñelob cheʼ miʼ ñaʼtañob chaʼan woliʼ qʼuejlelob ti jiñi wen yujiloʼ bʌ ajñel ti wajali? Miʼ coltañob chaʼan miʼ ñumen chaʼleñob ajñel yicʼot chaʼan miʼ ñumen weñʼesañob i bʌ. Jiñi «testigojob cheʼ [bʌ] bajcheʼ colem tocal» miʼ pʌsbeñob chaʼan mucʼʌch i mejlel i jotob ili tsʌts bʌ ajñel. Mi mucʼʌch i wen ñaʼtañob chuqui an i meleyob jiñi wen yujiloʼ bʌ ajñel, mi caj i coltañob chaʼan miʼ chaʼleñob «wersa» jaʼel. Ili ticʼojel tsiʼ wen coltayob jiñi hebreojob ti ñaxam bʌ siglo i mucʼʌch i mejlel i wen coltañonla jaʼel.
(Hebreos 13:9, TWT) Mach mi laʼ wʌcʼ laʼ bʌ chaʼañ mi laʼ jacʼ yam bʌ cʌntesa am bʌ i sajtemal ti chajp ti chajp; ñumen utsʼat mi lac taj i xucʼtʌlel lac pusicʼal ti yutslel i pusicʼal Dios, mach chaʼanic i bʌl lac ñʌcʼ; come maʼañic miʼ coltañonla ti tojlel Dios, tsaʼ jiliyob jiñi tsaʼ bʌ i jacʼʌyob ili cʌntesa chaʼan i bʌl ñʌcʼʌl.
w89-S 15/12 22 párr. 10
Laʼ la cʌcʼ majtañʌl muʼ bʌ i qʼuel ti ñuc Jehová
10 Jin chaʼan, i cʼʌjñibalʌch chaʼan jiñi hebreojob maʼañic miʼ jacʼob jiñi «yam bʌ cʌntesa am bʌ i sajtemal ti chajp ti chajp» muʼ bʌ i yʌlob jiñi judíojob (Gálatas 5:1-6). Come mach tiʼ cajic i cʌntesa jiñi judíojob tsiʼ tajayob i xucʼtʌlel i pusicʼal, chaʼañʌch i yutslel i pusicʼal Dios. An tsaʼ bʌ michʼayob yilal tiʼ caj jiñi bʌlñʌcʼʌl o chaʼan jiñi majtañʌl muʼ bʌ i yʌjqʼuel. Pero Pablo tsiʼ yʌlʌ chaʼan maʼan miʼ tajob i xucʼtʌlel i pusicʼal chaʼan jiñi bʌlñʌcʼʌl come maʼañic miʼ coltañob tiʼ tojlel Dios. Jiñi wenlel am bʌ i chaʼañob jiñʌch chaʼan i melol i yeʼtel Dios i miʼ qʼuelob ti ñuc jiñi i tojol coltʌntel, i mach chaʼañic chuqui miʼ cʼuxob o chaʼan miʼ qʼuelob ti ñuc jiñi qʼuin tac (Romanos 14:5-9). Cheʼ jaʼel, jiñi i cuxtʌlel tsaʼ bʌ i yʌcʼʌ Cristo tsiʼ jisʌbe i cʼʌjñibal jiñi majtañʌl muʼ bʌ i yʌjqʼuel ti wajali (Hebreos 9:9-14; 10:5-10).
30 I CHAʼAN SEPTIEMBRE-6 I CHAʼAN OCTUBRE
ÑUC TAC BɅ I CʼɅJÑIBAL TI BIBLIA | SANTIAGO 1, 2
«¿Chuqui miʼ pʌyonla majlel ti mulil yicʼot ti chʌmel?»
(Santiago 1:14, ITD) Cheʼ an majqui woliʼ pʌjyel ti mulil, jiñʌch i colosojlel i pusicʼal muʼ bʌ i pʌy, muʼ bʌ i xicʼ.
g17.4-S 14
Pʌyol ti mulil
Jiñi pʌyol ti mulil jiñʌch muʼ bʌ i ñijcañonla lac mel mach bʌ weñic. Jumpʼejl ejemplo, cheʼ bʌ woliyet ti mʌñoñel i maʼ taj a qʼuel muʼ bʌ a mulan i maʼ ñaʼtan chaʼan ñumen wen cheʼ maʼ xujchʼin come maʼañic majqui woliʼ qʼuelet. Pero jiñi a conciencia miʼ subeñet chaʼan maʼañic maʼ mel, jin chaʼan maʼ locʼsan ti a pensar i maʼ loqʼuel majlel. Cheʼ bajcheʼ jiñi, maʼañic tsaʼ jacʼʌ a pʌyol ti mulil.
MUʼ BɅ I YɅL JIÑI BIBLIA
Cheʼ mi lac ñaʼtan lac mel mach bʌ weñic, mach yomic i yʌl chaʼan mi lac sujtel ti jontol bʌ quixtañu. Jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan ti lac pejtelel mi lac pʌjyel ti mulil (1 Corintios 10:13). Pero yom bʌ mi laj qʼuel ti ñuc, jiñʌch bajcheʼ yilal mi lac jacʼ jiñi lac pʌyol ti mulil. An lac piʼʌlob maʼan bʌ miʼ locʼsañob tiʼ pensar jiñi mach bʌ weñic, i ti wiʼil miʼ melob chuqui woli bʌ i ñaʼtañob, pero an yambʌlob ti ora bʌ miʼ chocob loqʼuel tiʼ pensar come yujilob chaʼan mach weñic.
«Cheʼ an majqui woliʼ pʌjyel ti mulil, jiñʌch i colosojlel i pusicʼal muʼ bʌ i pʌy, muʼ bʌ i xicʼ» (Santiago 1:14).
(Santiago 1:15, ITD) I colosojlel i pusicʼal miʼ colel tiʼ pusicʼal. Miʼ ñijcan ti mulil. Cheʼ tsaʼix pʼojli mulil miʼ yʌcʼ ti chʌmel.
g17.4-S 14
Pʌyol ti mulil
Jiñi Biblia miʼ yʌl bajcheʼ mi lac mejlel ti yajlel ti mulil. Santiago 1:15 miʼ yʌl: «I colosojlel i pusicʼal miʼ colel tiʼ pusicʼal. Miʼ ñijcan ti mulil. Cheʼ tsaʼix pʼojli mulil miʼ yʌcʼ ti chʌmel». Cheʼ bʌ maʼañic mi lac locʼsan ti lac pensar mach bʌ weñic, mi caj i cʼotel i yorajlel chaʼan mi lac mel jiñi woli bʌ lac ñaʼtan, lajal bajcheʼ juntiquil xʼixic mi caj i cʼotel i yorajlel chaʼan miʼ pʌy tilel i yalobil ti pañimil. Pero mucʼʌch i mejlel lac mʌlben jiñi mach bʌ weñic lac pensar.
Laʼ lac sʌclan ñuc tac bʌ i cʼʌjñibal
(Santiago 2:1, ITD) Quermanojob, jatetla muʼ bʌ laʼ ñop lac Yum Jesucristo i Yum Panchan, mach yomic jelchojc jach mi laʼ cʼuxbin laʼ piʼʌlob.
Mach cojach mi laj qʼuel bajcheʼ yilal yambʌlob
10 Mi mach junlajalic mi laj qʼuelob yambʌlob tiʼ caj taqʼuin, miʼ mejlel lac tʼox jiñi congregación. Yaʼ ti ñaxam bʌ siglo, jiñi xcʌntʼan Santiago tsiʼ yʌlʌ chaʼan ili wocol jiñʌch woli bʌ i tʼox jiñi congregación (pejcan Santiago 2:1-4). Mach yomic mi laj cʌcʼ chaʼan iliyi miʼ yujtel ti laj congregación. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj cʌy lac mel iliyi?
11 Yom mi laj qʼuel jiñi la quermañojob cheʼ bajcheʼ miʼ qʼuel Jehová. Maʼañic miʼ qʼuel ti ñuc juntiquil tiʼ caj mi an i taqʼuin o maʼañic. Chaʼan mi lac sujtel tiʼ yamigo Dios mach yʌlʌyic mi an cabʌl lac chubʌʼan o maʼañic. Isujmʌch chaʼan Jesús tsiʼ yʌlʌ chaʼan «wen wocol miʼ yochel tiʼ yumʌntel panchan wen chumul bʌ winic», pero maʼañic tsaʼ yʌlʌ chaʼan maʼañic mi caj i mejlel (Mt. 19:23). Pero tsiʼ yʌlʌ jaʼel: «Tijicñayetla mach bʌ anic laʼ chubʌʼan, come laʼ chaʼañʌch i yumʌntel Dios» (Lc. 6:20). Tiʼ sujm Jesús, maʼañic tsiʼ yʌlʌ chaʼan pejtelel pʼumpʼuñoʼ bʌ mi caj i ñʌchʼtañob yicʼot mi caj i tajob ñuc tac bʌ bendición. Cabʌl pʼumpʼuñoʼ bʌ maʼañic tsaʼ sujtiyob ti xcʌntʼañob i chaʼan. Yom mi lac ñaʼtan chaʼan mach mejlic la cʌl chaʼan i yamigo Jehová o maʼañic juntiquil quixtañu tiʼ cajach chuqui an i chaʼan.
(Santiago 2:8, ITD) Yom mi laʼ jacʼ ti isujm ili cʼax ñuc bʌ mandar tiʼ Tsʼijbujel Dios: «Cʼuxbin a piʼʌlob cheʼ bajcheʼ maʼ bajñel cʼuxbin a bʌ», cheʼen. Mi woli laʼ jacʼ jini mandar toj woli laʼ mel.
Laʼ laj cʌntesan tiʼ mandar yicʼot tiʼ principio tac Dios jiñi laj conciencia
15 Jiñi ñumen ñucʼ bʌ mandar chaʼañonla jiñʌch jiñi cʼuxbiya. Jesús tiʼ sube jiñi xcʌntʼañob i chaʼan: «Cheʼ jini, pejtelel winicob mi caj i ñaʼtañob xcʌntʼañetla c chaʼan cheʼ mi laʼ cʼuxbin laʼ bʌ» (Jn. 13:35). Juntiquil i majan eran Jesús i cʼabaʼ Santiago tsiʼ yʌlʌ chaʼan jiñʌch jiñi «cʼax ñuc bʌ mandar» (Stg. 2:8). I Pablo tsiʼ yʌlʌ: «Cheʼ mi lac chaʼlen cʼuxbiya tsʼʌcʌl mi lac jacʼ jini mandar» (Ro. 13:10). Wen tsiquil chucoch ñuc i cʼʌjñibal jiñi cʼuxbiya, come jiñi Biblia miʼ yʌl chaʼan Dios «cʼuxbiyajʌch» (1 Jn. 4:8). Tiʼ tojlel Jehová, jiñi cʼuxbiya mach jin jach bajcheʼ yubil mi la cubin, tsiquil ti chuqui mi lac mel. Juan tiʼ tsʼijbu: «Tsiʼ pʌsbeyonla i cʼuxbiya Dios cheʼ bʌ tsiʼ choco tilel ti pañimil cojach bʌ i Yalobil chaʼan mi lac taj laj cuxtʌlel ti Jesús» (1 Jn. 4:9). Cheʼ mi lac pʌs chaʼan mucʼʌch laj cʼuxbin Jehová yicʼot i Yalobil, jiñi hermanojob yicʼot yambʌ wiñicob xʼixicob (quixtañujob), woli lac pʌs chaʼan añix laj colel (Mt. 22:37-39).