ˈKƆDHIGÜMƐN ˗NU ˗TAKUNPË | ˗KË ˈNËNMƐN ˈKA ˗SÜ
Ü ˗dho kë ˈnëndë ˗tiaandhö ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
ˈWɔn ˗gɔ ˈö yö ˗a ˈgü
˗Mën ˈö ˈnëndë dua ˈdhö ˗mü kö ˗ya kë?
ˈˈSanni kö ü ˗bha ˈnën ˗yö bhɔ. Dhegɔndë suu ˈü˗ ˈka ꞊dɛɛ ˗yö ˈnëndë suu ˈü dho kë ˗a ˈka dhiʋ̈ˈˈ ˗a ˗zɔn. ˈSëëdhɛ ˗be Do Fathers Matter? ˗ya ˗pö:
«Gɔɔn˗ ˈö pë ˗nu dhɔ ˗a ˗bha dhebɔ ˈö ˈgwee˗ ˈka ˗a ˗dhɛ, ˈö dho ˗a dɔ ꞊dhɔtrɔɔplöö, ˈö ˗kpan ˗a ˗bha ˈnën ˗bha ɛɛnˈˈ ˈö˗ ˈˈtʋ ˗yö ˗da ˗a ˈnën zuʋ̈ˈˈ man ˗su ˈgü parɛɛ ˈgü, kö ˗a ˈbha ꞊ya kë ˗yö dho ö ˗bha dhebɔ ˗takun dhiʋ̈ˈˈ kö ˈnën ˗ya bhɔ.»
«ˈMaan kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˗yö kë n man dhebɔ ˈgü ꞊dhɛ ˗yö ö duuˈˈ ka ˗a ˗bha ˈgwu bhë ˗a ˈˈtʋ̈ŋ ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü ˈa pë ˈö n ˗kɔ ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˗a ˗kë kö ˈa˗ ˗takun. Yi ˈkɔ ˈö ˈnën bhë ˈö dho ˗wɔ ˗a ˈgü, ˗a ˗baa yi ˈˈkwëë ˗ʒiaanwo. ˈˈTʋ̈ŋ ˈö yaa n man dhebɔ ˈyi˗ ˗kë ˈkwëë˗ kö yi yi ˗de baaˈˈ ˗ni ˈgü ˈnën bhë ˗a bhɔ yi ˗bha bhë, ˗yö kë ˈˈtʋ̈ŋ ˗së ꞊dede ka.»—Zakö.
Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ: «ˈMɛ ˈdhɛ ˈˈdhʋ̈ ˗yö ˗ya ö ˈˈtɛado ˗mawɔn ꞊në˗ ˗wɔn zuën ˗ta, kö ˈka ˈdho ˈto ˗ya ˗sü ˈka ka ˗dɩ ˗wɔn zuën ˗ta doseng ˈka dho˗ ˈka.»—Fidhipö 2:4.
Kö ü ˗bha ˈnën ˗ya bhɔ. Ü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈü ꞊ɲɔɔn ü ˗bha ˈnën ˗bha trʋʋˈˈ ˗kë ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗sü waa˗ ˈsü ˗sü ˈka. Ü ˗zokë ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈpö. Ü ˗kɔ ˈü ˗dho ˗a ˗da ü ˗bha ˈnën ˗to ˗sü ˈgü bhë ˗dho ˗a ˗takun ꞊dedewo ˈö ˗gla ˗së ˈka. ˈPë ˈü dho ˗a kë kö ˈü ꞊ɲɔɔn ü ˗bha ˈnën ˗bha bhë ˗dho ˗a ˗zɔn ꞊dhɛ ˗a ˗wɔn ˗yö ü ˗gɔ ˈˈgbɩɩ˗.
«Pë ˈö˗ ˗dhɔ ˈnën ˗nu ˗kë, ˗bhö ˗a ˗kë. ˗Bhö trʋʋˈˈ kë. ˈBha ˈdho ü ˗de ˈsü ˗tiaandhö. Ü ˗zo ˈya ˈdho bhɔ ꞊dhɛ ˈpë ˈwo˗ ˗dhɛ ˗dhɔ bhë, ˈnën ˗nu ˗wa ˗blɛɛsü ˗dɔ wo ˗mɛn ˗nu ꞊nën˗ ˗bha.»—Rishaa.
Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ: «ˈNën ˗nu bhë ˈkɛnŋpë ˈö go Zoova ˈˈpiʋ wo ˗mü. ˈNën ˈö go mɛn ˈgwü ˈgü bhë, ˗Zlan ˗bha gbɔɔdhe ˗mü.»—Psaume 127:3.
Kö ü ˗bha ˈnën ˗ya ˈˈgla. ˈWɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn mɛn ˗nu ˗wa ˗pö ꞊dhɛ ˈnën ˗nu ˈö ˈwo ꞊nënŋ ˗sü ˈka wo dë ˗nu ˗bha bhë, ˗an ˗gɔ ˈgü ˗së ꞊klaŋdhiʋ̈. ˗An zuʋ̈ˈˈ ˈˈdhiʋ̈ ˈyaa ˈˈtɛɛ ꞊va. ꞊Ya ˈgo mü ˈzü ˗an ˗kɔ ˗da ˈtaa˗ ˈˈkpɛɛ mü ˗sü ˈgü ˗sü ɛɛnˈˈ ˗an ˗bha ˗kë ˗banŋdi ˈka ˗sü ˗yö ˈˈgbɩɩ˗.
«N gbö ˗ya ˗pö ꞊dhɛ ˗dhɛ ˈö go ˈkɔɔ˗ pë ˈö˗ ˗dhɔ ˗yö to ˗a zuʋ̈ˈˈ ˗bha ꞊dedewo ˈyö ˗tɔ ˈˈdoo ˗nu ˈyi kun ˗a dɔ ˗ni ˈgü gɔ ˈgü ɛɛnˈˈ ˗bhöpë ˗bhö ˈˈtʋ̈ŋ ˗nu ˈka. Yi ˗bha ˈˈdoo ˗së ˗nu ˗wo ˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ˈö n ˗zo ˈyaa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈka. ˗Yö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ yi ˈˈtʋ̈ŋ ꞊va ꞊dede ˗kë yi ˈˈkwëë.—Deni.
Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ: «꞊Dhɛ ˈö ˈˈdhʋ̈, ˗ka ˈˈta ka suanˈ ˈka. ˈKa ˈdho ˗tosɛa kë ꞊dhɛ ˈmɛ ˈwo wo tii ˗bha ˗a ˗nu ˈdhö, ˗kaa kë ˗glengdhɛ ˗bha.»—Efɛzö 5:15, 16.
ˈNëndë ˗bha yö ˗yö ö ˗de ˗ta ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
Mɛn ꞊vadhɛ ˗bhaa ˈka ˈnëndë ˗nu ˗bha yö ˈnën ˗tɔ ˗nu ˗bhöpë waa ˈwëëga ˗nu ˈka ˗sü, ˗dho ˗an ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˈka ˗sü ˈö ꞊dhɔtrɔɔplöö ɛɛnˈˈ wɔdhɛ ˗nu ˗an ˗dhɛ ˗sü. ˈYö dhebɔ ˗nu ˗zë ˈwo wo ˗zokë ˈnën ˗nu ˈˈpiʋ̈. (Deutéronome 1:31; Isaïe 49:15) ˈKɔdhi ˈbhaa ˗nu ˈgü dhemɛndë ˗nu ɛɛnˈˈ ˈkɔdhe ˗nu ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö woo dosɛnŋ ˈwo yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ꞊gban ˗kë. ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈwɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn mɛn ˗nu ˗wa ˗pö ꞊dhɛ yö ˈö ˈnëndë ɛɛnˈˈ ˈnëndhe ˈö˗ ˗kë ˈkɔdhi ˈgü bhë ˗yö ö ˗de ˗ta, ˗a ˗wɔn ˗yö ˈˈgbɩɩ˗.a
Pë ˈö Judith Wallerstein ˈö ˗kë ˈwɔn ˈö ˗gban ˈkɔdhi ˗nu ˗bha ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈpɔn mɛn do ˈka ˈö˗ ꞊blɛɛ bhë ˗ya ˗zɔn ꞊dhɛ gagade ˗mü. ˗Ya ˗bɛn ˗zë ˈö˗ pö: «˗Dhɛ ˈö gɔ ˗yö man n ˈdhunën ˈö˗ ˗kwɛ ˈdhö 12 ˗a ˗bha, ˈnën bhë ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊dedewo kö ˗a dë ˗yö ˗da ꞊dhɔtrɔɔ ˗nu ˗bha gɔ ˈö bhë ˗a ˈgü ˈpö, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗a ˈdhaŋ bho ˗sü ˗kun ˗a ˈˈdhiʋ̈ ˈkpakpadhö ꞊dhɛ ˗a dë ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈö ˗takun. ˗Dhɛ ˈö ˗wo ꞊dhɔtrɔɔplöö, ˗yö ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈa ˈto˗ ˈˈsɔɔ ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈka kö ˈa ˗zogban.»b
«˗Kɔ ˈö ˈnëndë ˗nu ˈwo ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈwo wo ˗kɔ kpa ˗a ˈka wo ˗bha ˈkɔdhigümɛn ˗ta ˈö ˈwo kë wo ˈflëë˗ ˈgü bhë, dhebɔ ˗nu dosɛnŋ ˈwaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha yi ˈbha ˗nu ˈka. ˈˈKɛɛ dhebɔ ˗nu ˗de ˈpö ˗wa ˗kë ˈö ˈnën ˗nu ˗kë wo ˗de ˈgü ˗së ˈö ˈwo˗ yö ꞊dhɛ wo ˗dhɔ ˗yö wo ˗mɛn ˗nu ˗kë. Mɛn ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha yö ˗yö ö ˈˈtɛɛdo ˗takun.»—Daniɛdhö.
Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ: «N gbö, ü dë ꞊ya ü ˈˈklʋʋbho ˗bhö ü ˈˈtʋ ˈto ˗a ˗bha. ˈBha ˗dho ü ˗ta yö ü dhö ˗bha ˗dhioo ˗nu ˗bha.»—Proverbes 1:8.
ˈNëndë waa˗ ö ˈdhu
ˈNëndë, ˗kɔ ˈö gɔɔn˗ ˗nu dua ˈdhö ˗mü kö ˈwo ü ˈdhu ˈkun ˗a ˈka, ü˗ ˗zɔn ˗a ˗dhɛ. ˗Kɔ ˈü˗ ˗zɔn ˈka ˗a ˗dhɛ ˗a ˗kɔ ˗yö ꞊plɛ. ˗Wo ꞊nɛɛn:
˗Kɔ ˈü˗ dhe ˈkun ˗a ˈka ˗a ˈsuan˗ bho ˗sü: Ü ˗bha dhebɔ ˗dhɔ ˗ya ü kë, ˈbha˗ ꞊bhlëë ˗ya, ü ˈdhu ˗dho ˗a yö ꞊dhɛ ˈö˗ ˈˈpiʋ̈ ˈö ꞊gwan ˈkpɔ dhiʋ̈ˈˈ ˗a dua ˗mü kö ˗yö ˈˈklʋʋsë ˗nu wo bhë ˗an mɛɛnˈˈ mɛn ˈö dho ˗ya ˗a ˗gɔ bhë, ˗a ˈˈpiʋ̈.—1 Piɛdhö 3:7.
˗Kɔ ˈü˗ ˈkun ˗a ˈka ˗a ˈsuan˗ bho ˗sü: ˈBha ꞊bhlëë ˗ya ü ˈdhu ˗bha, ü˗ ˗zɔn ˗a ˗dhɛ ꞊dhɛ ˗a dua ˗mü kö ˗yö ö ˗de ꞊bhlëë ˗ya. ˗Ya ˈgüman ˈpö ꞊dhɛ gɔɔn ˈˈwɛɛ ˗nu dua ˗mü kö ˗wa ˈkun ꞊dhɛ ˗kɔ bhë, ˗a ˈdhö.
ˈˈKɛɛ ꞊ya kë ꞊dhɛ ˈbha ˈto ˈˈgbla ˗sü ˗bha ü ˈdhu ˗ta dosɛnŋ, ˗yö ˗dho kë ö ˗de ˈgü ˗bhaasü ˈö dho ˗takundhe mɛɛnˈˈ gɔɔn˗ ˈˈwɛɛ ˗nu ˈö ˗a ˈbha ꞊ya kë ˈwaa˗ ˗bha ˈwɔn ˗së ˈˈpiʋ̈ bhë, ˗an ˈˈpiʋ̈.
«ˈNën dhebɔ ˈö˗ dë ˗yö ˗dhɔkë ˗a ˈka ˈö˗ ꞊bhlëë ˗ya ˈyii ˈdho ˈdho ö ˗de ˗zuö ˈˈwlaamɛn ˈö dhegɔndë ˗tiaandhö ˗nu ˗bha ˈˈklʋʋsë ˈyaa˗ ˗gɔ bhë, ˗a ꞊kwɛɛ˗.»—Weinö.
a ˈNëndhe ꞊va ꞊dede ˗wo wo ˗bha ˈnën ˗nu ˗to ˗së ˈka wo do ˈka.
b ˗Yö ˗go ˈsëëdhɛ ˗be The Unexpected Legacy of Divorce ˈgü.