ˈWƆN ˗GƆ 11
˗Mën ˈö ˗kë ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˈwo ˗së kwa ˗bhaa ˈka?
1. ˗Mën ˈö ˗kë kwa ˗bhawɔn ˈdhö ʒian ˗bho kwa ˈka ˗sü ˗bha?
Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu kwa ˗takun ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ kö kwa ˗bha ˈwɔn ˗nu kë ˗sü ˈgü pë ˈbhaa ya ˈdho˗ mɛn ˈbhaa kë?—PSAUME 36:9.
Kwa ˗Damɛn ˗yö ꞊kpɔɔsü ˈö ˗ʒiö ˗a ˈka kwa ˗ta. ˗A ˈˈtʋ̈ŋ ˗yö kwa ˗bhawɔn ˗nu ˈgü ꞊dhɛ ˈnëndë ˈö˗ ˗bha ˈnën ˗nu ˗dhɔ ˗yö ˗a ˗kë ˗a ˈdhö. ꞊Ya ˈgo mü ˈzü, ˈyaa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗be ꞊dhɛ ˈkwa ˈˈkan ö ˗bha ˈkwa ˗ya kwa ˗de ˗ta. (Jérémie 10:23) Kwa ˗bhawɔn ˗yö ʒiaan ˗bho kwa ˈka ˗sü ˗bha ꞊dhɛ ˗kɔ do ˈö ˈnën ˈsɛɛn˗ ˗nu ˗bhawɔn ˈdhö wo ˗mɛn ˗nu ˗bha kö ˗wo ʒiaan bho ˗an ˈka bhë ˗a ˈdhö. (Isaïe 48:17, 18) ˈTɔŋ˗ ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˗an ˗bha ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka ˗sü ˈö bhë ˗yö gbɔɔdhe ˈö go ˗Zlan ˈˈpiʋ̈ ˗a ˈka.—2 Timote 3:16 ˗wo pö.
Zoova ˗bha ˈtɔŋ˗ waa˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu kwa ꞊klaŋ ˗kë ˗tosɛta kë ˗kɔ ˗së ˈö ꞊dɛɛ ˗a ˈka. ꞊Ya ˈgo mü ˈzü pë ˈö ˈkwa ˗dho ˗a kë kö ˈwɔn ˗së ˈö˗ ˈˈdhiʋ̈todhɛ ˈti ˗dho kë ˗dhɛkpaɔ dhiʋ̈ˈˈ ˈgü ˈkwa˗ ꞊slɔɔ bhë, ˗ya ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˈDhɛ ˈö ˗kë ꞊dhɛ ˗Zlan ˈnën ˈö kwa ˗da bhë, kö yö dosɛnŋ ˈnën ˈö˗ dua ˈdhö ˗mü kö ˗yö ˈtɔŋ˗ dɔ ˈkwa ˗ta. Kwa dua ˗mü kö ˗a ˈˈnuɛ bho zuʋ̈ga ˗yö kë kwa ˗gɔ ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ sü kwa ˈka ˗dhɔkaa ˈgü bhë ˗a ˈwɔn ˈgü, kö kwa zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi ˗a ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu waa˗ ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˈkun ˗sü ˗bha.—Psaume 19:7, 11; ˗Dhɛkpaɔ dhiaˈˈ ˈsëëdhɛ 4:11 ˗wo pö.
2. ˗Zlan ˗Wo ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka ˗kɔ ˗kë ꞊dhɛ?
Gagade ˗gɛngbandhɛ ˈbhaa ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˗wo pë ˈö ˗Zlan ˈdhö˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈkwa˗ kë ˈwɔn suu ˈˈpɛpɛ ˈgü ˗wa ˗zɔn kwa ˗dhɛ. ˗A ˈtɔŋ˗ ˈbhaa ˗nu ˗wo ˗gban ˈwɔn do kpɛnŋdhö ˗bha. (Këwɔn ˗nu 15:29) ꞊Ya kë ꞊dhɛ ˈkwa˗ pö pë ˈö Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗ya pö ˈkwa˗ kë ˈkwa˗ dɔ, kwa dua ˗mü kö ˈwɔn ˗nu ˗bhokoo dɔ ˗sü ˗yö kë kwa ˗gɔ. (Proverbes 2:10-12) ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ Biblö ˗ya pö ˗tosɛta ˗yö ˗Zlan ˗bha ꞊gbɔɔdhe ˈka. Gagade ˗gɛngbandhɛ ˈö bhë, ˗yö ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü kwa ˈka.—Këwɔn ˗nu 17:28 ˗wo pö.
3. ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ꞊plɛ ˗mɛɛn ˗nu ˈö ˗an ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗?
Yesu ˗yö ˈtɔŋ˗ ꞊plɛ ˈö ˗an ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ ˗an ˗wɔn ˗blɛɛ. ˗A ˗blɛɛsü ˗yö mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗bha ˗tosɛta kë ˗sü ˗gɛn ˗pö. Yö ˈnën ˗tɔ ˈkwa ˗Zlan dɔ, kö ˗a ˗dhɔ ˗yö kwa kë, kö ˈkwa˗ gba ˗klu ˗a ˗bha ˗sü ˈka. ˗A ˈtɔŋ˗ ˗blɛɛsü ˈö bhë kwa dua ˗mü kö ˈkwa˗ ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˈwɔn ˈˈpɛpɛ ˈö ˈkwa ˗dho ˗an kë ˗an ˈgü. (Proverbes 3:6) Mɛn ˗nu ˈwo ˈtɔŋ˗ bhë ˗a ˗ya ꞊bhlëë ˈgü wo zuʋ̈ˈˈ ꞊gban ˈka, ˗wo kë ˗Zlan ˈˈtɔŋdë ˗nu ˈka, ˈö ˈwo zuʋ̈gblüdhi ꞊dede waa ˗tosɛta ˈö ˈyaa ɲën ˗an ˗slɔɔ.—Matiö 22:36-38 ˗wo pö.
˗A ˈtɔŋ˗ ꞊plɛ ˗naan ˗yö ˗kɔ ˈö kwaa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˈkwa ˗dho kë ˗a ˗bha ˗dhi ˈko ˗dhɛ ˈgü, ˗a ˗zɔn kwa ˗dhɛ. (1 Kodhɛngtö 13:4-7) ˈTɔŋ˗ ˈö bhë ˗a ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˗sü ˈnën ˈö ˗tɔ ˗ʒiö ˗Zlan ˗bha mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˈkun ˗kɔ ˈˈpiʋ̈ ˗sü.—Matiö 7:12; 22:39, 40 ˗wo pö.
4. ˗Mën ˈö ˗kë ˈtɔŋ˗ ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˈwo ˗së kwa ˗bhaa ˈka?
˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˈkɔdhigümɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë kö ˗an zuʋ̈piʋ̈wɔn ˗yö kë do ˗dhɔ ˈgü. (Kodhɔsö 3:12-14) ˗Zlan ˗Wo ˗yö ö ˗kɔ ˗kpa ˈzü ˈkɔdhigümɛn ˗nu ˗ta, ˈö ˗an ꞊klaŋ ˗kë gagade ˗gɛngbandhɛ ˈka kö ˗yö ˈˈdhiʋ̈sü ˗an ˈka. ˗A do ˈnën ˈö ˗tɔ ˈkosümɛn ˗nu dua ˈyaa ˗mü kö ˗wo ˈˈkan ˈkwëë˗.—ˈWunzüdɔdhɛ 2:24 ˗wo pö.
˗To Biblö ˗wo ˈˈpiʋ̈ ˗sü ö ˗kɔ ˗kpa kwa ˗ta kwa ˗bha ꞊nɔɔnpë ˗wɔn ˗nu waa kwa zuʋ̈piʋ̈wɔn ˗nu ˈgü. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ ꞊dhɛ yökëmɛn ˗nu ˈö ˗an ˗bha ˗tosɛta ˗yö ˗gban Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗ta, ˈö ˈwo kpɛnŋdhö, ˈö ˈwo yö ˗kë wo ꞊faan ˈka, ˈyö ˗an ˗dhɔ ˗yö mɛnsüyögümɛn ˗nu ˗kë. (Proverbes 10:4, 26; Eblö 13:18) ˗Zlan ˗Wo ˗yö kwa ꞊klaŋ ˗kë ˈzü kö pë ˗nu ˈö kwa ˗bhawɔn ˈdhö ˗an ˗bha, ˈö ˗an ˗wɔn ˈdhö ˈˈgbɩɩ˗ kö ˗wo kwa ˗zo ˈkun, kö ˈkwa ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋdëdhɛ ˈsü ˈkpii˗ ꞊nɔɔn ˗bha.—Matiö 6:24, 25, 33; 1 Timote 6:8-10 ˗wo pö.
Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˈkun ˗sü kwa ˗takun ˈö ˈkwa to kwa ˈflëëgü. (Proverbes 14:30; 22:24, 25) ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˈö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˈö ˗kë we ˈdudu mü ˗sü ˈyaa ˗së ˈka bhë, ˗to ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗sü ö ˗kɔ ˗kpa kwa ˗ta mɛn zë ˗yua ɛɛnˈˈ sidan ˗nu ˗gɔ. (Proverbes 23:20) Zoova ˗yö ˗we ˗a ˗bha kö ˈkwa we mü, ˈˈkɛɛ ˗ya ˗pö kwa ˈdho ˗a ʒiö ꞊gɔɔ. (Psaume 104:15; 1 Kodhɛngtö 6:10) ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ˗wo ˗së kwa ˗bha ˈka, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗wo kwa ˗takun kö ˈkwa kwa ˗zoto kwa këwɔn ˗nu waa kwa ˗zotagüwɔn ˗nu ˈˈpiʋ̈. (Psaume 119:97-100) ˈˈKɛɛ Kletiɛn ˗nu ˈti ˗Zlan ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗nu ꞊bhlëë ˗ya ˈˈdhʋ̈ ˗a ꞊trɔɔn ꞊slɔɔ ˗sü dosɛnŋ ˗wɔn ˈgü. ˗Wa ˗kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈwo Zoova ˈtɔ bhɔ.—Matiö 5:14-16 ˗wo pö.