Ita Ne Thup göi 17 Mei
Nyima 13 me 21 Qene Drehu
“Hmeke Jë”
“Eashenyi hë la pune la nöjei ewekë asëjëihë; qa ngöne lai . . . hmekejë nyipunie me thith.”—1 PET. 4:7.
1. Nemene la taan la cainöje i Iesu?
AME la taan la cainöje i Iesu Keriso ngöne lo nyidrëti e celë fen, tre, ene la Baselaia i Akötresie. Tro Iehova a anyipicine la musi cile i Nyidrë, e koho hnengödrai me e celë fen me ahmitrötrëne la ëje i Nyidrë jëne la Baselaia cili. Qa ngöne lai hnei Iesu hna inine la itretre drei nyidrë troa thithi koi Akötresie, ka hape: “Jiniati e hlepëtipi la baselaia i enëtilai. Longëtinejë la hanengë i enëtilai e celë fewatine axajanëti e koho hnengödrai.” (Mat. 4:17; 6:9, 10) Easenyi hë tro la musi ne la Baselaia cili a lep apaatrene la fene i Satana me elemekene la huliwa ka troa aejëne la aja i Akötresie ngöne la fen asë. Thenge lo hna thingehnaeane hnei Daniela, tro la Baselaia i Akötresie “a lep’ anyilanyilane me apatene la nöjei baselaia asëjëihë cili, nge tro ej’ a cile hut’ epine palua.”—Dan. 2:44.
2. (a) Tro la itre hlue i Iesu a atre tune kaa laka, nyidrëti hë a musi ngöne la Baselaia? (b) Nemene la ketre ewekë hna amamane hnene la hatrene cili?
2 Pine laka ka nyipi ewekë catre kowe la itretre drei Iesu la hlepëti ne la Baselaia i Akötresie, haawe, hnei angatre hna hnyingë nyidrë, ka hape: “Nemenëti la hatene la hlepëti hmaca enëtilai, meminëti la puatine la fewatin?” (Mat. 24:3) Ngacama thaa tro kö la itre atrene la fen a öhne laka musi hë Iesu ngöne la Baselaia, ngo ame pe, hetrenyi la ketre hatren ka troa mama hnyawa koi lue mek. Ame la itre ewekë ka nyi aliene lai hatrene cili, tre, itre hna thingehnaeane hë ngöne la itre Hna Cinyihan. Qa ngöne lai, ijije tro la itre hlue i Iesu ka mele ngöne la hneijine celë a atrehmekune laka, musi hë nyidrë e koho hnengödrai. Ketre, tro mina fe ej a nyihatrene la qaane la ketre hneijin, lo hna hëne hnei Tusi Hmitrötr, ka hape, “ite drai hnapin” ne la fene ka ngazo celë, laka hne së hna melëne enehila.—2 Tim. 3:1-5, 13; Mat. 24:7-14.
Loi e Tro Sa Hmek Ngöne La Itre Drai Tixenuë
3. Pine nemene matre nyipi ewekë tro la itre Keresiano a hmek?
3 Hnei Peteru aposetolo hna cinyihan, ka hape: “Eashenyi hë la pune la nöjei ewekë asëjëihë; qa ngöne lai inamacanejë nyipunie, nge hmekejë me thith.” (1 Pet. 4:7) Nyipi ewekë tro lo itre hlue i Iesu a hmek, kola hape troa hmekëne la itre ewekë ka troa traqa, nge ka amamane laka musi hë Iesu ngöne la Baselaia. Nge ketre, ka nyipi ewekë catre tro angatr a hmek, ke, calemi catre hë la pune la fene ka ngazo celë. Hnei Iesu hna qaja kowe la itretre drei nyidrë, ka hape: “Hmekënejë nyipunie, ke tha’ te kö nyipunie la ijine traqa la joxu ne la uma [troa amekötine la fene i Satana].”—Mar. 13:35, 36.
4. Qeje pengöne jë la eisapengönene la aqane ujë ne la itre atr ka sine la fene i Satana memine la aqane ujë ne la itre hlue i Iehova. (Xome jë fe la itre mekun hna eköhagen.)
4 Kola mele la nöjei atr asë fene la musi Satana, nge thaa hnei angatre kö hna thele troa atrepengöne la aliene la itre ewekë ka traqa ngöne la fene celë. Thaa hnei angatre kö hna atrehmekune laka kola musi hnei Iesu ngöne la Baselaia. Ngo ame la itre nyipi hlue i Keriso, tre, hnei angatr hna hmek, me atrehmekune la nyipi aliene la itre ewekë ka traqa ekö. Qaane lo macatre 1925, hnene lo Itretre Anyipicine i Iehova hna atrehmekune laka, ame lo Pane Isi Ka Tru memine la itre ewekë ka traqa e thupen, tre, itre nyipi hatrene hi lai ka amamane laka, musi hë Iesu ngöne la Baselaia e koho hnengödrai qaane lo macatre 1914. Haawe, ijine cili hi la kola nyiqaane la itre drai tixenuë ne la fene ka ngazo celë hna musinëne hnei Satana. Ngacama thaa atrehmekune kö angatr la aliene lai, ngo nyimutre la itre atr ka öhne laka, isapengöne catre kö lo aqane mele ngöne lo hneijine qëmekene troa traqa lo Pane Isi Ka Tru, memine la hneijine e thupene la isi cili.—Wange ju la itre mekune hna eköhagen, hna hape “Nyiqaane Hë La Ijine Gomegom.”
5. Pine nemene matre ka nyipi ewekë tro pala hi sa hmek?
5 Easenyi hë matre traqa pi koi caa hadredre lao macatre, nge kolo pala hi a anyipicine hnene la itre ewekë ka ngazo ka traqa ngöne la fene celë, ka hape, easë ha melëne hnyawa la itre drai tixenuë. Saqe catre hë lo drai, qëmekene tro Iehova a hamë Iesu la hnëqa ne troa elemekene la itre angela ka tru trenge catren, matre troa lep apaatrene la fene i Satana. (Hna ama. 19:11-21) Celë hi matre nyipi ewekë tro la itre nyipi Keresiano a hmek. Haawe, catre pi së troa hmek, me lapa mekune pala hi la pune la fene celë. (Mat. 24:42) Nyipi ewekë tro pala hi sa hmek me nue Keriso troa xatua së troa kuca la ketre huliwa ka sisitria ngöne la fen asë.
Ketre Huliwa Hna Kuca e Cailo Fen
6, 7. Tune kaa la aqane kökötre la huliwa ne cainöjëne la Baselaia ngöne la itre drai tixenuë?
6 Hna thingehnaeane hë laka, ame la huliwa hna troa kuca hnene la itre hlue i Iehova, tre, ketre hatrene hi lai ka amamane laka, easa melëne hnyawa la itre drai tixenuë ne la fene ka ngazo celë. Ame ngöne lo Iesu a e wengëne lo itre ewekë ka troa traqa ngöne la hneijin ne la pun, tre, hnei nyidrëti mina fe hna qaja, ka hape, ketre huliwa lai hna troa kuca e cailo fen. Hnei nyidrëti hna perofetane fe, ka hape: “Tro ha cainöjëne la maca ka loi celë ne la baselaia e cailo fene nyine anyipicine kowe la nöjei nöj; ame hna traqapi la pun.”—Mat. 24:14.
7 Pane mekune jë së la itre xaa ewekë ka traqa nge ka ihmeku memine lai götrane hna perofetane hnei Iesu. Ame lo kola nyiqaane lo itre drai tixenuë ngöne lo macatre 1914, tre, thaa tru kö hnei atr ka cainöjëne la maca ka loi. Ngo ame enehila, tre, elë hnyawa ha la etrune la itre ka cainöj. Traqa ha koi 7 000 000 nge hetre munëne la etrune la Itretre Anyipicine i Iehova ka cainöj e cailo fen asë, nge hetrenyi la 100 000 lao ekalesia nge hetre munën. Ketre, traqa fe koi 10 000 000 la etrune lao atr ka hane ce amekunëne memine la Itretre Anyipicine i Iehova la drai ne meci Iesu, ngöne lo macatre 2008. Maine tro sa goeëne la etrune la itre atr ka sine la drai cili ngöne lo macatre hnapane catr, memine lo macatre ka ase hë, tre, kola mama hnyawa laka elë hnyawa la etrune la itre atr ka traqa troa hane sine la Drai ne Amekunën.
8. Pine nemene matre thatreine kö tro la icilekeu a thingijëne kowe la huliwa ne cainöj troa kökötre hnyawa?
8 Drei la aqane haöthe hnyawa la nöjei nöj asë hnene la Baselaia i Akötresie, qëmekene troa traqa la pune kowe la fene celë! Troa eje lai ngacama Satana “la haze ne la fen.” (2 Kor. 4:4) Angeice hi la ka löthe la itre atrene la politik me hmi, memine fe la itre ka thele mani. Ngo nemene kö hö matre kola kökötre hnyawa la huliwa ne cainöj? Hnene hi la ixatua i Iehova. Celë hi matre kolo pala hi a kökötre hnyawa la huliwa ne cainöjëne la Baselaia, ngacama Satana a thele troa apatrene la huliwa celë.
9. Pine nemene matre ijije troa qaja ka hape, ketre iamamanyikeu la aqane kökötre lolo la mele së ngöne la götrane la ua?
9 Ame la aqane kökötre hnyawa la huliwa ne cainöj ne la Baselaia, memine la elolone la mele ne la nöje i Iehova ngöne la götrane la ua, tre, kösë ketre iamamanyikeu. Maine pë ju pe ixatua qaathei Akötresie, tune la itre hna amekötine memine la aqane thupëne Nyidrë la nöje i Nyidrë, tre, thaa ijije kö troa kuca la huliwa ne cainöj. (E jë la Mataio 19:26.) Pine laka kola huliwa la uati hmitrötre i Akötresie e kuhu hni ne la itre atr ka hmek me ka ajan troa nyi hlue i Nyidrë, haawe, ka xecie hnyawa koi së laka tro ha afenesine hnyawa la huliwa ne cainöje celë, “ame hna traqapi la pun.” Calemi catre hë la drai cili.
“Aköte Atraqat”
10. Hnei Iesu hna qeje pengöne tune kaa la aqane troa traqa la akötre atraqatr?
10 Tro ha traqa la pune kowe la fene celë ngöne la ijine hna hën ka hape, “aköte atraqat.” (Hna ama. 7:14) Thaa hna qaja kö koi së hnei Tusi Hmitrötr la eqeane la ijine cili, ngo ame pe, öni Iesu, ka hape: “Tro ha aköte atraqate, pëkö hna tune kö qa ngöne la qane la fene hnengödrai uti hë enehila, nge kete pëkö troa tun.” (Mat. 24:21) Ketre akötre ka tru la ka traqa kowe la atr ngöne lo Hnaaluene Isi Ka Tru, pine laka traqa ekö koi 50 koi 60 milio la etrune la itre ka mec; ame e cili, tre, easë hi lai a atrehmekune laka, atraqatre kö la akötr ka troa traqa elany. Tro ha nyipune lai akötre cili e Amagedo. Kola qaja la ijine tro Iehova a nue la trongene isi i Nyidrë troa lepe apaatrene la nöjei ewekë asë ne la fene i Satana.—Hna ama. 16:14, 16.
11, 12. Nemene la ewekë ka troa traqa nge ka troa amamane la qaane la akötre atraqatr?
11 Thaa Tusi Hmitrötre kö a hamëne la drai ne troa nyiqaane la akötre atraqatr, ngo eje pe a qaja koi së la ketre ewekë ka troa traqa nge ka troa amamane la qaane lai akötre cili. Ame lai ewekë ka troa traqa, tre, ene la kola lep apaatrene la nöjei hmi asë ka thoi hnene la itre ka kuci politik. Kola mama ngöne la itre hna perofetane hnei Tusi Hmitrötr ngöne Hna Amamane mekene 17 me 18, laka, hna aceitunëne la hmi ka thoi memine la ketre föe ne gojenyi ka kuci ngazo memine la nöjei atr ka kuci politik. Kola mama ngöne Hna Amamane 17:16 laka, calemi hë la ijin ne tro la itre atr ka kuci politik a “sisine la föe ne gojeny, me thöeë nyido, me atro xö nyido, me önine la ngönetei nyido, me deuthe tiji nyido hnei eë.”
12 Ame la ijine kola traqa lai ewekë cili, tre, tro hë Akötresieti a “amë e kuhu ite hni [ne la itre ka kuci politik] troa aeatene la aja i nyidë,” ene la troa lep apaatrene la nöjei hmi asë ka thoi. (Hna ama. 17:17) Celë hi matre, ijije troa qaja, ka hape, ka xulu qaathei Akötresie lai isi cili. Celë hi la aqane tro Nyidrëti lai a amekötine la hmi ka thoi, ke, hnene eje pala hi hna inine la itre ini ka thaa ihmeku kö memine la aja i Akötresie me axösisine la itre hlue i Nyidrë. Thatre kö hnene la fen asë, laka, calemi hë la pun kowe la hmi ka thoi. Ngo ame la itre ka atrepengön, tre, kolo hmekuje hi lo itre hlue i Iehova ka mele nyipici. Qa ngöne lai, ame ngöne la itre drai tixenuë celë, tre, angatre pala hi a thuemacane la nöjei atr asë.
13. Nemene la ka amamane laka, troa saqe la aqane troa lepe apaatrene la hmi ka thoi?
13 Tro ha sesëkötre hnene la nöjei atr troa goeëne la kola lepe apaatrene la hmi ka thoi. Kola mama ngöne la hna perofetane hnei Tusi Hmitrötr, laka, tro mina fe la itre xaa “joxu ne fen” a qaja göne lai isi cili, ka hape: “Ekölö, ekölö hi ni, . . . ke traqa ha la troa nyi thupene koi nyipo ngöne la haua ka cas!” (Hna ama. 18:9, 10, 16, 19) Ame la hnëewekë celë hna hape “haua ka cas,” e hnine la Tusi Hmitrötr, ke kola amamane la aqane canga saqe traqane la ijine cili.
14. Ame la kola troa thele hnene la itre ithupëjia troa lepe la itre hlue i Iehova, tre, tune kaa la aqane tro Iehova a ujë?
14 Easa trotrohnine laka thupene la kola apaatrene la hmi ka thoi, tre, kolo pena ha thele troa apaatrene la itre hlue i Iehova, ene lo itre ka tro fë la itre maca ne iameköti i Nyidrë. (Ezek. 38:14-16) Ame la kola nyiqaane lai isi cili, tre, tro la itre ithupëjia a cile koi Iehova, lo ka ahnithe amë hë, ka hape, tro Nyidrëti a thupëne la nöje i Nyidrë ka mele nyipici. Öni Iehova, ka hape: “Ngöne la isaxolong, ngöne la eë ne elëhninge hnenge hna qaja. . . . Nge tro angat’ a ate laka ini Iehova.” (E jë la Ezekiela 38:18-23.) Kola qaja fe hnei Akötresie ngöne la Wesi Ula i Nyidrë, ka hape, “Ame la ate kete nyipunie [itre hlue i Nyidrë ka mele nyipici], te, kola kete la wene demune alameke i [eni].” (Zaka. 2:8) Celë hi matre ame petre hi la itre ithupëjia me Iehova a troa lepe la itre hlue i Nyidrë e cailo fen, tre, tro Iehova a sa koi angatr. Tro Nyidrëti a traqa me kuca la ketre ewekë ka troa nyipune lai akötre atraqatr e Amagedo. Tro la itre angela ka trene men hna musinëne hnei Iesu, a eatrëne la itre iameköti i Iehova kowe la fene i Satana.
Tune Kaa La Aqane Tro Sa Ujë
15. Tune kaa la aqane troa ketri së hnene la hna atre laka, calemi catre hë la pun kowe la fene celë?
15 Tune kaa la aqane tro sa ujë e atre hë së laka, calemi catre hë la pun kowe la fene ka ngazo celë? Hnei Peteru aposetolo hna cinyihan, ka hape: “Ngöne hi la troa pate la nöjei ewekë asëjëihë cili, ijije tro nyipunie a nöjei ate ka nyipici ngöne la thina ka hmitöte me thina ka ijiji Akötesie!” (2 Pet. 3:11) Kola amamane hnyawa ngöne la itre hnëewekë celë la enyipiewekëne la troa hmek, matre pala hi a ihmeku la aqane ujë së memine la itre hna amekötine hnei Akötresie, nge ketre, matre tro fe a mama ngöne la mele së la itre huliwa ka ijiji Akötresie, ke hatrene hi la ihnimi së lai koi Nyidrë. Ame la itre huliwa cili, tre, kola upi së troa kuca la hne së hna atrein matre troa cainöjëne la maca ka loi ne la Baselaia, qëmekene troa traqa la pun. Hnei Peteru mina fe hna cinyihan, ka hape: “Eashenyi hë la pune la nöjei ewekë asëjëihë. . . . Hmekejë me thith.” (1 Pet. 4:7) Easa easenyi catre koi Iehova me amamane la ihnimi së koi Nyidrë, hnene la hna catre sipo ixatua pala hi koi Nyidrë jëne la thith; ketre, matre troa eatrongë së hnene la uati hmitrötr memine la ekalesia i Nyidrë e cailo fen.
16. Pine nemene matre nyipi ewekë tro sa trongëne hnyawa la eamo i Akötresie?
16 Ame ngöne la itre drai celë ka ngazo catr, tre, nyipi ewekë tro sa trongëne hnyawa la eamo celë hna hamëne hnene la Wesi Ula i Akötresie, kola hape: “Wange hnyawa kö la aqane tronge i nyipunie, the tune kö la ite hmo, ngo tune ju la ite ka inamacan, kola anyipi ewekëne la nöjei ijin, ke ngazo la nöjei drai.” (Efe. 5:15, 16) Thaa ceitune kö la hneijine enehila me ekö, ke, kola elë catr la ngazo. Nyimutre la itre ewekë hnei Satana hna eköth matre troa thingijëne la itre atr troa kuca la aja i Iehova, maine tro pena ha ajojezi angatr. Pine laka itre hlue i Akötresieti së, atre hi së la ewekë cili nge eje hi laka, thaa ajane kö së troa nue la ketre ewekë troa thë la aqane nyipici së koi Akötresie. Atre mina fe së la ewekë ka troa traqa, nge easa mejiune koi Iehova me kowe la aja i Nyidrë.—E jë la 1 Ioane 2:15-17.
17. Qeje pengöne jë la aqane troa ujë hnene la itre atr ka mele pë hë thupe i Amagedo, ngöne la ijine kola troa amelene hmaca la itre ka mec.
17 Tro ha traqa la ijine troa eatre la hna thingehnaeane hnei Akötresie, ene la troa amelene hmaca la itre ka mec, ke “tro ha mele hmaca la nöjei ka meköt, me ka tha meköti kö.” (Ite hu. 24:15) Drei la aqane amexeje la hna thingehnaeane celë, kola hape: “Tro ha mele hmaca”! The luelue kö së, ke ase hë Iehova ahnithe amë! Kola thingehnaeane ngöne Isaia 26:19, ka hape: “Tro ha mele hmaca la ite ka meci cilie. . . . Hlëjë, nge nyimajë nyipunie itete lapa ngöne la xaxau! . . . Tro la hnadro a traqane la itre wezipo.” Hna pane eatr la itre trengewekë celë ngöne lo ijine kola lapaane hmaca hnene la itre atre i Akötresieti ekö lo nöje i angatr; celë hi lai ka hamë mejiune koi së laka, tro ha eatre hnyawa lai ngöne la fene ka hnyipixe. Drei elany la troa elitrauje la madrin ne la itre atr hna amelene hmaca, ngöne la ijine tro angatr a iöhnyi hmaca memine la itre hnei angatr hna hnim! Nyipici, calemi catre hë la pun kowe la fene i Satana, nge easenyi hë troa cile la fene ka hnyipixe i Akötresie. Drei la enyipiewekëne la tro pala hi sa hmek!
Mekune Pala Kö Nyipunie?
• Nemene la taan la cainöje i Iesu?
• Kola kökötre tune kaa enehila la huliwa ne cainöjëne la Baselaia?
• Pine nemene matre ka nyipi ewekë catr troa hmek?
• Kola akeukawane tune kaa la hni nyipunie hnene la hna thingehnaeane ngöne Ite Huliwa 24:15?
[Hna eköhagen götran 8]
ASE HË NYIQAANE LA IJINEGOMEGOM
Hetrenyi la taan la ketre itus hna cinyihane hnei Alan Greenspan ngöne lo macatre 2007, hna hape, The Age of Turbulence: Adventures in a New World. Traqa koi 20 lao macatre la Nyidrëti a elemekene la Réserve fédérale ne Amerika, ene lo ka thupëne hnyawa la aqane trongene la itre mani ngöne la nöje asë. Kola wanga atrune hnei Greenspan la eisapengönene la aqane mele ekö qëmekene lo macatre 1914, memine la aqane mele e thupen:
“Kola mama ngöne la nöjei rapore asë laka, qëmekene lo macatre 1914, tre, kola imetrötrë hnene la itre atr memine fe la itre nöj, nge ketre, kola kökötre hnyawa la inamacane i atr; ketre mina fe, kösë ka pexeje la aqane imelekeu ne la itre atr asë. Hna apaatrene la huliwa ka ngazo ne salemëne la itre hlue ngöne lo macatre 1800. Hna nango hmeje kötr la aqane qanangazone menune la itre atr. . . . Ame ngöne lo macatre cili, tre, hna haöthe la fen hnene la itre ewekë hna kuca hnei atr, tune la itre gojenyi hna kuca thatraqane la itre tërë, me telefon me laam me sinema me loto, memine kö lo itre ewekë hna hetrenyi e hnine la hnalapa. Ketre, hnene la itre drösinöe me itre xen ka lolo, memine fe la timi ka porop hna thawa e cailo fen, hna hamë mejiune ka lolo kowe la mel . . . Hnene la nöjei atr asë hna mekune laka, tro pala hi a kökötre lolo la mel.”
Ngo . . . “Ngazo catre la Pane Isi Ka Tru pine laka kola saze la itre thiina memine la aqane mele ne la itre atr, nge kolo fe a lepe trij la ketre mekun. Ame pena ha la Hnaaluene Isi Ka Tru, tre, tru catre la itre atr hna humuth. Thatreine kö ni troa thëthëhmine lo lai itre macatre cili qëmekene lo Pane Isi Ka Tru, ngöne lo kola mekune kowe la itre drai elany ka hape, pë hmaca kö jol. Ka ketrepengöne pena ha la aqane goeëne së la itre drai elany, ke, kolo ha ihmeku memine la aqane mele ne la itre atr enehila. Nge tune kaa fe la ngazo memine la aqane idreuthi ne la ihnadro memine la aqane sajuëne hnene la itre atr la itre mekuna ne la nöj? Hapeu, tro kö la itre ewekë cili a hetre thangane kowe la mele së enehila hnene la hna xome la caa aqane mel ngöne la nöjei götran ne la fen, tune lo hna kuca ha hnene lo Pane Isi Ka Tru? Pekö atr ka atreine troa sa la itre hnyinge celë.”
Ame lo nyidrë petre kö a ini, hnei Greenspan hna mekune hmaca lo hna qaja hnene lo ketre atre hamë ini, Benjamin M. Anderson la ëjen, (1886-1949), kola hape: “Ame lo itre atr ka mekune hmaca me trotrohnine la pengöne lo itre hneijine ekö qëmekene troa isi, tre, angatr a mekune treijën lo itre drai cili. Hetrenyi ekö la ketre aqane mele xetietë laka, paatre hë enehila.”—Hna cinyihane lai ngöne Économie et Santé Publique.
Caasi hi caha mekune memine la hna cinyihane hnei GJ Meyer ngöne la tusi nyidrë, hna salemën qaane lo macatre 2006. Easa e ngöne lai itusi cili ka hape: “Hna majemine qaja ka hape, kola lapa saze la aqane trongene la mele ne la atr hnene la itre ewekë ka tru ka traqa. Nge eje hi lai hna anyipcine hnene lo pane isi ka tru (1914 – 1918). Saze asë hë la itre ewekë hnene lai isi cili; thaa ene caasi kö la itre ifegone la itre nöj, memine la itre mus memine la aqane trongene la mele ne la atr elany, nge ene mina fe la aqane goeëne angatr la fen memine la itre atrene ej. Kösë isapengöne catre kö la aqane mele ne la atr qëmekene lo pane isi, memine la mele enehila.”