“Ka tɛmɛn fɛn bɛɛ kan, aw ka ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ”
“Fɛn bɛɛ laban waati surunyara. [ . . . ] Ka tɛmɛn fɛn bɛɛ kan, aw ka ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ.”—1 PIƐRE 4:7, 8.
YESU tun y’a lɔn ko lɛri damanin minw tun tora a fɛ ka kɛ n’a ka cidenw ye, o lɛriw nafa tun ka bon kosɔbɛ. A tun b’a lɔn fɛɛn min b’u kɔnɔna. Baaraba kɛta tun b’u fɛ, nka mɔgɔw tun bena u kɔniya k’u kɔrɔbɔ, komi u y’a kɛ ale la tigitigi ( Yuhana 15:18-20). O suu laban na, a y’u hakili jigi siɲɛ caaman na ko a kɔrɔtalen be u ka “ɲɔgɔn kanu.”—Yuhana 13:34, 35; 15:12, 13, 17.
2 Ciden Piɛre min tun be yen o suu la, a ye Yesu ka kumaw kɔrɔ faamu. Saan damanin tɛmɛnen kɔ, sɔɔni sanni Jerusalɛm ka halaki, Piɛre ye bataki sɛbɛ ka sinsin a kan ko kanuya kɔrɔtalen be. A ye kerecɛnw ladi ko: “Fɛn bɛɛ laban waati surunyara. [. . .] Ka tɛmɛn fɛn bɛɛ kan, aw ka ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ.” (1 Piɛre 4:7, 8). Minw be bi duniɲa “laban donw” wagati la, Piɛre ka kumaw kɔrɔ ka bon u fɛ. (2 Timote 3:1). Ka “ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ”, o ye mun ye? Mun na a kɔrɔtalen be an ka mɔgɔ wɛrɛw kanu o cogo la? Cogo juman na an be se k’a yira k’an b’o lo kɛ?
Ka “ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ”, o kɔrɔ ye mun ye?
3 Mɔgɔ caaman be kanuya jati i ko dusukunnata, min ka kan ka bɔ a yɛrɛ ma. Nka Piɛre tun tɛ kumana kanuya sifaw bɛɛ koo la. A tun be kumana kanuya dɔ koo la, min kɔrɔtalen be ka tɛmɛ tɔɔw bɛɛ kan. “Kanu” daɲɛ min be sɔrɔ 1 Piɛre 4:8 la, o ye agapɛ bayɛlɛmali ye, ka bɔ gɛrɛkikan na. O daɲɛ kɔrɔ ko kanuya min t’a yɛrɛ nafa ɲini: a basiginen be sariyakolow lo kan. Gafeba dɔ b’a fɔ ko: “Agapɛ kanuya be se ka kolo sabu a tɛ dusukunnata ye. Nka, ŋaniya tali lo, min be mɔgɔ lasun ka koo kɛ.” An ye jurumutɔya cɛɛn ta, min b’an lasun an ka miiri an yɛrɛ koo la dɔrɔn. O kama, an mako be hakilijigi kumaw la walisa an ka kanuya yira ɲɔgɔnw na i ko Ala ka sariyakolow b’a sira yira cogo min na.—Jenɛse 8:21; Romɛkaw 5:12.
4 O kɔrɔ tɛ ko an ka kan ka ɲɔgɔnw kanu sabu waajibi lo an k’a kɛ dɔrɔn. Dusudiya ni dusukunnata tɛ fɔn agapɛ la. Piɛre y’a fɔ ko an ka kan ka ‘ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ.’a Nka o kanuya sifa be mɔgɔ waajibiya ka jijali kɛ. Mɔgɔ kalannen dɔ ye nin fɔ gɛrɛkikan daɲɛ “kosɛbɛ” koo la: “A bɔlen be farilafonila dɔ fɛ, min b’a barika tɔɔ lajɛn walisa ka ɲɔgɔndan boli tɔɔ ban.”
5 An ka kanuya daan tɛ ka koo nɔgɔmanw kɛ. A fana tɛ daan an ɲɛnamɔgɔ dɔw dɔrɔn ma. Kerecɛnya kanuya b’an waajibiya an k’an ka kanuya bonya mɔgɔ wɛrɛw ta fan fɛ hali n’a ka gwɛlɛ an ma k’o kɛ (2 Kɔrɛntekaw 6:11-13). Siga t’a la, o kanuya sifa ye fɛɛn ye, an ka kan ka min labonya an yɛrɛ la ani k’an jija a kama, i n’a fɔ farilafonila ka kan k’a yɛrɛ dege ani ka baara kɛ walisa k’a ka hakilidiya fisaya. A kɔrɔtalen be o kanuya sifa ka kɛ an ni ɲɔgɔnw cɛ. Mun na? Kuun saba kɔni kama.
Mun na an ka kan ka ɲɔgɔnw kanu?
6 Fɔlɔ, “katuguni kanuya bɔra Ala de la.” (1 Yuhana 4:7). O jogo cɛɲumanba bɔra Jehova min na, ale fɔlɔ lo b’an kanu. Ciden Yuhana b’a fɔ ko: “A filɛ, Ala ye a ka kanuya jira an ta fan fɛ nin de fɛ, a ye a Denkɛ kelenpe ci ka na diɲɛ la, walisa an ka ɲɛnamaya o de barika la.” (1 Yuhana 4:9). Ala Dencɛ ‘cira ka na’, a kɛtɔ ka kɛ hadamaden ye, k’a ka cidenyabaara dafa, ani ka sa gwengwe yiri kan: o bɛɛ kɛra walisa “an ka ɲɛnamaya o de barika la.” Ala ka kanuya yirala o cogo kabakoman na. An ka kan k’o laminɛ cogo di? Yuhana b’a fɔ ko: “Ni Ala y’an kanu ten, an fana ka kan ka nyɔgɔn kanu dɛ!” (1 Yuhana 4:11, LAYIDUKURA, ABBF, 1999). I k’a kɔrɔsi ko Yuhana y’a sɛbɛ ko: ‘Ni Ala y’an kanu ten.’ A m’a fɔ ile dɔrɔn, nka an. A gwɛnen lo: Ni Ala b’an balima dannabagaw kanu, o la, an ka kan k’u kanu fana.
7 Filanan, a kɔrɔtalen be an ka dɔ fara ɲɔgɔn kanu kan sisan kɔni walisa an ka dɛmɛ lase balima dɛsɛbagatɔw ma, katuguni “fɛn bɛɛ laban waati surunyara.” (1 Piɛre 4:7). An be “waati gɛlɛnw” na (2 Timote 3:1). Duniɲa koɲɛw, balawow, ani kɔrɔbɔli be na ni ɲɛgwan ye an kun. Gwɛlɛyaw mana kɛ an kun, an mako b’a la ka magwɛrɛ ɲɔgɔnw na ka tɛmɛ fɔlɔ kan. Kanuya dunba bena an kɛ kelen ye, ani a bena an lasun an ka an “janto ɲɔgɔn na.”—1 Kɔrɛntekaw 12:25, 26.
8 Sabanan, an ka kan ka ɲɔgɔnw kanu, sabu, an t’a fɛ ka “yɔrɔ si di Sitanɛ ma” a k’an tɔɲɔ (Efesekaw 4:27). Sitanɛ ka teli ka baara kɛ n’an balima dannabagaw ka dafabaliyaw ye i n’a fɔ u ka fiyɛnw, u ka hakɛw, n’u ka filiw. A b’u kɛ an kunnatiɲɛ sababuw ye. Yala an balima dɔ ka naganaga kumaw wala a ka kɛcogo goman dɔ bena an lasun an b’an mabɔ kafo la wa? (Ntalenw 12:18). Ayi, ni kanuya dunba be yen an ni ɲɔgɔnw cɛ! O kanuya ɲɔgɔn b’an dɛmɛ an ka to hɛɛrɛ ni kelenya la walisa ka baara kɛ Ala ye “ni dusu kelen ye.”—Sofoni 3:9.
An be se k’a yira ko an be mɔgɔ wɛrɛw kanu cogo min na
9 Kanuya yirali be daminɛ denbaya kɔnɔ. Yesu tun y’a fɔ ko mɔgɔw tun bena a ka kalandenw faranfasi ka lɔn sabu kanuya tun bena kɛ u ni ɲɔgɔnw cɛ ( Yuhana 13:34, 35). Kanuya man kan ka ye ka gwɛ kafo dɔrɔn kɔnɔ, nka denbaya fana kɔnɔ: furuɲɔgɔnmaw cɛ, ani bangebagaw ni deenw cɛ. A daan tɛ ka denbaya mɔgɔw kanu an dusukun na. An ka kan k’a yira u la cogo ɲumanw na.
10 Cogo juman na furuɲɔgɔnmaw be se ka kanuya yira ɲɔgɔnw na? Furucɛ min b’a muso kanu ni kɔnɔgwɛ ye, a b’a to a muso k’a lɔn ko a koo ka gwɛlɛ a ɲɛɛ kɔrɔ. A ka kumaw n’a ka kɛwalew fɛ, a b’o kɛ jama na ani soo kɔnɔ. A be bonya la a muso ka danbe kan. Ani, a b’a janto a ka miiriyaw n’a ka fɛtaw, n’a ka dusukunnataw la (1 Piɛre 3:7). A b’a muso ɲɛni bila a yɛrɛ ta ɲɛ. Ani, a b’a seko bɛɛ kɛ walisa k’a janto a la farikolo ni Alako ni dusukunnata fan fɛ. (Efesekaw 5:25, 28). Muso min b’a cɛɛ kanu tiɲɛn na, a be “bonya dunba” la a kan, hali n’a tɛ ale ka ŋaniyaw dafa tuma dɔw la (Efesekaw 5:22, 33, NW ). A b’a cɛɛ dɛmɛ, ani a be kolo a ye. A ka ŋaniyaw t’a dama tɛmɛ, nka a be bolo di a cɛɛ ma walisa u ɲɛɛ jɔlen ka to Alakow kan.—Jenɛse 2:18; Matiyu 6:33.
11 Bangebagaw, cogo juman na aw be se ka kanuya yira aw deenw la? Aw kɛtɔ ka sɔn ka baara kɛ sɔbɛ la walisa k’u ladon farikolo ta fan fɛ. O b’a yira ko aw b’u kanu (1 Timote 5:8). Nka denmisɛnw mako be min na, o tɛ daan domuni ni faniw ni soo dɔrɔn ma. N’u b’a fɛ k’a dege ka tiɲɛn Ala kanu ani ka baara kɛ a ye, u mako b’a la an k’u kalan Alakow la (Ntalenw 22:6). O kɔrɔ ko denbaya ka wagati labɛn walisa ka Bibulu kalan, ka waajuli kɛ, ani ka taga lajɛnw na (Dutɛrɔnɔmɛ 6:4-7). N’an b’a fɛ ka timinandiya o koow kɛli la, fɔɔ an ka saraka caaman kɛ, sanko bi wagati gwɛlɛnw na. N’i bi jija k’i janto i denmisɛnw ka hakilimayakow la, o b’a yira k’i b’u kanu. I b’a yira o cogo la k’i b’i janto kosɔbɛ u ka hɛɛrɛ banbali la.—Yuhana 17:3.
12 A fana kɔrɔtalen be bangebagaw ka kanuya yira u deenw la, u kɛtɔ k’u janto u dusukunnataw la. Denmisɛnw barika ka dɔgɔ. U dusukun kɛnɛ mako be kanuya la walisa u jigi ka sigi. A’ y’a fɔ u ye ko aw b’u kanu, ani a’ ye kanuyako caaman kɛ u ye. Sabu, o seereya ɲɔgɔnw b’u jigi sigi k’u koo ka di aw ye, ani ko nafa b’u la. A’ y’u fo ni dusudiya ni kɔnɔgwɛ ye, sabu o b’a to u k’a lɔn k’u be jijali minw kɛ, aw ɲɛɛ b’o la ani aw b’o jati. A’ y’u kolo ni kanuya ye, sabu o kololi ɲɔgɔn b’a yira u la ko u be kɛra mɔgɔ sifa min ye, aw be aw jantora o la (Efesekaw 6:4). O kanuya yirali ɲuman bɛɛ be mɔgɔ dɛmɛ ka denbaya hɛɛrɛman sabati, denbaya min mɔgɔw be ɲɔgɔnw dɛmɛ. O denbaya ɲɔgɔn labɛnnen be k’a yɛrɛ lafasa cogo fisaman na laban loonw ka gwɛlɛyaw kama.
13 Kanuya b’an lasun an ka tɛmɛ mɔgɔ wɛrɛw ka filiw kan. I hakili jigi ko Piɛre kɛtɔ k’a ka bataki kalanbagaw lasɔmi k’u ka “ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ”, a y’a yira fɛɛn min kama o kɔrɔtalen be kosɔbɛ. A ko: “K’a masɔrɔ kanuya bɛ jurumu caman caman datugu.” (1 Piɛre 4:8). Ka jurumuw “datugu”, o kɔrɔ tɛ ka jurumubaw dogo. A dagalen be k’o koow fɔ kafo ɲɛmɔgɔw ye walisa u k’u ɲɛnabɔ (Levitike 5:1; Ntalenw 29:24). Ka jurumubaw kɛbagaw to yen u ka to ka mɔgɔ jalakibaliw tɔɲɔ wala k’u sɛgɛn, o tɛ kanuya sira ye fewu, ani u ma bɛn Bibulu ka kumakan ma.—1 Kɔrɛntekaw 5:9-13.
14 Tuma caaman na, an balima dannabagaw ka filiw n’u ka hakɛw tɛ bɛrɛ ye. An ka kumaw fɛ wala an ka kɛwalew fɛ, an bɛɛ be fili tuma dɔw la, ani an be ɲɔgɔnw jigi tigɛ wala an be ɲɔgɔnw tɔɲɔ yɛrɛ ( Yakuba 3:2). Yala an ka kan ka mɔgɔ wɛrɛw ka filiw wangola wa? N’an y’o kɛ, o bena na ni bɛnbaliyaw dɔrɔn lo ye kafo kɔnɔ (Efesekaw 4:1-3). Ni kanuya lo b’an na, an tɛna an balima dannabaga dɔ “tɔgɔ tiɲɛ.” (Zaburuw 50:20). Cogo min na bɔgɔ ni pɛntiri be kɛ kogo yɔrɔ tiɲɛnenw na walisa k’u datugu, o cogo la kanuya be mɔgɔ wɛrɛw ka dafabaliyaw datugu fana.—Ntalenw 17:9.
15 Kanuya bena an lasun an ka dɛmɛ lase mɔgɔw ma, minw mako b’a la tiɲɛn na. Komi koow be gwɛlɛyara ka taga laban loonw na, an balima dɔw mako be se ka kɛ dɛmɛ na bololafɛnw wala farikolo ta fan fɛ (1 Yuhana 3:17, 18). Ɲɛyirali fɛ, yala an ka kafoden dɔ be tɔɔrɔ la sabu wari kunko gwɛlɛ dɔ b’a kan, wala a ka baara tiɲɛna a bolo wa? Ni see b’an ye, n’a sɔrɔ an be se ka dɛmɛ dɔ lase a ma o fan fɛ (Ntalenw 3:27, 28; Yakuba 2:14-17). Yala filiyamuso kɔrɔ dɔ mako b’a la a ka boon ka ladinɛ wa? N’o lo, n’a sɔrɔ an be se k’a bɔ an yɛrɛ la k’a dɛmɛ k’o baara dɔ kɛ.—Yakuba 1:27.
16 An ka kanuya yirali tɛ dan mɔgɔw ma minw be an sigida la. Tuma dɔw la, an be se k’a mɛn ko jamana wɛrɛw la, fɔɲɔbaw, dugukoloyɛrɛyɛrɛw wala koo ɲagaminen dɔ ye Ala sagokɛlaw sɔrɔ. U mako gwɛlɛn be se ka kɛ domuni ni fani ni fɛɛn wɛrɛw la. Hali n’u ye siya wala kaan wɛrɛw ye, o tɛ jati. An be “balimaw ka jɛnkulu bɛɛ kanu.” (1 Piɛre 2:17, NW ). O kama, i n’a fɔ saan kɛmɛ fɔlɔ ka kafow, an be teliya ka na ni dɛmɛ ye ni labɛnw be kɛra o koow kama (Kɛwale 11:27-30; Romɛkaw 15:26). An mana kanuya yira o cogow bɛɛ la, an ka kelenya jɛn be barika sɔrɔ laban loon ninw na.—Kolosekaw 3:14.
17 Kanuya b’an lasun ka Ala ka Masaya kibaro duman fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye. An ka Yesu ka ɲɛyirali filɛ. Mun na a ye waajuli kɛ ka mɔgɔw kalan? Jamaw “hinɛ donna a la”, katugu u tun be ɲani na Alako ta fan fɛ (Marka 6:34). Diinan kuntigiw mako tun t’u la, ani u t’u y’u lafili k’a masɔrɔ u tun ka kan k’u kalan tiɲɛnko la Alako ta fan fɛ ani k’u jigi tugu. O kama, kanuyaba sɔbɛ ni hinɛ ye Yesu lasun ka mɔgɔw dusu saalo ni “Ala ka masaya Kibaru Duman” ye.—Luka 4:16-21, 43.
18 Bi fana, Alako ta fan fɛ, mɔgɔ caaman labilara u yɛrɛw ma, u lafilila ani jigiya t’u la. Minw tɛ tiɲɛn Ala lɔn fɔlɔ, n’an b’an janto u ka hakilimaya koow la ni makari ye i n’a fɔ Yesu, kanuya ni hinɛ bena an lasun an ka Ala ka Masaya kibaro duman kofɔ u ye (Matiyu 6:9, 10; 24:14). Komi wagati tɔɔ man ca tugun, kɔrɔtɔba b’a la bi ka tɛmɛ fɔlɔ kan k’o cira waaju, cira min be mɔgɔw niinw kisi.—1 Timote 4:16.
“Fɛn bɛɛ laban waati surunyara”
19 I hakili to a la ko Piɛre ye ladili min di ko an ka ɲɔgɔnw kanu, a y’o ladili daminɛ ni kuma ninw ye: “Fɛn bɛɛ laban waati surunyara.” (1 Piɛre 4:7). Sɔɔni, duniɲa jugu nin bena bɔ yen ka yɔrɔ to Ala ka duniɲa tilennen kura ye (2 Piɛre 3:13). Bi kɔni tɛ ɲɛmalɔbaliya wagati ye. Yesu y’an lasɔmi ko: “A’ ye aw yɛrɛw kɔlɔsi, walisa aw dusuw kana degun ni nugumaya ni dɔlɔtɔya ani nin diɲɛ hami kow ye, fo o don bɛna bala aw la, i n’a fɔ sogo bɛ minɛ jan na cogo min na.”—Luka 21:34.
20 O la, cogo o cogo, an ka ‘to ɲɛɛ na.’ An be wagati min na, an k’an janto o la (Matiyu 24:42). An k’an yɛrɛw kɔrɔsi Sitanɛ ka kɔrɔbɔli o kɔrɔbɔli ma, min be se k’an bila ɲɛmalɔbaliya la. Hinɛ ni kanuya tɛ yen duniɲa nin kɔnɔ. An kana a to abada a k’an bali k’an ka kanuya yira mɔgɔ wɛrɛw la. Ka tɛmɛ fɛɛn bɛɛ kan, an k’an magwɛrɛ kosɔbɛ tiɲɛn Ala Jehova la ka tɛmɛ fɔlɔ kan. Sɔɔni, a ka Masiya ka Masaya bena a sagonata nɔɔrɔman dafa dugukolo ta fan fɛ.—Jirali 21:4, 5.
[ Jukɔrɔla kunnafoniw]
a Bibulu bayɛlɛmali wɛrɛw b’a fɔ 1 Piɛre 4:8 la ko an ka kan ka ɲɔgɔnw kanu “ni kɔnɔgwɛ ye”, “ka dunya”, wala “sɔbɛ la.”
ƝININGALIW, KALAN KAMA
• A tagatuma, Yesu ye ladili juman di a ka kalandenw ma? Ani, mun lo b’a yira ko Piɛre y’a kɔrɔ faamuya? (Dakunw 1-2nan)
• Ka “ɲɔgɔn kanu kosɛbɛ”, o kɔrɔ ye mun ye? (Dakunw 3-5nan)
• Mun na an ka kan ka ɲɔgɔnw kanu? (Dakunw 6-8nan)
• Cogo juman na i be se k’a yira k’i be mɔgɔ wɛrɛw kanu? (Dakunw 9-18nan)
• Mun na sisan tɛ ɲɛmalɔbaliya wagati ye, ani an ka kan k’an cɛsiri ka mun lo kɛ? (Dakunw 19-20nan)
[Jaa ɲɛɛ 29 kan]
Denbaya mɔgɔ minw be ɲɔgɔnw dɛmɛ, u labɛnnen be ka laban loonw ka gwɛlɛyaw muɲu cogo fisaman na
[Jaa ɲɛɛ 30 kan]
Kanuya b’an lasun an ka dɛmɛ lase mɔgɔw ma, minw mako b’a la tiɲɛn na
[Jaa ɲɛɛ 31 kan]
Ka Ala ka Masaya kibaro duman fɔ mɔgɔ wɛrɛw ye, o ye kanuya wale ye