Isuo Oro Odude Nsannsan Onyụn̄ Ekpride

MME nsan̄a ikọenyịn̄ ẹmi ẹsiwakde ndida ntịn̄ mban̄a isuo St. Helena ẹdi “nsannsan” ye “ekpri.” Oro odot, koro isuo emi, edide kilomita 17 ke uniọn̄ ye kilomita 10 ke ubom, edi kilomita 1,950 ọtọn̄ọde ke n̄kpere-n̄kan obot, kpa mbenesụk ufọt edem usụk ye edem usoputịn n̄kan̄ Africa. Edi mi ke ẹkenọ Napoléon Bonaparte aka ke 1815 ndikabiat mme akpatre isua uwem esie nte owo ntan̄mfep oro ẹkande.

Ke ẹdade ke inyan̄ibom ẹse, isuo oro etie nte ọkpọsọn̄ ebiet oro owo mîkemeke ndibe ndụk. Enye ke akpanikọ edi akani obot nsụn̄ikan̄ emi ofiomode ọwọrọ ke Atlantic ada ye mme ntotụn̄ọ ebeden̄ ẹmi ẹkon̄de ke mita 500 esịm 700. Ẹdada ke itie ekededi ke isuo oro ẹkụt Mt. Actaeon emi edide mita 818 ke ufọt esie. Ke ntak mbịtmbịt ofụm Edem Usụk Atlantic ye ukot mmọn̄ inyan̄ibom, isuo oro ke ofụri ofụri enyene mbịtmbịt inem inem eyo. Edi ọtọn̄ọde ke usụk usụk esụk esịm esịt esịt emi edide obot obot, ata ediwak nsio nsio idaha eyo ye eto ẹdu.

St. Helena ekesịne ke ubọk mbon Britain ọtọn̄ọde ke utịt utịt ọyọhọ isua ikie 17. Ekpri ibatowo edide n̄kpọ nte 5,000 edi mbuaha mme owo ẹtode Europe, Asia, ye Africa. Ikọmbakara ke ẹsem ke ofụri isuo oro, edi ẹsem enye ye san̄asan̄a uyo. An̄wambehe ubomofụm idụhe mi; n̄kukụre ebuana oro mmọ ẹnyenede ye mbon en̄wen ebe ke nsụn̄ikan̄, emi esikade South Africa ye England kpukpru ini. Ke akpanikọ, ndutịm usuanetop ekebe ndise ekedidu n̄kukụre ke ufọt ufọt iduọk isua 1990, ke ntak ẹkenyenede satellite.

Eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ekesịm mme isuo inyan̄ibom ẹmi ke akpa ini ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1930. (Matthew 24:14) Ke mme isua ẹbede, ediwak mbon isuo emi ẹmesọn̄ọ ẹmụm n̄kpọuto emi anamde mme inyene obụkidem ẹdi ikpîkpu, ẹkama. (Matthew 6:19, 20) Mfịn, St. Helena enyene Ntiense 1 ndikwọrọ ikọ nnọ owo 31 ke otu ibatowo ẹdude, kpa mfọnn̄kan ke ererimbot!

[Ndise obio ke page 24]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

St. Helena

JAMESTOWN

Levelwood

AFRICA

INYAN̄IBOM ATLANTIC

St. Helena