Ibuot 19
Nditọ—“Udeme Jehovah”
1. Didie ke mme ete ye eka ye nditọ ẹkpese kiet eken? (Psalm 128:1, 3, 4)
EDIDEM SOLOMON eketịn̄ aban̄a nditọ nte “n̄kpọ eyenutom” ye “udeme Jehovah.” (Psalm 127:3) Edieke afo edide ete m̀mê eka, ke akpanikọ afo ada nditọ fo ke ọsọn̄urua n̄kpọ! Ndien edieke afo edide eyen, ke akpanikọ afo oyom ndinam ete ye eka fo ẹkop inemesịt, nnyụn̄ ndu inem inem, eti uwem ye mmọ!
2. Nso mbiomo ke nditọ ẹnyene kaban̄a mme ete ye eka, ndien ntak-a? (Exodus 20:12)
2 Ke ama ọkọnọ mme ebe ye ibanndọ eti item ama, apostle Paul ama akaiso ndinọ nditọ ye mme ete ye eka item, ke mme ikọ ẹmi:
“Nditọ, ẹsụk ibuot ẹnọ mme ete mbufo ye mme eka mbufo ke kpukpru n̄kpọ, koro emi enemde Ọbọn̄ esịt. Mme ete, ẹkûfiomo nditọ mbufo, mbak esịt ediduọ mmọ.” (Colossae 3:20, 21)
Ntre, mme uyen, ẹti ẹte ke mme ete ye eka mbufo ẹma mbufo, ye nte ke akpana mbufo ẹdomo ndisụk ibuot nnọ mmọ ke kpukpru n̄kpọ ke uwem. Ndien mme ete ye eka, ẹn̄wam nditọ mbufo ẹkụt ima oro mbufo ẹnyenede ẹnọ mmọ, ye nte ke mmọ ẹdi akpan ubak ke ekpụk ufọk.
3. Ini ewe ndien didie ke ẹkpenọ edinen̄ede? (Mme N̄ke 13:24)
3 Mme ini ẹsidu, nte ededi, emi kpukpru nditọ ẹyomde ntụnọ, idem oyomde ẹkama ataata eto, edi ẹkpenam emi—inyụn̄ idịghe ke ndinam mbe ubọk—ke nsọn̄ọnda ye ke ima, ye unana ediwụt ikan̄ ikan̄ iyatesịt. Nditọ ẹyewụt esịtekọm ke ntụnọ oro mmọ ẹdotde ndibọ, ndien enye ‘idifiomoke’ mmọ. Mmọ ẹyewụt esịtekọm, n̄ko, ẹban̄a mfọnido ye ima ima ntịn̄enyịn oro mmọ ẹbọde ke mme ini efen.
NDINAM NDITỌ ẸWỌRỌ ‘ỌNIỌN̄ ẸBỌ EDINYAN̄A’
4. (a) Nso ikedi utịp ọkpọsọn̄ ukpep oro Eunice ọkọnọde Timothy? (Utom 16:1, 2) (b) Ọtọn̄ọde ke ewe isua emana ke ẹkpenyene ndin̄wam eyenọwọn̄ ndifiọk “Edisana N̄wed Abasi”? (Psalm 22:9, 10)
4 Ke akpatre leta oro enye ekewetde esisịt ini mbemiso ẹwotde enye, Paul ama etịn̄ ufiop ufiọp aban̄a “ata mbuọtidem” emi ekpri nsan̄a esie Timothy ekenyenede oto ekaeka esie Lois ye eka esie Eunice, kpa n̄wan Jew. Okposụkedi ete Timothy, kpa owo Greek, ekedide enyeemi mînịmke ke akpanikọ, eka esie, ukem nte kpukpru ete ye eka oro ẹnịmde ke akpanikọ ẹkpenamde, ama esịn idem ke ndibọk eyen esie ke usụn̄ akpanikọ. Idịghe nditeme ke inua kpọt, edi n̄ko eti uwụtn̄kpọ ete m̀mê eka ke ndidu uwem kpukpru ini “nte odotde ye gospel,” eyenịm uwụtn̄kpọ ọnọ usụn̄uwem eyen. Timothy ọkọtọn̄ọ ke ewe isua emana ọbọ orụk item emi? Paul ekewet enye ete “toto ke uyen afo ama ọfiọk Edisana N̄wed Abasi, emi ekemede ndinam fi ọwọrọ ọniọn̄ ọbọ edinyan̄a ke edibuọt idem ye Christ Jesus.”—2 Timothy 1:5; 3:15; Philippi 1:27.
5. Ntak edide akpan n̄kpọ ndisịn mme ekikere Abasi ke esịt eyenọwọn̄ toto ke nsek-e? (Luke 2:40)
5 Nte ededi, ndi ekpri eyenọwọn̄ ekeme ndimụm mme n̄kpọ eke spirit? Ih, edi ntre! Kere ban̄a emi: Ke emana, mfre nsekeyen edi mbahade kiet kpọt ke itie inan̄ ke udobi eke mfre akwa owo. Edi ke isua iba kpọt mfre oro ọkọri ata usọp usọp tutu eyedi se enye osịmde mbahade ita ke itie inan̄ ke udobi eke akwa owo. Ke ekpri ibio ini oro, eyenọwọn̄ oro omụm ekese akpan ntọt emi editọn̄ọde uwem esie, esịnede editọn̄ọ ọkpọsọn̄ utom eke edikpep usem.
6. Nso idin̄wam mme ete ye eka ndisịm esịt nditọ mmọ? (Mme N̄ke 4:23)
6 Eyenọwọn̄ ekeme ndimụm sededi oro okopde aban̄a mme n̄kpọ eke spirit, n̄ko! Ndien enye enyene udọn̄ aban̄a ntọt eke spirit, koro ẹkebot owo ke “mbiet Abasi.” (Genesis 1:27) Oro edi ntak emi Abasi ọnọde mme ete item, ke Deuteronomy 11:18, 19 ete: “Mbufo ẹda ndien ikọ emi ẹsịn ke esịt mbufo, ye ke ukpọn̄ mbufo . . . Mbufo ẹnyụn̄ ẹda mmọ ẹteme nditọ mbufo.” Ẹkeme ndin̄wam mme ete ye eka ndisịm esịt nditọ mmọ edieke mmọ ẹnịmde eti uwụtn̄kpọ ke ndida mme edumbet Abasi nsịn ke edinam ke uwem mmọ. Mbon oro ẹdiọn̄de esịt ye uwem n̄kpri nditọ mmọ “toto ke uyen” ẹyebọ n̄kpọ eyenutom mmọ!
7. (a) Ntak edide akpan n̄kpọ ndida ini ndu ye nditọn̄wọn̄-ọ? (Mme N̄ke 4:1-4) (b) Bụk ifiọkutom kiet emi owụtde usụn̄ nte mme ete ye eka ẹkemede ndikụt idatesịt ke ndinọ nditọn̄wọn̄ ukpep.
7 Didie ke ẹkeme ndinam emi? Iso-ọfọn mme owo ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto ndusụk unam ẹmi ẹsiwakde ndidu ye nditọ mmọ, ẹnọde mmọ ukpep ye ntụnọ kaban̄a uwem. N̄kpọ ndomokiet idụhe ndida n̄kpụhọ ye edida ini ndu ye n̄kpri nditọ nnyịn. Mme eka ẹtode N̄kan̄ Edem Usiahautịn oro ẹmehede ye edibọp n̄kpri nditọ mmọ ke edem, ẹmi ẹsiwọn̄ọrede enyịn ke edem kpukpru ini ẹtịn̄ ikọ ẹnọ mmọ nte mmọ ẹnamde utom esịtufọk mmọ ẹnyụn̄ ẹkade urua m̀mê ẹkade ndise owo, ẹma ẹkụt unen etieti ke ndisịn mme n̄kpọ oro ẹnyenede ufọn ke esịt n̄kpri nditọ.
Eka kiet ama ekpep nsekeyen esie ndikwọ ikwọ, ndien ekem esịnde mme n̄kpọ N̄wed Abasi nte mme ikọ ikwọ. Etisịm ini eyen emi ekedide isua iba ke emana enye ama ekeme ndikwọ mme enyịn̄ n̄wed eke N̄wed Abasi Christian usem Greek. Ke osịmde isua iba ye ọfiọn̄ ita, enye ama ekeme ndikwọ mme enyịn̄ n̄wed 66 ọtọn̄ọde ke Genesis osịm Ediyarade. Nte enye ekekpepde ndisiak mme edu Abasi eke ọniọn̄, unenikpe, odudu ye ima, ye mbun̄wụm spirit usụkkiet ke N̄wed Mbon Galatia 5:22, 23, ẹma ẹnam mmọ ẹdụk enye esịt ebe ke ndikpep enye nte ẹkotde kiet kiet ye mme idiọn̄ọ oro ẹnyenede se ẹwọrọde. Nte enye “akasiakde usụn̄” ye eka esie ke ndikwọrọ “eti mbụk” ke enyịnusụn̄-ke-enyịnusụn̄ kpukpru usen onyụn̄ etienede aka mme ukpepn̄kpọ Bible ke ufọk mme owo oro ẹnyenede udọn̄, esịtekọm oro enye ekenyenede ọnọ mme n̄kpọ eke spirit ama ọkọri ke ọfiọn̄ ke ọfiọn̄.
Ediwak tọsịn ete ye eka eken oro ẹnịmde ke akpanikọ ẹma ẹnyene ukem idatesịt emi ke ndinọ n̄kpri nditọ mmọ ukpep.
8. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndinam nditọ ẹnyene udọn̄ ke mme utom ye ọniọn̄ Jehovah? (Psalm 78:2-4)
8 N̄kpọ aban̄ade edida ini nte ọfọnde ndu ye nditọ oro owo enyenede edi se ẹsọn̄ọde ẹtịn̄ ke N̄wed Abasi eke usem Hebrew. Ntem, ke ama eketịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ aban̄a n̄kponn̄kan ibet oro—“Ma ndien Abasi fo ke ofụri esịt fo, ye ke ofụri ukpọn̄ fo, ye ke ofụri odudu fo”—Moses ama akaiso ndidọhọ mme ete nditọ Israel ete:
“Yak mme ikọ ẹmi . . . ẹdu fi ke esịt: nyụn̄ dọdiọn̄ siak mmọ nọ nditọ fo, nyụn̄ kama mmọ ke inua fo ke ini afo etiede ke ufọk fo, ye ini afo asan̄ade ke usụn̄, ye ke ini afo anade ke isọn̄, ye ke ini afo adahade ke enyọn̄.” (Deuteronomy 6:4-7)
Tọn̄ọde ke ini ẹdemerede idap ke usenubọk tutu osịm ini ẹdụkde idap ke okoneyo, mme ete ye eka ẹkeme ndinọ n̄kpri nditọ mmọ ufọn ke ndikpep mmọ n̄kpọ, nte odotde, mban̄a utịbe utịbe ọniọn̄ Jehovah emi owụtde idem ke mme edibotn̄kpọ.
9. (a) Kaban̄a uniọn̄ ini ukpepn̄kpọ, nso ke mme ete ye eka ẹkpenyene ke ekikere? (b) Didie ke ẹkeme nditịn̄ eti mbụk nnọ nditọ oro owo enyenede ke in̄wan̄în̄wan̄ edu, ndien ye nso utịtmbuba? (Psalm 71:17, 18)
9 Nte ededi, ana ẹti ẹte ke nditọn̄wọn̄ ẹsisọp ndikpa mba, ye nte ke n̄kpri owo ẹsiyom ini mbre ye ini nduọkodudu. Ẹkeme ndinam mme ikpehe ukpepn̄kpọ Bible ye n̄kpri nditọn̄wọn̄ ẹdi ke ido nneme, ibio ibio onyụn̄ enyene inem, edi ke ini ẹkụtde ẹte ke ekikere mmọ ẹtọn̄ọ ndiyo, ekeme ndidi mfọnn̄kan n̄kpọ nditre ukpepn̄kpọ oro tutu ini efen. Man ẹkụt unen, edi akpan n̄kpọ nte mme ete ye eka ye nditọ ẹnyene idatesịt ye inemesịt ke se mmọ ẹkpepde ọtọkiet. Mme ete ye eka, ẹnam ima oro ẹnyenede ẹnọ Abasi ọkọrị ke esịt n̄kpri owo oro! Mbufo ikpedehede inam “eti mbụk” etie nte n̄kpọ oro ọyọhọde ye “kûnam” ye “ikpanaha anam.” Utu ke oro, ẹn̄wam nditọ mbufo ndibuọt idem ke Abasi kpa nte mmọ ẹbuọtde idem ke mbufo, mme ete ye eka mmọ eke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹwụt esịtekọm ẹban̄a eti ido Esie, mfọnido Esie ye ntatubọk Esie. Nte ini akade mmọ ẹyeyom ndikpono Jehovah ke ntak ima ye esịtekọm oro ẹnyenede ẹnọ kpukpru ikpọ enọ esie ke uwem, idahaemi ye ke ini iso.
10. Didie ke nditọ oro ẹnịmde ke akpanikọ ẹkeme ndinam ufọn nnọ ete m̀mê eka oro mînịmke ke akpanikọ? (Mme N̄ke 10:1)
10 Nditọ ẹmi ẹnọde ukpep mfọn mfọn nte ekemde ye mme edumbet Bible ẹkeme ndikọri n̄kabade ndi n̄kpọ itoro ye idatesịt nnọ mme ete ye eka ẹmi ẹnịmde ke akpanikọ. Ndien ediwak ini ete m̀mê eka emi mînịmke ke akpanikọ, ke okụtde nti edu oro item Bible esịnde ke esịt eyen esie, ekeme ndidi se ẹnụkde ndinyene udọn̄ ke “eti mbụk.”
Ibuotufọk kiet eketịn̄ se itienede mi ke usen baptism esie: ‘Ami n̄kedi esenyịn ke itie ubọpufọk kiet, edi kpukpru mbubịteyo ami mma nsikpa mmịn, ndien emi ama ọtọn̄ọ ndifịna utom mi. N̄wan ye nditọ mi ke ẹkekpep Bible ye Mme Ntiense Jehovah. Okoneyo kiet ekpri eyeneren mi, emi mîkosịmke isua ition kan̄a, inikiet inikiet ama adaha etiene mi, ada ibuot esie odori mi ke afara, onyụn̄ ọdọhọ ete: “Papa, kpukpru okoneyo afo emesikpa mmịn onyụn̄ ọn̄wọn̄ sika. N̄kpọ emi esiyat Mama ye nditọeka mi iban esịt etieti, ndien Jehovah Abasi enen̄ede asua enye etieti. Bible ọdọhọ ke nte eyenọwọn̄ ami n̄kpenyene ndisụk ibuot nnọ papa mi, ndien ke Papa ekpenyene ndisụk ibuot nnọ Jesus Christ. Ntre mbọk kpep Bible ukem nte Mama ekpepde.” Ke hour iba enye ama etịn̄ ikọ ye ami mbukpek mbukpek, onyụn̄ enyene eti edu. Ntre mma n̄n̄wọn̄ọ ndidomo ndikpep n̄kpọ. Ke ndondo oro n̄kọtọn̄ọde ndikpep akpanikọ, mma n̄kụt nte ke mmekeme nditre mme usụn̄ nda-ke-idem mi nnyụn̄ n̄kọri mfara ke idem. Ufọk nnyịn ama akabade edi nnyayama ye inem inem itie.’
Edi se iwakde nditịbe nte ke nsan̄andọ oro mînịmke ke akpanikọ esikpan̄ utọn̄ ọnọ eyenọwọn̄ oro ẹma ẹkekpep Bible mfọn mfọn onyụn̄ enyene udọn̄.
NTE NDITỌN̄WỌN̄ ẸKỌRIDE ẸWỌRỌ OWO
11. Ntak emi mme ubon ẹkpedụkde mme mbonoesop ọtọkiet? (Psalm 84:4, 10-12)
11 Ye mme ubon ikọt Abasi, edidụk mbonoesop eke urua ke urua kpukpru ini anam ẹnyene idara idara ebuana ọtọkiet. Ke akpanikọ, enye ekedi ewụhọ ke Israel, “[ndibon] kpukpru owo ọtọkiet, irenowo ye iban, ye nditọn̄wọn̄ . . . man mmọ ẹkop, man mmọ ẹnyụn̄ ẹkpep.” (Deuteronomy 31:12) Nte nditọn̄wọn̄ ẹtiede ọtọkiet ye mme ete ye eka mmọ, ẹdomode ndinọ n̄kpan̄utọn̄, ẹkpepde n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹbuanade ke mme mbonoesop, otu ubon oro ẹkopde inemesịt ẹsitịp n̄kpọ ẹsịn ke ufiop, ima, ye edidianakiet eke esop Christian.
12. (a) Nso akpan ntịn̄enyịn ke mme ete ye eka ẹkpenọ ke ini nditọ mmọ ẹtọn̄ọde ufọkn̄wed? (1 Corinth 15:33) (b) Nso nsinsi edidiọn̄ ke ukpep oro ẹnọde eyenọwọn̄ ekeme ndida ndi? (Deuteronomy 11:18-21)
12 Ke ẹtọn̄ọde ufọkn̄wed, nditọn̄wọn̄ ẹsisobo mbufa nsan̄a ye mme ukpepn̄kpọ nde, utọ nte ukpepn̄kpọ edito ke unam mforo owo, emi ekemede ndituaha ye Bible. Oyom mme ete ye eka ẹnọ akpan ntịn̄enyịn man ẹkpeme mmọ ẹbiọn̄ọ ndiọi odudu, ẹnyenede udọn̄ ke kpukpru edinam mmọ ẹnyụn̄ ẹkọkde ibuot ye mmọ ẹban̄a se ifọnde ye se idiọkde nte ekemde ye mme edumbet Bible. Nte Mme N̄ke 22:6 ọdọhọde:
“Tịm teme eyenọwọn̄ nte ekemde ye usụn̄ esie: ke ini enye akabarede idem akani owo, enye idikpọn̄ke enye.”
13. Nte ẹbụkde ke n̄wed emi, nso eti utịp ke nditọ oro ẹdade Bible ẹkpep mmọ n̄kpọ ẹkeme ndida ndi?
13 Eti edu uwem nditọ oro ẹbọde ukpep ẹto Bible esiwak ndida eti utịp ndi ke ufọkn̄wed, nte ntọt etienede mi owụtde:
Usen kiet ke ufọkn̄wed, ẹma ẹkot eyenan̄wan emi odude ke n̄wed itiokiet ye ekpri eyeneka esie an̄wan ẹka ọfis andikpep. Do, mme andikpep 52 ẹmi nte an̄wan̄ade, mîkokopke inemesịt ke ntak n̄kọri nsọn̄ibuot ke otu nditọ ufọkn̄wed, ẹma ẹnam ndụn̄ọde ye mmọ ke hour iba ke iso ekemmọ nditọ ufọkn̄wed, ẹbụpde mmọ n̄kpri n̄kpri mbụme ẹban̄a ifiọk mmọ ke ukpepn̄kpọ Bible, mme ukpan ẹmi ete ye eka mmọ ẹdoride ke ndise mme edinam TV, ndikot mme n̄wed mbubru, ye ntre ntre eken. Ke utịtikọ, akamba etubom ama ọdọhọ ete, “Edieke ẹkpenọde kpukpru nditọn̄wọn̄ ukpep nte nditọ Mme Ntiense Jehovah, nnyịn ikpenyene eti ufọkn̄wed, emi nditọn̄wọn̄ ẹmi ẹfịnade mbon efen m̀mê oro ẹsiode owo usiene mîkpodụhe.” Nte utịp mbono emi, ekpri eyenan̄wan emi ama ekeme nditọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye ekemmọ nditọ ufọkn̄wed esie 26.
14. Nso isọn̄ọ akpanikọ oro nte ke ndutịm Abasi kaban̄a mme ubon enen̄ede enyene ufọn?
14 Ubon oro adianade kiet nte ekemde ye Bible, oro onyụn̄ onịmde n̄kpọ eke spirit akpa ke uwem, edi se ẹtịmde idem mfọn mfọn ndisọn̄ọ nda ke mme idomo oro ẹtode “ndiọkeyo” emi. (2 Timothy 3:1) Ke akwa paradise eke spirit oro atarade osịm utịt isọn̄ idahaemi, ediwak otu ubon ẹtode kpukpru idụt, esien ye obio ẹkeme ndisọn̄ọ nte ke ndutịm oro Jehovah anamde ọnọ mme ubon enen̄ede enyene ufọn, adade edidiọn̄ ọsọk mmọemi ẹmade enye! Mmọ ẹtoro Jehovah nte Ibuot “kpukpru ubon ke enyọn̄ ye ke isọn̄,” ẹnyụn̄ ẹdori enyịn enye ndin̄wan̄a edidiọn̄ esie mfụk kpukpru ubon oro ẹnọde itie edikara esie ibetedem, tutu ẹbe ẹdụk paradise isọn̄ emi otịmde ekpere idahaemi.—Ephesus 3:14.
[Ndise ke page 167]
Mme ukeme eyenọwọn̄ ẹsikọri usọp usọp idem ọtọn̄ọde ke ini uyen
[Ndise ke page 168]
Oyom ẹbọk nditọn̄wọn̄ ke n̄kpọ eke spirit
[Ndise ke page 170]
Da ini du ye nditọ fo. Enye eyeda utịp edi
[Ndise ke page 173]
Inemesịt odu ọnọ ubon ẹmi ẹsan̄ade ke edidianakiet ẹbịne nsinsi uwem