Ibuot 9

Mme Uyen—Mbufo Ẹkeme Didie Ndikop Inemesịt?

1-4. Ntak emi inemesịt edide n̄kpọ-ata ọnọ n̄kparawa owo?

INI uyen ekeme ndidi kiet ke otu ini oro ẹkamade nduaidem ẹkan ke uwem. Ini iso fo odu fi ke iso. Ntre da enye nam n̄kpọ nte otịmde ọfọn. Bịne inemesịt.

² Edi oro imemke utom. Dr. Robert S. Brown ama anam ndụn̄ọde ke otu ikpọ n̄kparawa ẹmi, ke isua ifan̄ ẹmi ẹkebede, ẹkebierede ndidu uwem ekekem ye mme ekikere idemmọ kaban̄a n̄kaowo ye ukara. Enye ọtọt ete ke se iwakde ikan mbahade kiet ke itie ita ke otu mmọ ẹdi se ekikere ẹbian̄ade, ẹkopde mfụhọ ye editịmede esịt.

³ Afo emesiwak ndikop ẹdọhọde ke edinyene eti ifiọkn̄wed edi usọbọ. Edi mfịn ediwak n̄kparawa owo ẹmi ẹnamde ntre ẹsụk ẹnyenyene mfịna edinyene utom. Mmọ eken ẹmi ẹnyenede okụk ẹkụt ẹte ke mme utom uwak okụk mmimọ iyọhọke udeme mmimọ ke uwem. M̀mê ekese mbre ima ini uyen ndida n̄kosụn̄ọ ke inemesịt. Ke ndusụk ebiet, mbahade 80 eke ikie ke ndọ ini uyen ẹsikpu ke ufọt isua ition.

⁴ Nso ke afo ekeme ndinam man okwo edi isio, man afo enen̄ede okop idatesịt idahaemi onyụn̄ enyene ini iso oro ọnọde uyụhọ? Mîdịghe, edieke afo edide ete m̀mê eka, didie ke afo ekeme ndin̄wam nditọ fo ndisịm utịtmbuba oro?

NDIKERE MBAN̄A ANDIBOT

5-8. Ntak emi afo ekpekerede aban̄a Abasi?

⁵ Ediwak ini n̄kparawa owo ẹsitiene ubọkn̄ka mmọ, ẹmi ẹnyenede esisịt ifiọk ke uwem. Bible ọdọhọ ete:

“Ọniọn̄ owo okụt idiọkn̄kpọ, ndien odịbe: edi mme ọkọi ẹbe ẹka iso, ndien ẹda ufen.”—Mme N̄ke 22:3; 13:20.

Akparawa owo emi etịn̄de akpanikọ eyenyịme ete ke ibat ibat nsan̄a ufọkn̄wed m̀mê mme ufan imọ ẹkere ntotụn̄ọ ntotụn̄o ẹban̄a nsinsi mfọnọn̄kpọ imọ. Afo emekeme ndibụp ete, ‘Ke mme isua oro ẹdide, nte mmọ adan̄aoro ẹyekere ẹban̄a edieke se nnamde idahaemi edibiatde inemesịt mi?’

⁶ Edi anie ke akpan ekere aban̄a onyụn̄ ekeme ndinọ fi mfọnn̄kan item? Andibot fi. Enye oyom mme uyen ẹdara uwem. Enye isuaha kpukpru n̄kpọ ẹmi esịt ye enyịn n̄kparawa ẹmade. Ke adan̄aemi enye mîkwehe mme uyen ibiọn̄ọ ndotndot utịp ndisịme usụn̄uwem, enye anam se afo okpodoride enyịn oto owo emi enen̄erede enyene udọn̄ ke idemfo: Enye odụri fi utọn̄ aban̄a mme n̄kpọ ẹmi ẹdidade mfụhọ ye afanikọn̄ ẹdi, enye onyụn̄ ọnọ item ke nte ekpefepde mme n̄kpọndịk ẹmi. (Mme N̄ke 27:5; Psalm 119:9) N̄wed Abasi etịn̄ aban̄a emi ete:

“O akparawa, dara ke uyen fo; yak esịt fo onyụn̄ enem fi ke usen emi afo edide akparawa, nyụn̄ tiene usụn̄ esịt fo, ye se enyịn fo okụtde: edi fiọk ete ke Abasi edikot fi edi ikpe aban̄a kpukpru n̄kpọ ẹmi. Sio iyatesịt ke esịt fo fep, ndien, nyụn̄ bịn se idiọkde ke obụkidem fo fep.”—Ecclesiastes 11:9, 10.

⁷ Nte ededi, ntak efen efen ẹdu ndikere mban̄a Andibot akan nte ke enye enyene udọn̄ ke idemfo. Nte anade edi afo ama okokụt, ediwak n̄kparawa owo ẹsan̄a ntre ye unana uduak ke uwem. Mmọ inyeneke akpan utịtmbuba m̀mê mme idaha ekededi oro enyenede iwụk emi mmọ ẹkemede ndikọn̄ uwem mmọ. Mmọ ẹsiwak ndiwọn̄ọde mbịne n̄kpọsọn̄ ibọk, edin̄wọn̄ sika ye mme enyene-ndịk edinam nduaidem ndiyọhọ ukpọk ukpọk ufan̄ ke uwem mmọ mîdịghe ndiyom ndusụk nduaidem ke uwem oro etiede ntre ntre. Akam ekeme ndidi afo ama anam ndusụk ke otu n̄kpọ oro, edide ama ọdiọn̄ọ aban̄a mme n̄kpọndịk ẹmi ẹdude m̀mê ukọdiọn̄ọke. Nte afo omokop uyụhọ ke uwem fo tutu osịm emi ye ke se afo okụtde ke ini iso? Nte emi idịghe ini ndituak nda nnyụn̄ n̄kere mban̄a uwem fo?

⁸ Nte nnyịn ikenemede ke mbemiso, man uwem owo enyene se ọwọrọde onyụn̄ odu ke n̄kemuyo ye se idide akpanikọ, ana enye ọdiọn̄ọ ete ke Andibot ekondo odu. Owo oro, kpa Andinam nnyịn, enyene mme idaha. (Psalm 100:3) Mme idaha oro ẹdu ke n̄kemuyo ye nte enye akanamde nnyịn ndidu uwem. Mmọ ẹdot ẹnyụn̄ ẹnam inemesịt odu. Nnyịn ima ikụt uyarade aban̄ade emi ke mme ibuotikọ ẹmi ẹkebede ẹmi ẹkenemede ẹban̄a idan̄ mbemiso ndọ, ọkpọsọn̄ un̄wọn̄ n̄kpọ ye mbre mfọniso.a Mmọdo edieke afo oyomde inem inem uwem, nte ikpowụtke eti ibuot ndikere mban̄a Andibot ke ini afo ekerede aban̄a nte edidude uwem, mme idaha ẹmi afo edimụmde akama ye ebiet uwem fo akade?

UWEM ORO ENYENEDE UDUAK YE UKPONO IDEMOWO

9, 10. Ntak emi edide ndammana n̄kpọ uduak Abasi ndibehe fi? (Psalm 128:1, 2)

⁹ Nnyịn ima ikụt ndusụk ikọ ẹmi Bible etịn̄de ọnọ mme uyen ke Ecclesiastes 11:9, 10. N̄wed Bible oro eberi ete:

“Yak nnyịn ikop utịt ofụri n̄kpọ emi: bak Abasi, nyụn̄ nịm mbet esie: koro emi edi eke kpukpru owo.”—Ecclesiastes 12:13.

¹⁰ Ke ofụri isọn̄ ediwak tọsịn n̄kparawa ẹdu ẹmi ẹkerede ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ ẹban̄a uwem mmọ. Mmọ ẹmekere ẹban̄a Andibot ẹnyụn̄ ẹkpep Ikọ esie. Ndien mmọ ẹmekụt ẹte ke kiet ke otu akpan n̄kpọ oro ẹyomde man ẹkop inemesịt edi ndidu uwem ke n̄kemuyo ye Andinam mmọ. Oro n̄ko ekpedi utom ye uduak fo ke uwem. Ndidu uwem ke usụn̄ emi N̄wed Abasi owụtde idịghe etikwo etikwo, ibehe ubọk m̀mê ndinana inem. Utu ke oro, enye edi usụn̄uwem emi adade ukem ukem onyụn̄ enyenede se ọwọrọde. Enye an̄wam owo anam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ ye ke usụn̄ okụtde unen ke mme mbụme ẹban̄ade okụk, utom, mme ido uwem, uwem ubon, unọ idem nduọkodudu ye mme n̄kpọ eken ẹmi afo osobode idahaemi m̀mê oro edisobode. Ifiọkutom Mme Ntiense Jehovah ọsọn̄ọ nte ke eti ibuot emi ọkọn̄ọde ke N̄wed Abasi

“edi eto uwem mmọ eke ẹmụmde enye ẹkama: onyụn̄ ọfọn ye mmọ eke ẹfatde enye.”—Mme N̄ke 3:18.

Bible eteme ete: “Eyen mi, kûfre ukpepn̄kpọ mi, yak esịt fo onịm mme edumbet mi, koro mmọemi ẹyenọ fi nnyan usen, nnyan isua uwem, ye inemesịt oro okponde akan.”—Mme N̄ke 3:1, 2, Jerusalem Bible.

11-14. Edieke edidu uwem ye Abasi ke ekikere anamde fi edi isio, nte oro ọdiọk?

¹¹ Ke ini afo etienede item Bible, afo emekeme ndiwọrọ nda nte enyeemi okpụhọrede ọkpọn̄ ukeuke uyen. Ke akpanikọ, ibat ibat owo ẹkeme ndisua nnọ fi mban̄a emi. (1 Peter 2:20; 4:4) Nte afo eyeyak oro akpan fi ndidu ke usụn̄uwem oro edinamde uwem fo otịm ọfọn?

¹² Ediwak uyen ẹmi ẹtịn̄de ẹban̄a edikere mban̄a idemmọ ẹdu, edi akpanikọ owụt ete ke mmọ ẹkop ndịk ẹban̄a edidi isio. Nte ededi, Bible ọdọn̄ọ nti uwụtn̄kpọ aban̄a n̄kparawa owo ẹmi mîketieneke otu. Ke adan̄aemi mmọ ẹkedide mme ata uyen, ẹnyenede mme udọn̄, mme ekikere ye idotenyịn ukem nte afo enyenede, mmọ ẹma ẹda ọniọn̄ ọniọn̄ item Abasi ẹkpeme ekikere ye mme edinam mmọ.

¹³ Afo emekeme ndikot uwụtn̄kpọ kiet ke Daniel 1:6-20; 3:1-30. N̄kparawa Hebrew ita ẹkedide nsan̄a Daniel ẹma ẹnyịme ndikpụhọde n̄kpọn̄ ata ediwak owo oro ẹkekande mmọ ẹkụk. Ke ini ẹkewụkde mmọ ẹte ẹtuak ibuot ẹnọ mbiet, kpa n̄kpọ oro Ikọ Abasi akakpande, mmọ ẹma ẹsịn. Nte afo ekpekekeme ndinam oro? Mmọ en̄wen ẹma ẹkam ẹyom ndiwot mmọ ke ntak ubiere mmọ. Kpa ye oro mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke edumbet mmọ, ndien afo eyekụt ke mbụk oro ete ke Abasi ama onyịme onyụn̄ ekpeme mmọ. Ke akpatre, edidem Babylon ama ọnọ mmọ ukpono, ọsọn̄ọde se Solomon ekewetde: “Ami mmotịm mfiọk nte ke edifọn ye mmọ eke ẹbakde [ata Abasi, NW].”—Ecclesiastes 8:12; Exodus 20:4, 5.

¹⁴ N̄kparawa oro ẹma ẹbọ ukpono ẹto mmọ efen, edi mmọ ẹma ẹnyene ukpono idemowo n̄ko. Ukem oro ke edi ye ediwak uyen Mme Ntiense Jehovah eyomfịn. Mme nsan̄a ufọkn̄wed ẹsitịn̄ nte imade iwụk oro mmọ ẹnyenede ye akpanikọ oro nte ke mme Christian ẹmi ẹfiọk ebiet emi mmọ ẹkade ke uwem. Nte afo unyịmeke ute ke ndidi se ẹnọde ukpono ndinyụn̄ nnyene ukpono idemowo amanam uwem enyene se ọwọrọde akan?

INEMESỊT UBON

15-20. Mme ntak ewe ke afo enyene nditiene N̄wed Abasi ke ubon mbufo?

¹⁵ Item Bible n̄ko otịp n̄kpọ esịn ke uwem emi otịmde akama utịp ọnọ n̄kparawa owo ebe ke ndinam ẹkeme ndinyene mbọbọ ubon emi adianade kiet akan.

¹⁶ Afo nte eyịghe mîdụhe ọmọfiọk ubon ẹmi ubahade odude ke ufọt mme ete ye eka ye nditọ, edide mmọemi ẹdi ata n̄kpri m̀mê mme uyen. Ubahade emi esiwak nditọn̄ọ ke ini mme ete ye eka ẹdomode ndinọ nditọ mmọ ndausụn̄, ẹmi ẹsisuade owo nditịn̄ nnọ mmọ se ẹkpenamde ye se owo mîkpanamke.

¹⁷ Bible an̄wam ndikan mfịna emi ebe ke ndinọ mme uyen ye mme ete ye eka item emi adade ukem ukem, utọ nte:

“Nditọ, edi utom Christian mbufo ndikop uyo mme ete ye eka mbufo, koro emi edi nnennen n̄kpọ ndinam. ‘Kpono usọ ye uka’ edi akpa mbet emi ẹdiande un̄wọn̄ọ ẹte: ‘man kpukpru n̄kpọ ẹkpefọn ye afo, afo okponyụn̄ odu uwem ebịghi ke isọn̄.’ Mme ete ye eka, ẹkûnam n̄kpọ ye nditọ mbufo ke usụn̄ oro edinamde mmọ ẹkop iyatesịt. Utu ke oro, ẹbọk mmọ ke ntụnọ ye item Christian.”—Ephesus 6:1-4, Good News Bible.

¹⁸ Nte ededi, idụhe ete ye eka ẹmi ẹdide mfọnmma. Kpa ye oro edi “nnennen n̄kpọ” n̄kparawa owo ndikpono mme ete ye eka mmọ. Ntak-a? Ke ubak ubak, koro ete ye eka nnyịn ẹmenam ekese ẹnọ nnyịn—ẹnọde nnyịn udia, ẹsede ẹban̄a nnyịn ke ini nnyịn idọn̄ọde, ẹnamde utom man inyene ufọkidụn̄ ẹnyụn̄ ẹyụhọ udọn̄ nnyịn. Nnyịn ikpekemeke ndikpe owo ekededi ndinam kpukpru se mmọ ẹkenamde ndien ye ima ima udọn̄ oro mmọ ẹkewụtde. Ke ntre edi nnennen n̄kpọ ke n̄kan̄ ido uwem ndikpono mmọ, kpa nte nnyịn idimade ndibọ ukpono nto nditọ ẹmi nnyịn ikemede ndinyene nte ini akade.

¹⁹ Mme uyen ẹmi ẹdomode ke ofụri esịt ndida utọ item Bible oro nsịn ke edinam ẹyetịm ẹnyene ifụre. Mmọ ẹyetịp n̄kpọ ẹsịn ke ubon oro otịmde adiana kiet, emi edinamde uwem mmọ otịm enyene emem ye inem. Ndien ẹyekpeme mmọ ọbiọn̄ọ ndusụk mfịna ẹmi mme ete ye eka ẹkemede ndibemiso nda n̄kụt ke ntak akwa ifiọk mmọ ke uwem. (Mme N̄ke 30:17) Inyụn̄ inaha ẹfre uyụhọ emi n̄kparawa owo ẹkemede ndinyene nto edidiọn̄ọ nte ke mmimọ inam n̄kpọ ke n̄kemuyo ye uduak Andibot mmimọ.

²⁰ Ndinyịme item Bible ọnọ n̄kparawa owo ufọn ke mme usụn̄ en̄wen n̄ko. Ebede ke ndidara ufọn edinam n̄kpọ ọtọkiet ye eke ediwụt ukpono nnọ odudu ukara, mmọ ẹkeme ndinam n̄kpọ ifụre ifụre ke ufọkn̄wed, nte ini akade ke itie ebuana eteutom ye eyenutom ye ke ini ẹnamde n̄kpọ ye ikpọ owo ukara. (Matthew 5:41) N̄ko, ndida item Bible nsịn ke edinam eyenam mmọ ẹnyene inemesịt ke ini mmọ ẹnyenede nsan̄a ye nditọ ekemmọ.

MME ETE YE EKA ẸNYENE AKPAN UDEME

21. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndin̄wam nditọ mmọ nditiene usụn̄ ọniọn̄?

²¹ Ke ndinọ ntịn̄enyịn ke nte n̄kparawa owo ẹkemede ndikop inemesịt, nnyịn ikemeke ndifep akpan udeme oro mme ete ye eka ẹnyenede. Ediwak ete ye eka ẹdiọn̄ọ utom mmọ ndidomo ndinọ nditọ mmọ nti udia, ọfọn̄ ye eti ufọkidụn̄. Edi edieke anade mme uyen ẹkabade ẹdi nti owo, mmọ ẹyeyom item, edinen̄ede ye ndausụn̄ ido uwem otode ete ye eka. Bible edi mfọnn̄kan isọn̄ kaban̄a emi. (Matthew 11:19) Deuteronomy 6:6, 7 anam an̄wan̄a nte ke utọ item oro ekpenyene ndidi ikpehe uwem ofụri ini ke ubon, idịghe n̄kpọ oro ẹtịn̄de inikiet ke anyanini. N̄ko, item emi ekeme, ndien ekpenyene, nditọn̄ọ ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua uwem.—2 Timothy 3:15; Mark 10:13-16.

22-24. Nso orụk ntụnọ ke mme ete ye eka ẹkpenọ?

²² Ibat ibat ete ye eka ẹmi ẹnyenede n̄kpri nditọ ẹdikop n̄kpaidem ndikot: “Ndisịme ido eyịre ke esịt eyenọwọn̄: eto item eyebịn enye efep ọkpọn̄ enye anyan usụn̄.” (Mme N̄ke 22:15) Edi nso ke oro ọwọrọ? Ndusụk ete ye eka ẹsọn̄ ido tutu ẹsimia nditọ mmọ ẹnọ unan. Mmọ eken ẹdọhọ ke akpana ẹyak nditọ ẹkọri ke idemmọ. Idụhe eke ọfọnde ke otu ebeubọk edinam mbiba ẹmi.

²³ Nnyịn ima ikokot ke mbemiso ite ke mme ete ye eka ẹkpenyene ‘ndibọk nditọ mmọ ke ntụnọ ye item Christian.’ (Ephesus 6:4, Good News Bible) Mfiomo idịghe ntụnọ Christian. (Mme N̄ke 16:32; 25:28) Ẹkeme ndida ikọ oro enyenede iwụk n̄wụt ima ima ntụnọ. Oro enen̄ede edi ntre edieke mme ete ye eka ẹnamde ntak ewụhọ mmọ an̄wan̄a edieke mmọ ẹnyụn̄ ẹnyenede iwụk ke ndisọn̄ọ nda ke se mmọ ẹtịn̄de. Ke ini ndisịme ido oro eyịrede ke esịt uyen osụk onụkde enye nditụt utọn̄—ndien oro esiwak nditịbe—ndusụk orụk ufen eyenam ẹfiọk ekikere oro. Ndibọ ifetutom ekeme ndinam ufọn. Nte ededi, Ikọ Abasi ọdọhọ ke ndusụk idaha ke ekeme ndiyom imia—edimia ke mbombom—emi owo mînamke ke ifụtesịt.—Mme N̄ke 23:13, 14; 13:24.

²⁴ Nte n̄kpri nditọwọn̄ ẹkọride ẹwọrọ owo, usụn̄ unam n̄kpọ ye mmọ eyekpụhọde. Ke adan̄aemi ekemede ndidi edimia ke mbombom ama esitịm ọfọn ye ekpri eyen, nte enye ọkọride ọwọrọ owo mme usụn̄ efen ẹkeme nditịm mfọn nnyụn̄ ndot n̄kan. Ke ukem usụn̄ oro, ete ye eka ẹkpenyene ndinọ eyeneren m̀mê eyenan̄wan ifụre edinam ye mbiomo sụn̄sụn̄.—1 Corinth 13:11.

25-27. Didie ke ima ubon editụk mme mfịna uyen?

²⁵ Ima nditọ mbufo edi akpan n̄kpọ man ẹkeme ndin̄wam mmọ ke mme mfịna mmọ. Oro ekpedi ntak ntụnọ, onyụn̄ anam edi mmemmem ndibọ edinen̄ede. Owo ndikpu ndinọ nditọ esie ndausụn̄ ye ntụnọ etie nte owo ndikan̄ edidi ete m̀mê eka mmọ. Ẹnam emi an̄wan̄a ke Mme Hebrew 12:5-11, emi owụtde ke Jehovah ke idemesie ọnọ ntụnọ ke ntak ima.

²⁶ Ima ẹnyenede ẹnọ Abasi edi akpan n̄kpọ n̄ko. Emi eyenụk mme ete ye eka ndisua mme n̄kpọ ẹmi Abasi obiomde ikpe, utọ nte usu nsu, idiọkitọn̄, uyịpinọ, idan̄ ukemuduot ye use. (1 Corinth 6:9, 10; Psalm 97:10) Mme ete ye eka ẹmi ke ntre ẹwụtde ima emi mmọ ẹnyenede ẹnọ Abasi ẹyenịm uwụtn̄kpọ oro odotde ẹnọ nditọ, emi edide akpan n̄kpọ. Adianade ye emi, mme ete ye eka ẹkpenyene ndinam nditọ mmọ ẹkọri ukem usua oro ẹnọ se idiọkde ọkọrọ ye edikọri ima nnọ Abasi ye se ifọnde.

²⁷ Sia ubon edide akpa ererimbot akparawa owo, mme ete ye eka ẹkpenyene ndinam n̄kpọ ndinam enye odu ke ifụre. Ẹsidọhọ ẹte ke kiet ke otu n̄kponn̄kan n̄kpọ emi ete ekemede ndinam nnọ nditọ esie edi ndima eka mmọ. Ke ini uwem ubon ọkọn̄ọde ke ima ye ọniọn̄ Christian, n̄kparawa owo ẹyenyene ata itiat idakisọn̄ ndida. Mmọ ẹyenyene nti idaha ẹyenyụn̄ ẹn̄wam mmọ ndikere mban̄a Andibot mmọ tọn̄ọ ke uyen kaiso.—Ecclesiastes 12:1, 13, 14.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 89]

NDIKỤT UDUAK KE UWEM

Itieutom kiet ke Ọfis Akpan Isụn̄utom Ukara Japan ama anam ndụn̄ọde ke nsio nsio idụt. Enye ama odụn̄ọde ekikere n̄kparawa owo kaban̄a uduak uwem ye ini iso. Ke odụn̄ọrede ibọrọ, Prọfesọ Sanshiro Shirakashi ama eberi ete ke “mme uyen ererimbot ẹnyene etikwo etikwo edu” ẹban̄a ini iso, emi otụkde edu mmọ ye ofụri ofụri ekikere mmọ kaban̄a uwem. Edi oro ekeme ndikpụhọde.

Eyen ufọkn̄wed kiet ekerede Linda obụk ete: “Ke mme ukpepn̄kpọ ufọkn̄wed mi, mma n̄keme ndikụt nte ke usụn̄uwem oro ẹkedade ẹbọk mi ama osop. Mme idaha ke ofụri ererimbot ke ẹkekabade ẹdiọk ẹkan, ndien n̄kenyeneke mme usọbọ, ekikere ikonyụn̄ idụhe iban̄a ebiet emi n̄kpọwọn̄ọde n̄ka man nnyene usọbọ.”

Ke adan̄aemi enye okodude ke ufọk ke California ke ini nduọkodudu owo iba ke otu Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹwaha ke enyịnusụn̄ esie. Enye ọdọhọ ete: “Mmọ ẹma ẹdọhọ mi ke ẹdikụt usọbọ ke Bible. Nnyịn ima ineme iban̄a paradise isọn̄ emi Abasi ediwụkde ke idak obufa editịm n̄kpọ esie ye un̄wọn̄ọ esie ndisio idiọkido mfep. Akananam owo ikekpepke mi ke ẹkeme ndikụt mme utọ utịbe utịbe akpanikọ oro ke Bible.”

Ke Linda ama akafiak ọnyọn̄ Arizona, enye ama aka esop n̄kann̄kụk eke Mme Ntiense Jehovah onyụn̄ onyịme ukpepn̄kpọ Bible mfọn eke urua ke urua. Oro ama an̄wam enye ndikpep mme idaha oro ọkọnọde enye iwụk ke uwem. N̄ko, enye ama enyene uduak ke uwem, tutu mfịn uwem esie otịm edi inem inem onyụn̄ otịm akama utịp.

[Ndise ke page 92]

Anie ekese aban̄a fi ke ini afo ọkọdọn̄ọde?

[Ndise ke page 93]

Ndikpep Ikọ Abasi an̄wam mme uyen ndinyene inemesịt