Ibuot 8
Mme Andibọhọ Ẹtode Kpukpru Idụt
1. Ewe un̄wọn̄ọ oro Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Abraham owụt ke “kpukpru orụk” ubonowo ẹkeme ndinyene unyịme Abasi?
JEHOVAH enyene ima ima udọn̄ ke idem mme owo ẹtode kpukpru idụt ye ekpụk. Enye amanam ndutịm man kpukpru ubon ke isọn̄ ẹkeme ndinyene unyịme ye edidiọn̄ esie. Jehovah ọkọdọhọ Abram (Abraham), andito ubon Shem eyen Noah ete: “Nam daha ke isọn̄ fo ye ke ebiet emana fo, ye ke ufọk usọ, ka ke isọn̄ eke ndiwụtde fi: ndien nyenam fi akabade edi akamba idụt nnyụn̄ ndiọn̄ fi, nnyụn̄ nnam enyịn̄ fo okpon; afo eyenyụn̄ edi se ẹdiọn̄de: nyenyụn̄ ndiọn̄ mmọ eke ẹdidiọn̄de fi, nnyụn̄ nsụn̄i mmọ eke ẹdidiọkde ye afo: ndien oto fi kpukpru orụk ererimbot ẹyekụt mfọn.” (Genesis 12:1-3; Utom 7:2-4) “Kpukpru orụk ererimbot”—oro esịne nnyịn mfịn, inamke n̄kpọ m̀mê ẹkeman nnyịn ke ewe idụt m̀mê ewe usem ke nnyịn isem.—Psalm 65:2.
2. (a) Ukem nte Abraham, nso edu ke oyom nnyịn inyene? (b) Nte ẹwụtde ke Mme Hebrew 11:8-10, didie ke Abraham ọkọnọ uyarade edu emi?
2 Enyeemi Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde un̄wọn̄ọ emi ọnọ ekedi eren mbuọtidem, idem kpa nte anade nnyịn inyene mbuọtidem edieke nnyịn iditienede ibuana ke edidiọn̄ otode Abasi oro ẹn̄wọn̄ọde mi. (James 2:23; Mme Hebrew 11:6) Mbuọtidem Abraham ikedịghe sụk enyọn̄ enyọn̄ edinịm ke akpanikọ edi akasan̄a ye edinam. Mbuọtidem emi ama anam enye ọwọrọ ke Mesopotamia aka idụt anyan usụn̄ oro akananam enye mîkwe. “Oto mbuọtidem enye akabade edi odudụn̄ ke isọn̄ emi Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ enye, nte owo adan̄ ke isọn̄ eke mînyeneke enye,” idianke idem ye mme obio ubọn̄ eke ẹkedude do. “Koro enye odoride enyịn ke Obio [Obio Ubọn̄ Abasi] eke enyenede nsọn̄ọnda, eke Andibọp ye Andinam Enye [edide] Abasi.”—Mme Hebrew 11:8-10.
3. Nso udomo ndụn̄ọde mbuọtidem ke Abraham okosobo kaban̄a Isaac?
3 Ke ini Abraham okosịmde isua 100 ke emana Sarah n̄wan esie onyụn̄ edide 90, Jehovah ama ada eyeneren, Isaac, ọdiọn̄ mmọ ke utịbe utịbe usụn̄. Ke ebuana ye eyeneren emi, Abraham ama osobo udomo ndụn̄ọde kaban̄a mbuọtidem ye nsụkibuot esie nnọ Abasi. Jehovah ama ọdọhọ Abraham ete emen Isaac, emi kemi ekedide akparawa, aka idụt Moriah onyụn̄ ada enye ọfọp uwa do. Ye mbuọtidem ke ukeme Abasi ndinam eyen esie afiak edidu uwem ebe ke ediset ke n̄kpa, Abraham ama okop uyo. (Mme Hebrew 11:17-19) Ẹma ẹbọbọp Isaac, emi okosụkde idem ọnọ ete esie, ẹdori ke itieuwa ndien Abraham ama akama ikwa ke ubọk ndida n̄wot enye ke ini angel Jehovah okosịbede odụk. Udomo oro ama aka anyan okosịm idaha ndiwụt ke Abraham ikpesịnke Abasi n̄kpọ ndomokiet. Ke ntre Abasi ama ọsọn̄ọ un̄wọn̄ọ esie ye Abraham, nte Bible ọdọhọde ete:
4. Ke ini n̄kpọntịbe oro, nso n̄kaiso akpan un̄wọn̄ọ ke Abasi ọkọn̄wọn̄ọ kaban̄a mme owo ẹtode kpukpru idụt?
4 “Jehovah ọdọhọ ete, Mmotomo idem mi, nte, Koro afo ama akanam n̄kpọ emi, mûkonyụn̄ usịnke mi eyen fo, eyen fo kierakiet; nte nyediọn̄ fi akamba, nyenyụn̄ nnam ubon fo ẹwak etieti nte ntantaọfiọn̄ enyọn̄, ye nte ntan emi odude ke mben inyan̄; ubon fo eyenyụn̄ enyene enyịnusụn̄ mme asua mmọ: kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyenyụn̄ ẹkụt mfọn eke otode ke ubon fo, koro afo ama okokop uyo mi.”—Genesis 22:15-18.
5. (a) Abraham ndikodomo ndiwa Isaac akada aban̄a nso? (b) Ke ndisu Genesis 12:3, didie ke mme owo ‘ẹdiọk ye’ Akamba Abraham, ndien ye nso utịp? (c) Didie ke nnyịn ikeme ‘ndidiọn̄’ enye?
5 Ke ini nnyịn ifiọkde ite ke Akamba Abraham edi Jehovah ye nte ke Isaac akada aban̄a Jesus Christ, nnyịn imekeme nditọn̄ọ ndidiọn̄ọ nte mme n̄kpọntịbe ẹmi ẹdide akpan n̄kpọ ẹnọ nnyịn ọkpọkpọ. Ke ataata usụn̄, edi nte nnyịn inamde n̄kpọ iban̄a Jehovah Abasi ebiere ini iso nnyịn. Nnyịn imekeme ndinyene idotenyịn nsinsi uwem koro Abasi ekenen̄ede ọnọ ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen esie nte uwa kaban̄a mme idiọkn̄kpọ nnyịn, nte edidomo oro Abraham okodomode ndiwa Isaac okowụtde. (John 3:16) Owo ekededi ẹmi ọkọbọde ke ‘ndidiọk ye Jehovah,’ ẹsịnde enye ke ndek m̀mê ẹdade mme ima ima uduak esie ke usụhọde, ẹnyene isụn̄i emi ediwọrọde nsinsi nsobo inọ mmọ. (Men 1 Samuel 3:12-14; 2:12 domo.) Edi edieke nnyịn idide mbon ẹmi ẹsiwụtde esịtekọm, nnyịn ‘iyediọn̄’ Akamba Abraham. Didie? Ebe ke ndinyịme ifụre ifụre nte ke kpukpru nti n̄kpọ ẹto Jehovah, esịnede enọ uwem oro owo mîdotke ebe ke Eyen esie. N̄ko, nnyịn iyesian mbon en̄wen iban̄a eti ido Jehovah ye nti edu esie nte edidem. (James 1:17; Psalm 145:7-13) Ke usụn̄ emi ke nnyịn idu ke udịm ndibọ mme edidiọn̄ nto enye ke nsinsi.
“MFRI” ABRAHAM ORO ẸKEN̄WỌN̄ỌDE
6. (a) Anie edi akpan “mfri” Abraham? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndibọ edidiọn̄ oro otode enye?
6 Nte ubak ndutịm esie ndida ndiọn̄ ubonowo Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ edinen ukara eke heaven. Jesus Christ akamana nte andito ubon Abraham, nte ata akpan eyen esie, m̀mê “mfri,” ndien enye ke Jehovah ọnọ itie edidem. (Galatia 3:16, NW; Matthew 1:1) Ntre, nte un̄wọn̄ọ oro Abasi ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Abraham owụtde, ebede ke Jesus Christ ke ẹdidiọn̄ mme owo ẹtode kpukpru idụt ke isọn̄. Nte afo ke anam se ẹyomde man ada edidiọn̄ oro enyene? Ke uwụtn̄kpọ, nte usụn̄uwem fo owụt ke afo ọmọfiọk nte ediwa oro Jesus akawade uwem esie edide akpan n̄kpọ ọnọ fi? Ndi afo ke enen̄ede osụk ibuot ọnọ odudu ukara esie nte Edidem?—John 3:36; Utom 4:12.
7. (a) Anie efen esịne ke “mfri Abraham”? (b) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke idịghe kpukpru owo ẹmi ẹnamde n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ ẹdika heaven?
7 Ẹma ẹnọ apostle John ntịn̄nnịm n̄kukụt n̄kpọntịbe eke heaven ẹmi enye okokụtde mbon en̄wen ẹdude ye Jesus Christ ke Obot Zion eke heaven. Mmọ, n̄ko, ẹdi ubak “mfri Abraham.” Nte ẹtịn̄de ke Ediyarade 14:1-5, ‘ẹfak mmọ ẹsio ke otu owo’ ndien ẹdi owo 144,000 ke ibat. (Galatia 3:26-29, NW) Mmọ ẹsịne mmanie? Bible anam enen̄ede an̄wan̄a ete ke akananam Abasi iduakke nditan̄ kpukpru ndinen owo n̄ka heaven. (Matthew 11:11; Utom 2:34; Psalm 37:29) “Ekpri otuerọn̄” kpọt ẹmi ẹdidide ndidem ye mme oku ye enye ke tọsịn isua ẹnyene akwa ifet edibuana ye Christ ke Obio Ubọn̄ eke heaven.—Luke 12:32; Ediyarade 5:9, 10; 20:6.
8. Ini ewe ke ẹketọn̄ọ ndimek “ekpri otuerọn̄,” ndien enye ebịghi adan̄a didie?
8 Edimek “ekpri otuerọn̄” oro ọkọtọn̄ọ didie? Ẹkebem iso ẹnọ nditọ Israel eke obụk ubọn̄ ubọn̄ ikot ndibuana ke Obio Ubọn̄ eke heaven emi. Edi ke ntak unana mbuọtidem mmọ, mmọ ikọnọhọ ọyọhọ ibat 144,000. Ntre ẹma ẹnọ mbon Samaria, ndien ke ukperedem mme owo ẹtode kpukpru idụt, ikot. (Utom 1:8) Ẹkeda edisana spirit ẹyet akpa ke otu nsan̄a mme ada udeme ye Jesus aran ke Pentecost eke 33 E.N. Edimek otu emi akaiso tutu Abasi efịk owo 144,000 idiọn̄ọ nte mbon oro ẹnyịmede. Ekem ẹwọn̄ọde ntịn̄enyịn ẹnọ editan̄ mme owo ẹmi ẹdidụn̄de ke isọn̄ mbok nte mme andidu ke idak ukara eke heaven ẹmi ẹwụtde esịtekọm.
9. (a) Mme ikọ ewe ke Bible ẹnyene n̄kpọ ndinam ye otu eke heaven emi? (b) Nditọ Israel eke obụk ẹkeda ẹban̄a mmanie?
9 Ẹkot mme adiakpa Obio Ubọn̄ heaven ye Christ ke N̄wed Abasi ‘mmọemi ẹmekde,’ “ndisana ikọt,” mme owo ‘ẹmi Abasi eyetde aran.’ (2 Timothy 2:10; 1 Corinth 6:1, 2, NW; 2 Corinth 1:21, NW) Nte otu, ẹkot mmọ n̄ko “n̄wanndọ” Christ. (Ediyarade 21:2, 9; Ephesus 5:22-32) Ke ẹsede ke usụn̄ use n̄kpọ efen, ẹkot mmọ “nditọete” Christ, ‘nsan̄a mme ada udeme ye Christ,’ ye “nditọ” Abasi. (Mme Hebrew 2:10, 11; Rome 8:15-17; Ephesus 1:5) Inamke n̄kpọ m̀mê ewe idụt ke mmọ ẹto, ke nditịn̄ ke n̄kan̄ eke spirit, mmọ ẹdi “Israel Abasi.” (Galatia 6:16; Rome 2:28, 29; 9:6-8) Ke ini Jehovah eketrede Ibet ediomi esie ye Israel eke obụk, enye ama ada Israel eke spirit edisịn ke obufa ediomi ye idemesie. Edi mme edinam esie ye Israel eke obụk ke adan̄aemi mmọ ẹkedude ke idak Ibet ama ọnọ uwụtn̄kpọ n̄kpọ eke ẹdidide. (Mme Hebrew 10:1) Idụt Israel eke obụk, emi Abasi ekemekde nte “akpan inyene esie,” akada aban̄a mmanie, ndien? Mme akpanikọ ẹnyan ubọk ẹwụt Israel eke spirit, kpa mmọemi Abasi emekde man ẹkara ye Christ ke heaven. (Men Exodus 19:5, 6 domo ye 1 Peter 1:3, 4 ye 1Pe 2:9.) Mmọ ẹdiana ye Christ ẹnam n̄kpọutom emi edibede ke mmọ ẹnam mme edidiọn̄ ẹtara ẹsịm mme okopitem owo eken ke otu ubonowo. Ndifiọk emi edi ukpọhọde ndifiọk se isịnede ke Bible.
MMỌEMI ẸDIỌN̄DE EBE KE “MFRI” ORO
10. Mme andituak ibuot nnọ Jehovah oro mîdịghe nditọ Israel ẹda ẹban̄a mmanie?
10 Ke ini oro Abasi akanamde n̄kpọ ke san̄asan̄a usụn̄ ye idụt Israel, enye n̄ko ama anam mme ima ima ndutịm ọnọ mbon ẹmi mîkotoho idụt oro edi emi esịt okonụkde mmọ ndibuana ke utuakibuot akpanikọ ke ebuana ye nditọ Israel. Ẹtịn̄ ẹban̄a mmọ ke usụn̄ oro ẹtịmde ẹfiọk ke mbụk Bible. Ndi mmọ, n̄ko, ẹnyene mbon oro ẹbietde mmọ ke eyomfịn? Ih, ẹnen̄ede ẹnyene. Mmọ ke ediwak usụn̄ ẹda ẹban̄a mbon oro mîdịghe nditọ Israel eke spirit edi ẹmi ẹdarade utịbe utịbe idotenyịn nsinsi uwem nte mme andidu ke idak Obio Ubọn̄ Abasi ke isọn̄. Mmọemi ẹdi mbon ẹmi Abasi eketịn̄de aban̄a ọnọ Abraham, ọdọhọde ete ke mme owo ẹtode “kpukpru mme idụt ke ererimbot” ẹyediọn̄ idemmọ ebe ke “mfri” esie.—Genesis 22:18, NW; Deuteronomy 32:43.
11. (a) Nso ke ẹketịn̄ ẹban̄a otu emi ke ini ẹkeyakde temple Solomon ẹnọ? (b) Didie ke “isenowo” ‘ẹdian idem ye Jehovah’ ke eyo nnyịn, nte ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke Isaiah 56:6, 7?
11 Esidi uduak Abasi kpukpru ini ofụri ubonowo ndidiana kiet ke utuakibuot akpanikọ. Nte odotde, ke ini ẹkeyakde temple oro Solomon ọkọbọpde ke Jerusalem ẹnọ, edidem oro ama ọbọn̄ akam ete Jehovah okop akam isenowo ẹmi ẹkeyomde ndidiana ye Israel ntuak ibuot ke usụn̄ oro ẹnyịmede. (2 Chronicles 6:32, 33) Ndien, ke Isaiah 56:6, 7, Abasi ama ọn̄wọn̄ọ ete: “Amaedi nditọ isenowo n̄ko ẹmi ẹdiande idem ye Jehovah, ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ esie, ẹnyụn̄ ẹmade enyịn̄ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹdide ikọt esie: . . . nyeda mmọ ndi ke edisana obot mi, nnyụn̄ nnam mmọ ẹdat esịt ke ufọk akam mi: . . . koro ufọk mi eyekere, ete, Ufọk akam kpukpru mme idụt.” Ke ndiwụt edu oro ẹwụtde mi, “isenowo” eyomfịn ke esop idem ke kpukpru idụt, idịghe n̄kukụre nte ikpîkpu mme andida nse, edi nte mme owo ẹmi “ẹdiande idem ye Jehovah.” Mmọ ẹnam emi ebe ke ndiyak uwem mmọ nnọ enye, ẹyararede emi ebe ke ndibụhọ ke mmọn̄ ndien ekem ẹnam n̄kpọ ke ido oro owụtde ima oro mmọ ẹmade “enyịn̄ Jehovah” ye kpukpru se oro adade aban̄a.—Matthew 28:19, 20.
12. Didie ke Ibet Moses owụt m̀mê ana mbon oro ẹdoride enyịn ndidi mme andidu ke idak Obio Ubọn̄ Abasi ke isọn̄ ẹda ekekem ye n̄kokon̄ idaha ẹmi ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye Israel eke spirit?
12 Edinam akpanikọ oro ẹyomde ẹto mmọ ikprike ikan eke mme Christian oro ẹyetde aran ke spirit. Ke idak Ibet Moses, Jehovah ama oyom “esenowo” emi ọkọtọn̄ọde utuakibuot akpanikọ onịm ukem ibet oro ọkọbọpde Israel. (Numbers 15:15, 16) Itie ebuana oro okodude ke ufọt mmọ ikenyeneke ndidi ikpîkpu ediyọ kiet eken edi ekenyene ndidi eke ataata ima. (Leviticus 19:34) Kpasụk ntre, mbon oro isenowo ẹkedade ẹban̄a ẹyom ndidu uwem mmọ ke ọyọhọ n̄kemuyo ye mme n̄kpọ oro Jehovah oyomde nnyụn̄ nnam n̄kpọ esie ke ima ima edidianakiet ye nsụhọ Israel eke spirit.—Isaiah 61:5.
13. Ewe ọyọhọ ntọt oro odude ke Isaiah 2:1-4 ke akpana nnyịn ida ke akpan n̄kpọ edieke nnyịn iyomde ndibọhọ ndụk “obufa isọn̄”?
13 Ebede ke prọfet esie Isaiah, Jehovah ama etịn̄ aban̄a ifịk ifịk udịm owo ẹtode “kpukpru mme idụt” ẹmi ẹbụn̄ọde mfịn ẹdụk ufọk utuakibuot Jehovah eke ofụri ekondo. Enye ama ebemiso etịn̄ ete: “Ediwak obio ẹyeka ẹkedọhọ, ẹte, Mbufo ẹdi, nnyịn idọk ke obot Jehovah, ke ufọk Abasi Jacob; ndien enye eyekpep nnyịn ido esiemmọ, nnyịn iyenyụn̄ isan̄a ke usụn̄ esie.” Nte utịp, mmọ ‘ẹmeda ofụt mmọ ẹdom n̄kpọ ufụn̄isọn̄’ ndien, idem ke ufọt ererimbot emi en̄wan abaharede mi, mmọ ‘ikpepke aba ekọn̄.’ (Isaiah 2:1-4) Ndi afo emetiene odu ke otu mbon inemesịt oro? Nte afo emenyene ukem udọn̄ mmọ ndikpep mban̄a n̄kpọ ẹmi Jehovah oyomde, ndida mmọemi nsịn ke edinam ke uwem fo onyụn̄ etre ndiberi edem ke mme n̄kpọekọn̄? Abasi ọmọn̄wọn̄ọ ete ke akwa otuowo ẹmi ẹbịnede usụn̄uwem emi ẹyeto “ke akwa ukụt ẹwọn̄ọ” nte mme andibọhọ ndụk emem emem “obufa isọn̄” imọ.—Ediyarade 7:9, 10, 14; Psalm 46:8, 9.