Ibuot Inan̄

Jehovah—Abasi Emi Esitịn̄de Se Iditịbede Onyụn̄ Anamde Osu

1, 2. (a) Ntak emi ndusụk owo ẹkerede ke idụhe eke esede aban̄a se itịbede ke ererimbot? (b) Nso ke prọfet 12 oro ẹtịn̄ ẹban̄a edu Jehovah?

EDIWAK owo ẹkere ke uwem mmimọ in̄wan̄ake mimmọ aba. Ndien mbụk n̄kpọntịbe oro mmọ ẹkotde anam mmọ ẹkere ke ubonowo inyeneke aba idotenyịn. Etie nte ukeme oro ẹsịnde ndikọk mfịna ererimbot emi akam ananam mfịna etetịm okpon. Odot ẹtịm ẹfiọk nte ke ama odu n̄ko mme n̄kpọ oro ẹkesifịnade ndusụk ke otu prọfet 12 oro nnyịn inemede iban̄a mi, ndien mmọ ẹma ẹtan̄a etop idotenyịn oro nnyịn ikemede ndibọ ufọn, inyụn̄ ikemede ndida ndọn̄ mbon en̄wen esịt.—Micah 3:1-3; Habakkuk 1:1-4.

² Akpan n̄kpọ kiet oro afo edikụtde ke n̄wed 12 oro edi nte ke Jehovah, Akakan Andikara ekondo, enyene odudu ke mbubehe owo onyụn̄ enen̄ede oyom n̄kpọ ọfọn ye nnyịn. Ke nditịm ntịn̄, nnyịn owo kiet kiet imekeme ndidọhọ ete, “Enye oyom n̄kpọ ọfọn ye ami.” Prọfet 12 oro ẹma ẹtịn̄ nti n̄kpọ ẹban̄a “Jehovah mme udịm.” Abasi ekeme ‘nditụk isọn̄, anam eyemede,’ kpa ye oro, enye ọn̄wọn̄ọ ọnọ ikọt esie ete: “Owo eke otụkde mbufo otụk n̄kpasịp enyịn mi.” (Zechariah 2:8; Amos 4:13; 9:5) Ndi isinemke fi ke ini okotde mme itien̄wed Bible oro ẹwụtde nte Abasi esinamde n̄kpọ ke ntak ima, ye nte enye esituade owo mbọm onyụn̄ efende ọnọ owo? (Hosea 6:1-3; Joel 2:12-14) Edi akpanikọ nte ke n̄wed mme prọfet oro itịn̄ke iban̄a kpukpru edu Abasi; ofụri n̄wed 66 oro ẹdude ke Bible ẹnam nnyịn ifiọk mme edu emi. Kpa ye oro, n̄wed 12 emi ẹn̄wam nnyịn inen̄ede ifiọk ata nti edu Abasi ye nte enye esinamde n̄kpọ.

3. Didie ke prọfet 12 oro ẹwụt ke Jehovah edi Abasi emi esisude uduak esie?

³ Se prọfet 12 oro ẹwetde ẹkeme ndinam inen̄ede ibuọt idem ye Jehovah nte enye emi esitịn̄de se iditịbede ke ini iso ye enye emi mîsitreke ndisu uduak esie. Mmọ ẹwụt ke Abasi iditreke ndinam isọn̄ akabade edi Paradise ke ini ukara esie. (Micah 4:1-4) Ndusụk ke otu mme prọfet emi ẹma ẹtịn̄ nte Jehovah ọkọdiọn̄de usụn̄ ọnọ edidi Messiah ye ufak emi edinamde ubonowo ọbọhọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. (Malachi 3:1; 4:5) Ntak emi oyomde ifiọk kpukpru emi-e?

AKAKAN ANDIKARA EMI ENYENEDE IMA AKARA KPUKPRU N̄KPỌ

4, 5. (a) Ewe akpan n̄kpọ ke prọfet 12 oro ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ẹban̄a Abasi? (b) Didie ke afo ndifiọk ke Jehovah edi Ata Ọkpọsọn̄ otụk fi?

⁴ Ti se ikenemede ke ibuot oro ekebede iban̄a eneni oro ẹkenenide ẹban̄a unen oro Abasi enyenede ndikara. Editre ndisụk ibuot nnọ ukara Jehovah—ye ndiyịk m̀mê enye akara ke nnennen usụn̄—akanam ndusụk mme angel ke heaven ẹsọn̄ ibuot ye Abasi, ẹsịn akwa ntịme ẹnyụn̄ ẹnam afai ke isọn̄. Ntem ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke oyom mme owo ẹnyịme ke Jehovah enyene unen ndikara ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot ẹnọ ukara esie man n̄kpọ ẹfiak ẹsan̄a mfọn mfọn, emem onyụn̄ odu ke otu owo. Mmọdo, Jehovah enen̄ede ebiere ndiwụt ke imenyene unen ndikara. Ẹyak nnyịn idụn̄ọde nte n̄wed prọfet 12 oro ẹkemede ndin̄wam nnyịn inen̄ede ikụt emi.

⁵ Nte mme isụn̄utom Jehovah, mme prọfet emi ẹma ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ẹban̄a n̄kokon̄ idaha esie. Ke uwụtn̄kpọ, man owụt ke enyịn̄ ye ukara Ata Ọkpọsọn̄ ẹdi akpan n̄kpọ, Amos okot Abasi ke udorienyịn̄ oro “Akakan Ọbọn̄ Andikara” utịm ike 21. Emi owụt ke Abasi enen̄ede okpon, n̄ko ke idụhe n̄kpọ oro akande odudu esie. (Amos 9:2-5; se ekebe oro “Jehovah Ata Ọkpọsọn̄.”) Jehovah kpọt enyene unen ndikara ekondo, enye enen̄ede okop odudu akan mme abasi oro mînyeneke uwem. (Micah 1:7; Habakkuk 2:18-20; Zephaniah 2:11) Sia Jehovah edide Andinam kpukpru n̄kpọ, enye enen̄ede enyene unen ndikara kpukpru n̄kpọ. (Amos 4:13; 5:8, 9; 9:6) Ntak emi n̄kpọ emi ebehede fi?

6. Didie ke kpukpru owo ẹbuana ke ndinam uduak Abasi osu?

⁶ Ndifiọk ke Akakan Andikara oro enyenede ima ekere aban̄a kpukpru owo ekpenyene ndidọn̄ fi esịt edieke edide mme owo ẹsisari fi m̀mê ẹnam n̄kpọ ye afo ke ukwan̄ usụn̄. Jehovah ama enyene san̄asan̄a itie ufan ye idụt kiet ke eset, kpa ye oro, enye ama etịn̄ ke imọ imebiere ndinam mme owo emi ẹtode kpukpru idụt ye usem ẹbọ ufọn. Enye edi “ata Ọbọn̄ ofụri isọn̄.” (Micah 4:13) Abasi ama ọn̄wọn̄ọ ete ke enyịn̄ imọ “oyokpon ke otu mme idụt.” (Malachi 1:11) Sia Ete nnyịn eke heaven mîsatke-sat mbon oro enye ayararede idemesie ọnọ, ‘mme owo eke ẹtode kpukpru usem mme idụt’ ẹsọsọp ẹyere ikot oro enye ọnọde ete ẹdituak ibuot ẹnọ imọ.—Zechariah 8:23.

7. Ntak emi se enyịn̄ Jehovah ọwọrọde edide akpan n̄kpọ?

⁷ Enyịn̄ Abasi anam nnyịn ifiọk utọ owo emi enye edide ye se enye edinamde. (Psalm 9:10) Ke eyo Micah, mme owo ẹma ẹsuene enyịn̄ Jehovah sia ediwak mbon oro ẹkekerede enyịn̄ ẹdian enye ẹkedide ata mbon nsọn̄ibuot. Ẹma ẹnọ prọfet oro odudu spirit man ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a “uku enyịn̄ Jehovah” onyụn̄ owụt ke “owo emi enyenede ata ọniọn̄ ayabak enyịn̄ [Abasi].” (Micah 5:4; 6:9) Ntak-a? Ata idotenyịn ekededi oro afo enyenede aban̄a ini iso oto se enyịn̄ emi ọwọrọde: “Enye Anam Akabade Edi.” Kot Joel 2:26 nyụn̄ kere inemesịt oro afo ekemede ndinyene ke ndikere enyịn̄ ndian Jehovah nnyụn̄ nsian mbon en̄wen mban̄a n̄kukụre Abasi emi ekemede ndikabade ndi se ededi oro oyomde enye edi man kpukpru mme edibotn̄kpọ esie ẹbọ ufọn. Abasi owowụt ke idụhe n̄kpọ emi imọ mîkemeke ndinam. Ediwak ntịn̄nnịm ikọ oro prọfet 12 oro ẹketan̄ade ndisu ẹwụt ke emi edi akpanikọ.

8. Nso ye nso ke enyịn̄ Jehovah esịn udọn̄ ọnọ fi ndinam?

⁸ Ata ediwak owo ẹbọ ufọn ke ndifiọk ke Jehovah ekeme ndinam uduak esie osu m̀mê ndinam se ededi oro enye amade ndinam. Joel ama owụt emi ke ikọ esie oro ẹtịmde ẹfiọk, emi ediwak mme Christian oro ẹketienede ẹwet Bible ẹkekotde ẹto: “Kpukpru owo eke ẹsemede ẹkot enyịn̄ Jehovah ẹyebọhọ.” (Joel 2:32; Utom 2:21; Rome 10:13) Ndi nnyịn imenyịme ye se Micah etịn̄de ete ke “nnyịn idisan̄a ke enyịn̄ Jehovah Abasi nnyịn ke nsinsi nsinsi”? (Micah 4:5) Ih, ke ini ukọbọ esịmde nnyịn m̀mê ke ini isobode afanikọn̄, nnyịn imekeme ‘ndinam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn.’—Zephaniah 3:9, 12; Nahum 1:7.

9. Adan̄a didie ke Abasi enyene odudu ke idem mme andikara?

⁹ Nte afo okotde n̄wed mme prọfet oro, afo eyetetịm enịm ke Jehovah enyene odudu ke idem mme andikara ye mbon oro ẹsinamde akpan ubiere, akpan akpan ke se iban̄ade ukara ye mbubehe. Enye ekeme ndinam mmọ ẹnam n̄kpọ ekekem ye uduak esie. (Mme N̄ke 21:1) Da Akwa Darius oro akakarade Persia ke uwụtn̄kpọ. Mme asua utuakibuot akpanikọ ẹma ẹka ẹbịne enye, ẹkedọhọ anam ẹtre edibọp temple Jehovah ke Jerusalem. Edi ẹkekam ẹkaka iso ndibọp temple oro! Ke n̄kpọ nte isua 520 M.E.N., Darius ama afiak ọnọ ewụhọ oro Cyrus okowụkde onyụn̄ an̄wam mme Jew ẹfiak ẹbọp temple oro. Ke ini mbon en̄wen ẹkebiọn̄ọde, Abasi ama ọdọn̄ ẹtobo Andikara mme Jew, kpa Zerubbabel, etop emi: “‘Itoho ke udịmekọn̄, inyụn̄ itoho ke odudu, edi oto spirit mi,’ Jehovah mme udịm ọdọhọ. Afo edi anie, O akamba obot? Afo ayakabade unaisọn̄ ke iso Zerubbabel.” (Zechariah 4:6, 7) Idụhe n̄kpọ ndomokiet oro edibiọn̄ọde Jehovah ndisobo idiọk editịm n̄kpọ emi mfep nnyụn̄ nnam isọn̄ edi Paradise ọnọ mme andituak ibuot nnọ enye.—Isaiah 65:21-23.

10. Odudu oro Abasi enyenede nte andikara okpon adan̄a didie, ndien ntak emi odotde nnyịn ifiọk emi?

¹⁰ Fiọk n̄ko ete ke Jehovah akara mme n̄kpọ oro enye okobotde, ndien enye ekeme ndida mmọ nsobo mme asua esie edieke enye emekde ndinam ntre. (Nahum 1:3-6) Zechariah ama ada ndamban̄a ikọ ọsọn̄ọ etịn̄ nte Jehovah ekemede ndikpeme ikọt esie ete: “Ẹyekụt ke Jehovah odu ye mmọ, idan̄ esie ọyọwọrọ aka nte emịnen̄mịnen̄. Ndien Jehovah Akakan Ọbọn̄ Andikara eyefri nnụk, enye oyonyụn̄ asan̄a ke ofụm usụk.” (Zechariah 9:14) Do, ndi ọyọsọn̄ Abasi ndiwụt ke imọ imenyene odudu ikan mme idụt oro mîbakke imọ ke eyo nnyịn? Baba, idisọn̄ke!—Amos 1:3-5; 2:1-3.

ABASI EMI MÎSITREKE NDINAM SE ENYE ỌN̄WỌN̄ỌDE

11, 12. (a) Ntak emi ẹkedọhọde ke owo ikemeke ndikan Nineveh? (b) Nso iketịbe inọ Nineveh nte ntịn̄nnịm ikọ Abasi ọkọdọhọde?

¹¹ Da nte ke afo okodu ke ikpehe Edem Usiahautịn Mediterranean ke n̄kan̄ Asia ke iduọk isua 800 M.E.N. Ewe akwa obio ke afo okpokokop aban̄a? Anaedi Nineveh. Enye ekedi akpan obio mbon Assyria emi okodude ke edem usiahautịn Inyan̄ Tigris, kpa obio emi okoyomde usụn̄ ọkpọn̄ edere edere edem usiahautịn Jerusalem ke n̄kpọ nte kilomita 900. Anaedi omokop nte obio oro okokponde—n̄kpọ nte kilomita 100 ke ẹsan̄ade ẹkanade. Mbon oro ẹkade Nineveh ẹdọhọ ke enye ama eye nte Babylon, enyene ikpọ ufọkubọn̄, temple, ikpọ efak, ndiye in̄wan̄, ye ikpọ itie ubon n̄wed. N̄ko-n̄ko, nta mme anam ndutịm ekọn̄ ẹdọhọ ke obio oro ama enyene ikpọ ibibene ke esịt ye ke an̄wa, oro ẹkesinamde ọsọn̄ ndibe ndụk.

¹² Anaedi ediwak owo ẹma ẹsidọhọ ke owo ndomokiet ikemeke ndikan Nineveh. Edi ndusụk prọfet emi ẹketode ekpri obio Judah ẹma ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ke Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ndisobo Nineveh, kpa “obio emi ọduọkde iyịp.” Ke mbon Nineveh ẹma ẹkekabade esịt ke ntak etop oro Jonah akatan̄ade, Abasi ikọsọpke isobo mmọ. Edi, mbon Nineveh ẹma ẹfiak ẹkenam ndiọi edinam mmọ. Nahum ama ebem iso etịn̄ ete: “Nineveh . . . , akan̄kan̄ eyesịbe fi efep. . . . Ubọhọ idụhe inọ fi ke afanikọn̄ fo.” (Nahum 3:1, 7, 15, 19; Jonah 3:5-10) Ke ukem ini oro, Jehovah ama anam Zephaniah etịn̄ ke Nineveh ayakabade ndon. (Zephaniah 2:13) Ndi ẹma ẹkan okopodudu ukara Nineveh emi okodude ini oro kpa nte Jehovah ọkọdọhọde? Ẹma ẹsobo enye ke n̄kpọ nte isua 632 M.E.N. ke ini mbon Babylon, mbon Scythia ye Media ẹkekande Nineveh ẹkụk. Ke ini owo mîkodorike enyịn, mmọn̄ ama eberi ibibene esie ọduọk, ndien mbonekọn̄ ẹma ẹbe ẹdụk obio oro. (Nahum 2:6-8) Ke ediyịp enyịn, obio emi ekedide akwa obio ini kiet ko ama akabade ndon. Nineveh ana ndon tutu esịm mfịn emi.a “Obio idara” oro ikekemeke ndibiọn̄ọ ikọ Abasi ndisu!—Zephaniah 2:15.

13. Didie ke se prọfet 12 oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹwụt ke mme ntịn̄nnịm ikọ ẹsisu?

¹³ Se iketịbede inọ Nineveh edi uwụtn̄kpọ kiet kpọt emi owụtde nte mme ntịn̄nnịm ikọ ẹsude. Se n̄wed ndise obio n̄kan̄ Asia eyomfịn. Ndi omokụt Ammon, Assyria, Babylon, Edom, m̀mê Moab? Baba, mmọ idụhe! Okposụkedi emi mmọ ẹkedide ikpọ obio ini kiet ko, prọfet 12 oro ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ke mmọ ididụhe aba. (Amos 2:1-3; Obadiah 1, 8; Nahum 3:18; Zephaniah 2:8-11; Zechariah 2:7-9) Ẹma ẹsobo mme idụt emi kiet kiet ẹfep. Jehovah ama ọdọhọ ke mmọ ididụhe aba, mmọ inyụn̄ idụhe aba. Ndien se mme prọfet emi ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹte ke nsụhọ mme Jew ẹyeto Babylon ẹfiak ẹnyọn̄ obio emana mmọ ama osu.

14. Ntak emi afo ekpenyenede mbuọtidem ke mme un̄wọn̄ọ Jehovah?

¹⁴ Ndi mme ntịn̄nnịm ikọ Jehovah ndisu ẹnam fi ẹnịm ke Jehovah ekeme ndibem iso ntịn̄ se iditịbede? Enye anam fi ẹnịm ke Jehovah ayanam un̄wọn̄ọ esie; enye edi Abasi “emi mîkemeke ndisu nsu.” (Titus 1:2) Ke adianade do, Abasi ada Ikọ esie asian nnyịn se akpanade nnyịn ifiọk. Afo emekeme ndida uwem fo nnam uduak Jehovah nnyụn̄ nnịm ete ke mme ntịn̄nnịm ikọ esie iditreke ndisu. Mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹdude ke n̄wed 12 oro idịghe ikpîkpu n̄kpọ oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke eset ke ẹyetịbe. Ediwak ke otu ntịn̄nnịm ikọ oro ke ẹsu idahaemi, mîdịghe ẹmọn̄ ẹsu ke mîbịghike. Ntem, se ẹwetde ke n̄wed 12 oro ẹkeme ndisọn̄ọ mbuọtidem fo nte ke mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹban̄ade ini nnyịn emi ye ini iso, ẹyesu. Da mmọ ke akpan n̄kpọ.

ETE EMI EKEREDE ABAN̄A

15. Nso ke afo ekeme ndikpep nto Micah ke ini odomode ndikọk mfịna fo?

¹⁵ Idịghe Abasi nditịn̄ se iditịbede inọ mme idụt m̀mê ofụri ererimbot kpọt anam ẹkeme ndiberi edem ke enye. Jehovah esibem iso etịn̄ se iditịbede onyụn̄ anam se enye etịn̄de oro osu ke usụn̄ oro ebehede fi. Didie ke enye esinam emi? Ekeme ndidi ndusụk ini afo emesidomo ndikọk mme mfịna fo. Afo ọmọfiọk ke ndikọk mfịna emi ikụreke ke ndiyom owo oro mfịna emi an̄wan̄ade ntịn̄ nnọ—oyom etịn̄ ọnọ owo emi afo ekemede ndiberi edem. Anaedi Micah ama ekere ke imọ ikpọn̄ inam se inende ke ini enye akatan̄ade etop Abasi ọnọ mme atan̄idem mbon Judah ke iduọk isua 700 M.E.N. Eketie nte ke enye ekedi n̄kukụre owo oro akanamde akpanikọ ke isọn̄, nte ke enye ikemeke ndibuọt idem ye mbonubon esie. Mme ọduọkiyịp, mbon abian̄a, ye ndiọi owo ẹkeyọyọhọ kpukpru ebiet. Kpa ye oro, Micah ama ọbọ ndọn̄esịt oto un̄wọn̄ọ Abasi oro nte ke Imọ iyese iban̄a mme anam-akpanikọ ikọt Imọ, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mbon en̄wen ẹnam. Emi n̄ko ekeme ndidọn̄ fi esịt akpan akpan edieke edide afo ikpọn̄ edi andituak ibuot nnọ Jehovah, mbon oro mîkponoke Abasi ẹnyụn̄ ẹdude ẹkanade fi.—Micah 7:2-9.

16. Ntak emi afo ekpenịmde ke Abasi okụt ndiọi n̄kpọ ye ufịk oro mme owo ẹnamde, ndien ke enye ayanyan̄a ndinen owo?

¹⁶ Kpa nte edide mfịn, mme imọ owo ye mme akama ikpọ itie ke Judah ye Israel ẹma ẹdiọk itọn̄ ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ye mme owo. Ndibọ mme owo tax n̄kan nte ẹkpekebọde nnyụn̄ nda isọn̄ owo ke n̄kanubọk ama anam ediwak owo ẹkabade ẹdi ifịn ke usụn̄ oro ibet mîkenyịmeke. Owo ikesikereke iban̄a mme ubuene, ẹkesikam ẹnam n̄kpọ ibak ibak ye mmọ. (Amos 2:6; 5:11, 12; Micah 2:1, 2; 3:9-12; Habakkuk 1:4) Abasi ama ọdọn̄ mme isụn̄utom esie ẹkesian mme owo ke imọ imaha idiọk ido ye ufịk, n̄ko ke imọ iyọnọ mbon oro ẹkade iso ẹnam idiọkido ufen. (Habakkuk 2:3, 6-16) Abasi ama ebem iso etịn̄ ete ke imọ ‘iyenen̄ede mme n̄kpọ inọ n̄kpọsọn̄ idụt’ n̄ko ke mme asan̄autom imọ “ẹyetie ke idak vine mmọ ye ke idak eto fig mmọ, ndien ididụhe owo eke edinamde mmọ ẹdịghe.” (Micah 4:3, 4) Kere nte emi ekenemde mmọ! Abasi ama ebem iso etịn̄ ediwak n̄kpọ eken oro ẹditịbede, onyụn̄ anam mmọ ẹsu. Ndi ukereke ke un̄wọn̄ọ emi oyosu n̄ko ke eyo nnyịn?

17, 18. (a) Ntak emi Abasi ọnọde owo idotenyịn? (b) Didie ke nnyịn ikpese ntụnọ Jehovah?

¹⁷ Jehovah isinamke mme un̄wọn̄ọ esie ẹsu man owụt ke imekeme nditịn̄ se iditịbede ke ini iso, nte n̄kpọ eke enye oyomde ndinam esịt enem mme owo. Ata ima esinam Abasi anam mme un̄wọn̄ọ esie ẹsu koro “Abasi edi ima.” (1 John 4:8) Ti se ikọwọrọde Hosea emi okodude uwem ke iduọk isua 700 M.E.N. Kpa nte Gomer an̄wan Hosea mîkanamke akpanikọ inọ enye, ntre n̄ko ke nditọ Israel mîkanamke akpanikọ inọ Jehovah. Mmọ ndikokpono ndem eketie nte edisịn efịbe; mmọ ẹma ẹsibuak utuakibuot Baal ye edisana utuakibuot Jehovah. Mmọ n̄ko ẹma ‘ẹnam use’ ke ndamban̄a usụn̄ ye Assyria ye Egypt. Didie ke Jehovah ekese edinam mmọ? Hosea ekenyene ndifiak n̄koyom n̄wan esie emi mîkanamke akpanikọ nda nnyene. Ima ama anam Jehovah afiak okoyom ikọt esie. Enye ọkọdọhọ ete: “N̄kada urụk owo ye urụk ima ndụri mmọ, . . . nda udia sụn̄sụn̄ nnọ mmọ kiet kiet.” (Hosea 2:5; 11:4) Edieke mmọ ẹkpekenen̄erede ẹkabade esịt, Abasi ekpekefen ọnọ mmọ, onyụn̄ anam mmọ ẹfiak ẹnyene eti itie ufan oro mmọ ẹkesinyenede ye enye. (Hosea 1:3, 4; 2:16, 23; 6:1-3; 14:4) Ke ini okopde aban̄a ima Jehovah, nte emi isitụkke fi? Bụp idemfo ete: ‘Edieke Jehovah okowụtde utọ ima oro ke eset, ndi oro ikpanamke nnịm ke enye ayama mi, ekere aban̄a mi, ọsọn̄ọ ada ye ami, idikpụhọkede, edi ayaka iso ama mi ke nsinsi?’—Hosea 11:8.

¹⁸ N̄wed prọfet 12 oro ẹkeme n̄ko ndin̄wam fi ọfiọk ke ima Abasi ekeme ndisịne edinen̄ede. Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ ikọt esie oro mîkanamke akpanikọ ete ke imọ ‘idisoboke mmọ ofụri ofụri.’ (Amos 9:8) Ke ini okoyomde ẹnọ ufen, Abasi ikemen̄eke ndinọ ufen, edi anaedi mmọ ndikọfiọk ke ufen oro edidi ke ibio ini ama anam mmọ ẹkeme ndiyọ. Malachi 1:6 emen Jehovah odomo ye edima ete. Afo ọmọfiọk ke ete ekeme nditụnọ nditọ esie oro enye amade man enen̄ede mmọ. (Nahum 1:3; Mme Hebrew 12:6) Edi ima oro Ete nnyịn eke heaven amade nnyịn anam enye isọpke iyatesịt, ndien Malachi 3:10, 16 ọsọn̄ọ nte ke enye ayatat ubọk ọnọ mme asan̄autom esie utịp.

19. Nso mbụme ke ikpobụp idem nnyịn?

¹⁹ Malachi ọkọtọn̄ọ n̄wed esie ye inem inem ikọ emi: “Jehovah ọdọhọ ete, ‘Mmama mbufo.’” (Malachi 1:2) Nte ekerede aban̄a inem inem ikọ oro Abasi eketịn̄de ye Israel mi, bụp idemfo ete: ‘Ndi mmanam n̄kpọ ekededi oro ekemede ndinam Abasi okûma mi? Nso ke nnen̄ede nyom ndifiọk mban̄a ima Abasi?’ Edieke afo enen̄ede okụt ima oro Abasi amade fi, afo eyetetịm enịm ke enye ayama fi ke nsinsi.

EDIFEN NNỌ ANAM ẸNYENE EDINYAN̄A

20. Didie ke Abasi ndifen nnọ mme owo anam mmọ ẹnyene edinyan̄a?

²⁰ Nte okotde mme n̄wed prọfet oro, afo oyokụt ke Jehovah ama esibem iso etịn̄ ndusụk ini aban̄a afanikọn̄ oro edisịmde owo. Ntak-a? Ediwak ini, enye ekesinam emi man anam ikọt esie ẹkabade esịt. Oro akanam enye ayak isenowo ẹsobo Samaria ke isua 740 M.E.N. ye Jerusalem ke isua 607 M.E.N. Se Abasi eketịn̄de ama osu, edi nte ini akakade, enye ama anam mbon oro ẹkekabarede esịt ẹfiak ẹnyọn̄ obio emana mmọ. Ke akpanikọ, mme n̄wed emi ẹwụt ke mfọnido Abasi esinam enye efen ọnọ mbon oro ẹwọn̄ọrede ẹkpọn̄ idiọk ẹfiak ẹtiene enye. (Habakkuk 3:13; Zephaniah 2:2, 3) Emi ama anam Micah atan̄a ete: “Anie Abasi ebiet fi, kpa enye emi efende ndudue onyụn̄ adahadedo ke idiọkn̄kpọ nsụhọ udeme esie? Enye idikaha iso iyat esịt ke nsinsi, koro enye adatde esịt ke ima-mfọnido.” (Micah 7:18; Joel 2:13; Zechariah 1:4) Mme ntịn̄nnịm ikọ ndisu ẹwụt ke emi edi akpanikọ.

21. (a) Nso ke prọfet 12 oro ẹketịn̄ ẹban̄a Messiah? (b) Ewe ntịn̄nnịm ikọ oro aban̄ade Messiah ke afo enen̄ede ama?

²¹ Man ẹfen idiọkn̄kpọ owo ke nsinsi, Jehovah ama ebemiso etịn̄ ete ke Messiah emi edinọde uwem esie nte “n̄kemn̄kem ufak” ke ibuot mme anamidiọk ubonowo eyedi. (1 Timothy 2:6) Amos ama etịn̄ aban̄a mme edidiọn̄ oro Messiah, kpa eyen David, edidade edi. (Amos 9:11, 12; Utom 15:15-19) Micah ama akam asiak nnennen itie oro Jesus edimanade, kpa enye emi edinọde kpukpru mbon oro ẹnyenede mbuọtidem ke ufak Esie, uwem. (Micah 5:2) Ndien Zechariah ama etịn̄ ke “Nsehe,” oro edi Jesus, “oyosụhọde etie onyụn̄ akara ke ebekpo esie.” (Zechariah 3:8; 6:12, 13; Luke 1:32, 33) Ndidụn̄ọde mme utọ ntịn̄nnịm ikọ emi iditreke ndinam mbuọtidem fo etetịm ọsọn̄.—Se ekebe oro “Mme Akpan Ntịn̄nnịm Ikọ Emi Ẹban̄ade Messiah.”

22. Didie ke se prọfet 12 oro ẹtịn̄de anam afo etetịm enyene mbuọtidem ke Jehovah?

²² Nte afo okotde etop oro prọfet 12 oro ẹketan̄ade, afo eyetetịm enyene mbuọtidem nte ke Abasi ayakan ke akpatre. Jehovah edi Andin̄wana nnọ nnyịn, ndien enye eyekpe ata unenikpe. Ikọ Abasi odu ke nsinsi. Enye eti ediomi oro enye akanamde ye ikọt esie, ekere aban̄a mme asan̄autom esie, onyụn̄ anyan̄a mmọ osio ke ubọk kpukpru mbon ufịk. (Micah 7:8-10; Zephaniah 2:6, 7) Jehovah ikpụhọkede! (Malachi 3:6) Nso n̄kpọ inemesịt ke edi ntem ndifiọk nte ke idụhe mfịna m̀mê n̄kpọ ekededi oro ekemede ndibiọn̄ọ uduak Abasi ndisu! Ke emi enye ọdọhọde ke usen ubiereikpe esie eyedi, usen oro eyedi. Mmọdo, ka iso du ke ukpeme bet usen Jehovah! “Jehovah ayakabade edi edidem ke ofụri isọn̄. Ke usen oro Jehovah edidi kiet, enyịn̄ esie onyụn̄ edi kiet.” (Zechariah 14:9) Se enye eketịn̄de enịm edi oro; enye iditreke ndinam osu.

[Ikọ Idakisọn̄]

NDI EMENEN̄EDE ENYENE MBUỌTIDEM

[Se ẹwetde ẹban̄a ndise ke page 47]

• ke emi edide edifiọk ke Jehovah edi Ata Ọkpọsọn̄?—Joel 1:15.

• ke emi edide edifiọk ke Abasi inamke asari?—Zechariah 8:23.

• ke emi edide edifiọk se enyịn̄ Abasi enen̄erede ọwọrọ?—Micah 5:4.

DIDIE KE AFO EKEME NDITETỊM NSỌN̄Ọ ITIE UFAN FO YE ABASI

• ke nditie n̄kere ukeme oro enye enyenede ndinam mme un̄wọn̄ọ esie ẹsu?—Joel 2:11.

• ke ndikere mban̄a ima esie?—Hosea 11:4; 14:4; Zephaniah 3:17.

• ke ndikere mban̄a nte enye esituade owo mbọm onyụn̄ efende ọnọ owo?—Hosea 2:23; Micah 7:18.

[Ekebe ke page 45]

JEHOVAH ATA ỌKPỌSỌN̄

Udorienyịn̄ Abasi ke usem Hebrew edi Shad·daiʹ, m̀mê “Ata Ọkpọsọn̄.” Enyịn̄ emi odu itie kiet kpọt ke n̄wed prọfet 12 oro, ke Joel 1:15. Ẹdọhọ ke ikọ emi ọwọrọ “kop odudu” m̀mê “nam n̄kpọ ye odudu.” Mbiet enyịn̄ oro, ‘Jehovah mme udịm,’ odu utịm ike 107 ke n̄wed 12 oro. Ọkpọsọn̄ ọwọrọ ndinyene odudu m̀mê ukeme ndinam se owo akaduakde. Enye n̄ko ọwọrọ ndikan mme n̄kpọ ubiọn̄ọ. Jehovah ndidi Ata Ọkpọsọn̄ ọwọrọ ke enye enyene odudu oro n̄kpọ mîkemeke ndibiọn̄ọ enye ndinam se enye aduakde, nnyụn̄ nnam se enye ekebemde iso etịn̄ osu.

[Chart/​Ndise ke page 55]

MME AKPAN NTỊN̄NNỊM IKỌ EMI ẸBAN̄ADE MESSIAH

Ntịn̄nnịm Ikọ Ẹkụt ke Edisu

[Ndise ke page 48]

Nineveh eketie nte obio oro owo mîkpekemeke ndikan, edi ndi se Jehovah eketịn̄de aban̄a enye ama osu?