Ibuot 21

Nso ke N̄kpanam ke Ini Ẹdọhọde ke Se Nnamde Ifọnke?

“Eka mi ekesinam n̄kpọ nte bodisi—ekesiyoyom ebiet emi nnamde ndudue kpukpru ini. Mbemiso n̄kụrede utom oro ẹkedọn̄de mi ke ufọk, enye ama esisan̄a eyep mi oyom se mmenamke ọfọn.”—Craig.

“Ete ye eka mi ẹkesidaduari mi kpukpru ini. Mmọ ẹkesiwak ndidọhọ ke nnam n̄kpọ nsuahade nsuahade. Mmọ ẹma ẹsidọhọ ke idụhe se nnamde oro ọfọnde—ke ufọkn̄wed, ke ufọk, ke esop—iyakke nduọk odudu.”—James.

NDI esitie fi nte ke akananam ete ye eka fo imaha se anamde? Ndi emesikere ke mmọ iyakke fi ọwọn̄ọde idem—ke ẹkpekpeme fi kpukpru ini, ke ẹdụn̄ọde fi ẹkaha, edi akanam ikwe baba eti n̄kpọ kiet oro anamde?

Ewe ke otu emi ke esiwak ndikop?

□ Ubet fo esitie nsuahade nsuahade kpukpru ini.

□ Afo emesise TV akaha.

□ Emesima ndidụk idap ke idiọk ini n̄kaha.

□ Akanam udemekede idap ke eti ini.

Ke udịm oro ẹdụride mi, wet n̄kpọ emi ete ye eka fo ẹsiwakde nditịn̄ ye afo emi mûmaha.

․․․․․

Edi akpanikọ ke esịt ekeme ndiyat fi ke ini ẹdọhọde ke ana anam ndusụk n̄kpọ ye ke ini ẹdọhọde ke se anamde ifọnke. Edi kere nte ekpetiede edieke ete ye eka fo mîkpọnọhọ fi item m̀mê ntụnọ, ndi ukpukereke ke mmọ imaha fi? (Mme Hebrew 12:8) Ke nditim ntịn̄, ete ye eka fo nditụnọ fi owụt ke mmọ ẹma fi. Bible ọdọhọ ke ete esitụnọ “eyen eke enemde enye esịt.”—Mme N̄ke 3:12.

Afo akpakam enenem esịt ke emi ete ye eka fo ẹkerede ẹban̄a fi ẹnyụn̄ ẹnen̄erede fi! Fiọk ete ke afo edi uyen unyụn̄ unyeneke ifiọk kan̄a nte mmọ. Ke ini ke ini, oyoyom ẹnen̄ede fi. Edieke owo mînọhọ fi ndausụn̄, “mme udọn̄ ini uyen” ẹkeme ndikan fi ubọk mmemmem mmemmem.—2 Timothy 2:22.

Edi Esibiak Owo!

Edi akpanikọ ke “ntụnọ ndomokiet itiehe inem inem idahaemi, edi ababiak.” (Mme Hebrew 12:11) Ntụnọ ekeme ndinen̄ede mbiak fi akpan akpan ke ini emi edide uyen mi. Kûyak emi akpa fi idem koro nte ọkọride, edu fo ke okpụhọde. Nte okponde akabade akwa owo, afo ke ọfiọk mme edu emi ẹfọnde ye mme edu emi mîfọnke. Ntre esịt ekeme ndiyat fi ke ini ẹdọhọde ke se anamde ifọnke—idem ke ini owo oro eketiede-tie ekere se editịn̄de ye afo onyụn̄ etịn̄de enye ke inem inem usụn̄.

An̄wan̄a ntak emi esịt ekemede ndiyat fi sia se mbon en̄wen ẹtịn̄de ẹban̄a fi ekeme ndinam abat ke imedi n̄kpọ mîdịghe ese idemfo ke usụhọde. Ndien se ete ye eka fo ẹtịn̄de ẹban̄a fi ke afo edinen̄ede ada ọfiọk m̀mê emedi n̄kpọ m̀mê udịghe. Mmọdo ke ini ete ye eka fo ẹnen̄erede fi m̀mê ẹdọhọde ke nte anamde n̄kpọ ifọnke, esịt ekeme ndiyat fi.

Edieke ete ye eka fo ẹwụtde fi ndudue ifan̄ oro akanamde, ndi ọkpọfọn ekere ke akananam n̄kpọ ndomokiet oro anamde ifọnke mmọ m̀mê nte ke inyeneke se ekemede ndinam ọwọrọ usụn̄? Ikpọfọnke. Idụhe owo oro mîsinamke ndudue. (Ecclesiastes 7:20) Ndien nte okponde ọwọrọ owo, ayaka iso ndikpep n̄kpọ nto mme ndudue oro anamde. (Job 6:24) Edi nso ke akpanam edieke etiede nte ke ete ye eka fo ẹsiwak nditịn̄ ikọ ye afo ke ini anamde ndudue, edi itoroke fi ke ini anamde ọfọn? Oro ekeme ndibiak fi. Edi oro iwọrọke ke inyeneke se ekemede ndinam ọwọrọ usụn̄.

Se Isinamde Ẹkụt Ndudue Ẹnọ Owo

Ndusụk ini, n̄kpọ en̄wen oro afịnade ete ye eka fo ekeme ndinam mmọ ẹsua ẹnọ fi, idịghe koro afo anamde se mîfọnke. Okûdi usen oro ikememke inọ eka fo? Ndi idemesie isọn̄ke? Do, enye ekeme ndisọsọp n̄kụt ndudue nnọ fi n̄kan nte esikụtde edieke mûtịmke n̄kpọ ubon ke ubet fo mûnyụn̄ unamke enye asana. Okûdi esịt inemke ete fo ke ntak emi ubon mbufo mînyeneke okụk? Do, enye ekeme nditịn̄ ikọ ikereke-kere kpa “nte emi akan̄kan̄ ekịmde.” (Mme N̄ke 12:18) Imọfiọk ke mmọ ndidọhọ ke se anamde ifọnke ekeme ndiyat fi. Edi utu ke ndikere ke ete ye eka fo ẹduọhọ fi ke ini mûduehe—emi ekemede ndinam esịt etetịm ayat fi—domo ndifre mban̄a ndudue mmọ. Ti ete ke “kpukpru nnyịn idedue ediwak ini. Edieke owo ekededi mîduehe ke ikọ, enye edi mfọnmma owo.”—James 3:2.

Sia ete ye eka fo mîfọnke ima, esịt ekeme nditịmede mmọ nte ke mmimọ inamke ofụri se akpanade inam. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹkeme ndikere ke mmimọ idi ntak emi afo mûnamke se akpanade anam. Ke uwụtn̄kpọ, eka ekeme nditịn̄ ikọ nyat esịt ye eyen esie ke ini eyen oro mînamke ọfọn ke ufọkn̄wed. Edi ekeme ndidi se eka esie ekerede edi, ‘Etie nte nnamke se akpanade nnam man n̄n̄wam eyen mi anam ọfọn ke ufọkn̄wed.’

Mụm Idem Kama ke Ini Ẹnen̄erede Fi

Inamke n̄kpọ m̀mê nso inam ẹnen̄ede fi, akpan n̄kpọ akam edi, Nso ke akpanam aban̄a edinen̄ede oro? Akpa kan̄a, kpeme mbak udubụmede ubọrọ ete m̀mê eka fo ikọ ke iyatesịt. Mme N̄ke 17:27 ọdọhọ ete: “Owo ekededi eke afarade ke ikọ esie enyene ifiọk, owo mbufiọk onyụn̄ enyene ifụre ifure edu.” Nso ke akpanam man aka iso “enyene ifụre ifụre edu” ke ini ẹnen̄erede fi? Domo ndinam se itienede emi:

Kpan̄ utọn̄. Utu ke ndisọsọp ntịn̄ ikọ nnyan̄a idem, domo ndimụm idem n̄kama, nyụn̄ kpan̄ utọn̄ kop se ete ye eka fo ẹtịn̄de. James emi ekedide mbet Jesus ọkọdọhọ mme Christian ete “ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ, ẹkûsọp ndiyat esịt.” (James 1:19) Edieke ayatde esịt esịbe ete ye eka fo ikọ esịn ke idịbi, mmọ ẹdikere ke ukpan̄ke utọn̄ unọ mmimọ. Emi ayanam esịt etetịm ayat mmọ, ndien mmọ iditreke-tre ndinen̄ede ntịn̄ ikọ ye afo.

Kere ban̄a se mmọ ẹtịn̄de. Ndusụk ini, emekeme ndikere ke usụn̄ oro ete ye eka fo ẹkenọde fi item ikọfọnke. Utu ke nditie n̄kere usụn̄ oro mmọ ẹketịn̄de ikọ ye afo, kere ban̄a se mmọ ẹketịn̄de. Bụp idemfo ete: ‘Ewe ke otu se mmọ ẹketịn̄de emi edi akpanikọ? Ndi akanam mmokop ete ye eka mi ẹtịn̄de utọ n̄kpọ emi? Nso iditak mi edieke nnamde se mmọ ẹdọhọde nnam?’ Ti ke ima anam ete ye eka fo ẹtụnọ fi inamke n̄kpọ m̀mê etie fi didie ke idem. Edieke mmọ mîkpamaha fi, mmọ ikpotụnọke fi.—Mme N̄ke 13:24.

Fiak tịn̄ se mmọ ẹketịn̄de. Edieke afiakde etịn̄ item oro ete ye eka fo ẹnọde fi ke ikọ idemfo onyụn̄ asiande mmọ nte an̄wan̄ade fi ukpono ukpono, oro ayanam mmọ ẹfiọk ke ama okop se mmimọ iketịn̄de. Ke uwụtn̄kpọ, ete m̀mê eka fo ekeme ndidọhọ: “Ubet fo esitie nsuahade nsuahade kpukpru ini. Edieke mûnamke enye asana, udukaha ebiet!” Edi yak idọhọ ke ekere ke ubet fo isuahakede. Ndisian mmọ ke ubet fo isuahakede edikam ananam esịt ayat mmọ. Domo ndise n̄kpọ nte mmọ ẹsede. Ọkpọfọn etịn̄ n̄kpọ ntem: “Akpanikọ-o! Ubet mi emi asuahade-o! Ndi nnam asana idahaemi, m̀mê nnam ke ima ikadia udia ima?” Edi kûtịn̄ ke ido nsahi. Ama enyịme ye se ete ye eka fo ẹtịn̄de, esịt mmọ oyosụhọde. Ndien ọyọfọn anam se ete ye eka fo ẹdọhọde anam.—Ephesus 6:1.

Bet. Nam kan̄a se ete ye eka fo ẹdọhọde anam mbemiso odomode nditịn̄ ikọ nnyan̄a idem. Bible ọdọhọ ete: “Owo eke afarade n̄kpọkinua esie anam n̄kpọ ye ọniọn̄.” (Mme N̄ke 10:19) Ke ini ete ye eka fo ẹfiọkde ke emesikpan̄ utọn̄ ọnọ mmimọ, mmọ ẹyenen̄ede ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ fi.

Ke udịm oro ẹdụride mi, wet n̄kpọ kiet emi okụtde ke enen̄ede oyom anam ke otu n̄kpọ inan̄ oro ẹtịn̄de ke enyọn̄ emi. ․․․․․

Ntak Emi Ukeme Oro Esịnde Mîtakke-Tak

Ndi akpama ndibọ ufen nyom gold? Ọfọn, Bible ọdọhọ ke ọniọn̄ ọsọn̄ urua akan n̄kpọuto ekededi. (Mme N̄ke 3:13, 14) Nso ke akpanam man enyene ọniọn̄? Mme N̄ke 19:20 ọdọhọ ete: “Kop item nyụn̄ bọ ntụnọ, man afo ekpenyene ọniọn̄ ke ini iso fo.” Edi akpanikọ ke item ye ntụnọ isinemke-nem. Edi edieke oyomde usụn̄ okụt onyụn̄ adade ekpri ọniọn̄ ke item m̀mê ntụnọ ekededi oro ẹnọde fi anam n̄kpọ, eyenyene edidiọn̄ oro ọsọn̄de urua akan gold.

Se idude edi ke idụhe nte owo mîdidọhọke ke ndusụk n̄kpọ oro anamde ifọnke. Ete ye eka fo ye mme andikpep ẹsinen̄ede fi. Ke ini iso, eteutom fo ye mbon eken ẹyedọhọ ke se anamde ifọnke. Kpep nte akpanamde n̄kpọ ke eti usụn̄ ke ini ẹnen̄erede fi ke ufọk mbufo, ndien emi ayanam fi edi eti eyen ufọkn̄wed, owoutom emi ẹtịmde ẹma, oyonyụn̄ anam fi etre ndise idemfo ke usụhọde. Ke akpanikọ, ukeme oro esịnde man anam n̄kpọ ke eti usụn̄ ke ini ẹnen̄erede fi iditakke-tak!

AKPAN ITIE N̄WED ABASI

“Owo ọniọn̄ ayakpan̄ utọn̄ onyụn̄ aka iso ọbọ item.”​—Mme N̄ke 1:5.

ITEM

Man ekeme ndibọ edinen̄ede oro ete ye eka fo ẹnọde fi

● Nem esịt ke ini mmọ ẹtorode fi idem ke ini ẹdọhọde ke enyene n̄kpọ oro mûnamke ọfọn.

● Dọhọ mmọ ẹtịn̄ se mmọ ẹyomde an̄wan̄a fi edieke etiede nte in̄wan̄ake.

NDI AMA ỌFIỌK . . . ?

Ndusụk ete ye eka isikemeke ndinam n̄kpọ ke ima ima usụn̄ ye nditọ mmọ sia ete ye eka mmọ mîkanamke n̄kpọ ke ima ima usụn̄ ye mmọ mîkonyụn̄ ikereke iban̄a mmọ.

SE NDINAMDE

Ke ini ete ye eka mi ẹdọhọde ke se nnamde ifọnke, se ndinamde edi ․․․․․

Edieke n̄kerede ke ete ye eka mi ẹkụt ndudue ẹnọ mi ẹkaha, se ndinamde edi ․․․․․

Se ndibụpde ete ye eka mi mban̄a n̄kpọ emi edi ․․․․․

AFO EKERE DIDIE?

● Ntak emi ekemede ndisọn̄ fi ndinyịme ke ini ẹnen̄erede fi?

● Nso ikeme ndinam ete ye eka fo ẹdọhọ ke nte anamde n̄kpọ ifọnke?

● Didie ke ekeme ndinen̄ede mbọ ufọn nto item oro ẹnọde fi?

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 177]

“Ke ediwak isua, mma nsida mbọrọ eka mi ikọ ke ini enye ofioride mi. Edi idahaemi, ke ndomo ndinam se Ikọ Abasi ọdọhọde. Ikọ Abasi an̄wam nnyịn. Mama ọtọn̄ọ ndikpụhọde. Ndinam se Bible ọdọhọde anam uwem esie ọtọn̄ọ ndinen̄ede n̄n̄wan̄a mi. Idahaemi ididi ufan.”​—Marleen

[Ndise ke page 180]

Edieke oyomde usụn̄ okụt onyụn̄ adade ekpri ọniọn̄ ke item m̀mê ntụnọ ekededi oro ẹnọde fi anam n̄kpọ, eyenyene edidiọn̄ oro ọsọn̄de urua akan gold