Ntak Ebịnede Edinen Ido-o?
KE AFAI AFAI ererimbot oro mbemiso Ukwọ, eren kiet ama ọwọrọ ada isio isio. Eren oro ekedi Noah. Enye ye ubon esie ẹma ẹsan̄a ye Abasi ke adan̄aemi ubonowo eken ẹkefụmide Enye. Nte utịp, ‘Noah ekedi edinen owo’ ke idiọk eyo oro, ndien enye ama akabade edi “ọkwọrọ edinen ido” ọnọ otụtutọn̄ mbon ererimbot.—Genesis 6:9; 2 Peter 2:5.
Ndusụk ini ke n̄kpọ nte isua 56 eke Eyo Nnyịn, apostle Paul ama odu ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Caesarea. Ke ini ẹkedade enye ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹka iso Felix Andikara, Paul ama ada ifet oro ndikwọrọ ikọ nnọ akwaowo ukara Rome emi. Nso ikedi akpan n̄kpọ ke ikọ esie? ‘Enye ama etịn̄ aban̄a edinen ido, ye mfaraidem, ye ikpe eke edidide.’ (Utom 24:25) Ih, Paul n̄ko ekedi ọkwọrọ edinen ido.
Udọn̄ oro mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi iba ẹmi ẹkewụtde ẹban̄a edinen ido ama otịm odot. Jehovah edi ‘edinen Abasi ye Andinyan̄a.’ (Isaiah 45:21) Ntre, n̄ke eke odudu spirit asian nnyịn ete: “Jehovah abat usụn̄ idiọkowo ke mbubiam: edi enye ama owo eke etienede edinen ido.” (Mme N̄ke 15:9) Kpukpru asan̄autom Abasi ana ẹbịne edinen ido.
Ke mfụhọ, ediwak owo mfịn ẹnyene mbumịn mbumịn edu ẹban̄a ido emi. Mmọ ẹdọhọ ẹte: ‘Ami nnamke mbọhọidụn̄ mi idiọk, ntre mmonịm nte Abasi enem esịt ye ami.’ Mîdịghe mmọ ẹkeme ndisọn̄ọ nyịre ẹte: ‘Ediwak usụn̄ ẹdade ẹsịm edinen ido ẹdu. Kpukpru n̄kpọ ẹyefọn ẹma adan̄a nte nnamde akpanikọ mban̄a ido ukpono mi.’ Nte afo ekere ete Abasi onyịme utọ efen efen edu oro?
Mmọ eken ẹkeme ndidemede isio isio eneni. Mmọ ẹkeme ndifiọk utịn̄ikọ Paul oro: “Ẹbat nnyịn ke edinen ke ntak mbuọtidem.” (Rome 5:1, NW) Ke ẹkerede ẹban̄a emi, mmọ ẹkeme ndiyịk ẹte: ‘Didie ke mme Christian, ẹmi ẹma ẹkebabat ke edinen, ẹkpenyene ndikaiso mbịne edinen ido?’ Didie ke afo ọkpọbọrọ utọ mbụme oro?
Abasi Edinen Ido
Nte ekemde ye n̄wed ukabade ikọ, edinen ido edi eti ido uwem, unenikpe, n̄kemuyo ye ibet Abasi m̀mê ibet ido uwem. Sia Jehovah edide Abasi edinen ido, owo ekededi emi oyomde ndinem enye esịt ana ekere aban̄a akpan edu emi. Andiwet psalm ọkọdọhọ ete: “Jehovah edi edinen; enye ama ndinen edinam. Ndinen owo ẹdikụt iso esie.” (Psalm 11:7, NW; Deuteronomy 32:4) Apostle Peter ọkọdọhọ ete: “Enyịn Jehovah ke esese ndinen owo, utọn̄ Esie onyụn̄ ọbiọn̄ọ eseme mmọ.”—1 Peter 3:12.
Ntre, nnyịn ikemeke nditie mbubịn mbubịn ke n̄kpọ emi nte ediwak mme Jew ẹketiede. Ediwak mmọ nte eyịghe mîdụhe ẹkedi nti owo ẹmi mîkanamke mbọhọidụn̄ mmọ idiọk. Mmọ n̄ko ẹma ẹsinam akpanikọ—idem ẹnyenede ifiopesịt—ẹban̄a ido ukpono mmọ. Edi ke akpa isua ikie, uwak ibat mmọ ikenenke ke enyịn Abasi. Paul ama ọdọhọ ete: “Ndi ntiense nnọ mmọ, nte mmọ ẹnyene ifiopesịt ẹban̄a Abasi, edi ifiopesịt mmọ isan̄ake ye ifiọk. Koro sia mmọ mîfiọkke edinen ido Abasi, ẹnyụn̄ ẹyomde ndinam edinen ido idemmọ ọsọn̄ọ ada, mmọ inyịmeke ndisụk idem nnọ edinen ido Abasi.”—Rome 10:2, 3.
Ke afan̄ ewe ke mme Jew ẹkenam ọdiọk? Paul ọdọhọ ke mmọ ikebịneke edinen ido nte ekemde ye nnennen ifiọk. Ntọt uwụtn̄kpọ mmọ asian nnyịn ete ke owo ndinyene eti edu kpọt nnyụn̄ mfep idem ke ndinam idiọk ikemke. Enye n̄ko owụt ete ke idịghe ediwak usụn̄ ada osịm edinen ido. Nte an̄wan̄ade, n̄kpọ ama akwan̄a ke usụn̄ oro ediwak Jew eke eyo mme apostle ẹkemekde. Nnyịn ikeme ndibịne edinen ido uforo uforo n̄kukụre edieke ikpan̄de utọn̄ inọ Abasi. N̄wed Mme N̄ke ọdọhọ ete: “Eyen mi, afo ama ọbọ ikọ mi, onyụn̄ onịm mbet mi ke idemfo; ndien afo eyetịm ọfiọk eti ido [“edinen ido,” NW], ye ikpe, ye se inende, ye kpukpru nti usụn̄.”—Mme N̄ke 2:1, 9.
Usụn̄ Edinen Ido
Ọtọn̄ọde ke Moses tutu osịm Jesus, ẹkebuan edinen ido ye edinịm ewụhọ Abasi nte ẹwetde ke Ibet Moses. Sia anana mfọnmma nditọ Israel mîkekemeke ndifep ndidue mme ewụhọ ẹmi, akana mmọ ẹsiwa mme uwa ye mme uwa idiọkido nte Ibet eketemede man ẹfụk ndudue mmọ. Moses ama asian nditọ Israel ete: “Ẹyebat enye ke edinen ido ẹnọ nnyịn, ke nnyịn ikpemede ndinam kpukpru mme ewụhọ ẹmi ke iso Jehovah Abasi nnyịn, kpa nte enye okowụkde nnyịn.”—Deuteronomy 6:25.
Ke ediwak isua ikie, idụhe owo ndomokiet oro okonịmde ibet oro ke mfọnmma usụn̄. Edi, ke ibet emi ediwak mbon esịt-akpanikọ ẹma ẹdomo ndibịne edinen ido, ndien Bible etịn̄ aban̄a ndusụk mmọemi nte ẹdide ndinen. Ke uwụtn̄kpọ, ẹtịn̄ ẹban̄a ete ye eka John Andinịm owo baptism nte ẹdide “edinen ke enyịn Abasi, ẹsan̄a ke kpukpru mbet ye mme ewụhọ Jehovah, ẹnana ndo.”—Luke 1:6.
Jesus, nte ededi, ama eberede obufa usụn̄ ndibịne edinen ido. Enye ama onịm Ibet Moses ke mfọnmma usụn̄—kpa n̄kukụre owo oro akanam anamde ntre. Jesus ama akpa ke eto ndutụhọ, ndien Jehovah ama onyịme ekọmurua uwa mfọnmma uwem esie nte ufak ubonowo. Toto ke ini oro kaiso, owo ikoyomke aba mme uwa eke idak Ibet ediomi. Mfọnmma uwa Jesus ama ofụk idiọkn̄kpọ ofụri mbon nti esịt.—Mme Hebrew 10:4, 12.
Ẹbat Mme Ata Christian ke Edinen
Ọtọn̄ọde ke n̄kpa ye ediset ke n̄kpa Jesus, ẹbuan edinen ido ye ediwụt mbuọtidem ke edinen Eyen Abasi emi. (John 3:16) Ke adan̄aemi mme Jew mbon ido edinam eke eyo Paul mîkesịmke edinen ido ke ntak mmọ ẹkesịnde nnennen ifiọk aban̄ade Jesus, nnyịn ikot iban̄a mme anam-akpanikọ Christian ite: “Ẹtebe mmọ ikpe [“ẹbat mmọ ke edinen,” NW] ke ikpîkpu ke mfọn Esie, oto ke edifak emi odude ke Christ Jesus.”—Rome 3:24.
Ke udọn̄ikọ emi, ẹtịn̄ emi nnennen ẹban̄a mme Christian oro ẹyetde aran ẹmi, ke ntak mbuọtidem mmọ ke uwa Jesus, ẹbatde ke edinen ye idotenyịn mmọ ndidi mme ada-udeme ye Christ ke Obio Ubọn̄ eke heaven. Mfịn, nte ededi, nte apostle John ekebemde iso okụt, akwa otu Christian ẹmi ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄ ẹmedụk ẹdi ke n̄kpọ emi. Mmọemi n̄ko ẹwụt mbuọtidem ke ufak oro. Mmọ ‘ẹyet ọfọn̄idem mmọ ẹnam afia ke iyịp Eyenerọn̄’ ẹnyụn̄ ẹbat mmọ ke edinen nte mme ufan Abasi ye idotenyịn mmọ ndibọhọ akwa ukụt.—Ediyarade 7:9, 14; men James 2:21-26 domo.
Kaiso Ndibịne Edinen Ido
Tịmfiọk, nte ededi, ete ke ndibịne edinen ido ikụreke ke nnyịn ndinyene mbuọtidem ke Jesus. Timothy ekedi Christian oro akayakde idem ọnọ, ẹkenyụn̄ ẹyetde aran ke ediwak isua ke ini Paul ekewetde mme ikọ ẹtienede mi ọnọ ẹsọk enye ete: “Bịne edinen ido, ye uten̄e Abasi, ye mbuọtidem, ye ima, ye ime, ye nsụhọde esịt. N̄wana eti en̄wan mbuọtidem.” (1 Timothy 6:11, 12; 2 Timothy 2:22) Ntak emi Timothy ekenyenede “[ndi]bịne edinen ido” edieke edide Abasi ama ababat enye ke edinen?
Koro ẹda ikọ oro “edinen” n̄ko ke Bible ke ntatara usụn̄ ndida nnọ owo oro odude edisana, eti uwem onyụn̄ anamde se enye ekekeme ndinịm mme ewụhọ Abasi. Emi edi usụn̄ oro ete ye eka John Andinịm owo baptism ẹkedide edinen. (Luke 1:6) Joseph, ete andikpeme Jesus ye Joseph eke Arimathea ẹkedi edinen n̄ko ke usụn̄ emi. (Matthew 1:19; Luke 23:50) Akpanikọ oro nte ke ẹma ẹbat mme Christian ke edinen ibiomokede mbiomo mmọ ndibịne edinen ido ifep ke afan̄ emi. Ke akpanikọ, Christian ekededi oro etrede ndidu edisana, eti uwem m̀mê okpude ndinam mme ewụhọ Abasi eyeduọk edinen idaha esie ke iso Jehovah.
Ndibịne Edinen Ido—N̄kpọ-ata
Ndibịne edinen ido edi n̄kpọ-ata. Ntak-a? Koro kpukpru nnyịn idi mme anana mfọnmma owo inyụn̄ inyene ọkpọsọn̄ ntụhọ unam ukwan̄ido. (Genesis 8:21; Rome 7:21-23) Akande oro, nnyịn idu uwem ke ererimbot oro esịnde udọn̄ ọnọ mme ukwan̄ ekikere ye edinam onyụn̄ odude ke idak Satan kpa Devil, “andidiọk.” (1 John 5:19; 2 Corinth 4:4) Eyịghe idụhe ndien nte ke ini ewetde n̄wed ọnọ ẹsọk Timothy, Paul akabuan edibịne edinen ido ye ‘edin̄wana eti en̄wan mbuọtidem’!—1 Timothy 6:11, 12.
Nte nnyịn imekeme ndikụt unen ke “eti en̄wan” emi? Ih, edi n̄kukụre edieke nnyịn ikọride ima ofụri-esịt ndima mme edumbet Jehovah inyụn̄ isuade se idiọkde. Bible ọdọhọ aban̄a Jesus ete: “Afo amama se inende, onyụn̄ asua se ikwan̄ade.” (Mme Hebrew 1:9) Akpana nnyịn inyene ukem edu oro: ata ọkpọsọn̄ udọn̄ ndikọri ima ke se inemde Jehovah esịt ndinyụn̄ n̄n̄wọn̄ọde n̄kpọn̄ n̄kpọ ekededi oro enye asuade.
Ke ukem ini oro, nnyịn ikpenyene nditi nte ke edibịne edinen ido idịghe umia mbuba. Edieke nnyịn. ibatde idem nnyịn nte ifọnde ikan mmọ en̄wen, mîdịghe edieke itan̄de idem ke edinen ido nnyịn, do nnyịn ibiet mme Jew ẹdide Pharisee. (Matthew 6:1-4) Mbon oro ẹbịnede edinen ido uforo uforo ẹnyene ata usụhọde ekikere ẹban̄a idemmọ, ‘ẹkerede ete ke mmọ en̄wen ẹfọn ẹkan mmimọ.’—Philippi 2:3.
Paul ama osio owụt nte ukpepn̄kpọ Bible edide akpan n̄kpọ ke ndibịne edinen ido ke ini enye ekewetde ete: “Kpukpru n̄wed, eke ẹdade odudu spirit Abasi ẹwet, ẹnyụn̄ ẹdi se ifọnde ndida n̄kpep owo n̄kpọ, nnyụn̄ nsua nnọ owo, nnyụn̄ nnam owo ẹsan̄a nte enende, nnyụn̄ nteme owo edinen ido.” (2 Timothy 3:16) Edieke nnyịn ikpepde Bible inyụn̄ idụkde mme mbonoesop Christian ẹmi ẹnemede n̄kpọ ke Bible, ẹyenọ nnyịn ukpep ke edinen ido. Bible ekeme ndibot nnyịn tutu eyedi se nnyịn imende ‘obufa owo isịne, emi ẹbotde ke edinen ido ye edisana ido akpanikọ.’—Ephesus 4:24.
Ke ini edinen ido akabarede edi akpan mbak idem nnyịn, nnyịn ke akpanikọ iyesua idiọkido. Owo ididomoke nnyịn ndiyom ndioi nsan̄a ererimbot emi. (1 Corinth 15:33) Nnyịn ididịghe se ẹnyịkde ẹsịn ke ndima mme n̄kpọ ererimbot emi m̀mê ndidu uwem ekekem ye edu uma inyene obụkidem ererimbot emi. (Mme N̄ke 16:8; 1 Timothy 6:9, 10; 1 John 2:15-17) Ke akpanikọ, nnyịn ididịghe se obukpo ido ye afai afai edu unọ idem inemesịt oro atarade ọyọhọ mfịn, odụride ada.—Ephesus 5:3, 4.
Mme Edidiọn̄ Edinen Ido
Ih, ndibịne edinen ido ke usụn̄ Jehovah edi n̄kpọ-ata, edi en̄wan oro edi se idotde. Ntak-a? Sia enye osụn̄ọde ke nnyịn ndidara ọkpọ ọkpọ itie ebuana ye Jehovah ke idemesie. Nso akwa ifet! Bible asian nnyịn ete: “[Jehovah] eyediọn̄ idụn̄ mmọ eke ẹnende.” “Jehovah ada nsannsan ye mme idiọkowo: edi okop akam nti owo.” (Mme N̄ke 3:33; 15:29) Adianade do, nnyịn imedinyene ọyọhọ ifiọk kaban̄a uduak Jehovah. “Usụn̄ nti owo ebiet un̄wana eke asiahade, akaiso ayama, tutu osịm ufọt uwemeyo.”—Mme N̄ke 4:18.
Bible ọn̄wọn̄ọ ukpeme ọnọ mme andiyom edinen ido ke ini idiọk editịm n̄kpọ emi osịmde utịt esie. “Mbufo kpukpru sụn̄sụn̄ mbio isọn̄ ẹmi ẹnamde ikpe esie, ẹyom Jehovah; mbufo ẹyom edinen ido, ẹyom sụn̄sụn̄ ido: m̀mê mbufo ẹyedịbe ke usen iyatesịt Jehovah.” (Zephaniah 2:3) Ke oro ebede, Bible ọnọ mbon oro ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄ ata utịbe utịbe idotenyịn: “Nti owo ẹyeda isọn̄ ẹnyene, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ ke esịt ke nsinsi.”—Psalm 37:29.
Nso akakan ntak ndibịne edinen ido! Nte Abasi ke idem esie ọdọhọde: “Owo eke etienede eti ido [“ebịnede edinen ido,” NW] ye ima eyekụt uwem, ye eti ido ye ubọn̄.”—Mme N̄ke 21:21.