Nte Ebeakpa, Mma N̄kụt Ata Ndọn̄esịt
Nte Lily Arthur obụkde
A kparawa asan̄autom kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ke akawaha ke ufọk ke ufọk ke ikpehe kiet ke Ootacamund, India. Nte ido obio edide, iban ikeberekede usụn̄ inọ utọ esenowo oro. Ke hour ifan̄ ebede, ke akpade mba onyụn̄ okopde mmemidem esisịt, enye ama ọwọn̄ọde ndinyọn̄ ufọk, edi enye ama atuak ada, etiede nte ẹnyenyịk ndiwaha enyịnusụn̄ efen. Kere ban̄a se ikotịbede, nte n̄wan oro ekeberede usụn̄ ọnọ enye obụkde.
YE NSEKEYEN mi an̄wan ọsọn̄de ọfiọn̄-iba ke ubọk mi ye eyeneren mi ọsọn̄de ọfiọn̄-22 ke n̄kan̄ mi, mma mberede usụn̄ usọp usọp nnyụn̄ n̄kụt esenowo adade do. Kpa ke okoneyo oro ekebemde iso mma n̄kop mfụhọ ata etieti. Ke nyomde ndọn̄esịt, mma mbọn̄ akam nte: “Ete eke heaven, mbọk ndọn̄ mi esịt ebe ke Ikọ fo.” Idahaemi, ke n̄kpaidem mi, esenowo oro ama anam an̄wan̄a ete: “Ami nda etop ndọn̄esịt ye idotenyịn otode Ikọ Abasi nsọk fi.” Ami mma n̄kere nte ke anaedi enye edi prọfet emi Abasi osiode ọdọn̄. Edi nso idaha akanam mi mbọn̄ akam nyom un̄wam?
Ndikpep Mme Akpanikọ Bible
Ami n̄kamana ke 1922 ke obio-in̄wan̄ Gudalur ke ediye Obot Nilgiri ke edem usụk India. Eka mi akakpa ke ini n̄kedide isua ita ke emana. Ekem, Ete mi, oro ekedide ọkwọrọ ederi Protestant, ama afiak ọdọ ndọ. Ke ndondo oro ikekemede nditịn̄ ikọ, Ete mi ama ekpep nditọeka mi iren ye iban ye ami ndibọn̄ akam. Ke ndide isua inan̄, ke adan̄aemi Ete mi ekesitiede ke okpokoro ukotn̄wed esie okot Bible kpukpru usen, ami n̄kesitie ke isọn̄ n̄kot Bible okịmmọ.
Ke n̄kọride n̄kpon, mma n̄kabade ndi andikpep. Ekem, ke mma n̄kosịm isua 21, ete mi ama odiomi ndọ mi. Ẹma ẹdiọn̄ ebe mi ye ami ke eyeneren, Sunder, ndien ekem eyenan̄wan, Rathna. Ke ini oro Rathna akamanade, nte ededi, ebe mi ama ọdọn̄ọ etieti, ndien ibịghike ke oro ebede enye ama akpa. Ke ndide isua 24, inikiet inikiet mma n̄kabade ndi ebeakpa ye mbiomo ndibọk n̄kpri nditọ iba.
Ke oro ebede mma n̄kpe Abasi ubọk nte ọdọn̄ mi esịt ke Ikọ esie, okonyụn̄ edi ke edem usen oro ke asan̄autom Mme Ntiense Jehovah oro akawaha. Ami mma n̄kot enye odụk edi nnyụn̄ mbọ n̄wed oro “Yak Abasi Edi Akpanikö.” Okoneyo oro ke adan̄aemi n̄kotde enye, mma n̄kaiso ndikụt enyịn̄ oro Jehovah, emi ekedide ata esen esen n̄kpọ ọnọ mi. Ke ukperedem asan̄autom oro ama afiak edi onyụn̄ owụt mi ke Bible nte ke emi edi enyịn̄ Abasi.
Ibịghike mma n̄kpep n̄ko nte ke mme utọ ukpepn̄kpọ nte Abasi-Ita-ke-Kiet ye hell ikan̄ isịneke ke Bible. Mma nnyene ndọn̄esịt ye idotenyịn ke ini n̄kekpepde nte ke idak Obio Ubọn̄ Abasi isọn̄ eyekabade edi paradise ndien mbonima oro ẹkpade ẹyefiak ẹdi ke ediset ke n̄kpa. Ke edide akpan n̄kpọ akan, ami mma ntọn̄ọ ndidiọn̄ọ nnyụn̄ mma ata Abasi, kpa Jehovah, oro okokopde akam mi onyụn̄ ọnọde mi un̄wam.
Ndibuana Obufa Ifiọk oro N̄kokụtde
Ami mma ntọn̄ọ ndikere nte n̄kasan̄ade ntaba edikot mme ufan̄ikọ Bible oro ẹsịnede enyịn̄ Abasi. Ndien ntak emi ami mmekekwe ke edikot Bible idemmi in̄wan̄în̄wan̄ idotenyịn nsinsi uwem ke paradise isọn̄? Ami n̄kekpep n̄wed ke ufọkn̄wed oro mme isụn̄utom Protestant ẹkesede enyịn, ntre mma n̄wụt akama-utom ufọkn̄wed oro mme ufan̄ikọ Bible oro. (Exodus 6:3; Psalm 37:29; 83:18; Isaiah 11:6-9; Ediyarade 21:3, 4) Mma ndọhọ nte ke etie nte nnyịn ima itọ iso isio ke mmọ. Edi ke n̄kpaidem mi enye ikokopke inemesịt.
Ekem mma n̄wet akamba etubom oro okodude ke obio en̄wen, n̄kotde mme ufan̄ikọ Bible ẹmi nsịn. Mma nsịn eben̄e nditịn̄ ikọ ye enye. Enye ama ọbọrọ ete ke ete imọ, ọkwọrọ ederi emi ẹtịmde ẹdiọn̄ọ, oro otode England, eyeneme n̄kpọ emi ye ami. Eyeneka akamba etubom oro ekedi ọwọrọetop bishop.
Mma ndụn̄ọde kpukpru akpan n̄kpọ ye mme itien̄wed Abasi nnyụn̄ mmen n̄wed “Yak Abasi Edi Akpanikö” mi ye nditọ mi n̄ka obio oro. Ye ifiopesịt mma nnam owo emi Jehovah edide an̄wan̄a, nte ke Abasi-Ita-ke-Kiet idụhe, ye mme n̄kpọ eken oro n̄kekpepde. Mmọ ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ke ini oro, edi iketịn̄ke ikọ ndomokiet. Ekem ọkwọrọ ederi oro otode England do ama ọdọhọ ete: “Nyebọn̄ akam nnọ fi.” Ekem enye ama ọbọn̄ akam ọnọ mi onyụn̄ osio mi unyọn̄.
Ikọ Ntiense Efak
Usen kiet asan̄autom Mme Ntiense Jehovah oro ama okot mi ndikama magazine Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! nnọ ikọ ntiense efak. Mma ndọhọ enye ke oro edi n̄kpọ oro mmedikemeke-keme ndinam tutu amama. Omokụt, ke India mme owo ẹbat n̄wan oro adade ke efak m̀mê oro asan̄ade ke ufọk ke ufọk nte ndiọk n̄kan an̄wan. Emi eyeda esuene ọsọk eti enyịn̄ an̄wan oro ye idem eke ubon esie. Sia n̄kenen̄erede mma nnyụn̄ n̄kpono ete mi, n̄koyomke ndida esuene nsọk enye.
Edi asan̄autom oro ama owụt mi ufan̄ikọ Bible oro ọdọhọde ete: “Eyen mi, nyene ibuot, nyụn̄ dat mi esịt, man n̄kụt se ndikemede ndibọrọ owo eke osụn̄ide mi.” (Mme N̄ke 27:11, King James Version) Enye ama ọdọhọ ete: “Afo anam esịt Jehovah adat ke ndiwụt an̄wan̄wa nte ke afo ada ọnọ enye ye Obio Ubọn̄ esie.” Ke nnyenede udọn̄ ndidat Jehovah esịt n̄kan n̄kpọ efen ekededi, mma mbọ ekpat magazine oro nnyụn̄ nsan̄a ye enye n̄ka utom unọ ikọ ntiense efak. Idem idahaemi n̄kemeke nditi nte n̄kanamde enye. Oro ekedi ke 1946, n̄kpọ nte ọfiọn̄ inan̄ ke ẹma ẹkesobo ye ami.
Ẹdọn̄ Esịt Ndikan Ndịk
Ke 1947, mma mbọ utom ukpepn̄wed ke nsannsan Madras, ke esụk n̄kan̄ Edem Usiahautịn India, mma nnyụn̄ n̄ka do ye nditọ mi. Ekpri otu Mme Ntiense Jehovah edide n̄kpọ nte owo itiaita ẹma ẹsisop idem kpukpru ini ke akwa obio. Nnyịn ikesinyene ndisan̄a itiat 16, man isidụk mme mbonoesop oro. Ke ini oro ke India, iban nte ido edide ikesikaha isan̄ ikpọn̄. Mmọ ẹkeberi edem ke irenowo ndida mmọ nsan̄a. N̄kọdiọn̄ọke nte ẹkemede ndidụk bọs, nte ẹkemede ndibọ tiket, nte ẹkemede ndiwọrọ ke bọs, ye ntre ntre eken. Mma n̄kere ke ana ami nnam n̄kpọ Jehovah, edi didie? Ntre mma mbọn̄ akam nte: “Jehovah Abasi, n̄kemeke ndidu uwem ye unana edinam n̄kpọ fo. Edi ata n̄kpọ oro mîmemke utom inọ mi nte eyenan̄wan India ndisan̄a ke ufọk ke ufọk.”
Mma ndori enyịn ke Jehovah eyenam mi n̄kpa man osio mi ke mfịna emi efep. Nte ededi, mma mbiere ndikot n̄kpọ nto Bible. N̄kọkụbọde ke n̄wed Jeremiah, ke ebiet ọdọhọde ete: “Kûdọhọ ete, ‘Ami ndi eyenọwọn̄:’ koro afo eyesan̄a kpukpru utom eke ndidọn̄de fi, eyenyụn̄ etịn̄ kpukpru se ndiwụkde fi. Kûfehe iso mmọ: koro ami ndude ye afo ndinyan̄a fi.”—Jeremiah 1:7, 8.
Eketie mi ke idem nte ke Jehovah ke akpanikọ eketịn̄ ikọ ọnọ mi. Ntre mma nnyene uko nnyụn̄ ndaha inikiet inikiet n̄kekịm ekpat ndida ndọn̄ magazine ke machine ukịm ọfọn̄ mi. Ke mma n̄kọbọn̄ akam ofụri esịt, mma nsan̄a ikpọn̄ ke ufọk ke ufọk, nnịm ofụri n̄wed mi, idem nnyụn̄ ntọn̄ọde ukpepn̄kpọ Bible usen oro. Mma mbiere ndinọ Jehovah akpa itie ke uwem mi, nnyụn̄ n̄kọn̄ ọyọhọ ibetedem ye mbuọtidem ke enye. An̄wan̄wa utom ukwọrọikọ ama akabade edi uwem mi, kpa ye ikọ esuene. Kpa ye ubiọn̄ọ oro, utom mi ama enyene akwa odudu ke idem ndusụk owo.
Emi ama ana in̄wan̄în̄wan̄ ke ini ami ye eyen mi an̄wan ikasan̄ade ke ufọk ke ufọk ke Madras ke ediwak isua ke ukperedem. Eti eren Hindu kiet, ebiereikpe ke Esop Enyọn̄ ke anamde ndudue ke isua emana mi, ama ọdọhọ ete: “Mma ndọdiọn̄ọ magazine emi tutu ko idem mbemiso afo akamanade! Isua edịp-ye-duop ẹmi ẹkebede n̄wan kiet ekesida kpukpru ini ke Mount Road ọnọ mmọ.” Enye ama oyom etịbe.
Ke ufọk efen Oku Hindu kiet, oro mînamke utom aba, ama okot nnyịn idụk esịtufọk onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ke ediwak isua ẹkebede, n̄wan kiet ama esida ke Mount Road ọnọ Enyọn̄-Ukpeme. Ami ndibọ se afo ọnọde mi ke ntak ukpono oro nyenede nnọ enye.” N̄kenyene ndituak inua imam koro mma mfiọk ke ami n̄kedi n̄wan oro mmọ mbiba ẹketịn̄de ẹban̄a do.
Ẹsọn̄ọ Idem Ẹnyụn̄ Ẹdiọn̄
Ẹkedi ke October 1947 ke n̄kayarade uyakidem mi nnọ Jehovah ke mmọn̄ baptism. Ke ini oro ami ikpọn̄ n̄kedi Ntiense edide n̄wan oro esemde usem Tamil ke ofụri obio oro. Edi idahaemi ediwak iban Tamil ke mme itie ikie ẹdi mme anam-akpanikọ, ifịk ifịk Mme Ntiense Jehovah.
Ke mma n̄kana baptism, ubiọn̄ọ ama oto kpukpru edem edi. Eyeneka mi eren ekewet ete: “Afo emebe ọkpọn̄ kpukpru nti ido uwem ye nnennen ido.” Mma n̄kụt ubiọn̄ọ n̄ko ke ufọkn̄wed oro n̄kanamde utom ye ke obio. Edi mma ntotịm nsan̄a n̄kpere Jehovah n̄kan ke akam ofụri esịt, kpukpru ini. Edieke ndemerede ke ufọt okoneyo, inikiet inikiet nyedomo utuanikan̄ nnyụn̄ ntọn̄ọ ndikpep n̄kpọ.
Nte ẹkesọn̄ọde mi idem, ami mma ndu ke eti idaha ndidọn̄ mmọ eken esịt nnyụn̄ n̄n̄wam mmọ. Akani-an̄wan Hindu kiet oro n̄kekpepde n̄kpọ ama ọsọn̄ọ omụm utuakibuot Jehovah akama. Ke ini enye akakpade, n̄wan efen ke ufọk oro ọkọdọhọ ete: “Se ikanamde nnyịn ikop inemesịt etieti ekedi edinam akpanikọ esie nnọ Abasi, emi enye ekemekde ndituak ibuot nnọ tutu osịm akpatre.”
N̄wan efen oro n̄kekpepde n̄kpọ akanam ituakke inua imam. Iso esie kpukpru ini ekesiwụt editịmede esịt ye mfụhọ. Edi ke mma n̄kekpep enye n̄kpọ mban̄a Jehovah, mma nsịn udọn̄ nnọ enye ndibọn̄ akam nnọ enye, sia enye ọfiọkde mme mfịna nnyịn onyụn̄ ekerede aban̄a nnyịn. Urua en̄wen iso esie ama ayama. Emi ekedi akpa ini n̄kokụtde enye atuakde inua imam. Enye ama anam an̄wan̄a ete: “Ami ke nsibọn̄ akam nnọ Jehovah, mmonyụn̄ nnyene emem ke ekikere ye esịt.” Enye ama ayak uwem esie ọnọ Jehovah onyụn̄ akaiso anam akpanikọ kpa ye ekese nsọn̄ọn̄kpọ.
Ndinam Mme Mbiomo Ẹda Ukem Ukem
Ye n̄kpri nditọ iba ndise enyịn, mma n̄kere ke udọn̄ mi ndinam n̄kpọ Jehovah ke uyọhọ-ini nte asiakusụn̄ ikemeke ndisu. Edi adan̄aoro obufa isoutom ama eberede ke ini ẹkeyomde owo ndikabade n̄wed Bible nsịn ke usem Tamil. Ye un̄wam Jehovah mma n̄keme ndise mban̄a utom oro ndien, ke ukem ini oro, nnam utom idịbi udia nte andikpep, nse nditọ oro enyịn, nnam utomufọk mi, ndụk kpukpru mbonoesop, nnyụn̄ mbuana ke an̄wautom. Ke akpatre, ke nditọ ẹma ẹkekọri ẹkponi, mma n̄kabade ndi akpan asiakusụn̄, kpa ifetutom oro n̄kopde inem ke esịt ke isua 33 ẹmi ẹkebede.
Idem toto ke ini Sunder ye Rathna ẹkedide n̄kpri owo, mma ndomo ndisịn mmọ ke esịt, ima kaban̄a Jehovah ye udọn̄ ndinịm mme n̄kpọ esie akpa ke uwem mmọ kpukpru ini. Mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke akpa owo emi mmimọ inyenede nditịn̄ ikọ nnọ ke ima idemede ke idap ekedi Jehovah ye nte ke enye ekedi akpatre owo emi mmimọ ikpetịn̄de ikọ inọ mbemiso idụkde idap. Mmọ ẹnyụn̄ ẹfiọk ẹte ke ikpanaha ise editịm idem nnọ mme mbonoesop Christian ye an̄wautom ke usụhọde ke ntak utomufọk ufọkn̄wed. Ke adan̄aemi n̄kesịnde udọn̄ nnọ mmọ ndisịn mfọnn̄kan ukeme mmọ ke utom ufọkn̄wed, akananam n̄keyịreke nte mmọ ẹnyene n̄kokon̄ idaha uben̄wed, n̄kopde ndịk ke mmọ ẹkpenam oro edi ata akpan n̄kpọ ke uwem mmọ.
Ke mmọ ẹma ẹkena baptism, mmọ ẹma ẹsida ini nduọkodudu ufọkn̄wed ẹsiak usụn̄. Mma nsịn udọn̄ nnọ Rathna ndinyene uko, okûkop ndịk ye bụt nte ami n̄kokopde. Ke ama okokụre akwa ufọkn̄wed ye ukpep unyamurua esie, enye ama ọtọn̄ọ usiakusụn̄, ndien ekem enye ama akabade edi akpan asiakusụn̄. Nte ini akade, enye ama ọdọ esenyịn oro asan̄ade-san̄a, Richard Gabriel, emi idahaemi anamde utom nte anam ndutịm ke Kọmiti N̄kọk Itieutom Watch Tower Society ke India. Mmọ ye eyenan̄wan mmọ, Abigail, ẹnam utom uyọhọ-ini ke n̄kọk itieutom India, ndien ekpri eyeneren mmọ, Andrew, edi asuanetop eti mbụk.
Ke edide isua 18 ke emana, Sunder, nte ededi, ama obụn̄ mi esịt ke ini enye eketrede ndibuana ye Mme Ntiense Jehovah. Mme isua oro ẹketienede ẹkedi eke ọkpọsọn̄ ubiak ọnọ mi. Ami ndien ndien mma nsikpe Jehovah ubọk nte efen sededi ndudue ẹmi n̄kanamde ke ndibọk enye onyụn̄ afiak ọnọ Sunder ikike esie man enye akpafiak edi. Edi, nte ini akade, mma nduọk idotenyịn ofụri ofụri. Ekem usen kiet ke isua 13 ẹma ẹkebe enye ama edi edidọhọ mi ete: “Mama, kûkere, nyenam ọfọn.”
Ibio ini ke oro ebede, Sunder ama esịn akpan ukeme ndikọri nsịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit. Enye ama anam n̄kọri okosịm idaha ẹkeyakde utom edise enyịn ke esop Mme Ntiense Jehovah kiet ẹsịn enye ke ubọk. Ekem enye ama ọkpọn̄ utom emi ẹkpede enye uwak okụk man akabade edi asiakusụn̄. Idahaemi enye ye n̄wan esie, Esther, ẹnam utom emi ọtọkiet ke Bangalore ke ikpehe n̄kan̄ edem usụk India.
Ndọn̄esịt Eyouwem
Mmesikọm Jehovah kpukpru ini enye ndikayak mi n̄kụt ndutụhọ ye nsọn̄ọn̄kpọ ke mme isua ẹmi ẹkebede. Ke utọ mme ifiọk n̄kpọntịbe oro mîkpedụhe ami n̄kpenyeneke ọsọn̄urua ifet nditabi mfọnido Jehovah, mbọm esie, ye ediwụt ukpeme ye ima esie ke utọ udomo ntre. (James 5:11) Edi n̄kpọ edemerede owo esịt ndikot ke Bible mban̄a ukpeme ye edikere oro Jehovah ekerede aban̄a “eyenakpa, ye ebeakpa.” (Deuteronomy 24:19-21) Edi idụhe n̄kpọ ndimen ndomo ye ndọn̄esịt ye idatesịt ẹmi ẹdude ke ndinen̄ede n̄kụt ukpeme ye edikere mban̄a esie.
Mma n̄kpep ndikon̄ ọyọhọ ibetedem ye mbuọtidem ke Jehovah, idịghe ndiberi edem ke asian mi, edi ndidiọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ mi. (Psalm 43:5; Mme N̄ke 3:5, 6) Nte akparawa ebeakpa, n̄kọbọn̄ akam nnọ Abasi nyom ndọn̄esịt otode Ikọ esie. Idahaemi, ke ndide isua 68 ke emana, mmekeme nditịn̄ ke akpanikọ nte ke ndinyene ifiọk Bible nnyun̄ nda item esie nsịn ke edinam, ami mma n̄kụt ndọn̄esịt oro mînyeneke udomo.
[Ndise ke page 26]
Lily Arthur ye mbonufọk esie