Enọ Edisana Spirit Jehovah

“Adan̄a didie akan oro ke Ete mbufo ke heaven ediyak edisana spirit ọnọ mmọ eke ẹben̄ede Enye?”—LUKE 11:13.

1, 2. (a) Nso un̄wọn̄ọ ke Jesus ọkọnọ aban̄a edisana spirit, ntak emi enen̄erede ọnọ ndọn̄esịt-e? (b) Edisana spirit edi nso?

KE UTỊT utịt isua 32 E.N. (C.E.) ke adan̄aemi Jesus ọkọkwọrọde eti mbụk ke Judea, enye ama eneme ye mme mbet esie aban̄a edu ntatubọk Jehovah. Enye ama akama ndusụk okopodudu uwụtn̄kpọ ndien ekem anam utịbe utịbe un̄wọn̄ọ, ọdọhọde ete: “Edieke mbufo ẹmi ẹdiọkde ẹfiọkde ndinọ nditọ mbufo nti enọ, adan̄a didie akan oro ke Ete mbufo ke heaven ediyak edisana spirit ọnọ mmọ eke ẹben̄ede Enye?”—Luke 11:13.

² Nso n̄kpọ ndọn̄esịt ke ikọ ẹmi ẹdi ntem! Nte nnyịn iyọde ndutịme ke mme akpatre usen ererimbot emi, isobode usua otode Satan ye mme demon esie, inyụn̄ in̄wanade ye ndiọi ntụhọ idem nnyịn, edi ata n̄kpọ inemesịt ndifiọk nte ke Abasi eyesọn̄ọ nnyịn idem ebe ke spirit esie. Ke akpanikọ, imemke utom ndiyọ ye edinam akpanikọ ye unana edinyene ibetedem oro. Nte afo emenyene odudu spirit oro, emi edide anamutom odudu Abasi? Nte afo ọmọdiọn̄ọ adan̄a nte enye ekemede ndin̄wam fi? Nte afo amada enye anam n̄kpọ ọyọhọ ọyọhọ?

Odudu Edisana Spirit

3, 4. Nam odudu edisana spirit an̄wan̄a.

³ Bemiso kere ban̄a odudu edisana spirit. Kere fiak edem kosịm isua 1954. Oro ekedi ini bọm hydrogen okobomode ke Isuo Bikini ke South Pacific. Nte uwụtn̄kpọ ke bọm oro ama okobomo, ọkpọsọn̄ nsụn̄ikan̄ ama ofụk ediye isuo oro onyụn̄ osobo ke bọm oro enyenede ukem odudu nte miliọn tọn TNT 15. M̀mọ̀n̄ ke ofụri odudu nsobo oro ẹketo? Emi ekedi utịp edikpụhọde ekpri mbahade uranium ye hydrogen ẹmi ẹnamde ọn̄wọn̄esịt bọm nsịn ke odudu. Nso, nte ededi, edieke ntaifiọk ẹkpenamde se idide isio ye se mmọ ẹkenamde ke Bikini? Yak idọhọ ke mmọ ẹmụm ofụri ikan̄ ikan̄ odudu oro ẹnyụn̄ ẹkabade enye ẹsịn ke esisịt udobi uranium ye hydrogen. Nso eti edinam ke oro ekpedi ntem! Edi, Jehovah ama anam n̄kpọ oro edide ukem ye oro, edi ke ata akamba udomo ke ini enye “ke editọn̄ọ . . . okobot[de] enyọn̄ ye isọn̄.”—Genesis 1:1.

⁴ Jehovah enyene ata ọkpọsọn̄ odudu oro enye omụmde onịm. (Isaiah 40:26) Ke ini okobotde mme n̄kpọ, anaedi enye ama akama ndusụk odudu ẹmi ke ini enye okobotde kpukpru n̄kpọ oro ẹnamde ekondo. Nso ke enye akakama ke utom edibotn̄kpọ emi? Edisana spirit. Nnyịn ikot ite: “Ẹkeda uyo Jehovah ẹnam enyọn̄; ẹkeda ibifịk [“spirit,” NW] inua esie ẹnam kpukpru udịm mmọ.” (Psalm 33:6) Ndien mbụk edibotn̄kpọ ke Genesis okot ete: “Spirit Abasi onyụn̄ okûbọ ke enyọn̄ mmọn̄.” (Genesis 1:2) Nso ọkpọsọn̄ odudu ke edisana spirit edi ntem!

Mme Utịbe Utom

5. Ke mme n̄kokon̄ usụn̄ ewe ke edisana spirit anam utom?

⁵ Edisana spirit ke osụk ananam utom ke ata n̄kokon̄ usụn̄. Enye ekpeme onyụn̄ ada esop Jehovah eke enyọn̄ usụn̄. (Ezekiel 1:20, 21) Ukem nte odudu oro bọm hydrogen osiode, ẹkeme ndikama enye nte n̄kpọ nsobo ndibiere ikpe nnọ mme asua Jehovah, edi enye n̄ko anam utom ke mme usụn̄ efen emi anamde idem akpa nnyịn.—Isaiah 11:15; 30:27, 28; 40:7, 8; 2 Thessalonica 2:8.

6. Didie ke edisana spirit akan̄wam Moses ye nditọ Israel ke mme edinam mmọ ke Egypt?

⁶ Ke uwụtn̄kpọ, ke n̄kpọ nte 1513 M.E.N., Jehovah ama ọdọn̄ Moses ete aka ebịne Pharaoh ke Egypt man ekeben̄e ete ẹsio nditọ Israel ke ufụn. Ke isua 40 oro ke edem edem, Moses ekedi ekpemerọn̄ ke Midian, ntre ntak emi Pharaoh okpokopde uyo ekpemerọn̄-ọ? Koro Moses ekedi ke enyịn̄ Abasi akpanikọ kierakiet, kpa Jehovah. Man ayarade emi owụt, Jehovah ama ọnọ enye odudu ndinam mme utịben̄kpọ. Mmọ ẹma ẹtịm ẹtụk owo ke idem tutu eyedi se ẹnyịkde mme oku Egypt ndikam nnyịme nte: “Nnuenubọk Abasi edi emi.”a (Exodus 8:19) Jehovah ama ada ufen duop etiene Egypt, emi akpatre okonụkde Pharaoh ndiyak ikọt Abasi ẹkpọn̄ Egypt. Ke ini Pharaoh ke nsọn̄ibuot ekebịnede mmọ ye udịmekọn̄ esie, nditọ Israel ẹma ẹbọhọ ke ini usụn̄ ekebederede ke utịbe usụn̄ ana ke Ididuot Inyan̄. Udịmekọn̄ Egypt ẹma ẹtiene mmọ ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ mmọn̄ ẹkpan̄a ke inyan̄.—Isaiah 63:11-14; Haggai 2:4, 5.

7. (a) Nso ikedi ndusụk ntak ẹmi edisana spirit akanamde mme utịben̄kpọ? (b) Okposụkedi mme utịben̄kpọ oro edisana spirit akanamde mîtịbeke aba, ntak emi n̄wetnnịm n̄kpọ mmọ ke Bible ọnọde ndọn̄esịt?

⁷ Ih, Jehovah ebede ke spirit esie ama anam n̄kpọsọn̄ utịben̄kpọ ke ibuot nditọ Israel ke eyo Moses, ye ke mme ini efen n̄ko. Nso ikedi uduak mme utịben̄kpọ oro? Mmọ ẹma ẹnam uduak Jehovah aka iso, ẹnam ẹfiọk enyịn̄ esie, ẹnyụn̄ ẹwụt odudu esie. Ndien ke ndusụk ini, nte ekedide ye Moses, mmọ ẹma ẹwụt ke ofụri ofụri ẹte ke owo enyene ibetedem Jehovah. (Exodus 4:1-9; 9:14-16) Nte ededi, mme utịben̄kpọ ẹmi ẹketode ke edisana spirit ẹkedi ibat ibat ke ofụri mbụk.b Anaedi, n̄wakn̄kan owo oro ẹkedude uwem ke mme ini Bible ikadaha enyịn ikụt ndomokiet, ndien mfịn mmọ itịbeke aba. Edi, nte nnyịn mfịn in̄wanade en̄wan ye mfịna ẹmi ẹtiede nte ke owo ikemeke ndikọk, nte idịghe n̄kpọ ndọn̄esịt ndifiọk nte ke edieke nnyịn iben̄ede Jehovah ke mbuọtidem, ke enye eyenọ nnyịn ukem spirit oro akan̄wamde Moses ke iso Pharaoh oro okonyụn̄ ebederede usụn̄ ọnọ nditọ Israel ke Ididuot Inyan̄?—Matthew 17:20.

Mme Uwetn̄kpọ eke Odudu Spirit

8. Nso ikedi udeme edisana spirit ke ndinọ Ibet Duop?

⁸ Ke ẹma ẹkenyan̄a mmọ ẹsio ke Egypt, Moses ama ada nditọ Israel usụn̄ osịm Obot Sinai, ke ebiet emi Jehovah akanamde ediomi ye mmọ onyụn̄ ọnọde mmọ Ibet esie. Akpan ikpehe Ibet oro ẹkenọde ebe ke Moses ekedi Ibet Duop, ndien ẹkewetde akpasarade uwetn̄kpọ emi ke itiatn̄wed. Didie? Ebe ke edisana spirit. Bible ọdọhọ ete: “Ekem, adan̄aemi [Jehovah] ama ọkọdọhọ ye Moses ama, ke obot Sinai, Enye ada n̄wed ntiense iba, itiatn̄wed, emi nnuenubọk Abasi ekewetde ọnọ enye.”—Exodus 31:18; 34:1.

9, 10. Didie ke edisana spirit ekenyene odudu ke ediwet N̄wed Abasi usem Hebrew, ndien didie ke ẹyarade emi ẹto mme ikọ oro mme mbet Jesus ẹketịn̄de?

⁹ Ke adianade ye Ibet Duop oro, Jehovah, ebe ke spirit esie ama ọnọ Israel ediwak ibet ye ewụhọ ke mme itie ikie ndikpeme uwem mme anam-akpanikọ iren ye iban, ndien efen efen ke ẹkedi. Ediwak isua ikie ke eyo Moses ama ekebe, mme Levite ẹma ẹwụt ke an̄wan̄wa akam oro ẹkebọn̄de ẹnọ Jehovah ẹte: “Afo eme ime ye [nditọ Israel] ediwak isua, onyụn̄ ada spirit fo asua ọnọ mmọ ke ubọk mme prọfet fo.” (Nehemiah 9:5, 30) Ẹma ẹwet ediwak prọfesi eke odudu spirit ẹmi mme prọfet oro ẹketịn̄de. N̄ko-n̄ko, edisana spirit ama onụk mme anam-akpanikọ iren ndiwet ndisana mbụk ye mme ikwọ itoro oro ẹtụkde owo esịt.

¹⁰ Paul ama etịn̄ aban̄a kpukpru uwetn̄kpọ oro ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹda spirit Abasi ẹwet kpukpru N̄wed Abasi.” (2 Timothy 3:16, NW; 2 Samuel 23:2; 2 Peter 1:20, 21) Ke akpanikọ, ke ini okotde oto mme itien̄wed ẹmi, mme mbet Jesus eke akpa isua ikie ẹma ẹsiwak ndida utọ utịn̄ikọ nte “edisana spirit [akada] inua David . . . etịn̄,” “edisana spirit okototịm ọdọhọ mme ete mbufo ke inua prọfet Isaiah,” m̀mê “edisana spirit [ọdọhọ].” (Utom 1:16; 4:25; 28:25, 26; Mme Hebrew 3:7) Nso edidiọn̄ ke edi ntem nte ke ukem edisana spirit oro akanamde ẹwet Edisana N̄wed Abasi ama ekpeme mmọ onịm man mmọ ẹkeme ndikpeme nnyụn̄ ndọn̄ nnyịn esịt mfịn!—1 Peter 1:25.

Ediberi Edem ke Edisana Spirit

11. Nso utom edisana spirit ke ẹkekụt kaban̄a edibọp ataya utuakibuot?

¹¹ Ke adan̄aemi nditọ Israel ẹkenamde nna ke mben Obot Sinai, Jehovah ama owụk mmọ ete ẹbọp ataya utuakibuot nte iwụk ebiet utuakibuot akpanikọ. Didie ke mmọ ẹkpekeme ndinam emi? “Moses ọdọhọ nditọ Israel ete, Mbufo ẹkụt nte Jehovah amasiak enyịn̄ Bezalel, eyen Uri, eyen Hur, ke esien Judah: omonyụn̄ esịn enye spirit Abasi ke esịt ọyọhọ, ke eti ibuot, ye ke ọniọn̄, ye ifiọk, ye ke kpukpru orụk ubọkusọ.” (Exodus 35:30, 31) Edisana spirit ama afiak ọsọn̄ọ sededi ndammana usọ oro Bezalel ekenyenede, ndien enye ama ekeme ndise enyịn mban̄a n̄wọrọnda edibọp oro uforo uforo.

12. Didie ke spirit ọkọsọn̄ọ mme owo idem ke esen esen usụn̄ ke eyo Moses ebede?

¹² Ke ukperedem ini, spirit Jehovah ama anam utom ke idem Samson, ọnọde enye odudu oro akande eke owo man an̄wam enye ndinyan̄a Israel nsio mme Philistine ke ubọk. (Judges 14:5-7, 9; 15:14-16; 16:28-30) Kpasụk ke ukperedem n̄ko, ẹma ẹnọ Solomon san̄asan̄a ọniọn̄ nte edidem ikọt Abasi oro ẹmekde. (2 Chronicles 1:12, 13) Ke idak esie, Israel ama oforo akan nte akanam oforode, ndien inem inem idaha esie ama akabade edi uwụtn̄kpọ aban̄a mme edidiọn̄ oro ikọt Abasi ẹdidarade ke idak Tọsịn Isua Ukara Christ Jesus, kpa Akamba Solomon.—1 Ndinem 4:20, 25, 29-34; Isaiah 2:3, 4; 11:1, 2; Matthew 12:42.

13. Didie ke n̄wetnnịm n̄kpọ oro aban̄ade nte spirit ọkọsọn̄ọde Bazalel, Samson, ye Solomon idem esịn udọn̄ ọnọ nnyịn mfịn?

¹³ Nso edidiọn̄ ke edi ntem nte ke Jehovah anam ukem spirit oro odu ọnọ nnyịn! Ke ini ikerede ke nnyịn idotke ndinam utom oro ẹnọde nnyịn m̀mê ndibuana ke utom ukwọrọikọ, nnyịn imekeme ndidọhọ Jehovah ite ọnọ nnyịn ukem spirit oro enye ọkọn̄ọde Bezalel. Ke ini idọn̄ọde m̀mê iyọde ukọbọ, ukem spirit oro ọkọnọde Samson odudu oro akande eke owo eyesọn̄ọ nnyịn idem—okposụkedi, nte ededi mîdidịghe ke utịbe utịbe usụn̄. Ndien ke ini nnyịn isobode n̄kpọsọn̄ mfịna m̀mê inyenede ndinam mme akpan ubiere, nnyịn imekeme ndiben̄e Jehovah, emi ọkọnọde Solomon akakan eti ibuot, ndin̄wam nnyịn inam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄. Ndien, ukem nte Paul, nnyịn iyedọhọ ite: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ke odudu Andisọn̄ọ mi idem.” (Philippi 4:13) Ndien un̄wọn̄ọ James eyenyene n̄kpọ ndinam ye nnyịn: “Edieke owo mbufo ekededi ananade eti ibuot, yak enye eben̄e Abasi, emi ọnọde kpukpru owo ke ntatubọk, mînyụn̄ itọhọke owo; ndien Abasi eyenọ enye.”—James 1:5.

14. Mmanie, ke eset ye idahaemi, ke edisana spirit ọkọnọ ibetedem?

¹⁴ Spirit Jehovah ama odoro Moses n̄ko ke idem ke utom ukpeikpe esie nnọ idụt oro. Ke ini ẹkemekde mbon efen ndin̄wam Moses, Jehovah ama ọdọhọ ete: “Nyenyụn̄ nda ubak spirit emi esịnede fi ke idem, nsịn mmọ ke idem; ndien mmọ ẹyetiene fi ẹbiom mbiomo mbio ẹmi, man afo okûbiom ke idemfo ikpọn̄.” (Numbers 11:17) Ntem, iren oro ikenyeneke ndinam n̄kpọ ke odudu idemmọ. Edisana spirit ọkọnọ mmọ ibetedem. Nnyịn ikot ite ke ndusụk ini ke ukperedem, spirit Jehovah ama odoro mbon efen ke idem. (Judges 3:10, 11; 11:29) Ke ini Samuel ekeyetde David aran onịm nte edidem ini iso ke Israel, n̄wetnnịm n̄kpọ oro ọdọhọ ete: “Samuel ada nnụk aran eyet enye idem ke otu nditọete esie: ndien spirit Jehovah odụk David ke idem toto ke usen oro, akaiso.” (1 Samuel 16:13) Mbon oro mfịn ẹbiomde ndodobi mbiomo—ke ubon, ke esop, m̀mê ndinam ndutịm—ẹkeme ndinyene ndọn̄esịt ndifiọk nte ke spirit Abasi ke osụk ọnọnọ ikọt esie ibetedem nte mmọ ẹsede ẹban̄a mme mbiomo mmọ.

15. Ke nso usụn̄ ke edisana spirit ọkọsọn̄ọ esop Jehovah idem (a) ke eyo Haggai ye Zechariah? ye (b) mfịn?

¹⁵ Ediwak tọsịn isua ke eyo Moses ama ekebe, mme anam-akpanikọ ke otu nditọ Israel ẹma ẹto ke Babylon ẹfiak ẹnyọn̄ Jerusalem ye utom ndifiak mbọp temple. (Ezra 1:1-4; Jeremiah 25:12; 29:14) N̄kpọsọn̄ ubiọn̄ọ ẹma ẹdemede, nte ededi, ndien mmọ ikenyeneke nsịnudọn̄ ke ediwak isua. Ke akpatre, Jehovah ama anam prọfet Haggai ye Zechariah ẹdaha ẹda ndisịn udọn̄ nnọ mme Jew ete ẹkûberi edem ke ukeme mmọ. Edi didie ke ẹdikụre utom oro? “Itoho ke odudu, inyụn̄ itoho ke nsọn̄idem, edi oto spirit mi, Jehovah mme udịm ọdọhọ.” (Zechariah 4:6) Ndien ye ibetedem spirit Abasi, ẹma ẹbọp temple oro. Ukem ntre, ikọt Abasi mfịn ẹmekụre ekese utom. Edikwọrọ eti mbụk amatara ke ofụri isọn̄. Ke ẹnọ ediwak miliọn owo ukpep ke akpanikọ ye edinen ido. Ke ẹdiomi mme mbono. Ke ẹbọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye mme ọfis n̄kọk itieutom. Ẹkenam ekese mmọemi ke adan̄aemi ẹsobode ndotndot ukọbọ. Edi Mme Ntiense Jehovah ikopke mmemidem, ẹfiọkde ẹte ke kpukpru n̄kpọ oro mmimọ inamde itoho ke odudu ekọn̄, inyụn̄ itoho ke odudu owo, edi oto spirit Abasi.

Spirit Abasi ke Akpa Isua Ikie

16. Nso ifiọk n̄kpọntịbe ke mme asan̄autom ẹmi ẹkedude mbemiso eyo mme Christian ẹkenyene ẹban̄a edinam spirit Abasi?

¹⁶ Nte nnyịn ima ikokụt, mme asan̄autom Abasi ẹmi ẹkedude mbemiso eyo mme Christian ẹma ẹtịm ẹdiọn̄ọ odudu oro spirit Abasi enyenede. Mmọ ẹma ẹberi edem ke enye ndin̄wam mmọ ẹbiom mme ndodobi mbiomo ẹnyụn̄ ẹnam uduak Abasi ẹma. Mmọ ẹma ẹfiọk n̄ko ẹte ke ẹkewet Ibet ye ndisana uwetn̄kpọ eken ke idak odudu spirit Jehovah, ndien ke ntre mmọ ẹkedi ‘Ikọ Abasi.’ (Psalm 119:105) Nte ededi, nso kaban̄a eyo mme Christian?

17, 18. Nso ikedi ndusụk utịbe utịbe uyarade eke spirit ke eyo mme Christian, ndien nso uduak ke ẹmi se ẹkeyọhọ?

¹⁷ Akpa isua ikie eke Eyo Nnyịn n̄ko ama okụt mme utịbe utịbe edinam spirit Abasi. Editịn̄ prọfesi ke odudu spirit ama odu. (1 Corinth 14:1, 3) Ke ndisu un̄wọn̄ọ Jesus nte ke edisana spirit eyeti mme mbet esie kpukpru n̄kpọ oro enye eketịn̄de ndien ke eyekpep mmọ mme n̄kaiso ikpehe akpanikọ, ẹma ẹwet ekese n̄wed ke idak odudu edisana spirit. (John 14:26; 15:26, 27; 16:12, 13) Ndien mme utịben̄kpọ ẹma ẹdu, nte ẹdinemede ọyọhọ ọyọhọ ke ibuotikọ nnyịn efen. Ke akpanikọ, ẹketọn̄ọ akpa isua ikie ye n̄wọrọnda utịben̄kpọ. Ke n̄kpọ nte isua 2 M.E.N., san̄asan̄a eyeneren ekenyene ndimana, ndien nte idiọn̄ọ, eka esie ekedide n̄kaiferi ekenyene ndidi eyenan̄wan oro mîfiọkke erenowo. Didie ke ẹkpenam emi? Ebe ke edisana spirit. Mbụk oro ọdọhọ ete: “Emana Jesus Christ ekedi ntem: ẹkeda Mary eka Esie ẹnọ Joseph ke ndọ; edi ke ini mmọ mîdụhe kan̄a ufọk kiet, ẹyarade ẹfiọk ẹte enye omoyomo idịbi oto ke edisana spirit.”—Matthew 1:18; Luke 1:35, 36.

¹⁸ Ke ini Jesus akakabarede edi akwa owo, enye ama ebịn mme demon ọduọk, anam mbon udọn̄ọ ẹkop nsọn̄idem, idem anamde mme akpan̄kpa ẹset ke odudu edisana spirit. Ndusụk mme anditiene enye n̄ko ẹma ẹnam mme utịben̄kpọ ye mme utom odudu. San̄asan̄a ukeme emi ekedi enọ eke spirit. Nso ikedi uduak mmọ? Ukem nte mme akpa utịben̄kpọ ẹkenamde, mmọ ẹma ẹnam uduak Abasi ẹkaiso ẹnyụn̄ ẹyarade odudu esie. Akande oro, mmọ ẹma ẹwụt edidọhọ oro Jesus ọkọdọhọde ke Abasi ọkọdọn̄ imọ nte edide akpaniko; ndien ke ukperedem, mmọ ẹma ẹwụt ẹte ke esop Christian akpa isua ikie ekedi mmeknnịm idụt Abasi.—Matthew 11:2-6; John 16:8; Utom 2:22; 1 Corinth 12:4-11; Mme Hebrew 2:4; 1 Peter 2:9.

19. Didie ke ẹsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke mbụk Bible oro aban̄ade mme utịben̄kpọ Jesus ye mme apostle esie?

¹⁹ Apostle Paul, nte ededi, ọkọdọhọ ke mme uyarade utọ utịben̄kpọ eke spirit oro ẹkenyene ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini esop oro ndien ke ẹyebe ẹfep, ntre nnyịn mfịn ikwe nte edisana spirit anamde mme utọ utịben̄kpọ oro. (1 Corinth 13:8-11) Edi, mme utịben̄kpọ oro Jesus ye mme apostle esie ẹkenamde ẹnyene se ikponde ikan ufọn eke mbụk. Mmọ ẹsọn̄ọ mbuọtidem nnyịn ke un̄wọn̄ọ Abasi nte ke udọn̄ọ ye n̄kpa idinyeneke itie ke idak ukara Jesus ke obufa ererimbot.—Isaiah 25:6-8; 33:24; 65:20-24.

Ufọn Otode Edisana Spirit Abasi

20, 21. Didie ke nnyịn ke idem nnyịn ikeme ndinyene ufọn nto ndutịm edisana spirit?

²⁰ Nso ọkpọsọn̄ odudu ke spirit emi edi ntem! Edi didie ke mme Christian ẹkeme ndibọ ufọn nto enye? Akpa, Jesus ọkọdọhọ ke nnyịn ikpenyene ndiben̄e enye, ntre ntak emi mûkam unamke oro? Bọn̄ akam nnọ Jehovah ete ọnọ fi utịbe enọ emi idịghe n̄kukụre ke mme ini afanikọn̄ edi ke kpukpru idaha. Ke adianade do, kot Bible man edisana spirit ekeme nditịn̄ ikọ nnọ fi. (Men Mme Hebrew 3:7 domo.) Tie kere se afo okotde nnyụn̄ da enye sịn ke edinam man edisana spirit ekeme ndikara uwem fo. (Psalm 1:1-3) N̄ko-n̄ko, buana—nte owo kiet kiet, ke mme esop, ye ke mme mbono—ye mbon en̄wen oro ẹberide edem ye spirit Abasi. Didie ke spirit Abasi ọsọn̄ọ mbon oro ẹkọmde Abasi mmọ “ke otu mbon esop” idem ntem!—Psalm 68:26.

²¹ Nte Jehovah idịghe Abasi ntatubọk? Enye ọdọhọ ke nnyịn ikam inyene ndiben̄e edisana spirit ndien imọ iyenọ nnyịn. Edi ndisịme n̄kpọ didie ntem ndiberi edem ke eti ibuot ye odudu nnyịn ke ini utọ okopodudu un̄wam oro odude ọnọ nnyịn! Nte ededi, odu mme n̄kpọ efen ẹmi ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye spirit Abasi, ẹmi ẹtụkde uwem nnyịn nte mme Christian, ndien ẹyeneme ẹmi ke ibuotikọ efen.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndibọrọ Mme Mbụme Ẹtienede Mi?

◻ Didie ke Jehovah okobot kpukpru n̄kpọ ke ekondo?

◻ Nso ikedi ndusụk usụn̄ ẹmi edisana spirit akanamde n̄kpọ mbemiso eyo mme Christian?

◻ Didie ke edi n̄kpọ ndọn̄esịt ọnọ nnyịn mfịn ndifiọk se edisana spirit akanamde ke mme ini edem?

◻ Didie ke nnyịn ke idem nnyịn ikeme ndinyene ufọn nto ndutịm edisana spirit?

[Ndise ke page 10]

Spirit oro ọkọnọde samson odudu oro akande eke owo ekeme ndinọ nnyịn odudu ke kpukpru n̄kpọ