Ima Ima Ndutịm Ubon Oro Jehovah Anamde
“Ke ntak emi ntọn̄ọ edọn̄ nnọ Ete, emi ẹsiode kpukpru ubon ke enyọn̄ ye ke isọn̄ enyịn̄ ke Enye.”—EPHESUS 3:14, 15.
1, 2. (a) Jehovah okobot ekpụk ubon kaban̄a nso uduak? (b) Nso udeme ke ubon ekpenyene mfịn ke ndutịm Jehovah?
JEHOVAH okobot ekpụk ubon. Ebede ke enye, enye ama anam se ikande ediyụhọ udọn̄ owo kaban̄a nsan̄a, un̄wam, m̀mê n̄kpet n̄kpet ebuana. (Genesis 2:18) Ubon ekedi usụn̄ emi ẹkenyenede ndida nyọhọ ubọn̄ ubọn̄ uduak Abasi nditọt nyọhọ isọn̄. Enye ọkọdọhọ akpa n̄wan ye ebe oro ete: “Mbufo ẹtọt, ẹnyụn̄ ẹwak, ẹnyụn̄ ẹyọhọ ke isọn̄, ẹnyụn̄ ẹkan enye.” (Genesis 1:28) Ufiop ufiop eti idaha ubon oro ekerede aban̄a ekpekenyene ufọn ọnọ ediwak nditọ oro ẹdimanade inọ Adam ye Eve ye mme andito ubon mmọ.
2 Akpa ebe ye n̄wan oro, nte ededi, ẹma ẹmek usụn̄ nsọn̄ibuot—ẹdade mme akama-nsobo utịp ẹsọk idemmọ ye nditọ mmọ. (Rome 5:12) Uwem ubon mfịn ke ntre ọwọn̄ọde ọkpọn̄ se Abasi okoyomde enye edi. Kpa ye oro, ubon osụk enyenyene akpan itie ke ndutịm Jehovah, anamde n̄kpọ nte akpan ekpụk n̄ka Christian. Owo itịn̄ke emi ye unana ediwụt esịtekọm ke eti utom oro ediwak mme Christian oro mîdọhọ ndọ ke otu nnyịn ẹnamde. Utu ke oro, nnyịn iwụt esịtekọm ke akwa editịp oro mme ubon ẹtịpde ẹsịn ke nsọn̄idem eke spirit ofụri esop Christian. Mme ubon oro ẹsọn̄de idem ẹnam mme esop oro ẹsọn̄de idem. Nte ededi, didie ke ubon fo ekeme ndikọri kpa ye mme mfịghe ẹdude mfịn? Ke ndibọrọ, ẹyak nnyịn idụn̄ọde se Bible enyenede nditịn̄ kaban̄a ndutịm ubon.
Ubon ke Mme Ini Bible
3. Mme utom ewe ke ebe ye n̄wan ẹkenyene ke ubon mme eteekpụk?
3 Adam ye Eve ẹma esịn ndutịm itieibuot Abasi. Edi iren mbuọtidem, utọ nte Noah, Abraham, Isaac, Jacob, ye Job, ẹma ẹda itie mmọ nte enende, nte mme ibuotufọk. (Mme Hebrew 7:4) Ubon mme eteekpụk eketie nte ekpri ukara, ete anamde n̄kpọ nte adaiso ido ukpono, anditeme, ye ebiereikpe. (Genesis 8:20; 18:19) Ibanndọ n̄ko ẹma ẹnyene akpan utom, idịghe ndinam n̄kpọ nte mme ofụn edi nte mme udiana akamautom ke ufọk.
4. Didie ke uwem ubon okokpụhọde ke idak Ibet Moses, edi nso utom ke mme ete ye eka ẹkekaiso ndinyene?
4 Ke ini Israel akakabarede edi idụt ke 1513 M.E.N., ibet ubon ama akabade edi usụhọde ọnọ Ibet ofụri idụt oro ẹkenọde ebe ke Moses. (Exodus 24:3-8) Ẹma ẹnọ mme ebiereikpe oro ẹkemekde ini oro odudu ndibiere n̄kpọ, esịnede mme n̄kpọ n̄kpa-ye-uwem. (Exodus 18:13-26) Itieoku Levi ama ada itie mme ikpehe uwa ke utuakibuot. (Leviticus 1:2-5) Edi, ete okosụk akakaiso ndinyene akpan n̄kpọ ndinam. Moses ama eteme mme ete ete: “Yak mme ikọ ẹmi ami ntemede fi mfịn emi, ẹdu fi ke esịt: nyụn̄ dọdiọn̄ siak mmọ nọ nditọ fo, nyụn̄ kama mmọ ke inua fo ke ini afo etiede ke ufọk fo, ye ini afo asan̄ade ke usụn̄, ye ke ini afo anade ke isọn̄, ye ke ini afo adahade ke enyọn̄.” (Deuteronomy 6:6, 7) Mme eka ẹma ẹnyene ndusụk udomo odudu. Mme N̄ke 1:8 eketeme mme uyen ete: “Eyen mi, kop item usọ, kûnyụn̄ ukpọn̄ mbet uka.” Ih, ke esịt ndutịm odudu ebe esie, n̄wanndọ Hebrew ama ekeme ndibọp—onyụn̄ esịn odudu—ke mbet ubon. Nditọ esie ẹkenyene ndikpono enye idem ke enye ama ọkọsọn̄.—Mme N̄ke 23:22.
5. Didie ke Ibet Moses akanam itie nditọ ke ndutịm ubon an̄wan̄a?
5 Ibet Abasi ama anam ẹdiọn̄ọ idaha nditọ in̄wan̄în̄wan̄ n̄ko. Deuteronomy 5:16 ọkọdọhọ ete: “Kpono usọ ye uka, kpa nte Abasi fo okowụkde fi; man usen fo ebịghi, man onyụn̄ ọfọn fi, ke isọn̄ emi Jehovah Abasi fo ọnọde fi.” Owo nditre ndikpono ete ye eka esie ekedi ata akwa idiọkn̄kpọ ke idak Ibet Moses. (Exodus 21:15, 17) Ibet oro ọkọdọhọ ete, “Owo ekededi eke osụn̄ide ete esie ye eka esie, enyene ndikpa.” (Leviticus 20:9) Owo ndisọn̄ ibuot ye ete ye eka esie ọkọwọrọ owo ndisọn̄ ibuot ye Abasi ke idemesie.
Utom Mme Ebe Christian
6, 7. Ntak emi mme ikọ Paul ke N̄wed Mbon Ephesus 5:23-29 ẹketiede nte edinam ukpụhọde ọnọ mme andikot ke akpa isua ikie-e?
6 Ido Ukpono Christ emesịn un̄wana ke ndutịm ubon, akpan akpan ke utom ebe. Ke ọwọrọde ọkpọn̄ esop Christian, ekedi ọsọ n̄kpọ ọnọ mme ebe ke akpa isua ikie ndinam n̄kpọ ye iban mmọ nsọn̄ido nsọn̄ido, ye ke edu ufịk. Owo ikesinọhọ iban mme akpan unen ye uku. The Expositor’s Bible ọdọhọ ete: “Ọdiọn̄ọ-n̄wed owo Greek ọkọdọ n̄wan ke ntak unyene nditọ. Unen n̄wan ikodorike ukpan ndomokiet ke udọn̄ idan̄ ebe esie. Ima ikodụhe ke ediomi ndọ. . . . Ofụn-an̄wan ikenyeneke unen ndomokiet. Andinyene enye akada idemesie anam se enye amade.”
7 Ke utọ idaha oro, Paul ama ewet mme ikọ eke N̄wed Mbon Ephesus 5:23-29: “Ebe edi ibuot ọnọ n̄wan, kpa nte Christ edide Ibuot ọnọ ufọk Abasi, ke emi Enye edide Andinyan̄a Idem. . . . Mme ebe, ẹma iban mbufo, kpa nte Christ akamade ufọk Abasi, okonyụn̄ ayakde Idem ọnọ ke ibuot esie . . . Mme ebe ẹkpema iban mmọ nte idemmọ. Owo eke amade n̄wan esie ama idemesie: koro akananam baba owo kiet isuaha obụkidem esie, edi ọbọbọk enye, onyụn̄ otịm ekpeme enye.” Ye mme andikot eke akpa isua ikie, mme ikọ ẹmi ikedịghe n̄kpọ efen ikan edinam ukpụhọde. The Expositor’s Bible ọdọhọ ete: “Idụhe n̄kpọ ndomokiet ke Ido Ukpono Christ emi ekedide ata esen ye akpan n̄kpọ, ke ndimen ndomo ye oburobụt ido uwem eke ini oro, akan nte Christian ekesede ndọ. . . . [Enye] ama eberede usụn̄ ọnọ obufa eyo ubonowo.”
8, 9. Mme idiọk edu ewe oro ẹnyenede ẹban̄a iban ẹdi ọsọ n̄kpọ ke otu irenowo, ndien ntak emi edide akpan n̄kpọ ete iren Christian ẹfep mme utọ ekikere oro?
8 Item Bible kaban̄a mme ebe osụk edidi edinam ukpụhọde mfịn. Kpa ye ofụri utịn̄ikọ aban̄ade ifụre oro iban enyenede, ediwak irenowo ẹsụk ẹse iban n̄kukụre nte mme n̄kpọ ndida nyụhọ udọn̄ idan̄. Ke ẹnịmde n̄ke oro nte ke iban ke akpanikọ ẹdadara ẹkara, ẹkpeme, mîdịghe ẹfịk mmimọ, ediwak irenowo ẹsimia ata edimamia ẹnyụn̄ ẹsabade iban mmọ ke n̄kan̄ eke ntụk. Nso n̄kpọ o-bụt ke ekpedi ntem ekikere ererimbot ndikpakan eren Christian ubọk nnyụn̄ nnam n̄kpọ ye n̄wan esie ke idiọk usụn̄! N̄wan Christian kiet ọdọhọ ete, “Ebe mi ekedi asan̄autom unamutom onyụn̄ esinọ mme utịn̄ikọ an̄wa.” Edi, enye ayarade ete, “N̄kedi n̄wan oro ẹsimiade.” Nte an̄wan̄ade, mme utọ edinam oro ẹma ẹwọrọ ẹkpọn̄ ndutịm Abasi. Eren oro ekedi ata isio isio owo; ama oyom enye oyom un̄wam man anam n̄kpọ aban̄a iyatesịt esie edieke enye okodoride enyịn ndinyene mfọn Abasi.—Galatia 5:19-21.
9 Abasi ọnọ mme ebe item ete ẹma iban mmọ nte ẹmade idemmọ. Nditre ndinam ntre edi ndisọn̄ ibuot ye ndutịm Abasi ndien ekeme ndibiat itie ebuana owo ye Abasi. Mme ikọ apostle Peter ẹna in̄wan̄în̄wan̄: “Mbufo mme ebe ẹdu uwem ye iban mbufo nte mme enyene-ibuot owo; ẹnọ iban ukpono, nte mmọemi ẹmemde ẹkan mbufo, . . . mbak n̄kpọ edibiọn̄ọ akam mbufo.” (1 Peter 3:7) Owo ndinam n̄kpọ ibak ibak ye n̄wan esie ekeme ndinyene akama-nsobo utịp ke idaha eke spirit n̄wan ye eke nditọ.
10. Nso idi ndusụk usụn̄ oro mme ebe ẹkemede ndikama itieibuot ke ido ebietde eke Christ?
10 Mme ebe, ubon mbufo ẹyeforo ke idak itieibuot mbufo edieke mbufo ẹdade enye ẹnam n̄kpọ ke usụn̄ ebietde eke Christ. Christ akananam itịn̄ke ikọ uyat uyat m̀mê ndisụn̄i isụn̄i. Ke edide isio ye oro, enye ama ekeme ndidọhọ ete: “Ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.” (Matthew 11:29) Nte ubon fo ekeme nditịn̄ ntre mban̄a fi? Christ akanam n̄kpọ ye mme mbet esie nte mme ufan onyụn̄ enyene mbuọtidem ke idem mmọ. (John 15:15) Nte afo ọmọnọ n̄wan fo ukem uku oro? Bible etịn̄ aban̄a “enyene-ido an̄wan” ete: “Esịt ebe esie ọbuọt idem ye enye.” (Mme N̄ke 31:10, 11) Oro ọwọrọ ndinọ enye ndusụk udomo ifụre ye ifet, idaha mme ukpan oro mîwụtke eti ibuot ikụk ibaha enye. Akande oro, Jesus ama esisịn udọn̄ ọnọ mme mbet esie nditịn̄ nte etiede mmọ ke idem ye mme ekikere mmọ. (Matthew 9:28; 16:13-15) Nte afo emesinam kpasụk ntre ye n̄wan fo? Mîdịghe nte afo esise unana edinyịme se mîfọnke nte edide edin̄wana ye odudu edikara fo? Ke ndikere mban̄a mme ekikere n̄wan fo utu ke ndifụmi mmọ, afo enen̄ede anam enye owụt ukpono ọnọ itieibuot fo.
11. (a) Didie ke mme ete ẹkeme ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit nditọ mmọ? (b) Ntak anade mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ẹnịm eti uwụtn̄kpọ ke ndise mban̄a ubon mmọ?
11 Edieke afo edide ete, afo n̄ko enyene ndida iso ke ndise mban̄a mme udọn̄ n̄kpọ eke spirit, eke ntụk, ye eke obụkidem nditọ fo. Oro esịne edinam eti ndutịm eke spirit ofụri ini nnọ ubon fo: ndisan̄a ye mmọ ke an̄wautom, ndinịm ukpepn̄kpọ Bible ubon, ndineme itien̄wed Abasi eke usen. Nte enemde, Bible owụt ete ke ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom ekpenyene ndidi “owo emi otịmde akama ufọk esiemmọ.” Irenowo ẹmi ẹkamade ifetutom ẹmi ke ntem ẹkpenyene ndidi mme ibuotufọk ẹmi ẹnịmde eti uwụtn̄kpọ. Ke adan̄aemi mmọ ẹkemede ndibiom ndodobi mbiomo esop, mmọ ẹnyene ndinọ mme ubon mmọ akpa itie. Paul ama owụt ntak ete: “Edieke owo mîfiọkke ndikama ufọk esiemmọ, enye edikeme didie ndikpeme ufọk Abasi?”—1 Timothy 3:4, 5, 12.
Ibanndọ Christian Oro Ẹnọde Ibetedem
12. Nso udeme ke n̄wan enyene ke ndutịm Christian?
12 Nte afo edi n̄wanndọ Christian? Do ana afo n̄ko enyene akpan udeme ke ndutịm ubon. Ẹnọ ibanndọ Christian item ẹte “ẹma ebe mmọ, ẹma nditọ mmọ, ẹnyene eti ibuot, ẹnyene bụt, ẹtie ke ufọk ẹnam n̄kpọ, ẹnyene mfọnido, ẹnyụn̄ ẹsụk idem ẹnọ ebe mmọ.” (Titus 2:4, 5) Afo ke ntem ekpenyene ndidomo ndidi n̄wan ufọk ndọ oro onịmde eti uwụtn̄kpọ, onịmde ufọk mbufo asana onyụn̄ eye. Ndusuk ini utom ufọk ekeme ndifek owo, edi enye isụhọkede owo itie m̀mê ndidi n̄kpọ oro mînyeneke ufọn. Nte n̄wanndọ, afo edi “ekpeme ufọk” omonyụn̄ ekeme ndinyene ndusụk udomo ifet ke afan̄ emi. (1 Timothy 5:14) Ke uwụtn̄kpọ, “enyene-ido an̄wan” ama esidep n̄kpọ oro ubon oyomde, edep mme in̄wan̄, idem adade okụk edi ke ndise mban̄a ekpri mbubehe. Eyịghe idụhe enye ọkọbode itoro ebe esie! (Mme N̄ke, ibuot 31) Nte ido edide, enye akanam mme utọ usio-ukot oro ke idak ndausụn̄ oro ebe esie ọkọnọde nte ibuot esie.
13. (a) Ntak emi nsụkibuot ekemede ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ nnọ ndusụk iban? (b) Ntak emi ọfọnde iban Christian ndisụk ibuot nnọ mme ebe mmọ?
13 Nte ededi, ekeme ndidi ndisụk ibuot nnọ ebe fo ididịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini. Idịghe ofụri irenowo ẹsiwụt ukpono. Ndien ekeme ndidi afo omotịm enyene ukeme ke edide edisịm nte ẹkamade okụk, ẹdiomide n̄kpọ, m̀mê ẹnamde ndutịm. Afo emekeme ndinam utom idịbi udia onyụn̄ otịp ekese esịn ke okụk ubon. Mîdịghe ekeme ndidi afo ama okụt ndutụhọ ke ndusụk usụn̄ ke ukara erenowo ke ini edem ndien ekeme ndidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ fi ndisụk ibuot nnọ erenowo. Kpa ye oro, ndiwụt ‘uten̄e,’ m̀mê “mbak,” nnọ ebe fo owụt ukpono oro afo enyenede ọnọ itieibuot Abasi. (Ephesus 5:33, Kingdom Interlinear; 1 Corinth 11:3) Nsụkibuot edi ata akpan n̄kpọ n̄ko man ubon fo okụt unen; enye an̄wam fi ndifep ediyak ndọ fo osobo mme mfịghe ye nsịn̄ede oro mîdotke.
14. Nso ke n̄wan akpanam ke ini enye mînyịmeke ye ubiere oro ebe esie anamde?
14 Ndi emi, nte ededi, ọwọrọ ete ke ana afo odop uyo ke ini ekerede ete ke ebe fo anam ubiere oro ọbiọn̄ọde-biọn̄ọ nti ufọn ubon fo? Iwọrọke ntre. Sarah n̄wan Abraham ikodopke uyo ke ini enye ọkọfiọkde aban̄a nte ẹkesịnde mfọnọn̄kpọ eyen esie, Isaac, ke itiendịk. (Genesis 21:8-10) Ukem ntre, ekeme nditụk fi ke idem nditịn̄ mme ekikere fo ndusụk ini. Edieke ẹnamde emi ke usụn̄ owụtde ukpono ke “ekemini,” Christian erenowo oro enyenede uten̄e Abasi eyenọ n̄kpan̄utọn̄. (Mme N̄ke 25:11) Edi edieke owo mîdaha ekikere fo ndien edibiat akpan edumbet Bible mînyụn̄ ibuanake, nte edibiọn̄ọ mme uduak ebe fo idịghe edibịne uduak idemfo? Ti ete, “enyene-ibuot an̄wan ọbọp ufọk esiemmọ: edi ndisịme owụri ufọk ke ubọk esie.” (Mme N̄ke 14:1) Usụn̄ kiet ndibọp ufọk fo edi ke ndinọ itieibuot ebe fo ibetedem, otorode se enye anamde ke adan̄aemi mûyatke esịt uban̄a mme ndudue esie.
15. Ke mme usụn̄ ewe ke n̄wan ekeme ndibuana ke nditụnọ nnyụn̄ nnọ nditọ esie ukpep?
15 Usụn̄ en̄wen ndibọp ufọk fo edi ke ndibuana ke nditụnọ nnyụn̄ nnọ nditọ mbufo ukpep. Ke uwụtn̄kpọ, afo emekeme ndinam udeme fo ke ndinam ukpepn̄kpọ Bible ubon edi eke ofụri ini ye se ibọpde-bọp. “Kûnyụn̄ ufara ubọk fo” ke ini edide edisịm edibuana mme akpanikọ Abasi ye nditọ fo ke kpukpru ifet—ke ini akade isan̄ m̀mê ke akam asan̄ade ye mmọ aka ndidep n̄kpọ. (Ecclesiastes 11:6) N̄wam mmọ ẹtịm mme ibọrọ mmọ ẹnọ mme mbonoesop ye mme ikpehe ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi. Kpeme mme nsan̄a mmọ. (1 Corinth 15:33) Ke edide edisịm mme n̄kpọ ẹban̄ade mme edumbet Abasi ye ntụnọ, nam nditọ fo ẹfiọk ẹte ke afo ye ebe fo ẹdu ke edidianakiet. Kûyak mmọ ẹnam fi ọtọhọ ye ebe fo man mmọ ẹnyene se ẹyomde.
16. (a) Ewe uwụtn̄kpọ Bible esịn udọn̄ ọnọ mme ete ye eka oro ẹsede nditọ enyịn ikpọn̄ ye mbon oro ẹdọde mbon oro mînịmke ke akpanikọ? (b) Didie ke mmọ en̄wen ke esop ẹkeme ndidi n̄kpọ un̄wam nnọ utọ mbon oro?
16 Edieke afo edide ete m̀mê eka emi esede nditọ enyịn ikpọn̄ mîdịghe enyenede nsan̄a oro mînịmke ke akpanikọ, afo emekeme ndida usụn̄ ke n̄kan̄ eke spirit nte ọfọnde. Emi ekeme ndisọn̄ utom ndien ndusụk ini akam edide n̄kpọ mmemidem. Edi kûkpa mba. Eka Timothy, Eunice, ama okụt unen ke ndikpep enye edisana N̄wed Abasi “toto ke uyen,” kpa ye oro enye ọkọdọde owo oro mînịmke ke akpanikọ. (2 Timothy 1:5; 3:15) Ndien ediwak owo ke otu nnyịn ẹkụt ukem unen oro. Edieke afo oyomde un̄wam ke afan̄ emi, afo emekeme ndinam mbiowo ẹdiọn̄ọ ẹban̄a udọn̄ fo. Mmọ ẹkeme ndidiomi man owo an̄wam fi ndika mme mbonoesop onyụn̄ ọwọrọ an̄wautom. Mmọ ẹkeme ndidiomi man mbon en̄wen ẹsịn ubon fo ke uwọrọ an̄wa m̀mê mme mboho unọ idem inemesịt. Mîdịghe mmọ ẹkeme ndidiomi ndinam asuanetop oro enyenede ifiọk an̄wam fi ọtọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ubon.
Nditọ Oro Ẹwụtde Esịtekọm
17. (a) Didie ke mme uyen ẹkeme nditịp n̄kpọ nsịn ke mfọnọn̄kpọ ubon? (b) Nso uwụtn̄kpọ ke Jesus okonịm ke afan̄ emi?
17 Mme uyen Christian ẹkeme nditịp n̄kpọ nsịn ke mfọnọn̄kpọ ubon ke nditiene item N̄wed Mbon Ephesus 6:1-3: “Nditọ, ẹkop uyo mme ete ye mme eka mbufo ke Ọbọn̄; koro emi enende. Kpono usọ ye uka (emi edi akpa ibet eke asan̄ade ye un̄wọn̄ọ), man ọkpọfọn ye afo, afo okponyụn̄ odu uwem ebịghi ke isọn̄.” Ke ndidiana kiet ye ete ye eka fo, afo owụt ukpono oro enyenede ọnọ Jehovah. Jesus Christ ekedi mfọnmma ndien ekpekekeme ndikere mmemmem mmemmem nte ke ndisụk ibuot nnọ mme anana mfọnmma ete ye eka ama osụhọde uku imọ. Edi, enye ama “osụk ibuot ọnọ mmọ. . . . Ndien Jesus ọkọri ke eti ibuot ye idaha, onyụn̄ ọdọdiọn̄ edi eyen mfọniso ke iso Abasi ye ke iso owo.”—Luke 2:51, 52.
18, 19. (a) Nso ke owo ndikpono ete ye eka esie ọwọrọ? (b) Didie ke ubon ekeme ndikabade ndi itie nduọkodudu?
18 Nte afo ukpokponoke ete ye eka fo ukem ntre? “Kpono” mi ọwọrọ ndinyịme odudu edikara oro ẹnịmde. (Men 1 Peter 2:17 domo.) Ke ata ediwak idaha utọ ukpono oro odot idem edieke ete ye eka owo ẹdide mbon oro mînịmke ke akpanikọ m̀mê ẹkpude ndinịm eti uwụtn̄kpọ. Afo ekpenyene ndikpono ete ye eka fo akpan akpan edieke mmọ ẹdide mme Christian oro ẹnịmde eti uwụtn̄kpọ. Ti, n̄ko, ete ke ntụnọ ye ndausụn̄ oro ete ye eka fo ẹnọde fi idịghe man ẹdori ukpan ẹnọ fi nte mîdotke. Utu ke oro, mmọ ẹdi man ẹkpeme fi man afo ‘akaiso odu uwem.’—Mme N̄ke 7:1, 2.
19 Nso ima ima ndutịm, ndien, ke ubon edi ntem! Ke ini mme ebe, ibanndo, ye nditọ kpukpru ẹtienede mme ewụhọ Abasi kaban̄a uwem ubon, ubon akabade edi ebiet ubọhọ, itie nduọkodudu. Edi, mme mfịna ẹbuanade unyene nneme ye unọ nditọ ukpep ẹkeme ndidaha nda. Ibuotikọ nnyịn oro etienede edineme nte ẹkemede ndikan ndusụk mfịna ẹmi.
Nte Afo Emeti?
◻ Nso uwụtn̄kpọ ke mme ebe, ibanndọ, ye nditọ oro ẹbakde Abasi ẹkenịm ke mme ini Bible?
◻ Nso un̄wana ke Ido Ukpono Christ ekesịn ke utom ebe?
◻ Nso udeme ke n̄wanndọ ekpenyene ke ubon Christian?
◻ Didie ke mme uyen Christian ẹkeme nditịp n̄kpọ nsịn ke mfọnọn̄kpọ ubon?
[Ndise ke page 9]
“Idụhe n̄kpọ ndomokiet ke Ido Ukpono Christ emi ekedide ata esen ye akpan n̄kpọ, ke ndimen ndomo ye oburobụt ido uwem eke ini oro, akan nte Christian ekesede ndọ. . . . [Enye] ama ebederede usụn̄ ọnọ obufa eyo ubonowo”
[Ndise ke page 10]
Mme ebe Christian ẹsisịn udọn̄ ẹnọ iban mmọ nditịn̄ ekikere mmọ, ẹdade mme ekikere oro ke akpan n̄kpọ