Jehovah, Enyeemi Anamde Mme Utịben̄kpọ

“Afo omokpon, omonyụn̄ anam mme utịben̄kpọ: afo ikpọn̄îkpọn̄ edi Abasi.” —PSALM 86:10.

1, 2. (a) Didie ke mbufa n̄kpọ oro owo osion̄ode edi ẹtụk ererimbot? (b) M̀mọ̀n̄ ke nnyịn ikeme ndinyene idotenyịn kaban̄a nti n̄kpọ?

OWO eyomfịn ekeme ndinam inua nte ke  mbufa n̄kpọ oro imọ ision̄ode idi ẹdi  utịbe—mme n̄kpọ ẹmi ẹdade odudu ikan̄ elektrik ẹnam utom, mme n̄kpọ unyene nneme, video, n̄kpọisan̄, edisan̄a ke ubomofụm, ye usọ kọmputa. Ẹmi ẹmenam ererimbot akabade edi mbọhọidụn̄ kiet. Edi nso utọ mbọhọidụn̄! Utu ke emem, uforo, ye uwak n̄kpọ ndidu nnọ kpukpru owo, mme afai afai ekọn̄, ubiatibet, edinam oyomonsia, usabade n̄kpọ, udọn̄ọ, ye unana ẹmenọmọ ubonowo. Ndien mme n̄kpọekọn̄ nuclear ẹmi ẹsuande ẹyọhọ ofụri ererimbot, okposụkedi ẹsụhọrede ke ibat, ẹkeme ndisụk nsobo ekpụk ubonowo. Mme anyam n̄kpọ n̄kpa, kpa mme obot n̄kpọekọn̄, ẹkaiso ndinyene ata ikpọ mbubehe ke isọn̄. Mbon inyene ẹdọdiọn̄ ẹforo, ndien mme ubuene ẹdọdiọn̄ ẹbuene. Nte owo ekededi ekeme ndikụt usọbọ?

² Ih! Koro odu Owo oro ọn̄wọn̄ọde ndinọ ubọhọ, “kiet emi okon̄de akan edikon̄,” kpa Jehovah Abasi. (Ecclesiastes 5:8) Enye ọkọnọ odudu ẹwet mme psalm, ẹmi ẹnọde ekese ndọn̄esịt ye item ọniọn̄ ke ini nnanenyịn. Ke otu mmọemi edi Psalm 86, emi enyenede mmemmem uwetn̄kpọ enyọn̄ ibuotn̄wed emi: “Akam David.” Enye edi akam oro afo ekemede ndinam edi okwo.

Okụt Ukụt edi Anam Akpanikọ

3. Ke eyo emi, nso uwụtn̄kpọ nsịnudọn̄ ke David ọnọ nnyịn?

³ David ekewet psalm emi ke ini okodude ke ukụt. Nnyịn mfịn, emi idude uwem ke “ukperedem ini” eke editịm n̄kpọ Satan, ke “ndiọkeyo” emi, imesobo ukem idomo oro. (2 Timothy 3:1; se n̄ko Matthew 24:9-13.) Ukem nte nnyịn, David ama okụt editịmede esịt ye mfụhọ ke ntak mme mfịna oro ẹkesịmde enye. Edi enye ikedehede iyak mme idomo oro ẹnam ọkpọsọn̄ mbuọtidem esie ke Andibot esie emem. Enye ama eseme ete: “O Jehovah, kpan̄ utọn̄ fo, yere mi, koro ami ndide owo ukụt ye ubuene. Kama ukpọn̄ mi; koro ami ndide owo ima fo: Oh, afo Abasi mi, nyan̄a owo fo emi ọbuọtde idemesie ye afo.”—Psalm 86:1, 2.

4. Didie ke nnyịn ikpowụt mbuọtidem nnyịn?

⁴ Nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem, nte David ekenyenede, nte ke “Abasi kpukpru ndọn̄esịt,” kpa Jehovah, eyebiọn̄ utọn̄ esie ke isọn̄ emi onyụn̄ akpan̄ utọn̄ ke mme akam oro nnyịn ibọn̄de ke nsụhọdeidem. (2 Corinth 1:3, 4) Ke ndinyene ọyọhọ mbuọtidem ke Abasi nnyịn, nnyịn imekeme nditiene item David emi: “Top mbiomo fo nọ Jehovah, ndien enye eyekama fi: enye idiyakke edinen owo esehede ke nsinsi.”—Psalm 55:22.

Ntotụn̄ọ Itie Ebuana ye Jehovah

5. (a) Didie ke ndusụk edikabade oro ẹwụtde ntịn̄enyịn ẹnen̄ede mme ndudue eke mme ewetn̄wed mbon Jew? (b) Ke nso usụn̄ ke mme psalm ọyọhọ 85 ye 86 ẹtoro Jehovah? (Se ikọ idakisọn̄.)

⁵ Ke Psalm ọyọhọ 86 (NW), David ada ikọ oro “O Jehovah” utịm ike-11. Akam David edi eke ofụri esịt didie ntem n̄ko nso ata eti itie ebuana ke enye ekenyene ntem ye Jehovah! Ke ukperedem, utọ ntotụn̄ọ edida enyịn̄ Abasi oro ama akabade edi n̄kpọ itekesịt ọnọ mme ewetn̄wed mbon Jew, akpan akpan mme Sopherim. Mmọ ẹma ẹnyene abian̄a abian̄a ekikere eke edida enyịn̄ emi nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄. Ke ẹfụmide akpanikọ oro nte ke ẹkebot owo ke mbiet Abasi, mmọ ẹma ẹtre ndinọ Abasi ukpono oro mme owo ẹwụtde n̄ko. Ntre ke itie 7 ke otu itie 11 oro enyịn̄ Abasi odude ke uwetn̄kpọ usem Hebrew ke psalm kiet emi, mmọ ẹma ẹda udorienyịn̄ oro ʼAdho-naiʹ (Ọbọn̄) ẹkpụhọ ye YHWH (Jehovah). Nnyịn imekeme ndidat esịt nte ke New World Translation of the Holy Scriptures, ọkọrọ ye ibat ibat mme edikabade eken oro ẹwụtde ntịn̄enyịn, ẹmesịn enyịn̄ Abasi ke nnennen itie esie ke Ikọ Abasi. Nte utịp, ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ẹban̄a itie ebuana nnyịn ye Jehovah nte akpanade edi.a

6. Ke mme usụn̄ ewe ke nnyịn ikeme ndiwụt ke enyịn̄ Jehovah edi ọsọn̄urua n̄kpọ ọnọ nnyịn?

⁶ Akam David akaiso ete: “O Ọbọn̄, fọn ido ye ami: koro nyeseme nnọ fi ke ofụri usen. Dat owo fo esịt, koro mmemen ukpọn̄ mi nse fi, Ọbọn̄.” (Psalm 86:3, 4) Fiọk ete ke David ama akaiso ndiseme nnọ Jehovah “ke ofụri usen.” Ke akpanikọ, enye ama esiwak ndibọn̄ akam ke ofụri okoneyo, utọ nte ini emi enye ekedide nyon̄ ke wilderness. (Psalm 63:6, 7) Ukem ntre mfịn, ke ini ẹdịghede ndusụk Ntiense uwem ke idan̄ n̄kanubọk m̀mê esuene esuene edinam ubiatibet eken, mmọ ẹsiseme ẹkot Jehovah ke ọkpọsọn̄ uyo. Ndusụk ini mmọ ẹsidu ke n̄kpaidem ẹban̄a akama-inemesịt utịp oro esisụn̄ọde.b Enyịn̄ Jehovah edi ọsọn̄urua n̄kpọ ọnọ nnyịn, kpa nte ekedide ọnọ “Jesus Christ, eyen David,” ke ini enye okodude ke isọn̄. Jesus ama ekpep mme mbet esie ndibọn̄ akam mban̄a edinam enyịn̄ Jehovah asana onyụn̄ anam mmọ ẹfiọk se enyịn̄ oro adade aban̄a.—Matthew 1:1; 6:9; John 17:6, 25, 26.

7. Mme uwụtn̄kpọ ewe ke nnyịn inyene oro Jehovah ekemenerede ukpọn̄ mme asan̄autom esie, ndien didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ?

⁷ David ama emenede ukpọn̄ esie, ofụri idemesie, ọnọ Jehovah. Enye esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndinam ukem ntre, ọdọhọde ke Psalm 37:5 ete: “Kpat usụn̄ fo nọ Jehovah, nyụn̄ buọt idemfo ye enye, ndien enye eyenam.” Ntem Jehovah iditreke ndibọrọ n̄kpeubọk nnyịn nte enye anam ukpọn̄ nnyịn okop inemesịt. Ediwak anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah ẹkaiso ndikụt akwa idatesịt ke utom esie—kpa ye mme nsọn̄ọn̄kpọ, mme ukọbọ, ye mme udọn̄ọ. Nditọete nnyịn ẹmi ẹdude ke mme ebiet oro ekọn̄ ọnọmọde ke Africa, utọ nte Angola, Liberia, Mozambique, ye Zaire, ẹkaiso ndinịm utom Jehovah ke akpa itie ke uwem mmọ.c Enye ke akpanikọ amanam mmọ ẹkop idatesịt ke uwak idọk eke spirit. Nte mmọ ẹkeyọde, ntre ke ana nnyịn iyọ. (Rome 5:3-5) Ndien nte nnyịn iyọde, ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ nnyịn ẹte: “N̄kukụt [ana] kan̄a ọnọ ini emi ẹnịmde; ndien enye eyesioro uyo ke utịt . . . [idinyụn̄] ibehe ini.” (Habakkuk 2:3) Ye ọyọhọ mbuọtidem ke Jehovah, nnyịn n̄ko ikpakam ikaiso ‘isioro uyo ke utịt.’

Eti Ido Jehovah

8. Nso ntotụn̄ọ itie ebuana ke nnyịn ikeme ndinyene ye Jehovah, ndien didie ke enye owụt eti ido esie?

⁸ David akaiso anam n̄kpeubọk ofụri esịt ete: “Afo, Ọbọn̄, ọmọfọn, omonyụn̄ ama ndidahado; omonyụn̄ awak ima ye kpukpru mmọ eke ẹsemede ẹnọ fi. Kop akam mi, O Jehovah; nyụn̄ kpan̄ utọn̄ ke uyo n̄kpeubọk mi. Ke usen ukụt mi ke ndiseme nnọ fi, koro afo eyeyere mi.” (Psalm 86:5-7) Edikot “O Jehovah”—ndien ndien anam ikop nduaidem inyụn̄ imehe ndida ikọ emi didie ntem! Enye edi itie ebuana oro ekemede ndikọri kpukpru ini ebe ke akam. David ama ọbọn̄ akam ke ini efen ete: “Kûti mme idiọkido uyen mi, ye mme ukwan̄n̄kpọ mi: afo, O Jehovah, ti mi, nte ima fo asan̄ade, ban̄a mfọn fo.” (Psalm 25:7) Jehovah edi ata eti uwụtn̄kpọ eti ido—ke ndinọ ufak Jesus, ke ndiwụt mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt mbọm, ye ke ndiwụt mme anam-akpanikọ ye mme owụt esịtekọm Ntiense esie ima-mfọnido.—Psalm 100:3-5; Malachi 3:10.

9. Nso un̄wọn̄ọ ke mme anamidiọk oro ẹkabarede esịt ẹkpenen̄ede ẹkere ẹban̄a?

⁹ Nte nnyịn ikpenyene nditịmede esịt mban̄a ndudue oro ikanamde ke edem? Edieke edide nnyịn ke inen̄ede usụn̄ nnyịn kemi, nnyịn iyekop ndọn̄esịt ke ini itide ikọ idotenyịn oro apostle Peter eketịn̄de ọnọ mmọ oro ẹma ẹkekabade esịt ete man “ini edidemede” ẹkpeto Jehovah osịm mmọ. (Utom 3:19) Ẹyak nnyịn isịk ikpere Jehovah ke akam ebe ke Andifak nnyịn, Jesus, emi ke ima ọkọdọhọde ete: “Ẹtiene Mi, kpukpru mbufo ẹmi ẹkpade mba ẹnyụn̄ ẹbiomde edidobi mbiomo, ndien Ami nyenọ mbufo nduọkodudu. Ẹmen ọkpọnọ mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo, ẹnyụn̄ ẹkpebe Mi; koro mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde idem ke esịt; ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.” Nte Mme Ntiense anam-akpanikọ ẹbọn̄de akan ẹnọ Jehovah mfịn ebe ke ọsọn̄urua enyịn̄ Jesus, mmọ ke akpanikọ ẹmekụt nduọkodudu.—Matthew 11:28, 29; John 15:16.

10. Nso n̄wọrọnda n̄kpọ ke n̄wed Psalm etịn̄ aban̄a ima-mfọnido Jehovah?

¹⁰ N̄wed Psalm etịn̄ aban̄a “ima-mfọnido” Jehovah awak ebe utịm ikikie. Utọ ima-mfọnido oro ke akpanikọ amawak! Ke mme akpa ufan̄ikọ inan̄ esie, Psalm ọyọhọ Ps 118:1-4 okot mme asan̄autom Abasi ete ẹkọm Jehovah, etịn̄de afiak etịn̄ utịm ikanan̄ ete “koro [ima-mfọnido, NW] esie odude ke nsinsi.” Psalm ọyọhọ Ps 136 ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a ọsọn̄urua “ima-mfọnido esie” utịm ike-26. Ke usụn̄ ekededi oro nnyịn iduede—ndien nte James 3:2 ọdọhọde, “kpukpru nnyịn idedue ke ediwak n̄kpọ”—nnyịn ikpakam inyịme ndiyom edifen nnọ otode Jehovah, inyenede mbuọtidem ke mbọm ye ima-mfọnido esie. Ima-mfọnido esie edi uyarade ima akpanikọ esie kaban̄a nnyịn. Edieke nnyịn ke edinam akpanikọ ikade iso ndinam uduak Abasi, enye eyewụt nnyịn ima akpanikọ esie ke ndisọn̄ọ nnyịn idem man iyọ kpukpru idomo.—1 Corinth 10:13.

11. Didie ke nte mbiowo ẹnamde n̄kpọ ekeme ndin̄wam ke ndimen editịmede esịt kaban̄a ubiomikpe idiọkn̄kpọ mfep?

¹¹ Mme ini ẹkeme ndidu oro mbon en̄wen ẹnamde nnyịn ituak ukot iduọ. Unan oro ẹkenọde ke ntụk m̀mê ke ikpọkidem ke ini uyen amanam ndusụk owo ẹnyene ekikere oro obiomde ikpe mîdịghe ẹkere ke mmimọ inyeneke ufọn. Utọ owo unọmọ oro ekeme ndiseme n̄kot Jehovah, ye mbuọtidem nte ke enye eyeyere. (Psalm 55:16, 17) Ọfọnido ebiowo ekeme ndiwụt udọn̄ ke ndin̄wam utọ owo oro onyịme akpanikọ oro nte ke ikedịghe ndudue esie. Ke oro ebede, ufan ufan nneme ke urụk ukopikọ emi ebiowo enemede ke ini ke ini ekeme ndin̄wam owo oro tutu enye ke akpatre ekeme ‘ndibiom mbiomo’ oro.—Galatia 6:2, 5.

12. Didie ke mme afanikọn̄ ẹtọt, edi didie ke nnyịn ikeme ndiyọ mmọ uforo uforo?

¹² Odu ediwak mfụhọ mfụhọ idaha efen oro anade ikọt Jehovah ẹn̄wana ẹbọhọ mfịn. Ọtọn̄ọde ke Ekọn̄ Ererimbot I ke 1914, ikpọ afanikọn̄ ẹma ẹtọn̄ọ ndinọmọ isọn̄ emi. Nte Jesus ekebemde iso etịn̄, mmọ ẹkedi “ntọn̄ọ ubiak uman.” Mme afanikọn̄ ẹtotịm ẹtọt nte nnyịn itịmde isan̄a ikpere “akpatre ini eyo emi.” (Matthew 24:3, 8) ‘Ibio ini’ Devil ke asan̄a usọp usọp ebịne ata utịt esie. (Ediyarade 12:12) “Nte lion eke okụnide” oyom se editade, akwa Asua oro ke ada kpukpru orụk n̄kari man adianade nnyịn ọkpọn̄ otuerọn̄ Abasi onyụn̄ osobo nnyịn. (1 Peter 5:8) Edi enye idikwe unen! Koro, ukem nte David, nnyịn ikọn̄ mbuọtidem nnyịn ofụri ofụri ke Abasi nnyịn kierakiet, kpa Jehovah.

13. Didie ke mme ete ye eka ye nditọ mmọ ẹkeme ndibọ ufọn nto eti ido Jehovah?

¹³ Nte eyịghe mîdụhe, David ama esịn ke esịt eyen esie Solomon ufọn ediberi edem ke eti ido Jehovah. Ntem, Solomon ama ekeme nditeme eyen esie ete: “Buọt idemfo ye Jehovah ke ofụri esịt fo; ndien kûberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo onịm. Kûse idemfo ke ọfiọkn̄kpọ: ten̄e Jehovah, nyụn̄ kpọn̄ idiọk.” (Mme N̄ke 3:5-7) Mme ete ye eka mfịn kpasụk ntre ẹkpenyene ndikpep n̄kpri nditọ mmọ nte ẹkpebọn̄de akam ke ọyọhọ mbuọtidem ẹnọ Jehovah ye nte mmọ ẹkpeyọde mme esuene eke anana-mbọm ererimbot emi—utọ nte mfịghe ẹtode ubọkn̄ka ke ufọkn̄wed ye mme idomo edinam oburobụt ido. Ndida mme edumbet Bible nsịn ke edinam ye nditọ fo ke usen ke usen ekeme ndidụk esịt mmọ ndinyene ata ima nnọ Jehovah nnyụn̄ mberi edem ke enye ebe ke akam.—Deuteronomy 6:4-9; 11:18, 19.

Mme Anana-Mbiet Utom Jehovah

14, 15. Nso idi ndusụk mme anana-mbiet utom Jehovah?

¹⁴ Ye ọyọhọ mbuọtidem David ọdọhọ ete: “O Ọbọn̄, baba kiet ke otu mme abasi ibietke fi; baba n̄kpọ kiet inyụn̄ ibietke se afo anamde.” (Psalm 86:8) Mme utom Jehovah ẹkponi, ẹye, ẹnyene uten̄e ẹkan se owo ekededi ekemede ndikere. Nte ifiọk ntaifiọk eyomfịn okụtde mbukpọn̄ mbukpọn̄, ekondo oro ẹbotde—ubom esie, n̄kemuyo esie, uyai esie—omotịm okpon akan n̄kpọ ekededi oro David ọkọfiọkde. Kpa ye oro, ama akam onụk enye nditịn̄ ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi, ikpaenyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde.”—Psalm 19:1.

¹⁵ Ẹtịn̄ ẹban̄a utom Jehovah ke utịbe utịbe usụn̄, n̄ko, ke usụn̄ oro enye okowụkde onyụn̄ anamde isọn̄, anamde uwemeyo ye okoneyo ẹdu, mme ini, ini utọ ye ini idọk, ye uwak n̄kpọ inemesịt kaban̄a inemesịt ini iso ubonowo. N̄ko ke nso utịbe usụn̄ ke ẹnam ẹnyụn̄ ẹdiọn̄ idem nnyịn ntem, man nnyịn ikeme ndidara mme utom Jehovah oro akanarede nnyịn okụk!—Genesis 2:7-9; 8:22; Psalm 139:14.

16. Nso idi n̄kponn̄kan uyarade eti ido Jehovah, adade okosịm mme ewe anana-mbiet utom?

¹⁶ Ke akpa ete ye eka nnyịn ẹma ẹkesọn̄ ibuot ye Abasi, ẹnamde mme afanikọn̄ oro ẹnọmọde isọn̄ ọtọn̄ọ tutu osịm mfịn emi, Jehovah ke ima esie ama anam utịbe utịbe utom ke ndidọn̄ Eyen esie edi isọn̄ man editan̄a Obio Ubọn̄ Abasi onyụn̄ akpa nte ufak ubonowo. Ndien utịben̄kpọ akan utịben̄kpọ! Jehovah ndien ama anam Christ eset man akabade edi nsan̄a Edidem esie oro ẹmekde. (Matthew 20:28; Utom 2:32, 34) Abasi ama akam emek “obufa edibotn̄kpọ” n̄ko osio ke otu mme anam-akpanikọ ubonowo emi nte eti “obufa enyọn̄” ẹdidianade ye Christ ẹkara n̄ka “obufa isọn̄” emi edisịnede ediwak biliọn owo oro ẹdinamde ẹset. (2 Corinth 5:17, NW; Ediyarade 21:1, 5-7; 1 Corinth 15:22-26) Mme utom Jehovah ke ntre ẹyesan̄a ẹsịm ubọn̄ ubọn̄ utịt esie! Ke akpanikọ, nnyịn imekeme ndifiori ite: “O Jehovah, . . . ufọn fo okpon didie emi afo onịmde ọnọ mmọ eke ẹbakde fi.”—Psalm 31:17-19.

17. Kaban̄a mme utom Jehovah, didie ke Psalm 86:9 enyene edisu idahaemi?

¹⁷ Mme utom Jehovah eke eyomfịn ẹsịne se David eketịn̄de aban̄a ke Psalm 86:9: “Kpukpru mme idụt emi afo akanamde ẹyedi ẹdituak ibuot ke iso fo, Ọbọn̄; ẹyenyụn̄ ẹkpono enyịn̄ fo.” Ke ama okokot nsụhọ obufa edibotn̄kpọ esie osio ke otu ubonowo, kpa “ekpri otuerọn̄” eke mme ada udeme Obio Ubọn̄ nnyene, Jehovah ke akaiso nditan̄ “akwa otuowo” eke “mme erọn̄ en̄wen” mbok ke otu “kpukpru obio,” ẹmi ediwak miliọn mmọ n̄ko ẹnyenede mbuọtidem ke iyịp Jesus emi ẹkeduọkde. Enye atan̄ mmọemi obok ke okopodudu esop, kpa n̄kukụre n̄ka ofụri ererimbot eke mme ama emem ke isọn̄ mfịn. Ke ẹkụtde emi, mbon udịm enyọn̄ ẹduọn̄ọ ẹtuak ibuot ke iso Jehovah, ẹtan̄a ẹte: “Yak edidiọn̄, ye ubọn̄, ye ifiọk, ye ekọm, ye ukpono ye odudu, ye ukeme, ẹnyene Abasi nnyịn ke nsinsi nsinsi.” Akwa otuowo n̄ko ẹnọ enyịn̄ Jehovah ubọn̄, ẹnamde n̄kpọ esie “uwemeyo ye okoneyo,” ye idotenyịn edibọhọ utịt ererimbot emi nnyụn̄ ndu uwem ke nsinsi ke paradise isọn̄.—Luke 12:32; Ediyarade 7:9-17; John 10:16.

Akwa Ubom Jehovah

18. Didie ke Jehovah owụt ke imọ idi ‘Abasi kierakiet’?

¹⁸ Ekem David odụri ntịn̄enyịn owụt idaha Jehovah nte Abasi, ọdọhọde ete: “Afo omokpon, omonyụn̄ anam mme utịben̄kpọ: afo ikpọn̄îkpọn̄ edi Abasi.” (Psalm 86:10) Toto ke eset, Jehovah ama anam owụt ete ke imọ, ke akpanikọ, idi ‘Abasi kierakiet.’ Ọsọn̄ido Pharaoh Egypt ke nsọn̄ibuot okobụp Moses ete: “Jehovah edi anie, eke n̄kopde uyo esie, nnyụn̄ nyak Israel ẹka? Mfiọkke Jehovah.” Edi ikebịghike enye ama edifiọk nte Jehovah okponde! Ata Ọkpọsọn̄ Abasi ama esuene mme abasi ye mme oku mbiaidiọn̄ Egypt ke ndidọn̄ mme akama-nsobo ufen utom, ẹwotde mme akpan nditọ Egypt, onyụn̄ osobode Pharaoh ye okopodudu udịmekọn̄ esie ke Ididuot Inyan̄. Ke akpanikọ, idụhe enyeemi ebietde Jehovah ke otu mme abasi!—Exodus 5:2; 15:11, 12.

19, 20. (a) Ini ewe ke ẹdikwọ ikwọ eke Ediyarade 15:3, 4 ke usụn̄ ọsọn̄de uyo akan? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndibuana ke utom Jehovah idem idahaemi?

¹⁹ Nte Abasi kierakiet, Jehovah ke akaiso ndinam mme utịben̄kpọ ke nditịm idem nnọ edinyan̄a mme okopitem andituak ibuot nnọ enye nsio ke Egypt eyomfịn—kpa ererimbot Satan. Enye amanam ẹtan̄a mme ubiereikpe Abasi ke ofụri isọn̄ nte ntiense ebe ke ntara n̄kan ubịnikọt ukwọrọikọ ke ofụri mbụk, ke ntem osude prọfesi Jesus ke Matthew 24:14. Ke mîbịghike, ana ‘utịt’ edi, emi Jehovah ediwụtde ata ubom esie ke udomo eke akanam mîtịbeke ke ndisobo kpukpru idiọkn̄kpọ ke isọn̄ mfep. (Psalm 145:20) Adan̄aoro ikwọ Moses ye ikwọ Eyenerọn̄ eyetotịm ọsọn̄ uyo akan: “Mme utom Fo ẹkponi ẹnyụn̄ ẹnyene ndyọ, O Ọbọn̄ Abasi, Andikara kpukpru n̄kpọ; mme usụn̄ Fo ẹnen ẹnyụn̄ ẹdi akpanikọ, O Edidem mme obio. Anie editre nditen̄e Fi, O Ọbọn̄, ndinyụn̄ nnọ enyịn̄ Fo ubọn̄? Koro Afo ikpọn̄ edi edisana.”—Ediyarade 15:3, 4.

²⁰ Nnyịn ikpakam isịn ifịk ke nditịn̄ nnọ mbon efen mban̄a mme ubọn̄ ubọn̄ uduak Abasi. (Men Utom 2:11 domo.) Jehovah eyekaiso ndinam ikpọ ye mme utịben̄kpọ ke eyo nnyịn ye ke ini iso, nte ibuotikọ nnyịn efen edinamde an̄wan̄a.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

◻ Ntak emi nnyịn ikpanamde akam eke Psalm 86 edi eke nnyịn?

◻ Didie ke nnyịn ikeme ndinyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah?

◻ Didie ke Jehovah owụt nnyịn eti ido esie?

◻ Ewe ẹdi ndusụk ke otu anana-mbiet utom Jehovah?

◻ Didie ke Jehovah edi ‘Abasi kierakiet’ ke ubom?

[Ndise ke page 10]

Ke “obufa isọn̄” oro edide, mme utịbe utom Jehovah ẹyekaiso nditie ntiense mban̄a ubọn̄ ye eti ido esie