“Israel Abasi” ye “Akwa Otuowo”
“N̄kụt, ndien sese, akwa otuowo, eke baba owo kiet mîkemeke ndibat.”—EDIYARADE 7:9.
1-3. (a) Nso ubọn̄ ubọn̄ idotenyịn eke heaven ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹnyene? (b) Didie ke Satan okodomo ndisobo esop akpa isua ikie? (c) Nso ikotịbe ke 1919 emi okowụtde ke mme ukeme oro Satan ekesịnde ndibiat esop Christian oro ẹyetde aran ama okpu?
EDITỌN̄Ọ “Israel Abasi” ke 33 E.N. ekedi akpan usio-ukot ke edisu mme uduak Abasi. (Galatia 6:16) Mme andibuana ke enye oro ẹyetde aran ẹnyene idotenyịn edidi mme edibotn̄kpọ eke spirit oro mîkemeke ndikpa ye idotenyịn edikara ye Christ ke Obio Ubọn̄ Abasi eke heaven. (1 Corinth 15:50, 53, 54) Ke itie oro mmọ ẹdude mmọ ẹnyene akpan udeme ke ndinam enyịn̄ Jehovah asana ye ke ndinuak ibuot akwa Asua oro, Satan kpa Devil. (Genesis 3:15; Rome 16:20) Eyịghe idụhe nte ke Satan ama anam kpukpru se enye ekekemede ndisobo obufa esop emi, ebede ke ndikọbọ enye ye ke edibiat enye!—2 Timothy 2:18; Jude 4; Ediyarade 2:10.
2 Ke adan̄aemi mme apostle ẹkedude uwem, Satan ikekemeke ndikụt unen. Nte ededi, ke mmọ ẹma ẹkekpan̄a, nsọn̄ibuot ama asuana ye unana ukpan. Nte ini akade, ke idaha ekikere owo, eketie nte ẹma ẹbiat edisana esop Christian emi Jesus ọkọtọn̄ọde ke ini Satan akadade abian̄a ido ukpono nsọn̄ibuot emi ẹdiọn̄ọde mfịn nte Christendom edi. (2 Thessalonica 2:3-8) Nte ededi, ata Ido Ukpono Christ ama akaiso odu.—Matthew 28:20.
3 Jesus, ke n̄ke esie aban̄ade ibokpot ye idiọk n̄kpasịp, ama ebemiso etịn̄ nte ke mme ata Christian ẹyekọri ọtọkiet ke ndusụk ini ye “idiọk n̄kpasịp,” m̀mê mme nsunsu Christian; ndien emi ama ada itie. Edi enye n̄ko ama ọdọhọ ete ke mme ukperedem ini, ẹyefiak ẹkụt nte ẹbaharede “nditọ Obio Ubọn̄” ẹsio ke “idiọk n̄kpasịp.” (Matthew 13:36-43) Emi n̄ko ekedi akpanikọ. Ke 1919 mme ata Christian oro ẹyetde aran ẹma ẹwọrọ ke ntan̄mfep Babylon. Abasi ama ọfiọk mmọ nte “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” ndien mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ uko uko. (Matthew 24:14, 45-47; Ediyarade 18:4) Ekpere ndidi kpukpru mmọ ẹkedi mme Gentile; edi sia mmọ ẹkenyenede mbuọtidem nte Abraham, mmọ ke akpanikọ ẹkedi ‘nditọ Abraham.’ Mmọ ẹkedi mme andibuana ke “Israel Abasi.”—Galatia 3:7, 26-29.
“Akwa Otuowo”
4. Ewe otu Christian ke ẹkekụt, akpan akpan ke iduọk isua 1930?
4 Ke akpa, mbon ẹmi ẹkenyịmede ukwọrọikọ mme Christian oro ẹyetde aran mi ẹma ẹkabade n̄ko ẹdi Israel eke spirit, kpa nsụhọ eke 144,000, ẹmi ẹnyenede idotenyịn eke heaven. (Ediyarade 12:17) Nte ededi, akpan akpan ke iduọk isua 1930, otu en̄wen ama ọwọrọ owụt idem. Ẹkediọn̄ọ mmọemi nte ẹdide ukem ye “mme erọn̄ en̄wen” eke n̄ke ufọkerọn̄. (John 10:16) Mmọ ẹkedi mme mbet Christ ẹmi ẹnyenede idotenyịn nsinsi uwem ke paradise isọn̄. Mmọ ẹkedi nditọ eke spirit ẹnọ mme Christian oro ẹyetde aran, yak idọhọ ntre. (Isaiah 59:21; 66:22; men 1 Corinth 4:15, 16 domo.) Mmọ ẹma ẹfiọk esop Christian oro ẹyetde aran nte asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄, ndien ukem nte nditọete mmọ oro ẹyetde aran, mmọ ẹma ẹnyene ntotụn̄ọ ima ẹnọ Jehovah, mbuọtidem ke uwa Jesus, ifịk ke nditoro Abasi, ye unyịme ndikụt ndutụhọ ke ntak edinen ido.
5. Didie ke idaha mme erọn̄ en̄wen akakaiso an̄wan̄a owo ọfọn akan?
5 Ke akpa idaha mme erọn̄ en̄wen ẹmi ikotịm in̄wan̄ake owo, edi nte ini akade, mme n̄kpọ ẹma ẹtọn̄ọ ndin̄wan̄a. Ke 1932 ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme Christian oro ẹyetde aran ndikpek mme erọn̄ en̄wen nditiene mbuana ke utom ukwọrọikọ—n̄kpọ emi ediwak ke otu mme erọn̄ en̄wen ẹma ẹkenanam. Ke 1934 ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme erọn̄ en̄wen ndina baptism ke mmọn̄. Ke 1935 ẹma ẹdiọn̄ọ mmọ nte ẹdide “akwa otuowo” eke Ediyarade ibuot 7. Ke 1938 ẹma ẹnọ mmọ ikot ndidụk Editi n̄kpa Jesus Christ nte mme andida nse. Ke 1951 ẹma ẹdifiọk iren oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke otu mmọ nte ẹdide “mbọn̄” ẹmi ẹnamde n̄kpọ nte “ọtọ udịbe ofụm, ye etehe ubọhọ edịm.” (Psalm 45:16; Isaiah 32:1, 2) Ke 1953, ẹma ẹdidiọn̄ọ esop Abasi eke isọn̄—emi akwa ubak ke otu emi ekedide mme erọn̄ en̄wen adan̄aoro—nte otu n̄kaowo eke isọn̄ emi edidude ke obufa ererimbot. Ke 1985 ama edin̄wan̄a nte ke ikpe ẹtebe mme erọn̄ en̄wen nte mme ufan Abasi ye idotenyịn edibọhọ Armageddon, ke ntak uwa ufak Jesus.
6. Nso idi itie ebuana emi mbon ẹyetde aran ẹnyenede ye mme erọn̄ en̄wen mfịn, adade okosụn̄ọ ke mme mbụme ewe?
6 Idahaemi, ke utịt utịt ikpehe “ukperedem ini” emi, ata ekese ke otu 144,000 ẹmekpan̄a ẹnyụn̄ ẹbọ utịp eke heaven mmọ. (2 Timothy 3:1; Ediyarade 6:9-11; 14:13) Idahaemi mme Christian ẹmi ẹnyenede idotenyịn eke isọn̄ ẹnam ekese edikwọrọ eti mbụk emi, ndien mmọ ẹbat nte edide ifetutom oro odotde ndinọ nditọete Jesus ẹmi ẹyetde aran ibetedem. (Matthew 25:40) Nte ededi, mbon oro ẹyetde aran mi ẹdi asan̄autom emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄ emi otode ke mmọ ẹnọ udia eke spirit ke ukperedem ini ẹmi. Nso ididi idaha mme erọn̄ en̄wen ke ini kpukpru mbon oro ẹyetde aran ẹbọde utịp eke heaven mmọ? Nso ndutịm ke ẹdinam adan̄aoro ẹnọ mme erọn̄ en̄wen? Ndidụn̄ọde mbụk Israel eset ibio ibio eyen̄wam nnyịn ndibọrọ mme mbụme oro.
Ndamban̄a “Obio Oku”
7, 8. Ke nso udomo ke Israel eset ekedi obio oku ye edisana idụt ke idak Ibet ediomi?
7 Ke ini Jehovah ekemekde Israel nte akpan idụt esie, enye ama odiomi ediomi ye mmọ, ọdọhọde ete: “Edieke mbufo mîditreke ndikop uyo mi, nnyụn̄ nnịm ediomi mi, mbufo ẹyedi ndien akpan inyene mi ẹkan kpukpru obio: koro ofụri ererimbot edide okịm. Mbufo ẹyenyụn̄ ẹnyene mi nte obio oku, ye nte edisana idụt.” (Exodus 19:5, 6) Israel ekedi san̄asan̄a ikọt Jehovah ke ntak Ibet ediomi. Edi, didie ke un̄wọn̄ọ emi abuanade obio oku ye edisana idụt edinyene edisu?
8 Israel, ke ini ẹkenamde akpanikọ, ẹma ẹnyịme itie edikara Jehovah ẹnyụn̄ ẹnyịme enye nte Edidem mmọ. (Isaiah 33:22) Ntem, mmọ ẹkedi obio ubọn̄. Edi, nte ẹkeyararede ke ukperedem, un̄wọn̄ọ aban̄ade ‘obio ubọn̄’ eyekam enyene se ọwọrọde akan oro. N̄ko, ke ini ẹkenịmde Ibet Jehovah, mmọ ẹma ẹsana, ẹdianade ẹkpọn̄ mme idụt oro ẹkekande mmọ ẹkụk. Mmọ ẹkedi edisana idụt. (Deuteronomy 7:5, 6) Nte mmọ ẹkedi obio ubọn̄ mme oku? Ọfọn, ke Israel ẹma ẹsio esien Levi ẹnịm ẹnọ utom temple, ndien itie oku Levi ama odu ke otu esien oro. Ke ini ẹkewụkde Ibet Moses, ẹkeda irenowo ubon Levi ke ibuot kpukpru akpan ẹmi mîkedịghe eke ubon Levi.a (Exodus 22:29; Numbers 3:11-16, 40-51) Ntem, kpukpru ubon ke Israel, yak idọhọ ntre, ẹma ẹnyene owo ndida ke ibuot mmọ ke utom temple. Emi ekedi n̄kpere-n̄kan usụn̄ emi idụt oro akasan̄ade osịm ndidi itie oku. Edi, mmọ ẹkeda ke ibuot Jehovah ke iso mme idụt. Owo esenidụt ekededi emi okoyomde ndikpono Abasi akpanikọ ekenyene ndinam ntre ke ndibuana ye Israel.—2 Chronicles 6:32, 33; Isaiah 60:10.
9. Nso ikanam Jehovah esịn obio ubọn̄ edere edere Israel ‘ndinam utom nnọ enye nte oku’?
9 Ke Solomon ama akakpa, ẹma ẹbahade ikọt Abasi ẹsịn ke idụt edere edere Israel ke idak Edidem Jeroboam ye idụt usụk usụk Judah ke idak Edidem Rehoboam. Sia temple, kpa iwụk ebiet edisana utuakibuot, okodude ke ikpehe n̄kan̄ Judah, Jeroboam ama owụk orụk utuakibuot oro mîkemke ye ibet ke ndiwụk mme mbiet eyenenan̄ ke ikpehe idụt esie. N̄ko, “enye onyụn̄ ọbọp ufọk ke edikon̄ ebiet, onyụn̄ osio owo eke mîdịghe nditọ Levi ke ofụri obio, onịm ke oku.” (1 Ndidem 12:31) Idụt edere edere ama ọduọ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ odụk nsunsu utuakibuot ke ini Edidem Ahab okonyịmede n̄wan esenidụt esie, Jezebel, owụk utuakibuot Baal ke idụt oro. Ke akpatre, Jehovah ama atan̄a ubiereikpe ọnọ obio ubọn̄ nsọn̄ibuot oro. Ebede ke Hosea, enye ọkọdọhọ ete: “Unana ifiọk (Abasi) omosobo ikọt mi: koro afo ọduọkde ifiọk, ami n̄ko nyeduọk fi, nte okûdi oku ọnọ mi.” (Hosea 4:6) Esisịt ini ke oro ebede, mbon Assyria ẹma ẹsobo obio ubọn̄ edere edere Israel efep.
10. Didie ke obio ubọn̄ usụk usụk Judah, ke ini akanamde akpanikọ, akada ke ibuot Jehovah ke iso mme idụt?
10 Nso kaban̄a idụt usụk usụk oro, Judah? Ke eyo Hezekiah, Jehovah ama ọdọhọ mmọ ebe ke Isaiah ete: “Mbufo ẹdi ntiense mi, ye owo emi n̄kemekde . . . Mma mbot mbio emi nnọ idemmi; mmọ ẹyebụk itoro mi.” (Isaiah 43:10, 21; 44:21) Ke ini akanamde akpanikọ, obio ubọn̄ usụk usụk oro ama anam n̄kpọ nditan̄a ubọn̄ Jehovah nnọ mme idụt nnyụn̄ ndụri mbon eti esịt ndi man ẹdituak ibuot ẹnọ enye ke temple esie nnyụn̄ mbọ ufọn nto itieutom oku ubon Levi emi ibet onyịmede.
Isenowo ke Israel
11, 12. Siak ndusụk isenowo ẹmi ẹkedide ẹdidiana ye Israel ke ndinam n̄kpọ Jehovah.
11 Amaedi isenowo ẹmi ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a ikọ ntiense idụt emi, ẹma ẹnam ndutịm ẹnọ mmọ ke Ibet ẹkenọde ebe ke Moses—emi n̄wan esie, Zipporah, ekedide owo Midian. “Mbuaha udịmowo” ẹmi mîkedịghe nditọ Israel ẹma ẹtiene Israel ẹwọrọ ke Egypt ẹma ẹnyụn̄ ẹdu ke ini ẹkenọde Ibet. (Exodus 2:16-22; 12:38; Numbers 11:4) Ẹma ẹnyan̄a Rahab ye ubon esie ẹsio ke Jericho ndien ke ukperedem ẹnyịme mmọ ke esop mme Jew. (Joshua 6:23-25) Esisịt ini ke oro ebede, mbon Gibeon ẹma ẹnam emem ye Israel ndien ẹma ẹnọ mmọ utom emi enyenede ebuana ye edibọp ataya utuakibuot.—Joshua 9:3-27; se n̄ko 1 Ndidem 8:41-43; Esther 8:17.
12 Nte ini akakade, isenowo ẹma ẹnam utom ke ikpọ itie. Ẹma ẹbat Uriah Hittite, ebe Bath-sheba, ẹsịn ke otu “mbon uko” David, kpa nte ẹkebatde Zelek Ammonite. (1 Chronicles 11:26, 39, 41; 2 Samuel 11:3, 4) Ebed-melech, owo Ethiopia, akanam utom ke ufọkubọn̄ ndien ama esikeme ndisịm edidem. (Jeremiah 38:7-9) Ke Israel ama ọkọnyọn̄ ntan̄mfep ke Babylon edi, ẹma ẹnọ Nethinim oro mîkedịghe nditọ Israel n̄kaiso mbiomo ke ndin̄wam mme oku. (Ezra 7:24) Sia ẹsede ndusụk ke otu mme anam-akpanikọ isenowo, m̀mê mme odudụn̄ ẹmi, nte ẹdade ẹban̄a akwa otuowo mfịn, idaha mmọ edi n̄kpọ udọn̄ ọnọ nnyịn.
13, 14. (a) Nso ikedi mme ifetutom ye mme mbiomo ẹmi mbon oro ẹkekponode Abasi ke ido mme Jew ẹkenyenede ke Israel? (b) Didie ke nditọ Israel ẹkenyene ndise mme anam-akpanikọ okpono Abasi ke ido mme Jew?
13 Utọ mbon ẹmi ẹkedi mme okpono Abasi ke ido mme Jew, mme andituak ibuot nnọ Jehovah ke idak Ibet Moses ẹmi ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ẹkenyụn̄ ẹdianade ye nditọ Israel ẹdu san̄asan̄a ẹkpọn̄ mme idụt. (Leviticus 24:22) Mmọ ẹma ẹsifọp mme uwa, ẹfep idem ke nsunsu utuakibuot, ẹnyụn̄ ẹbet iyịp, kpa nte nditọ Israel ẹkenamde. (Leviticus 17:10-14; 20:2) Mmọ ẹma ẹn̄wam ke ndibọp temple Solomon ẹnyụn̄ ẹdiana kiet ke ndifiak n̄wụk utuakibuot akpanikọ ke idak Edidem Asa ye Edidem Hezekiah. (1 Chronicles 22:2; 2 Chronicles 15:8-14; 30:25) Ke ini Peter akadade akpa ukpọhọde Obio Ubọn̄ ke Pentecost 33 E.N. anam n̄kpọ, “mme Jew ye mme Gentile [ẹmi mîdịghe mme Jew] ẹmi ẹnamde n̄kpọ ẹnọ Abasi ke ido mme Jew” ẹma ekop mme ikọ esie. Eyedi ndusụk ke otu owo tọsịn ita ẹmi ẹkenade baptism ke usen oro ẹkedi mme okpono Abasi ke ido mme Jew. (Utom 2:10, 41) Esisịt ini ke oro ebede, Philip ama onịm owo Ethiopia emi okokponode Abasi ke ido mme Jew baptism—mbemiso Peter akadade akpatre ukpọhọde Obio Ubọn̄ anam n̄kpọ ye Cornelius ye ubon esie. (Matthew 16:19; Utom 8:26-40; 10:30-48) Nte an̄wan̄ade, owo ikesehe mme okpono Abasi ke ido mme Jew nte mme Gentile.
14 Nte ededi, itie mme okpono Abasi ke ido mme Jew ke idụt oro iketiehe nte eke mme amanaisọn̄ nditọ Israel. Mme okpono Abasi ke ido mme Jew ikanamke utom nte mme oku, n̄ko owo ikadaha ke ibuot akpan mmọ ke itie oku ubon Levi.b Ndien mme okpono Abasi ke ido mme Jew ikenyeneke udeme isọn̄ ke Israel. Edi, ẹma ẹteme nditọ Israel ẹte ẹwụt edikere mban̄a ẹnọ mme anam-akpanikọ mme okpono Abasi ke ido mme Jew ẹnyụn̄ ẹda mmọ nte nditọete.—Leviticus 19:33, 34.
Idụt eke Spirit
15. Nso ikedi utịp ke ini amanaisọn̄ Israel ekesịnde ndinyịme Messiah?
15 Ẹkenịm Ibet oro man anam Israel asana, odu san̄asan̄a ọkpọn̄ mme idụt ẹmi ẹkekande mmọ ẹkụk. Edi enye ama enyene uduak en̄wen. Apostle Paul ekewet ete: “Ibet ekedi andikpeme nnyịn, emi adade nnyịn ọsọk Christ, man ẹnam ikpe etebe nnyịn ke mbuọtidem.” (Galatia 3:24) Ke mfụhọ, ekese nditọ Israel ẹma ẹsịn ndiyak Ibet ada mmọ ọsọk Christ. (Matthew 23:15; John 1:11) Ntre Jehovah Abasi ama esịn idụt oro onyụn̄ anam “Israel Abasi” amana. Akan oro, enye ama anam ikot edikabade ndi ọyọhọ amanaisọn̄ obufa Israel emi ebe osịm mbon ẹmi mîkedịghe mme Jew. (Galatia 3:28; 6:16) Edi ke obufa idụt emi ke un̄wọn̄ọ Jehovah ke Exodus 19:5, 6 kaban̄a ubọn̄ ubọn̄ itie oku enyene utịbe utịbe, akpatre edisu. Didie?
16, 17. Ke nso usụn̄ifiọk ke mme Christian oro ẹyetde aran ke isọn̄ edi “edidem”? “oku”?
16 Peter ama okot oto Exodus 19:6 ke ini enye ekewetde mme Christian eyo esie oro ẹyetde aran ete: “Mbufo ẹdi ubon eke ẹmekde, ẹdi mme oku edidem, ẹdi edisana obio, ẹdi ikọt eke Abasi onịmde ọnọ Idemesie.” (1 Peter 2:9) Nso ke emi ọwọrọ? Nte mme Christian ẹyetde aran ẹmi ẹdude ke isọn̄ ẹdi ndidem? Baba, itie edidem mmọ odu ke ini iso. (1 Corinth 4:8) Edi, mmọ ẹdi eke “edidem” ke usụn̄ifiọk nte ke ẹkemek mmọ ẹnịm ẹnọ mme ifetutom edidi edidem ke ini iso. Idem idahaemi mmọ ẹdi idụt ẹdude ke idak edidem, Jesus, emi Akwa Andikara, Jehovah Abasi, emekde. Paul ekewet ete: “[Jehovah] emi [okosio] nnyịn ke odudu ekịm, esịn ke Obio Ubọn̄ Eyen Ima Esie.”—Colossae 1:13.
17 Nte mme Christian oro ẹyetde aran ẹmi ẹdude ke isọn̄ ẹdi oku? Ih, ke ndusụk usụn̄. Nte esop, mmọ ẹnam utom oku emi owo mîkemeke ndifan̄a. Peter ama anam emi an̄wan̄a ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹyeda mbufo nde . . . ẹbọp ẹsịn ke ufọk eke spirit, ẹnyụn̄ ẹnam mbufo ẹdi ndisana oku.” (1 Peter 2:5; 1 Corinth 3:16) Mfịn, mme nsụhọ Christian oro ẹyetde aran nte otu ẹdi “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄,” kpa usụn̄ ẹdade ẹdeme udia eke spirit. (Matthew 24:45-47) Kpa nte ekedide ke Israel eset, owo ekededi emi oyomde ndituak ibuot nnọ Jehovah enyene ndinam oro ke ndibuana ye mme Christian oro ẹyetde aran mi.
18. Nte oku, esop Christian oro ẹyetde aran ke isọn̄ enyene nso akpan mbiomo?
18 Akan oro, mme Christian oro ẹyetde aran ẹda itie Israel ke nditie ntiense mban̄a ubom Jehovah ke otu mme idụt. Udọn̄ikọ oro owụt nte ke ini Peter okokotde mme Christian oro ẹyetde aran mme oku edidem, enye ekenyene utom ukwọrọikọ ke ekikere. Ke akpanikọ, ke itien̄wed kiet enye akabuan un̄wọn̄ọ Jehovah ke Exodus 19:6 ye mme ikọ emi Enye eketịn̄de ọnọ Israel ke Isaiah 43:21 ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Mbufo . . . ẹdi mme oku edidem, . . . man mbufo ẹka ẹketan̄a mme utịbe edinam Esie, emi okokotde mbufo osio ke ekịm, esịn ke utịbe un̄wana Esie.” (1 Peter 2:9) Ke n̄kemuyo ye emi, Paul ama etịn̄ aban̄a editan̄a mme utịbe edinam Jehovah nte uwa temple. Enye ekewet ete: “Yak nnyịn iwa uwa ekọm inọ Abasi kpukpru ini ke enyịn̄ Jesus, kpa mfri n̄kpọkinua eke ẹkponode enyịn̄ Esie.”—Mme Hebrew 13:15.
Edisu eke Heaven
19. Nso idi akpatre, akwa edisu eke un̄wọn̄ọ oro nte ke Israel eyedi obio oku?
19 Nte ededi, Exodus 19:5, 6 ke akpatre enyene ubọn̄ ubọn̄ edisu emi okponde akan. Ke n̄wed Ediyarade, apostle John okop mme edibotn̄kpọ eke heaven ẹdade itien̄wed emi ẹsịn ke edinam nte mmọ ẹtorode Jesus emi ẹnamde eset: “Koro ẹkewotde Fi, Afo ama onyụn̄ ada iyịp Fo osio owo ke kpukpru esien, ye usem, ye obio, ye idụt, afak mmọ ọnọ Abasi; omonyụn̄ anam mmọ ẹdi Obio Ubọn̄ ye mme oku ẹnọ Abasi; mmọ ẹyenyụn̄ ẹda ubọn̄ ke isọn̄.” (Ediyarade 5:9, 10) Ke akpatre usụn̄ifiọk esie, ndien, mme oku edidem edi Obio Ubọn̄ Abasi eke heaven, odudu emi akarade emi Jesus ekekpepde nnyịn ndibọn̄ akam mban̄a. (Luke 11:2) Kpukpru mme Christian 144,000 oro ẹyetde aran ẹmi ẹyọde ke edinam akpanikọ ẹsịm utịt ẹyenyene udeme ke ndutịm Obio Ubọn̄ oro. (Ediyarade 20:4, 6) Nso utịbe utịbe edisu un̄wọn̄ọ oro ẹken̄wọn̄ọde ke ata anyanini ko ebe ke Moses ke emi edidi ntem!
20. Ewe mbụme osụhọ ndibọrọ?
20 Nso ke kpukpru emi enyene ndinam ye idaha akwa otuowo ye ini iso mmọ ke ini kpukpru mbon oro ẹyetde aran ẹbọde utịbe utịbe inyene mmọ? Emi eyena in̄wan̄în̄wan̄ ke akpatre ibuotikọ odude ke udịm emi.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Ke ini ẹkewụkde itie oku Israel, ẹma ẹbat mme akpan ke mme esien oro mîkedịghe ubon Levi ye irenowo ke esien Levi. Mme akpan ẹma ẹda owo 273 ẹwak ẹkan irenowo Levi. Ntem, Jehovah ama ọnọ uyo ete ke ẹnyene ndikpe shekel ition ke ibuot owo kiet kiet ke otu nyọhọ nsụhọ owo 273 nte ufak.
b Akwa mbuaha udịmowo ẹmi mîkedịghe nditọ Israel ẹma ẹdu ke ini ẹkewụkde Ibet ke 1513 M.E.N., edi owo ikesịnke mme akpan mmọ ke ini ẹkedade mme Levi ke ibuot mme akpan Israel. (Se ikpehe ekikere 8.) Ntem, owo ikadaha mme Levi ke ibuot mme akpan mbon ẹmi mîkedịghe nditọ Israel.
Nte Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
◻ Didie ke idaha mme erọn̄ en̄wen akaiso an̄wan̄a owo ọfọn akan?
◻ Ntak emi Jehovah ekesịnde obio ubọn̄ edere edere Israel ndinam utom nnọ enye nte oku?
◻ Ke ini ẹkenamde akpanikọ, nso ikedi itie Judah ke iso mme idụt?
◻ Nso ikedi itie mme okpono Abasi ke ido mme Jew ke Israel?
◻ Didie ke esop oro ẹyetde aran anam n̄kpọ nte obio ubọn̄ oku?
[Ndise ke page 16]
Nte oku edidem, mme Christian oro ẹyetde aran ẹtan̄a ubọn̄ Jehovah ke isọn̄
[Ndise ke page 18]
Akpatre edisu eke Exodus 19:6 edi Obio Ubọn̄