Ndu Ikpọn̄ Edi Akananam Owo Ikpọn̄ke Mi

NTE ADA LEWIS OBỤKDE

Mmesinyene ntụhọ kpukpru ini ndidu ikpọn̄. Ami n̄ko mmenyene ọkpọsọn̄ ubiere—ndusụk ini mmọ en̄wen ẹdọhọ ke emi edi nsọn̄ibuot—ke kpukpru n̄kpọ oro nnamde. N̄ko, mmọfiọk adan̄a nte edide mmemmem n̄kpọ ndinyene in̄wan̄în̄wan̄ edu, ndien edu emi amada mme mfịna ọsọk mi ke ediwak isua.

EDI, mmenem esịt nte ke Jehovah Abasi isịnke mi ke ntak idiọk eduuwem mi. Ebede ke ndikpep Ikọ esie, mmekeme ndikpụhọde eduuwem mi ndien ke ntre nnam n̄kpọ kaban̄a mme ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄ esie ke n̄kpọ nte isua 60. Toto ke uyen, mma nsima enan̄-mbakara, ndien un̄wam oro Abasi ọnọde ke ndikara se itiede nte edu nsọn̄ibuot mi esiwak nditi mi nte ẹkemede ndida ukpaha-inua nnọ enan̄-mbakara ndausụn̄.

N̄kamana ke ebiet ekperede ediye blu blu n̄kpọdiọhọ mmọn̄ ke Mount Gambier ke Edem Usụk Australia ke 1908. Ete ye eka mi ẹma ẹnyene in̄wan̄ ufene, ndien ami n̄kedi adiaha ke otu nditọ itiaita. Ete nnyịn akakpa ke ini kpukpru nnyịn ikedide ata n̄kpri nditọwọn̄. Oro ama anam mi nnyene ekese mbiomo ndise mban̄a in̄wan̄ oro, sia okoyomde ikpọ nditọeka mi iren iba ẹwọrọ ẹkpọn̄ ufọk ẹkenam utom ẹnyene okụk ndise mban̄a ubon. Uwem ke in̄wan̄ ama ọsọn̄, esịne ọkpọsọn̄ utom.

Akpa Edisobo ye Akpanikọ Bible

Ubon nnyịn ekesika Ufọkabasi Presbyterian, ndien nnyịn ikesidi mme ata andibuana oro idụkde kpukpru ini. Mma n̄kabade ndi andikpep ederi nditọwọn̄ nnyụn̄ nda mbiomo mi ke akpan n̄kpọ ndikpep nditọwọn̄ se n̄konịmde ke akpanikọ nte edide nnennen ke n̄kan̄ eke spirit ye n̄kan̄ eke ido uwem.

Ke 1931 eteete mi ama akpa, ndien ekese n̄wed emi J. F. Rutherford etieibuot Watch Tower Society ke ini oro ekewetde ẹma ẹdu ke otu inyene esie. Mma ntọn̄ọ ndikot The Harp of God ye Creation, ndien adan̄a nte n̄kokotde, kpa ntre ke n̄kodu ke n̄kpaidem ndifiọk nte ke ediwak n̄kpọ oro n̄konịmde ke akpanikọ n̄konyụn̄ n̄kpepde nditọwọn̄ ikenyeneke nsọn̄ọ ke Bible.

Ekedi n̄kpọ n̄kpaidem ndikpep nte ke ukpọn̄ owo idịghe se mîkemeke ndikpa, nte ke ata ediwak owo idikaha heaven ke ini mmọ ẹkpade, ye nte ke nsinsi ndutụhọ ke hell ikan̄ idụhe inọ mme anamidiọk. Ama otịmede mi n̄ko ndifiọk nte ke edinịm sabbath Sunday eke urua ke urua idịghe se ẹyomde ẹto mme Christian. Ntre n̄kenyene ndinam akamba ubiere: ndisọn̄ọ nyịre ke mme ọsọ ukpepn̄kpọ Christendom m̀mê nditọn̄ọ ndikpep akpanikọ Bible. Ikadaha mi anyan ini ndibiere ndisịbe kpukpru ebuana mi ye Ufọkabasi Presbyterian mfep.

Idahaemi N̄kenen̄ede Ndidu Ikpọn̄

Ubon nnyịn, mme ufan, ye n̄kani mme ọdiọn̄ọ ke ufọkabasi ikenemke esịt ndomo esisịt ke ini n̄kọtọtde uduak mi ndikpọn̄ ufọkabasi nnyụn̄ ntre ndikpep ederi nditọwọn̄. Ndien ke ini mmọ ẹkedide edikụt ẹte ke ami ke n̄kenyene ebuana ye ikọt owo oro ẹkekotde Judge Rutherford, oro n̄kukụre ama anam ẹtotịm ẹtịn̄ ikan̄ ikan̄ ikọedem. Owo ikenen̄ekede isio mi ifep ke otu, edi ata ediwak owo ke ubon mi ye n̄kani ufan iketiehe ufan ufan ye ami, ke nditịn̄ ibio ibio.

Adan̄a nte n̄kekpepde n̄kpọ nnyụn̄ ndụn̄ọrede mme itien̄wed oro ẹwetde ke mme n̄wed oro n̄kokotde, ntre ke n̄kokụt ufọn edikwọrọ ikọ an̄wan̄wa. Mma ndifiọk nte ke Mme Ntiense Jehovah ẹsisan̄a ke ufọk ke ufọk nte ubak an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ mmọ. Edi ke ini oro Mme Ntiense ndomokiet ikodụhe ke n̄kann̄kụk nnyịn. Ke ntre, owo ndomokiet ikesịnke udọn̄ inọ mi m̀mê ndiwụt mi nte ẹkwọrọde eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi. (Matthew 24:14) N̄kodu ata ikpọn̄.

Edi, ewụhọ Bible oro ndikwọrọ ikọ nnọ mbon en̄wen ama akaiso ndimia n̄kanika ke utọn̄ mi, ndien ami ke usụn̄ ekededi mma mbiere nte ke ana ntọn̄ọ ndikwọrọ ikọ. Ke mma n̄kọbọn̄ akam ediwak ini, mma mbiere nditọn̄ọ ndiwaha ke mme ufọk mbọhọidụn̄ n̄kukụre ndisian mmọ se n̄kekpepde nto mme ukpepn̄kpọ mi nnyụn̄ ndomo ndiwụt mmọ mme n̄kpọ ẹmi ke Bible mmọ. Akpa ufọk oro n̄kodụkde ekedi eke akani esenyịn mi ke ederi nditọwọn̄. Unana udọn̄ esie ye etikwo etikwo ikọ oro enye eketịn̄de aban̄a ami ndikpọn̄ ufọkabasi ke akpanikọ ikedịghe ntọn̄ọ oro ọnọde nsịnudọn̄. Edi mma n̄kop ufiop ufiop ye esen esen odudu esịtidem nte n̄kọkpọn̄de ufọk esie nnyụn̄ n̄kaiso ndiwaha mme ufọk efen.

Nnennen ukọbọ ikenen̄ekede idu, edi idem ama akpa mi ke unana udọn̄ oro n̄kani nsan̄a ufọkabasi ẹkewụtde ke ini n̄kakade mbịne mmọ. Ke n̄kpaidem ye edikpu mi, ami n̄kụt ubiọn̄ọ oro ọsọn̄de akan nto akpaneka mi, etide mi mme ikọ Jesus ẹmi: “Mme ete ye mme eka ye nditọete ye iman ye mme ufan ẹyeda mbufo ẹkeyak ẹnọ . . . Ndien kpukpru owo ẹyesua mbufo kaban̄a enyịn̄ Mi.”—Luke 21:16, 17.

Mma n̄kabade ndi ọfiọk uwat enan̄-mbakara ke ini n̄kedide ata ekpri eyenọwọn̄, ntre mma mbiere nte ke nsọp-n̄kan usụn̄ ndisịm ufọk mme owo edi ndiwat ke enan̄-mbakara. Emi ama an̄wam mi ndika mme ebiet ẹmi ẹyomde usụn̄ ke efakutom n̄kpet n̄kpet obio-in̄wan̄. Nte ededi, uwemeyo kiet enan̄-mbakara mi ama ọfiọnọde ọduọ ke ndọdọrọ usụn̄, ndien mma nda akamba unan ke ibuot. Mma n̄kop ndịk ke ndusụk ini nte ke ndibọhọke. Ke iduọ oro ama akada itie, edieke usụn̄ ebịtde m̀mê ọdọrọde, n̄kesinam isan̄ ke ukpatn̄kpọ emi enan̄-mbakara odụride utu ke edem enan̄-mbakara.a

Ndisobo ye Esop

Esisịt ini ke mbabuat n̄kpọntịbe mi oro ama ekebe, otu mme ọkwọrọikọ uyọhọ ini, emi ẹkotde idahaemi mme asiakusụn̄, ẹma ẹdi ndise ikpehe n̄kan̄ Mount Gambier. Ntem, ke akpa ini, mma n̄keme ndinyene nneme iso ye iso ye ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Mbemiso ẹkpọn̄de, mmọ ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mi ndiwet n̄wed nnọ ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society nnyụn̄ mbụp nte n̄kemede ndibuana ke an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ ke usụn̄ ọfọnde akan.

Ke mma n̄kewet N̄ka, mma mbọ ikpọ n̄wed, n̄kpri n̄wed, ye kad ikọ ntiense oro ẹmịn̄de-mịn̄ ndikama ke nditịn̄ owo oro ami ndide ke mme enyịnusụn̄. Ama etie mi ke idem nte mmesịk esisịt n̄kpere nditọete mi iren ye iban eke spirit ke ntak emi n̄kesibọde leta nto ọfis n̄kọk itieutom. Edi ke ini otu mme asiakusụn̄ oro ẹkekpọn̄de ẹka obio en̄wen, mma n̄kop ndobo n̄kan nte akanam edide.

Nte utịp edikụre unọ ikọ ntiense mi kpukpru usen—ebede ke ndisan̄a ke enan̄-mbakara ye ukpatn̄kpọ akpan akpan—ẹma ẹtịm ẹdiọn̄ọ mi ke ikpehe oro. Ke ukem ini oro, mma n̄keme ndise mban̄a mme utom in̄wan̄ mi. Etisịm ini oro ubon mi ama etre ndibiọn̄ọ mi inyụn̄ isịnke ukeme ndomokiet aba ndibiọn̄ọ. Mma nnam utom ke isua inan̄ ke usụn̄ emi nte odụn̄-ikpọn̄, anditan̄a eti mbụk oro mînaha baptism.

Mbono Ndien, ke Akpatre, Baptism

Ke April 1938, Brọda Rutherford ama edi edise Australia. Ọkpọsọn̄ ubiọn̄ọ oro mme ọkwọrọ ederi ẹkesịnde ama ada okosụn̄ọ ke edibiat ediomi oro ẹkenamde ndibọ Ufọkmbono Obio Sydney. Nte ededi, ke akpatre minit, ẹma ẹbọ unyịme ndida An̄wambre nnam n̄kpọ. Mbabuat ukpụhọde ke ndutịm oro ẹkenamde mi ke akpanikọ ama enyene ufọn, sia akamba An̄wambre oro ekekemede ndidụk ediwak tọsịn owo efen efen. N̄kpọ nte owo 12,000 ẹkedi, osụk etie nte ubiọn̄ọ oro mme ọkwọrọ ederi ẹkebiọn̄ọde mbono nnyịn ekedemede udọn̄ ediwak owo.

Kaban̄a edidi oro Brọda Rutherford ekedide, ẹma ẹnịm n̄ko mbono oro ekebịghide ke ediwak usen ke n̄kpet n̄kpet obio Sydney. Ekedi do ke n̄kayarade uyakidem mi nnọ Jehovah Abasi ke akpatre ebe ke mmọn̄ baptism. Nte afo emekeme ndikere mban̄a idatesịt oro n̄kenyenede ke akpatre ndisop idem ye nditọete iren ye iban ke ediwak itie ikie ke ofụri akamba ubak isọn̄ Australia?

Ndifiak Nnyọn̄ Mount Gambier

Ke mfiakde nnyọn̄ ufọk, mma nnen̄ede n̄kop ndobo, edi mma ntotịm mbiere n̄kan nte akanam edide ndinam se n̄kemede ke utom Obio Ubọn̄. Ikebịghike mma ndimehe ye ubon Agnew—Hugh, n̄wan esie, ye nditọ mmọ inan̄. Mmọ ẹkedụn̄ ke obio Millicent, edide sụk kilomita 50 ọtọn̄ọde ke Mount Gambier, ndien mma nsisan̄a kilomita 50 n̄ka nnyụn̄ nsan̄a kilomita 50 nnyọn̄ ke enan̄-mbakara ye ukpatn̄kpọ ndikenịm ukpepn̄kpọ Bible ofụri ini ye mmọ. Ke ini mmọ ẹkekụtde akpanikọ, ndobo mi ama osụhọde ubọk.

Ikebịghike, ẹma ẹtịm nnyịn ẹsịn ke otu kaban̄a edinọ ikọ ntiense oro ẹtịmde. Ekem, ke inemesịt, eka mi ama ọtọn̄ọ ndinyene udọn̄ onyụn̄ esitiene mi anam isan̄ ke kilomita 100 uka ye unyọn̄ ndikekpep n̄kpọ ye otu oro ẹkesiakde obufa obufa. Ọtọn̄ọde ke ini oro kaiso, Mama ama esinọ nsịnudọn̄ ye un̄wam, okposụkedi ekedide isua ifan̄ mbemiso enye akanade baptism. Ndobo ikodụhe aba idahaemi!

Ekpri otu nnyịn ama osio mme asiakusụn̄ inan̄ edi, nditọiban Agnew ita—Crystal, Estelle, ye Betty—ye ami. Ekem, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1950, kpukpru nditọiban ita oro ẹma ẹdụk Watchtower Bible School of Gilead. Ẹma ẹnọ mmọ ẹkenam utom nte mme isụn̄utom ke India ye Sri Lanka, ke ebiet emi kpukpru mmọ ẹnamde utom tutu ke ndondo emi, ke ini Estelle ekenyenede ndifiak nnyọn̄ Australia ke ntak n̄kpọsọn̄ mfịna unana nsọn̄idem.

Ke January 1941 ẹma ẹdori ukpan ke utom Mme Ntiense Jehovah ke Australia, ntre nnyịn ima isọsọp inam n̄kpọ nte ekemde. Nnyịn ima itan̄ kpukpru n̄kpọ oro ikesikamade ke utom ukwọrọikọ—mme n̄wed, n̄kpri ukwak ubre usanikwọ, mme utịn̄ikọ Bible oro ẹmụmde ẹsịn ke usanikwọ, ye ntre ntre eken—idọn̄ ke akamba ekebe atian. Ekem nnyịn ima inịm ekebe oro ke efe inyụn̄ imen nsat mbiet ke ọyọhọ ukpatn̄kpọ idifụk enye.

Kpa ye ukpan oro, nnyịn ima ikaiso ke ukwọrọikọ nnyịn eke ufọk ke ufọk, edi ye ukpeme, ikamade Bible kpọt ke ini inyenede nneme ye mme enyeneufọk. Mma nsidịp mme magazine ye n̄kpri n̄wed ke idak ifịmitie enan̄-mbakara mi nnyụn̄ nsio mmọ ndi n̄kukụre ke ini n̄kụtde ata udọn̄ ke etop Obio Ubọn̄. Ke akpatre, ke June 1943, ẹma ẹmenede ukpan oro ẹfep, ndien nnyịn ima ikeme ndinọ mme n̄wed an̄wan̄wa ini kiet efen.

Mbufa Utom

Ke 1943, mma nnọ idem mi nte asiakusụn̄, ndien ke isua oro eketienede mma n̄kpọn̄ Mount Gambier n̄ka utom efen. Akpa, ẹkenọ mi ikot ndinam utom ke ekpri ini ke ọfis n̄kọk itieutom N̄ka ke Strathfield. Ke emi okụrede ẹma ẹnọ mi utom, ke adiana ke adiana, ke n̄kpri obio ke New South Wales ye n̄kan̄ edem usoputịn Victoria. Nte ededi, kiet ke otu utom mi oro ekenyenede utịp akan ke n̄kan̄ eke spirit ekedi ye akamba esop kiet ke obio Melbourne. Ke ntode ekpri obio-in̄wan̄ ndi, mma n̄kpep ekese n̄kpọ ke ndikanam utom do.

Ke utom mi ke ikpehe n̄kan̄ usụk usụk Gippsland ke Victoria, ami ye nsan̄a usiakusụn̄ mi, Helen Crawford, ima inịm ediwak ukpepn̄kpọ Bible ndien, ke ekpri ini, ima ikụt nte esop ọtọn̄ọde. Ikpehe n̄kan̄ oro ama enyene akamba efakutom obio-in̄wan̄, ndien kaban̄a n̄kpọisan̄ nnyịn ikenyene akani moto oro owo mîkemeke ndiberi edem. Ndusụk ini nnyịn ikesiwawat, edi ediwak ini nnyịn ikesinonụk. Didie ke enan̄-mbakara ọkọdọn̄ mi ntem! Ndusụk ini, mma n̄keme nditịn̄ ke akpanikọ nte: “Ami n̄kpokpụhọ n̄kpọ ekededi (ke mîbọhọke Obio Ubọn̄) mbọ enan̄-mbakara!” Ke ata ekese obio ke ikpehe oro mfịn, mme ọsọn̄idem esop ẹdu ye ndiye Ufọkmbono Obio Ubọn̄.

Ke 1969, ẹma ẹnọ mi utom ndika Canberra, ibuot obio Australia. Emi ekedi ebiet emi akamade n̄kpọ-ata onyụn̄ enyenede nsio nsio idaha ndinọ ikọ ntiense, sia nnyịn ikesiwakde ndisobo ye mme anamutom ke ediwak itieutom ẹsede n̄kpọ ẹban̄a mme isụn̄utom esenidụt. Ami ke nsụk nnanam utom mi, edi ke mme isua ndondo emi unọ ikọ ntiense mi enen̄ede edi ke ikpehe n̄kan̄ usiakifia ke obio emi.

Ke 1973, mma nnyene ifet ndidụk ikpọ mbono ke United States. Akpan n̄kpọ efen ke uwem mi ekedi ndidi andidụk mbono ke 1979 nnyụn̄ nnam isan̄ n̄kanade Israel ye Jordan. Ndika n̄kese ata itie oro ẹsiakde ke Bible nnyụn̄ ntie n̄kere mme n̄kpọntịbe oro ẹketịbede do ke akpanikọ ekedi ifiọk n̄kpọntịbe oro edemerede udọn̄. Mma n̄keme ndikụt nte etiede ndidoro ke enyọn̄ Inyan̄ Inụn̄, ye ata unụn̄ unụn̄ mmọn̄ esie, ndien ke ini oro nnyịn ikakade ndise Petra ke Jordan, mma nnyene ifet ini kiet efen ndiwat enan̄-mbakara. Emi ama anam mi nti mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ usen oro enan̄-mbakara ẹken̄wamde mi ndida etop Obio Ubọn̄ nsịm mme nsannsan ikpehe obio-in̄wan̄.

N̄kaiso Utom Uyọhọ Ini

Mme utọ san̄asan̄a ndutịm nte Ufọkn̄wed Utom Usiakusụn̄ ye mbono mme asiakusụn̄ ẹmi ẹsinịmde ke ini mbono circuit, ọkọrọ ye n̄kaiso nsịnudọn̄ oro nsibọde nto mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ẹnam udọn̄ oro nnyenede ke utom uyọhọ ini akaiso. Ke akpanikọ mmekeme ndidọhọ nte ke Jehovah ke mfọnido amanam mme ini oro ndude ikpọn̄ edi n̄kpọ eset.

Ami ndi isua 87 ke emana idahaemi, ndien ke n̄kpọ nte isua 60 ẹma ẹkebe nte n̄kanam n̄kpọ Jehovah, mmenyene ikọ nsịnudọn̄ nnọ mbon en̄wen ẹmi n̄ko ẹkemede ndidi ẹnyene in̄wan̄în̄wan̄ edu ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹdu ikpọn̄: Ẹsụk idem ẹnọ ndausụn̄ Jehovah kpukpru ini. Akpakam Jehovah an̄wam nnyịn ikara in̄wan̄în̄wan̄ edu nnyịn, ndien akpakam enye akaiso nditi nnyịn nte ke okposụkedi nnyịn ikemede ndikere ke idu ikpọn̄ ediwak ini, enye idikpọn̄ke nnyịn tutu amama.

[Mme Ikọ idakisọn̄]