Ndinam N̄kpọ ke Ima Nsọn̄ọnda ye Esop Jehovah

“Afo anam ke ima ye mbonima.”—2 SAMUEL 22:26.

1, 2. Nso idi ndusụk uwụtn̄kpọ ima nsọn̄ọnda oro kpukpru nnyịn ikemede ndikụt ke esop?

EBIOWO kiet etịm idem ọnọ utịn̄ikọ mbonoesop Christian tutu eyo ọsọn̄ ke mbubịteyo kiet. Enye akpama nditre nnyụn̄ nduọk odudu; utu ke oro, enye aka iso ndinam ndụn̄ọde, oyomde mme uwụtn̄kpọ N̄wed Abasi oro ẹdisịmde esịt ẹdinyụn̄ ẹsịnde udọn̄ ẹnọ otuerọn̄. Ke okoneyo mbonoesop oro, ete ye eka kiet ke esop oro ẹmi ẹma ẹkekpa mba ẹkpekeduọk odudu ke ufọk mbubịteyo oro; utu ke oro, mmọ ke ime ẹtịm nditọ mmọ idem ẹnyụn̄ ẹka mbonoesop. Ke mbonoesop oro asuanade, otu mme Christian ẹneme ẹban̄a utịn̄ikọ ebiowo oro. Ọdọn̄ eyenete an̄wan kiet nditịn̄ nte ke eyenete eren oro ama anam se iyatde imọ esịt ini kiet ko; utu ke oro, enye etịn̄ n̄kpọ ufiop ufiop aban̄a kiet ke otu akpan n̄kpọ oro enye okosiode owụt. Nte afo omokụt ọsọ edu kiet ke n̄kpọntịbe ẹmi?

² Edu oro edi ima nsọn̄ọnda. Ebiowo oro ke ima nsọn̄ọnda anam n̄kpọ man ese aban̄a otuerọn̄ Abasi; ete ye eka oro ke ima nsọn̄ọnda ẹdụk mme mbonoesop; eyenete an̄wan oro ke ima nsọn̄ọnda ọnọ mbiowo ibetedem. (Mme Hebrew 10:24, 25; 13:17; 1 Peter 5:2) Ih, ke kpukpru ikpehe uwem, nnyịn imokụt ikọt Abasi ẹbierede ndinam utom ke ima nsọn̄ọnda ye esop Jehovah.

3. Ntak edide ata akpan n̄kpọ nnyịn ndinyene ima nsọn̄ọnda nnọ esop Jehovah eke isọn̄?

³ Ke ini Jehovah osụkde enyịn ese idiọk ererimbot emi, enye okụt ata esisịt ima nsọn̄ọnda. (Micah 7:2) Esịt esie ọyọhọ ye idatesịt didie ntem ke ini enye okụtde ima nsọn̄ọnda ikọt esie! Ih, ima nsọn̄ọnda fo esinem enye esịt. Nte ededi, emi esiyat Satan esịt, kpa akani owo nsọn̄ibuot oro, onyụn̄ owụt enye nte osu nsu. (Mme N̄ke 27:11; John 8:44) Nyene ke ekikere ete ke Satan oyodomo ndibiat ima nsọn̄ọnda oro afo enyenede ọnọ Jehovah ye esop Esie eke isọn̄. Ẹyak nnyịn ikere iban̄a ndusụk usụn̄ ẹmi Satan anamde emi. Ntem nnyịn imekeme nditịm n̄kụt nte ikemede ndika iso nnyene ima nsọn̄ọnda tutu esịm utịt.—2 Corinth 2:11.

Ndiwụk Ntịn̄enyịn ke Unana Mfọnmma Ekeme Ndibiat Ima Nsọn̄ọnda

4. (a) Ntak edide mmemmem n̄kpọ ndinyene etikwo etikwo ekikere mban̄a mbon oro ẹnyenede odudu ukara? (b) Didie ke Korah okowụt unana ima nsọn̄ọnda ọnọ esop Jehovah?

⁴ Ke ini eyenete eren odude ke idaha ubiom mbiomo, mme ndudue esie ẹkeme ndisọsọp n̄wọrọ nda. Edi mmemmem n̄kpọ didie ntem ndisio ‘mbio ke enyịn eyenete nnyịn ke adan̄aemi ifụmide obukpọk oro odude ke eke nnyịn’! (Matthew 7:1-5) Ndiwụk ekikere ke mme ndudue, nte ededi, ekeme ndiman unana ima nsọn̄ọnda. Ke ndinam an̄wan̄a, kere ban̄a ukpụhọde oro okodude ke ufọt Korah ye David. Korah ama enyene ediwak ifetutom, ndien ekeme ndidi enye ama enyene ima nsọn̄ọnda ke ediwak isua, edi enye ama akabade enyene udọn̄ ikpọ n̄kpọ. Enye ama ayat esịt aban̄a odudu Moses ye Aaron, nditọ eyeneka ete esie. Okposụkedi Moses ekedide owo emi osụhọrede idem akan, Korah nte an̄wan̄ade ama ọtọn̄ọ ndikụt ndudue nnọ enye. Eyedi enye ama okụt mme ndudue Moses. Mme ndudue oro, nte ededi, ikanamke unana Korah ndinyene ima nsọn̄ọnda nnọ esop Jehovah enen. Ẹma ẹsobo enye ẹfep ke otu mbon esop.—Numbers 12:3; 16:11, 31-33.

5. Ntak ekemede ndidi David ama osobo idomo edisọn̄ ibuot ye Saul?

⁵ David, ke n̄kan̄ eken, akanam utom ke idak Edidem Saul. Okposụkedi ekedide eti edidem ini kiet ko, Saul ama akabade ata idiọk owo. Ama oyom David enyene mbuọtidem, ime, ye idem ndusụk ikike man ọbọhọ en̄wan ofụbe-ufụp Saul. Edi, ke ini David ekenyenede ifet ndisio usiene, enye ọkọdọhọ ke ‘iwụtke eti ibuot, ke idaha ekikere Jehovah,’ imọ ndinam n̄kpọ oro mîwụtke ima nsọn̄ọnda ye enyeemi Jehovah ekeyetde aran.—1 Samuel 26:11.

6. Idem edieke nnyịn ikụtde mmeme ye mme ndudue ke idem mbiowo, nso ke nnyịn mîkpedehede inam?

⁶ Ke ini etiede nte ndusụk owo oro ẹdade usụn̄ ke otu nnyịn ẹkwan̄a ke ubiereikpe, ẹtịn̄ ikọ uyat uyat, m̀mê ẹtie nte ke ẹwụt uma, nte nnyịn iyokụni iban̄a se mmọ ẹnamde, ndusụk itịpde n̄kpọ isịn ke edu ukụt ndudue ke esop? Nte nnyịn iyetre ndidụk mme mbonoesop Christian nte usụn̄ ndiwụt unana edinyịme? Ke akpanikọ idinamke! Ukem nte David, nnyịn ididehede iyak mme ndudue owo efen ẹnụk nnyịn itre ndinyene ima nsọn̄ọnda nnọ Jehovah ye esop esie!—Psalm 119:165.

7. Nso idi ndusụk oburobụt edinam oro ẹkedemerede ke ebuana ye temple ke Jerusalem, ndien didie ke Jesus ekekere aban̄a emi?

⁷ Owo emi ekenịmde n̄kponn̄kan uwụtn̄kpọ ima nsọn̄ọnda ekedi Jesus Christ, emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke ntịn̄nnịm ikọ nte “owo ima” Jehovah. (Psalm 16:10) Anaedi edida temple ke Jerusalem nnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ama anam ima nsọn̄ọnda edi n̄kpọ-ata. Jesus ama ọfiọk ete ke utom akwa oku ye mme uwa ẹkeda ẹban̄a utom ye n̄kpa uwa esie, ndien enye ama ọfiọk nte edide akpan n̄kpọ mme owo ndikpep n̄kpọ nto ẹmi. Ntre enye ama okop edinen iyatesịt ke ini enye okokụtde nte temple akabarede edi “itie mbon n̄wo.” Ye odudu oro Abasi ọkọnọde, enye ama anam n̄kpọ utịm ikaba ndinam enye asana.a—Matthew 21:12, 13; John 2:15-17.

8. (a) Didie ke Jesus okowụt ima nsọn̄ọnda ọnọ ndutịm temple? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt nte ke imama ndituak ibuot nnọ Jehovah ye edisana esop esie?

⁸ Kpa ye oro, Jesus ke ima ama ebere ye ndutịm temple oro. Toto ke ini uyen, enye ama esidụk mme usọrọ ke temple onyụn̄ ekpep n̄kpọ do ediwak ini. Enye ama akam ekpe tax temple—okposụkedi mîkenen̄ekede ibiomo enye ndinam ntre. (Matthew 17:24-27) Jesus ama otoro ubuene ebeakpa oro ke ndikesịn “ofụri se enye akpadade odu uwem” ke ekebe okụk temple. Esisịt ini ke oro ebede, Jehovah ama esịn temple oro ke nsinsi. Edi tutu esịm ini oro, Jesus ama enyene ima nsọn̄ọnda ọnọ enye. (Mark 12:41-44; Matthew 23:38) Esop Abasi eke isọn̄ mfịn etịm ọfọn akan ndutịm mme Jew ye temple esie. Edi akpanikọ, enye idịghe mfọnmma; ntak edi oro ẹsinamde mme edinen̄ede ndusụk ini. Edi enye iyọhọke ye mbiara, inyụn̄ idịghe nte ke Jehovah Abasi ọmọn̄ okpụhọ enye. Ẹyak nnyịn ikûdede iyak unana mfọnmma ekededi oro nnyịn ikụtde ke esịt esie ayat nnyịn esịt m̀mê onụk nnyịn inyene etikwo etikwo edu ukụt ndudue. Utu ke oro, ẹyak nnyịn ikpebe ima nsọn̄ọnda Jesus Christ.—1 Peter 2:21.

Unana Mfọnmma Nnyịn

9, 10. (a) Didie ke editịm n̄kpọ Satan ada mme unana mfọnmma nnyịn anam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ man atap nnyịn esịn ke edu unana ima nsọn̄ọnda? (b) Nso ke owo emi anamde akwa idiọkn̄kpọ akpanam?

⁹ Satan n̄ko esidomo ndisịn udọn̄ nnọ unana ima nsọn̄ọnda ebe ke ndida unana mfọnmma nnyịn nnam n̄kpọ. Editịm n̄kpọ esie esitụk mme mmeme nnyịn, esịnde nnyịn ke idomo edinam se idiọkde ke enyịn Jehovah. Ke mfụhọ, kpukpru isua ediwak tọsịn owo ẹsiyak idem ẹnọ oburobụt ido. Ndusụk owo ẹnam unana ima nsọn̄ọnda emi okpon ebe ke ndidu uwem esịt iba, ẹkade iso ke ndinam idiọk ke adan̄aemi ẹnamde nte isụk idi mme anam-akpanikọ Christian. Ke ndinam n̄kpọ mban̄a mme ibuotikọ ke ibuot nneme emi ke udịm udịm “Young People Ask . . .” ke magazine Awake!, n̄kaiferi kiet ekewet ete: “Ibuotikọ ẹmi ẹkedi mbụk uwem mi.” Ke ndịbe, enye ama ọkọri itie ufan ye mme uyen oro mîkamaha Jehovah. Nso ikedi utịp? Enye ewet ete: “Uwem mi ama atahade, ndien mma nsịn idem ke oburobụt ido n̄konyụn̄ nnyene ndidi se ẹnọde nsuannọ. Itie ebuana mi ye Jehovah ama abiara, ndien ete ye eka mi ye mbiowo ikenyeneke mbuọtidem ke idemmi aba.”b

¹⁰ N̄kaiferi emi ama ọbọ un̄wam oto mbiowo onyụn̄ afiak edinam utom ke ima nsọn̄ọnda ọnọ Jehovah. Nte ededi, ke mfụhọ, ediwak owo ẹsobo utịp ẹdiọkde ẹkan oro, ndien ndusụk owo ifiakke-fiak inyọn̄ aba ididụk otuerọn̄. Ọfọn didie ntem akan ndinyene ima nsọn̄ọnda nnyụn̄ mbiọn̄ọ idomo ke idiọk ererimbot emi! Ẹnam item oro ẹdude ke magazine Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! ke mme utọ n̄kpọ nte edidụk ndụk ye mbon ererimbot ye oburobụt unọ idem inemesịt. Akpakam afo uduọhọ ke ini ekededi udụk edu unana ima nsọn̄ọnda. Edi edieke oro etịbede, kûnam n̄kari nte emedi se mûdịghe. (Psalm 26:4) Utu ke oro, yom un̄wam. Oro edi se mme ete ye eka ẹdide Christian ye mbiowo ẹdude ndinọ.—James 5:14.

11. Ntak akwan̄ade ndise idem nnyịn nte mbon oro ẹdiọkde ẹbe udomo, ndien nso uwụtn̄kpọ Bible ikeme ndin̄wam nnyịn ndinen̄ede ekikere nnyịn?

¹¹ Unana mfọnmma nnyịn ẹkeme ndisịn nnyịn ke itiendịk ke usụn̄ efen. Ndusụk mbon oro ẹnamde n̄kpọ oro owụtde unana ima nsọn̄ọnda ẹsitre ndidomo ndinem Jehovah esịt. Ti, David ama anam ata ikpọ idiọkn̄kpọ. Kpa ye oro, anyanini ke David ama akakpa, Jehovah ama eti enye nte anam-akpanikọ asan̄autom. (Mme Hebrew 11:32; 12:1) Ntak-a? Koro enye ikedehede itre ndidomo ndinem Jehovah esịt. Mme N̄ke 24:16 ọdọhọ ete: “Eti owo [ọduọ] utịm ikatiaba, ndien adaha ke enyọn̄.” Ke akpanikọ, edieke nnyịn inamde n̄kpri ndudue—ih ndien ndien—ke ntak ndusụk mmeme oro nnyịn in̄wanade ndikan, nnyịn imekeme ndisụk nnen ke enyịn Jehovah edieke nnyịn ikade iso ‘ndidaha nda’—oro edi, ituade n̄kpọfiọk ke ofụri esịt inyụn̄ ifiakde itọn̄ọ edinam ima nsọn̄ọnda.—Men 2 Corinth 2:7 domo.

Kpeme Idem ye N̄kari N̄kari Orụk Unana Ima Nsọn̄ọnda!

12. Ke se iban̄ade mme Pharisee, didie ke uyịre uyịre ekikere kaban̄a ibet akada ekesịm unana ima nsọn̄ọnda?

¹² Unana ima nsọn̄ọnda odu n̄ko ke mme usụn̄ ẹnyenede n̄kari ẹkan. Enye akam ekeme nditie nte ima nsọn̄ọnda! Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi mme Pharisee eyo Jesus ẹma ẹkere ẹban̄a idemmọ nte idide n̄wọrọnda ke ima nsọn̄ọnda.c Edi mmọ ẹma ẹkpu ndikụt ukpụhọde oro odude ke ufọt edinyene ima nsọn̄ọnda ye edisọn̄ọ nyịre nnannan ke ibet owo, koro mmọ ẹkesibiere ikpe ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ye ke nsọn̄ido. (Men Ecclesiastes 7:16 domo.) Ke afan̄ emi mmọ ikenen̄ekede inyene ima nsọn̄ọnda—inọ mbon oro mmọ ẹkpekenamde n̄kpọ ẹnọ, inọ se ikedide ata uduak Ibet oro mmọ ẹkedọhọde nte ikpepde, inyụn̄ inọ Jehovah ke idemesie. Jesus, ke edide isio, ama enyene ima nsọn̄ọnda ọnọ se ikedide ata uduak Ibet, emi ọkọkọn̄ọde ke ima. Ntem enye ama ọbọp onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ mme owo, kpa nte mme ntịn̄nnịm ikọ ẹban̄ade Messiah ẹkebemde iso ẹtịn̄.—Isaiah 42:3; 50:4; 61:1, 2.

13. (a) Didie ke mme ete ye eka ẹdide Christian ẹkeme ndiwụt unana ima nsọn̄ọnda? (b) Ntak emi mme ete ye eka ẹkpefepde ebeubọk nsọn̄ido, edikụt ndudue nnọ, m̀mê etikwo etikwo usụn̄ unọ nditọ mmọ ntụnọ?

¹³ Mme Christian ẹmi ẹnyenede ndusụk udomo odudu ukara ẹbọ ufọn akamba akamba ẹto uwụtn̄kpọ Jesus ke afan̄ emi. Ke uwụtn̄kpọ, mme ete ye eka oro ẹnyenede ima nsọn̄ọnda ẹfiọk ẹte ke ana mmimọ itụnọ nditọ mmimọ. (Mme N̄ke 13:24) Edi mmọ ẹnyene ndikụt nte ke mmimọ inamke esịt ọduọ n̄kpri owo mmimọ ebe ke ọkpọsọn̄ ntụnọ oro ẹnọde ke iyatesịt m̀mê ke ndikụt ndudue nnọ kpukpru ini. Nditọ oro ẹkerede ẹte ke mmimọ ikemeke ndinem ete ye eka mmimọ esịt m̀mê oro ẹkerede ke ido ukpono mme ete ye eka mmimọ n̄kukụre anam mme ete ye eka ẹtie etikwo etikwo ẹnyụn̄ ẹkụt ndudue ẹkeme ndikop iduọesịt n̄ko ndien, nte utịp, ẹdianade ẹkpọn̄ ata mbuọtidem ke akpatre.—Colossae 3:21.

14. Didie ke mme Christian ekpemerọn̄ ẹkeme ndiwụt ima nsọn̄ọnda nnọ otuerọn̄ oro mmọ ẹnamde n̄kpọ ẹnọ?

¹⁴ Ukem ntre, mbiowo Christian ye mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ẹnọ ntịn̄enyịn ke mme mfịna ye mme n̄kpọndịk oro otuerọn̄ ẹsobode. Nte mme ekpemerọn̄ oro ẹnyenede ima nsọn̄ọnda, mmọ ẹsinọ item ke ini oyomde, ẹkụtde ẹte ke mmimọ imebem iso inyene ofụri akpanikọ inyụn̄ itịn̄ enyịn inam se mmimọ itịn̄de ọkọn̄ọ ke Bible ye ke mme n̄wed N̄ka. (Psalm 119:105; Mme N̄ke 18:13) Mmọ ẹfiọk, n̄ko, ẹte ke mme erọn̄ ẹse mmimọ kaban̄a nsịnudọn̄ ye udia eke spirit. Ntre mmọ ẹyom ndikpebe Jesus Christ, Eti Ekpemerọn̄. Mmọ ke ima nsọn̄ọnda ẹnam n̄kpọ ẹnọ mme erọn̄ kpukpru urua ke mme mbonoesop Christian—inamke idem emem mmọ edi, utu ke oro, ẹsịn udọn̄ ẹnọ mmọ ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ mbuọtidem mmọ.—Matthew 20:28; Ephesus 4:11, 12; Mme Hebrew 13:20, 21.

15. Didie ke ndusụk owo ke akpa isua ikie ẹkewụt ke mmimọ ima inyene ima nsọn̄ọnda inọ n̄kpọ oro mîdotke?

¹⁵ Abian̄a abian̄a unana ima nsọn̄ọnda efen edi ediwụt ima nsọn̄ọnda nnọ n̄kpọ oro mîdotke. Ata ima nsọn̄ọnda ke usụn̄ ifiọk Bible iyakke edinam akpanikọ nnyịn nnọ n̄kpọ ekededi ebe iso ọnọ ima nsọn̄ọnda oro nnyịn inyenede inọ Jehovah Abasi. Ediwak mme Jew ke akpa isua ikie ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ke Ibet Moses ye editịm n̄kpọ mme Jew. Edi ini ama ekem Jehovah ndiwọn̄ọde edidiọn̄ esie n̄kpọn̄ ọsọn̄ibuot idụt oro nnọ idụt Israel eke spirit. Esisịt ibat kpọt ẹkenyene ima nsọn̄ọnda ẹnọ Jehovah ẹnyụn̄ ẹkpụhọde ẹtiene akwa ukpụhọde emi. Idem ke otu mme ata Christian, ndusụk mbon Ido Ukpono Mme Jew ẹma ẹyịre ndifiak mbịne “mmeme nditaha m̀mê odudu” eke Ibet Moses, emi ama okosu ke Christ.—Galatia 4:9; 5:6-12; Philippi 3:2, 3.

16. Didie ke mme asan̄autom Jehovah oro ẹnyenede ima nsọn̄ọnda ẹnam n̄kpọ ẹban̄a mme edinen̄ede?

¹⁶ Ke edide isio, ikọt Jehovah ke eyomfịn ẹwụt idem nte mbon oro ẹnyenede ima nsọn̄ọnda ke mme ini ukpụhọde. Nte un̄wana akpanikọ oro ẹyararede akade iso ndiyama, ẹmenam mme ukpụhọde. (Mme N̄ke 4:18) Ke ndondo emi, “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” aman̄wam nnyịn ndinen̄ede ifiọk nnyịn kaban̄a ikọ oro “emana” emi ẹdade ke Matthew 24:34 ye kaban̄a ini ubiereikpe nnọ “erọn̄” ye “ebot” oro ẹtịn̄de ke Matthew 25:31-46, ọkọrọ ye ekikere nnyịn kaban̄a ndusụk orụk utom mbio obio. (Matthew 24:45) Nte eyịghe mîdụhe ndusụk mbon nsọn̄ibuot ẹkpekop inemesịt edieke ediwak ke otu Mme Ntiense Jehovah ẹkpesọn̄ọde ẹyịre ke akpa ifiọk oro ẹkenyenede ke mme utọ ibuot nneme oro ẹnyụn̄ ẹsịnde ndinam n̄kọri. Utọ n̄kpọ oro itịbeke. Ntak-a? Ikọt Jehovah ẹnyene ima nsọn̄ọnda.

17. Didie ke mbonima ẹkeme ndisịn ima nsọn̄ọnda nnyịn ke udomo ndusụk ini?

¹⁷ Nte ededi, n̄kpọ aban̄ade edinyene ima nsọn̄ọnda nnọ n̄kpọ oro mîdotke ekeme nditụk nnyịn ọkpọkpọ. Ke ini edima ufan m̀mê idem andibuana ke ubon emekde ndinam n̄kpọ oro atuahade ye mme edumbet Bible, nnyịn imekeme ndikere m̀mê ikpọsọn̄ọ ida ye anie. Ke ndammana usụn̄, nnyịn imenyene ima nsọn̄ọnda inọ mbon ubon. Edi nnyịn ikpedehede iyak edinam akpanikọ nnyịn nnọ mmọ okpon akan ima nsọn̄ọnda oro nnyịn inyenede inọ Jehovah! (Men 1 Samuel 23:16-18 domo.) Nnyịn idin̄wamke mme anamidiọk ndidịp akwa idiọkn̄kpọ idinyụn̄ idaha ye mmọ in̄wana ye mbiowo ẹmi ẹdomode ‘ndinen̄ede mmọ ke spirit ifụre ifụre ido.’ (Galatia 6:1) Ndinam ntre okpowụt unana edinyene ima nsọn̄ọnda nnọ Jehovah, esop esie, ye owo ima. Kamse, ndikpan anamidiọk ndibọ ntụnọ oro enye oyomde, ke nditịm ntịn̄, edi ndibiọn̄ọ ima oro Jehovah owụtde ndisịm enye. (Mme Hebrew 12:5-7) Ti, n̄ko, ete ke “mme unan eke ufan ọnọde edi akpanikọ.” (Mme N̄ke 27:6) In̄wan̄în̄wan̄, ima ima item oro ọkọn̄ọde ke Ikọ Abasi ekeme ndinọ ntan̄idem owo ima oro anamde ndudue unan, edi emi ekeme ndidi n̄kpọ oro anyan̄ade uwem nte ini akade!

Ima Nsọn̄ọnda Isehekede Kpa ye Ukọbọ

18, 19. (a) Nso ke Ahab okoyom oto Naboth, ndien ntak emi Naboth ekesịnde? (b) Nte ima nsọn̄ọnda Naboth ama odot ye se ikedide utịp? Nam an̄wan̄a.

¹⁸ Ndusụk ini en̄wan oro Satan an̄wanade ye ima nsọn̄ọnda nnyịn edi iso ye iso. Kere ban̄a se iketịbede inọ Naboth. Ke ini Edidem Ahab ekenyịkde enye ete anyam in̄wan̄ vine esie ọnọ imọ, enye ama ọbọrọ ete: “Nsa mi O, Jehovah akpan mi ndida udeme mme ete mi nnọ fi.” (1 Ndidem 21:3) Naboth ikọsọn̄ke ibuot; enye okowụt ima nsọn̄ọnda. Ibet Moses ama owụk ete eyen Israel ndomokiet okûnyam udeme inyene isọn̄ taktak. (Leviticus 25:23-28) Naboth ama etịm ọfiọk ete ke idiọk edidem emi ekeme ndinam ẹwot imọ, koro Ahab ama akam ayayak n̄wan esie, Jezebel, owot ediwak ke otu mme prọfet Jehovah! Edi Naboth ama ọsọn̄ọ ada.—1 Ndidem 18:4.

¹⁹ Ima nsọn̄ọnda ndusụk ini esitak n̄kpọ. Jezebel, ye un̄wam ndusụk “mme oburobụt owo,” ama anam ẹdori Naboth ikọ ẹban̄a idiọkn̄kpọ oro enye mîkanamke. Nte utịp, ẹma ẹwot enye ye nditọiren esie. (1 Ndidem 21:7-16; 2 Ndidem 9:26) Ndi oro ọwọrọ ete ke ima nsọn̄ọnda Naboth ikenenke? Baba-o! Naboth edi kiet ke otu ediwak iren ye iban ẹmi ẹkenyenede ima nsọn̄ọnda ẹmi ‘ẹdude uwem’ ke ibuot uti n̄kpọ Jehovah idahaemi, ẹdede ifụre ifụre ke udi tutu ekem ini ediset ke n̄kpa.—Luke 20:38; Utom 24:15.

20. Didie ke idotenyịn ekeme ndin̄wam nnyịn ndimụm ima nsọn̄ọnda nnyịn n̄kama?

²⁰ Ukem un̄wọn̄ọ oro ọnọ ikọt Jehovah ẹmi ẹnyenede ima nsọn̄ọnda nsọn̄ọ mfịn. Nnyịn imọfiọk ite ke ima nsọn̄ọnda nnyịn ekeme nditak nnyịn n̄kpọ akamba akamba ke ererimbot emi. Ẹma ẹwot Jesus Christ ke ntak ima nsọn̄ọnda esie, ndien enye ama ọdọhọ mme anditiene enye ete ke ẹyenam n̄kpọ ye mmọ kpa ntre. (John 15:20) Nte idotenyịn esie kaban̄a ini iso ọkọsọn̄ọde enye idem, ntre ke eke nnyịn ọsọn̄ọ nnyịn idem. (Mme Hebrew 12:2) Ntem nnyịn imekeme ndinyene ima nsọn̄ọnda ke ini isobode kpukpru orụk ukọbọ.

21. Nso un̄wọn̄ọ ke Jehovah ọnọ mbonima esie?

²¹ Edi akpanikọ, ata esisịt owo ke otu nnyịn mfịn ẹsobo utọ en̄wan iso ye iso oro ke ntak ima nsọn̄ọnda nnyịn. Edi ikọt Abasi ẹkeme ndisobo mme ukọbọ efen efen mbemiso utịt edide. Nnyịn idisan̄a didie imụm ima nsọn̄ọnda nnyịn ikama? Ebe ke ndimụm ima nsọn̄ọnda nnyịn n̄kama idahaemi. Jehovah ọmọnọ nnyịn akwa utom ndinam—edikwọrọ ye edikpep mban̄a Obio Ubọn̄ esie. Ẹyak nnyịn ke ima nsọn̄ọnda ika iso ye akpan utom emi. (1 Corinth 15:58) Edieke nnyịn mîyakke unana mfọnmma eke owo abiat ima nsọn̄ọnda oro nnyịn inyenede inọ esop Jehovah ndien edieke nnyịn ikpemede ibiọn̄ọ mme utọ abian̄a abian̄a unana ima nsọn̄ọnda nte edinyene ima nsọn̄ọnda nnọ n̄kpọ oro mîdotke, do nnyịn iyetịm idu ke mben̄eidem edieke ẹsịnde ima nsọn̄ọnda nnyịn ke ọkpọsọn̄ udomo. Ke idaha ekededi, nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem kpukpru ini nte ke Jehovah ke usụn̄ oro mîkpụho enyene ima nsọn̄ọnda ọnọ mme asan̄autom esie oro ẹnyenede ima nsọn̄ọnda. (2 Samuel 22:26) Ih, enye eyekpeme mbonima esie!—Psalm 97:10.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

◻ Didie ke nnyịn ikeme ndifep ndiyak unana mfọnmma mbon en̄wen anam nnyịn ikûnyene ima nsọn̄ọnda?

◻ Ke mme ewe usụn̄ ke unana mfọnmma nnyịn ekeme ndinụk nnyịn nsịn ke edu unana ima nsọn̄ọnda?

◻ Didie ke nnyịn ikeme ndibiọn̄ọ ntụhọ edinyene ima nsọn̄ọnda nnọ n̄kpọ oro mîdotke?

◻ Nso idin̄wam nnyịn ndika iso nnyene ima nsọn̄ọnda idem ke mme ini ukọbọ?

[Ekebe ke page 9]

Ndinam Utom ke Ima Nsọn̄ọnda ke Bethel

“Ẹnam kpukpru n̄kpọ ke nde ye ke ido nte eyede.” Ntem ke apostle Paul ekewet. (1 Corinth 14:40) Paul ama ọfiọk ete ke man esop aka iso anam utom, oyom ẹnam n̄kpọ “ke ido nte eyede,” oyom ndutịm. Ukem ntre mfịn, mbiowo ẹnyene ndinam mme ubiere ke ataata n̄kpọ, utọ nte edideme mme andibuana ke esop ndọn̄ ke nsio nsio itie ukpepn̄kpọ n̄wedesop, edidiomi mme mbono an̄wautom, ye edise mban̄a nte ẹkụrede efakutom. Mme utọ ndutịm oro ẹkeme ke ndusụk ini ndisịn ima nsọn̄ọnda ke udomo. Mmọ idịghe mme ewụhọ eke odudu spirit, ndien mmọ ikemeke ndisan̄a nte kpukpru owo ẹkpemade.

Nte afo emesikụt nte edide n̄kpọ-ata, ndusụk ini, ndiwụt ima nsọn̄ọnda nnọ ndusụk nti ndutịm oro ẹnamde ke esop Christian? Ke edide ntre, afo emekeme ndikụt nte uwụtn̄kpọ Bethel edide n̄kpọ un̄wam. Enyịn̄ oro Bethel, kpa ikọ Hebrew emi ọwọrọde “Ufọk Abasi,” edi se ẹdade ẹsio kpukpru n̄kọk itieutom 104 eke Watch Tower Society, esịnede ibuot itieutom ke United States.* Mme anamutom unyịmesịt ẹmi ẹdụn̄de ẹnyụn̄ ẹnamde utom ke mme ufọkutom Bethel ẹyom itie emi owụt ukpono ye uten̄e ọnọ Jehovah. Emi oyom ima nsọn̄ọnda oto owo kiet kiet.

Isenowo ẹdide Bethel ẹsiwak nditịn̄ mban̄a eti ndutịm ye usanaidem oro mmọ ẹkụtde do. Mbonutom ẹnam n̄kpọ ke ndutịm ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt; ikọ ye edu ye idem nte mmọ ẹkamade idem ẹwụt ubieresịt Christian oro Bible ọnọde ukpep, emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha. Kpukpru mbon ubon Bethel ẹsọn̄ọ ẹmụm mme idaha eke Ikọ Abasi ẹkama ke ima nsọn̄ọnda.

Ke adianade do, Otu Ukara ọnọ mmọ ekpri n̄wed oro ẹkotde Dwelling Together in Unity, emi ke mfọnido edide enịmde ndusụk nti ndutịm oro utọ akamba ubon emi oyomde man anam utom mfọn mfọn ọtọkiet. (Psalm 133:1) Ke uwụtn̄kpọ, enye otụk ufọkidụn̄, udia, usanaidem, usịnen̄kpọ ye ukamaidem, ye mme n̄kpọ ntre. Mbon ubon Bethel ẹnọ ibetedem ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹyịre ye mme utọ ndutịm oro ke ima nsọn̄ọnda, idem ke ini se mmọ ẹmade akpanamde mmọ ẹnam n̄kpọ ke usụn̄ efen. Mmọ idaha ekpri n̄wed emi nte otu ibet ye ewụhọ oro mîwụtke ima, edi nte nti ndausụn̄ oro ẹnọde ndisịn udọn̄ nnọ edidianakiet ye n̄kemuyo. Mme esenyịn ẹsọn̄ọ ẹmụm mme ndutịm oro ẹkọn̄ọde ke Bible mi ẹkama ke ima nsọn̄ọnda, ndien mmọ ẹda mmọ ẹnam n̄kpọ ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ ndibọp nnyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ ubon Bethel ndika iso ke edisana utom Bethel mmọ.

* Mme ufọk umịn̄n̄wed, ọfis, ye mme ufọkidụn̄ ẹmi idịghe akwa temple, m̀mê ufọk, Abasi eke spirit. Temple Abasi eke spirit edi ndutịm esie kaban̄a edisana utuakibuot. (Micah 4:1) Ke ntre, enye idịghe sụk ufọk ekededi oro ẹkụtde ke enyịn ke isọn̄.

[Ekebe ke page 10]

Owo Ima Nsọn̄ọnda ye Owo Ibet

Ko ke edem ke 1916 Encyclopædia of Religion and Ethics ama ọdọhọ ete ke “ẹkeme ndikụt ukpụhọde emi ke ufọt owo ima nsọn̄ọnda ye owo ibet ke kpukpru ini ye ke kpukpru ebiet.” Enye ama anam an̄wan̄a ete: “Odu owo ibet emi anamde se ẹdọhọde enye, ibiatke ibet ndomokiet; enye ọsọn̄ọ eyịre ketket ke ikọ oro ẹwetde ẹnyụn̄ ẹkemede ndikot. Odu owo ima nsọn̄ọnda oro anamde emi edi ekeme . . . ndinam n̄kan oro, emi ayakde ofụri ekikere esie esịn ke utom esie, emi anamde edu esie odu ke n̄kemuyo ye uduak n̄kpọ oro enye anamde.” Ekem, kpa n̄wed emi ama etịn̄ ete: “Ndidi owo ima nsọn̄ọnda esịne n̄kpọ akan ndidi owo emi enịmde ibet. . . . Owo emi enyenede ima nsọn̄ọnda okpụhọde ye owo emi enịmde ibet nte owo emi anamde utom ke ofụri esịt ye ekikere . . . Enye inamke mme idiọkn̄kpọ ẹtode n̄koinnam, ẹtode editre ndinam se akpanamde, m̀mê ẹtode unana ifiọk.”