Ndifiak Nti Mme Akpatre Usen Jesus ke Isọn̄

EDI ọyọhọ usen itiaba ke ọfiọn̄ Nisan eke mme Jew ke isua 33 E.N. Da nte ke afo enịm usọrọ ke Judea mbahade obio ukara Rome. Ke ẹkpọn̄de Jericho ye etuek etuek nsehe ikọn̄ esie, Jesus Christ ye mme mbet esie ke ẹnam anyan isan̄ ke ntọn̄ ntọn̄, n̄wọn̄ọde n̄wọn̄ọde usụn̄. Ediwak mme akaisan̄ eken n̄ko ẹdu ke usụn̄ mmọ ndika Jerusalem kaban̄a usọrọ Passover eke isua ke isua emi. Nte ededi, n̄kpọ efen odu ke ekikere mme mbet Christ akan mba mba isan̄ obot emi.

Mme Jew ẹnyene udọn̄ ndikụt Messiah emi ekemede ndinam mmọ ẹbọhọ ọkpọnọ mbon Rome. Ediwak owo ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke Jesus owo Nazareth edi Andinyan̄a oro ẹkebetde do ke anyan ini. Ke isua ita ye ubak, enye etịn̄ aban̄a Obio Ubọn̄ Abasi. Enye anam mbon udọn̄ọ ẹkop nsọn̄idem onyụn̄ ọnọ mbon ọ-biọn̄ udia. Ih, enye ada ndọn̄esịt ọsọk mme owo. Edi mme adausụn̄ ido ukpono ke ẹyat esịt ẹban̄a ọkpọsọn̄ ubiomikpe emi Jesus obiomde mmọ ndien ẹdu ke mbrenyịn ndinam ẹwot enye. Edi, sese enye do, ke asan̄a ye uduak ke iso mme mbet esie ọdọk n̄kpotụk n̄kpotụk usụn̄.—Mark 10:32.

Nte utịn obụkde ibuot ke edem Obot Olive emi odude ke iso, Jesus ye mme nsan̄a esie ẹsịm obio-in̄wan̄ Bethany, emi mmọ ẹdidude ke okoneyo itiokiet efen. Ndima ufan mmọ Lazarus, Mary, ye Martha ẹdu do ndidara mmọ. Mbubịteyo oro ọnọ nduọkodudu oro ofụrede owo ke idem ke isan̄ ọkpọsọn̄ eyo onyụn̄ ọtọn̄ọ Sabbath eke Nisan 8.—John 12:1, 2.

Nisan 9

Ke Sabbath oro ebede, Jerusalem afiak ọyọhọ ye edinam. Ediwak tọsịn isenowo ẹsosop idem ke obio kaban̄a Passover. Edi uyom uyom editịm emi nnyịn ikopde okpon akan nte akam esidide ke ini emi ke isua. Otuowo ẹmi ẹnyenede udọn̄ ndifiọk se ikade iso ke ẹfen̄e ẹsụhọde mme mfafaha efak ẹka usụn̄ inuaotop obio. Nte mmọ ẹfahade ẹdụk inuaotop emi mme owo ẹyọhọde, nso n̄kpọ ke mmọ ẹkụt ntem! Ediwak owo ẹmi ẹyọhọde ye idatesịt ke ẹnam isan̄ ẹsụhọde Obot Olive ke usụn̄ emi otode Bethphage. (Luke 19:37) Nso ke kpukpru emi ọwọrọ?

Sese! Jesus owo Nazareth ke awat ke abak ass edi. Mme owo ẹbri edisịnen̄kpọ ke usụn̄ ke iso esie. Mbon eken ẹfụn̄ ndek ndak eyop ẹnyụn̄ ẹfiori ye idatesịt ẹte: “Itoro enyene Enye emi edide ke enyịn̄ Jehovah, kpa Edidem Israel.”—John 12:12-15.

Nte otuowo ẹkperede Jerusalem, Jesus ese obio oro ndien emi otụk enye ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. Enye ọtọn̄ọ nditua eyet, ndien nnyịn ikop enye ebemde iso etịn̄ ete ke ẹyesobo obio emi. Ke ini Jesus esịmde temple esisịt ini ke oro ebede, enye ekpep otuowo n̄kpọ onyụn̄ ọkọk mme nnan ye mbon mbụn̄ọ ẹmi ẹdide ẹbịne enye.—Matthew 21:14; Luke 19:41-44, 47.

Emi idịbeke ikpọ oku ye mme scribe ke enyịn. Ayat mmọ esịt didie ntem ndikụt mme utịbe n̄kpọ ẹmi Jesus anamde ye nte otuowo ẹdatde esịt! Sia mîkemeke ndidịp iyatesịt mmọ, mme Pharisee ẹdọhọ ẹte: “Andikpep, kpan mbet Fo ete ẹkûtịn̄ ntre.” Jesus ọbọrọ ete: “Ndọhọ mbufo nte, Edieke mmọ ẹmi ẹkpedopde uyo, mme itiat ẹkpesio n̄kpo.” Mbemiso ọkpọn̄de do, Jesus okụt edinam unyamurua ke temple.—Luke 19:39, 40; Matthew 21:15, 16; Mark 11:11.

Nisan 10

Jesus abak edisịm temple. N̄kpọn̄, enye ikekemeke nditre ndiyat esịt mban̄a in̄wan̄în̄wan̄ idiọk edida utuakibuot Ete esie, Jehovah Abasi, nnyam urua. Ke ntre, ye ọkpọsọn̄ ifịk, enye ọtọn̄ọ ndibịn mbon oro ẹnyamde ẹnyụn̄ ẹdepde n̄kpọ ke temple nsion̄o. Ekem enye onụk okpokoro ibụk ibụk mme okpụhọ okụk ye nnyan n̄kpọitie mme anyam ibiom ọduọk. Jesus ọdọhọ ete: “Ẹwet ẹte, ufọk Mi eyekere ete, ufọk akam, edi mbufo ẹmenam enye akabade edi itie mbon n̄wo.”—Matthew 21:12, 13.

Ikpọ oku, mme scribe, ye mme etubom mbio obio ikemeke ndiyọ edinam ye an̄wan̄wa ukpepn̄kpọ Jesus. Ọdọn̄ mmọ didie ntem ndiwot enye! Edi otuowo ẹbiọn̄ọ mmọ ndinam ntre koro mme owo ẹkopde n̄kpaidem ẹban̄a ukpepn̄kpọ Jesus ndien mmọ ẹka iso ‘ẹyịri enye, ndikop ikọ esie.’ (Luke 19:47, 48) Nte mbubịteyo asan̄ade ekpere, Jesus ye mme nsan̄a esie ẹnam isan̄ sụn̄sụn̄ ẹfiak ẹnyọn̄ Bethany man ẹkenyene eti nduọkodudu okoneyo oro.

Nisan 11

Edi tụhi usenubọk, ndien Jesus ye mme mbet esie ẹtọtọn̄ọ isan̄ ke usụn̄ mmọ ndibe Obot Olive n̄ka Jerusalem. Nte mmọ ẹsịmde temple, ikpọ oku ye mbiowo obio ẹsọsọp ẹdisobo ye Jesus. Se enye akanamde ye mme okpụhọ okụk ye mme anyamurua ke temple ke ededi obufa obufa ke ekikere mmọ. Mme asua esie ẹbụp ke idiọkesịt ẹte: “Ada odudu ewe anam mme n̄kpọ ẹmi? N̄ko, anie okonyụn̄ ọnọ Fi odudu emi?” Jesus ọbọrọ ete: “Ami nde nyobụp mbufo mbụme kiet; mbufo ẹma ẹbọrọ Mi, Ami nyonyụn̄ nsian mbufo odudu eke ndade nnam mme n̄kpọ ẹmi. Baptism John okoto m̀mọ̀n̄? M̀mê oto heaven, m̀mê oto owo?” Ke ẹnenide ke otu idemmọ, mme andibiọn̄ọ oro ẹkọk ibuot ẹte: “Nnyịn ima idọhọ ite, Oto heaven, Enye ọyọdọhọ nnyịn ete, Nsinam mbufo mîkenịmke enye ke akpanikọ ndien? Edi ima idọhọ ite, Oto owo; nnyịn ifefehe otuowo; koro kpukpru owo ẹdade John ke prọfet.” Sia mîkemeke nditịn̄, mmọ ẹbọrọ mmen̄e mmen̄e ẹte: “Nnyịn ifiọkke.” Jesus ọbọrọ sụn̄sụn̄ ete: “Ami nde nsianke mbufo odudu eke ndade nnam mme n̄kpọ ẹmi.”—Matthew 21:23-27.

Mme asua Jesus idahaemi ẹdomo ndikọk afia nnam enye etịn̄ n̄kpọ emi mmọ ẹdidade ẹmụm enye. Mmọ ẹbụp ẹte: “Nte enen ndinọ Caesar utomo, m̀mê inenke?” Jesus ọdọhọ ete: “Ẹwụt Mi okụk utomo.” Enye obụp ete: “Mbiet ye n̄wed emi ẹnyene anie?” Mmọ ẹte: “Ẹnyene Caesar.” Ke anamde bụt anam mmọ, Jesus etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ man kpukpru owo ẹkop, ete: “Ẹnọ Caesar ndien n̄kpọ eke enyenede Caesar; ẹnyụn̄ ẹnọ Abasi n̄kpọ eke enyenede Abasi.”—Matthew 22:15-22.

Ke ama akada eneni oro owo mîkemeke ndifan̄a ekịbi mme asua esie inua, Jesus ndien owụt iyatesịt ke iso otuowo ye mme mbet esie. Kpan̄ utọn̄ nte enye ye unana ndịk asuade ọnọ mme scribe ye mme Pharisee. Enye ọdọhọ ete: “Ẹkûnam nte mmọ ẹnamde; koro mmọ ẹdọhọ, edi inamke.” Ye uko, enye atan̄a udịm udịm isụn̄i odori mmọ, anamde ẹdiọn̄ọ mmọ nte nnan mme adausụn̄ ye mbon mbubịk. Jesus ọdọhọ ete: “Mme urụkikọt, mbufo nditọ ibọm, ẹdisan̄a didie ẹbọhọ ikpe [Gehenna, NW]?”—Matthew 23:1-33.

Ọkpọsọn̄ ubiomikpe emi iwọrọke ite ke Jesus ikwe eti edu mbon en̄wen. Ekem, enye okụt nte mme owo ẹsịnde okụk ke usịn etịbe temple. Otụk owo ke idem didie ntem ndikụt nte ubuene ebeakpa esịnde ofụri se enye akpadade odu uwem—n̄kpri okudọk iba ẹmi ẹnyenede ata esisịt ufọn! Ye ufiop ufiop esịtekọm, Jesus owụt ete, ke nditịm ntịn̄, enye esịn se itịmde ikpon ikan kpukpru owo ẹmi ẹken̄wan̄ade etịbe ẹnọ “ke nyọhọ-nsụhọ mmọ.” Ke ima ima mbọm esie, Jesus owụt ntotụn̄ọ esịtekọm ke se ededi oro owo ekemede ndinam.—Luke 21:1-4.

Jesus idahaemi ọwọrọ ke temple ke akpatre ini. Ndusụk ke otu mbet esie ẹtịn̄ ẹban̄a ubọn̄ temple, nte “ẹkedade ediye itiat ye enọ ekọm ẹbana enye.” Ke n̄kpaidem mmọ, Jesus ọbọrọ ete: “Mme usen ẹyedi eke mîdikpọn̄ke itiat kiet ke enyọn̄ itiat efen, eke mîdidorokede enye iduọk.” (Luke 21:5, 6) Nte mme apostle ẹtienede Jesus ẹwọrọ ke obio ọyọhọde ye owo mi, mmọ ẹyịk se ikọ esie ọkpọwọrọde.

Nte ededi, esisịt ini ke oro ebede Jesus ye mme apostle esie ẹsụhọde ẹtetie ẹdara emem ye ndobo Obot Olive. Nte mmọ ẹsede uyama uyama ndise Jerusalem ye temple, Peter, James, John, ye Andrew ẹyom ẹnam akpa-owo-idem ntịn̄nnịm ikọ Jesus oro an̄wan̄a. Mmọ ẹdọhọ: “Sian nnyịn ini eke mme n̄kpọ ẹmi ẹdidide; nso idinyụn̄ idi idiọn̄ọ [edidu, NW] Fo, ye eke akpatre ini eyo emi?”—Matthew 24:3; Mark 13:3, 4.

Ke ibọrọ Etubom Andikpep ọnọ ata n̄wọrọnda prọfesi. Enye ebem iso etịn̄ aban̄a mme enyene-ndịk ekọn̄, unyekisọn̄, unana udia, ye ndiọi udọn̄ọ. Jesus ebem iso etịn̄ n̄ko ete ke ẹyekwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ ke ofụri isọn̄. Enye odụri owo utọn̄ ete: “Ke ini oro akwa ukụt oyodu, orụk eke akanam mîdụhe toto ke editọn̄ọ ererimbot tutu esịm emi, eke mîdinyụn̄ idụhe aba.”—Matthew 24:7, 14, 21; Luke 21:10, 11.

Apostle inan̄ ẹmi ẹkpan̄ utọn̄ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ nte Jesus enemede mme ikpehe efen eke ‘idiọn̄ọ edidu esie.’ Enye ọsọn̄ọ etịn̄ aban̄a ufọn ‘edidu ke ukpeme.’ Ntak-a? “Koro,” enye ọdọhọ, “mbufo mîfiọkke iban̄a usen eke Ọbọn̄ mbufo edide.”—Matthew 24:42; Mark 13:33, 35, 37.

Emi edi usen eke Jesus ye mme apostle esie mîdifreke. Ke akpanikọ, enye edi akpatre usen an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ Jesus mbemiso ẹmụm, ẹkpe ikpe ẹnọ, ẹnyụn̄ ẹwot enye. Sia edide eyo ke ọsọn̄, mmọ ẹtọn̄ọ isan̄ unyọn̄ ke obot obot usụn̄ emi mîniọn̄ke ndifiak nnyọn̄ Bethany.

Nisan 12 ye 13

Jesus anam n̄kpọ ke ndopuyo ke Nisan 12 ye mme mbet esie. Enye ọfiọk ete ke mme adaiso ido ukpono ke ẹyom enye ke mbrenyịn ndiwot, ndien enye iyomke mmọ ẹbiọn̄ọ usọrọ Passover esie ke mbubịteyo oro edide. (Mark 14:1, 2) Edem usen, Nisan 13, mme owo ke ẹsịn idem ẹnam akpatre ndutịm ẹnọ Passover. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ uwemeyo, Jesus osio Peter ye John ọdọn̄ ẹketịm n̄kpọ ẹben̄e Passover ẹnọ mmọ ke ubet enyọn̄ ke Jerusalem. (Mark 14:12-16; Luke 22:8) Esisịt ini mbemiso utịn osụhọrede, Jesus ye mme apostle duop eken ẹsobo ye mmọ do kaban̄a akpatre usọrọ Passover mmọ.

Nisan 14, Ke Utịn Ama Okosụhọde

Ekịm mbubịteyo ofụk Jerusalem nte ọyọhọ ọfiọn̄ otode ke edem Obot Olive asiaha edi. Ke akamba ubet ufọk oro ẹbanade, Jesus ye owo 12 ke ẹsụhọde ẹtie ke okpokoro oro ẹma ẹketịm ẹma. Enye ọdọhọ ete: “Ke ọkọdọn̄ Mi ọkpọsọn̄ ndidia passover emi ye mbufo, ndien ndikpa n̄kpa.” (Luke 22:14, 15) Ke esisịt ini ebede idem akpa mme apostle ndikụt Jesus adahade ke enyọn̄ osio edisịnen̄kpọ esie enịm n̄kan̄ kiet. Ke emende ọfọn̄ ukwọhọdeidem ye besịn mmọn̄, enye ọtọn̄ọ ndiyet mmọ ukot. Nso ukpepn̄kpọ nsụhọdeidem eke owo mîkemeke ndifre ke emi edi ntem!—John 13:2-15.

Nte ededi, Jesus ọfiọk ete ke kiet ke otu irenowo ẹmi—Judas Iscariot—ama ananam ndutịm nditap enye nnọ mme adaiso ido ukpono. Nte an̄wan̄ade, enye enen̄ede okop mfụhọ. Enye ayarade ete: “Owo kiet ke otu mbufo ayada Mi ọnọ.” Mme apostle ẹdu ke ọkpọsọn̄ mfụhọ ẹban̄a emi. (Matthew 26:21, 22) Ke ẹma ẹkenịm usọrọ Passover, Jesus ọdọhọ Judas ete: “Wara nam se aduakde ndinam.”—John 13:27.

Ke ndondo oro Judas ọwọrọde, Jesus ọtọn̄ọ udia editi n̄kpa esie oro ekperede. Enye emen uyo eke leaven mîdụhe, ọnọ ekọm ke akam, obụn̄ enye, ndien ọdọhọ owo 11 oro ẹbọ ẹta. Enye ọdọhọ ete: “Emi edi ikpọkidem Mi eke ẹnọde kaban̄a mbufo: ẹnam emi nditi Mi.” Ekem enye emen kọp ndatndat wine. Ke ama ọkọnọ ekọm, enye ayak kọp oro ọnọ mmọ, ọdọhọ mmọ ẹte ẹn̄wọn̄. Jesus adian ete: “Emi edi iyịp Mi, eke ediomi, emi ẹduọkde ẹban̄a ediwak owo, man ẹfen mme idiọkn̄kpọ mmọ.”—Luke 22:19, 20; Matthew 26:26-28.

Ke akpan mbubịteyo oro, Jesus ekpep mme anam-akpanikọ apostle esie ediwak nti ukpepn̄kpọ, ndien ufọn edinyene ima nditọete ama esịne ke otu mmọ ẹmi. (John 13:34, 35) Enye ọn̄wọn̄ọ ọnọ mmọ ete ke mmọ ẹyebọ “Ibetedem,” kpa edisana spirit. Enye eyeti mmọ kpukpru n̄kpọ oro enye eketịn̄de ọnọ mmọ. (John 14:26) Ekem ke mbubịteyo oro, anaedi mmọ ẹnen̄ede ẹbọ nsịnudọn̄ ndikop Jesus ọbọn̄de akam ofụri esịt ke ibuot mmọ. (John, ibuot 17) Ke ẹma ẹkekwọ ikwọ itoro, mmọ ẹwọn̄ọ ke ubet enyọn̄ ẹnyụn̄ ẹtiene Jesus ẹsan̄a ẹwọrọ ke mbịtmbịt ofụm ufọt okoneyo oro.

Ke ẹbede Itịghede Kidron, Jesus ye mme apostle esie ẹnam isan̄ ẹka kiet ke otu itie oro mmọ ẹmade ẹkan, in̄wan̄ Gethsemane. (John 18:1, 2) Ke adan̄aemi mme apostle esie ẹbetde, Jesus asan̄a esisịt aka iso iso ndibọn̄ akam. Mfụhọ emi enye okopde ke ntụk idịghe se inua ekemede nditịn̄ nte enye ọbọn̄de akam ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ọnọ Abasi oyom un̄wam. (Luke 22:44) Ekikere aban̄ade esuene oro edisịmde edima Ete esie eke heaven edieke enye okpude anam enye odu ke ebeubọk ọkpọsọn̄ ubiak.

Jesus ndisụk n̄kokụre ndibọn̄ akam Judas Iscariot odụk ye otuowo ẹmi ẹkamade ofụt, eto, ye utuenikan̄. Judas ete: “Mmọkọm Fi, Rabbi,” etịmde Jesus inua ima ima. Emi edi idiọn̄ọ ọnọ irenowo ẹmi ndimụm Jesus. Ke mbuari, Peter ọwọrọ edi ye ofụt esie onyụn̄ adianade utọn̄ ofụn akwa oku. Jesus ete: “Sịn ofụt fo ke efọk,” nte enye ọkọkde utọn̄ owo oro. “Kpukpru owo eke ẹmende ofụt ẹyekpan̄a ke ofụt.”—Matthew 26:47-52.

Kpukpru n̄kpọ ẹtịbe usọp usọp! Ẹmụm Jesus ẹnyụn̄ ẹbọp. Ke ntak ndịk ye ndutịme, mme apostle ẹkpọn̄ Eteufọk mmọ ẹfen̄e. Ẹda Jesus ẹdaha ẹsọk Annas, akani akwa oku. Ekem ẹda enye ẹsọk Caiaphas, akwa oku oro osụk odude, man ẹkpe ikpe esie. Ke tụhi usenubọk, Sanhedrin odori Jesus ikọ ke nsu ẹte ke osụn̄i isụn̄i. Ekem, Caiaphas anam ẹda enye ẹsọk Pontius Pilate andikara edide owo Rome. Enye ọnọ Jesus ẹsọk Herod Antipas, andikara Galilee. Herod ye mbon ukpeme esie ẹsak Jesus nsahi. Ekem afiak ọnọ enye ẹsọk Pilate. Pilate ọsọn̄ọ ke Jesus iduehe isop. Edi mme adaiso ido ukpono mme Jew ẹnyịk enye ẹte obiom Jesus ikpe n̄kpa. Ke ẹma ẹkenam n̄kpọ ye enye ke idiọk usụn̄ ke edimamia ye ke ikọinua, ẹda Jesus ẹwọrọ ẹka Golgotha emi ẹkọn̄de enye ibak ibak ẹdian ke eto ndutụhọ ndien enye okop ọkpọsọn̄ ubiak n̄kpa.—Mark 14:50–15:39; Luke 23:4-25.

Ekpekedi akakan n̄kpọ mmọn̄eyet ke mbụk edieke n̄kpa Jesus akpakadade utịt ọsọk uwem esie ke nsinsi. Ke inemesịt, oro ikedịghe ntre. Ke Nisan 16, 33 E.N., mme mbet esie ẹma ẹdu ke n̄kpaidem ndikụt nte ke ẹma ẹnam enye eset ke n̄kpa. Nte ini akade, se iwakde ikan owo 500 ẹma ẹkeme ndisọn̄ọ nte ke Jesus ama afiak odu uwem. Ndien usen 40 ke enye ama ekeset, otu mme anam-akpanikọ anditiene enye ẹma ẹkụt enye ọdọkde aka heaven.—Utom 1:9-11; 1 Corinth 15:3-8.

Uwem Jesus ye Afo

Didie ke emi otụk fi—ke akpanikọ, kpukpru nnyịn? Nte ededi, utom, n̄kpa, ye ediset ke n̄kpa Jesus ẹnọ Jehovah Abasi ubọn̄ ẹnyụn̄ ẹdi akpan n̄kpọ ẹnọ edisu mme utịbe uduak Esie. (Colossae 1:18-20) Mmọ ẹdi ata akpan n̄kpọ ẹnọ nnyịn koro ẹkeme ndifen mme idiọkn̄kpọ nnyịn ke isọn̄ uwa Jesus ndien ke ntre imekeme ndinyene ọkpọkpọ itie ebuana ye Jehovah Abasi.—John 14:6; 1 John 2:1, 2.

Emi akam otụk n̄kpa ubonowo. Ediset ke Jesus eberede usụn̄ ọnọ edinam mmọ ẹfiak ẹdinyene uwem ke Paradise isọn̄ oro Abasi ọkọn̄wọn̄ọde. (Luke 23:39-43; 1 Corinth 15:20-22) Edieke afo oyomde ndinyene ifiọk efen efen mban̄a mme utọ n̄kpọ ntre, nnyịn imọnọ fi ikot ndidụk Editi n̄kpa Christ ke April 11, 1998, ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ eke Mme Ntiense Jehovah ke n̄kann̄kụk fo.

[Ekebe ke page 6]

“Itie Mbon N̄wo”

JESUS ama enyene ntak ekemde ndidọhọ ke ibụk ibụk mme anyamurua ẹma ẹnam temple Abasi akabade edi “itie mbon n̄wo.” (Matthew 21:12, 13) Man ẹkpe tax temple, mme Jew ye mme okpono Abasi ke ido mme Jew ẹketode mme idụt efen ẹkenyene ndikpụhọ okụk esenidụt mmọ mbọ okụk oro ẹkekamade. Ke n̄wed esie oro The Life and Times of Jesus the Messiah, Alfred Edersheim anam an̄wan̄a ete ke mme okpụhọ okụk ẹkesitọn̄ọ mme mbubehe mmọ ke mme mbahade obio ukara oro ke Adar 15, ọfiọn̄ kiet mbemiso Passover. Ọtọn̄ọde ke Adar 25, mmọ ẹma ẹsidaha ẹdụk ikpehe temple ke Jerusalem man ẹbọ ufọn ẹto ata akwa udịm mme Jew ye mme okpono Abasi ke ido mme Jew oro ẹkebụn̄ọde ẹdụk. Mme anam mbubehe ẹma ẹsinam mbubehe oro ekenyenede uforo, ẹbọde okụk ke kpukpru ekpri okụk oro ẹkekpụhọde. Jesus nditịn̄ mban̄a mmọ nte mbon n̄wo ọnọ ekikere nte ke okụk oro ẹkesibọde ẹma ẹwak ẹkaha tutu mmọ, ke nditịm ntịn̄, ẹdibọ mme ubuene okụk ke ufịk.

Ndusụk owo ikesikemeke ndida mme unam uwa mmọ ndi. Owo ekededi oro akanamde ntre ekenyene ndinam anam ndụn̄ọde odụn̄ọde unam esie ese ke temple—ke ukpe okụk. Sia mîkoyomke ndisịn idem ke itiendịk edidi se ẹsịnde unam ke ẹma ẹkeda ẹsan̄a utọ anyan usụn̄ oro ẹdi, ediwak owo ẹkesidep enye oro mme Levite “ẹnọde unyịme” ẹto mbon n̄wo mme anyamurua ke temple. “Ẹma ẹsiwo ediwak mme usụhọde owo do,” ntre ke eyen ukpepn̄kpọ kiet etịn̄.

Uyarade odu nte ke Annas oro ini kiet ekedide akwa oku ye ubon esie ẹma ẹnyene ibụk ibụk udọn̄ ke idem mme anyamurua temple. Mme uwetn̄kpọ mme rabbi ẹtịn̄ ẹban̄a “unyam n̄kpoduoho ke mmemurua eke nditọ Annas [ke temple].” Okụk ẹkenyenede ẹto mme okpụhọ okụk ye mme ufene oro ẹkesinyamde ke esịt okụre temple ẹkedi kiet ke otu mme akpan ebiet okụk mmọ ẹketode. Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọdọhọ ete ke edinam Jesus ndibịn mme anyamurua nsion̄o “ikotụkke uku mme oku kpọt edi ye ekpat mmọ nde.” Se ededi oro ekedide ntak, mme asua esie ẹma ẹnen̄ede ẹyom ndiwot enye!—Luke 19:45-48.

[Chart ke page 4]

Mme Akpatre Usen Uwem Jesus Nte Owo

Nisan 33 E.N. Mme N̄kpọntịbe Akakan Owo*

16 Sunday Ẹnam Jesus eset 128

* Se ẹwetde mi ẹdi mme nọmba ẹwụtde ibuotn̄wed ke n̄wed Akakan Owo Oro Akanam Odude Uwem. Kaban̄a chart esịnede ofụri ntọt N̄wed Abasi ẹnamde ndụn̄ọde kaban̄a akpatre utom ukwọrọikọ Jesus, se “All Scripture Is Inspired of God and Beneficial,” page 290. Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., osio mme n̄wed ẹmi.