Barnabas—“Eyen Ndọn̄esịt”

INI ewe edi akpatre ini emi afo ọkọbọde ndọn̄esịt oto ufan? Nte afo emeti akpatre ini emi afo ọkọnọde owo en̄wen ndọn̄esịt? Ke ini ke ini, kpukpru nnyịn imesiyom nsịnudọn̄, ndien nnyịn isiwụt esịtekọm didie ntem iban̄a mbon oro ẹnọde enye ke ima! Ndidọn̄ esịt ọwọrọ ndida ini n̄kpan̄ utọn̄, mfiọk, nnyụn̄ nnọ un̄wam. Nte afo emeben̄e idem ndinam oro?

Owo kiet emi okowụtde utọ unyịme oro ke usụn̄ enịmde uwụtn̄kpọ ekedi Barnabas, emi ‘ekedide eti owo, edisana spirit ye mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹyọhọde enye ke idem.’ (Utom 11:24) Ntak ẹkemede nditịn̄ oro mban̄a Barnabas? Nso ke enye akanam ndidot se ẹtịn̄de ẹban̄a ke usụn̄ emi?

Andin̄wam Oro Owụtde Ntatubọk

Ata enyịn̄ esie ekedi Joseph, edi mme apostle ẹma ẹnọ enye udorienyịn̄ oro owụtde se owo edide emi ekenen̄erede ekem ye edu esie—Barnabas, ọwọrọde “Eyen Ndọn̄esịt.”a (Utom 4:36) Ikakam ibịghike nte ẹketọn̄ọ esop Christian. Ndusụk owo ẹkere ẹte ke Barnabas ama ededi kiet ke otu mbet Jesus ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ. (Luke 10:1, 2) Edide oro ekedi ntre m̀mê ikedịghe, eren emi ama enịm eti mbụk aban̄a idemesie.

Esisịt ini ke Pentecost 33 E.N. ama ekebe, Barnabas, emi ekedide Levite otode Cyprus, ama anyam ndusụk isọn̄ esie ke imaesịt onyụn̄ ọnọ mme apostle okụk oro. Ntak emi enye akanamde oro? Mbụk ke Utom asian nnyịn nte ke otu mme Christian ke Jerusalem ke ini oro, ‘ẹma ẹsitịp n̄kpọ ẹnọ owo kiet kiet nte unana esie edide.’ Barnabas nte an̄wan̄ade ama okụt ete ke ẹyom n̄kpọ, ndien enye ke idatesịt ama anam n̄kpọ aban̄a oro. (Utom 4:34-37) Ekeme ndidi enye ekedi owo oro enyenede n̄kpọ, edi enye ikemen̄eke ndinọ inyene obụkidem esie ye idemesie ndinam udọn̄ n̄kpọ Obio Ubọn̄ aka iso.b Eyen ukpepn̄kpọ oro F. F. Bruce ọdọhọ ete: “Ke ebiet ekededi emi Barnabas okokụtde owo m̀mê mme idaha oro oyomde nsịnudọn̄, enye ama esinọ kpukpru nsịnudọn̄ oro enye ekekemede.” Ẹkụt emi in̄wan̄în̄wan̄ ẹto udiana mbụk oro enye odude.

Ke n̄kpọ nte 36 E.N., Saul eke Tarsus (apostle Paul ini iso), idahaemi edide Christian, ama odomo ndisobo ye esop Jerusalem, “edi kpukpru mmọ ẹfehe enye, koro mmọ mînịmke [ite] enye edi mbet.” Didie ke enye ekeme ndinam esop enịm ete ke edikabade esịt esie ekedi akpanikọ inyụn̄ idịghe n̄kari ndika iso nsobo enye? “Barnabas ada enye etiene mme apostle.”—Utom 9:26, 27; Galatia 1:13, 18, 19.

Owo itịn̄ke ntak emi Barnabas ekenịmde Saul ke akpanikọ. Ke usụn̄ ekededi, “Eyen Ndọn̄esịt” oro ama odu uwem ekekem ye udorienyịn̄ esie ebe ke ndikpan̄ utọn̄ nnọ Saul nnyụn̄ n̄n̄wam enye nsio ke nnanenyịn oro eketiede nte idotenyịn idụhe. Okposụkedi Saul adan̄aoro akafiakde ọnyọn̄ obio emana esie Tarsus, itie ufan ama ọtọn̄ọ ke ufọt irenowo iba oro. Ke mme isua ẹdide, oro ekenyene ndinyene mme akpan utịp.—Utom 9:30.

Ke Antioch

Ke n̄kpọ nte 45 E.N., mbụk ama esịm Jerusalem aban̄a mme esen esen n̄kpọntịbe ke Antioch eke Syria—ediwak mme andidụn̄ obio oro ẹmi ẹsemde usem Greek ẹma ẹkabade ẹdi mme andinịm ke akpanikọ. Esop ama osio Barnabas ọdọn̄ ndikanam ndụn̄ọde nnyụn̄ ntịm utom do. Mmọ ikpekekemeke ndinam edimek oro owụtde eti ibuot akan oro. Luke ọdọhọ ete: “Ndien ke adan̄aemi enye akade onyụn̄ okụtde mfọn Abasi, enye adat esịt; onyụn̄ ekpe ye mmọ kpukpru ete mmọ ẹda iwụk esịt ẹdiana ye Ọbọn̄: koro enye edide eti owo, Edisana Spirit ye mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹyọhọ enye ke idem: ndien ediwak owo ẹdiana ye Ọbọn̄.”—Utom 11:22-24.

Idịghe ukụre se enye akanamde ekedi oro. Nte eyen ukpepn̄kpọ oro Giuseppe Ricciotti ọdọhọde, “Barnabas ekedi owo emi anamde-nam n̄kpọ owụt, ndien enye ama ọsọsọp ọdiọn̄ọ udọn̄ oro odude ndinam ọyọhọ ndutịm man okụt ete ke utọ n̄kọri oro asan̄a ye akpakịp idọk. Akpan n̄kpọ udọn̄, ke ntre, ekedi mme anamutom idọk.” Sia okotode Cyprus, ekeme ndidi Barnabas ama emehe ke ndinam n̄kpọ ye mme Gentile. Ekeme ndidi enye ama ekere ke imọ imenen̄ede idot ndikwọrọ ikọ nnọ mme okpono ndem. Edi enye ama eben̄e idem ndibuan mbon en̄wen ke edemede-owo-udọn̄ ye ọnọ-nsịnudọn̄ utom emi.

Barnabas ama ekere aban̄a Saul. Etịm etie nte Barnabas ama enyene ifiọk aban̄a ntịn̄nnịm ediyarade oro ẹkenọde Ananias ke ini Saul akakabarede esịt, nte ke akani andikọbọ oro ekedi ‘anamutom eke ẹmekde, ete akama enyịn̄ Jesus ke otu mme idụt.’ (Utom 9:15) Ntre Barnabas ama osio aka Tarsus—isan̄ oro okoyomde usụn̄ ke n̄kpọ nte kilomita 200—ndikoyom Saul. Mmọ mbiba ẹma ẹnam utom ọtọkiet nte nsan̄a ke ofụri isua kiet, ndien ekedi ini emi ke ‘ẹkebem iso ẹsio mbet enyịn̄ Christian ke Antioch.’—Utom 11:25, 26.

Ke ini ukara Claudius, ọkpọsọn̄ akan̄ ama omụm nsio nsio ikpehe Obio Ukara Rome. Nte ewetmbụk owo Jew oro Josephus etịn̄de, ke Jerusalem “ediwak owo ẹma ẹkpan̄a ke ntak unana n̄kpọ oro ẹkeyomde man ẹnyene udia.” Ntem, mme mbet ke Antioch “ẹduak [nditịp] n̄kpọ, adan̄a nte ukeme mmọ kiet kiet edide, nnọ ẹsọk nditọete ẹmi ẹdụn̄de ke Judea; mmọ ẹnyụn̄ ẹnam ntem, ẹnọ enọ mmọ ke ubọk Barnabas ye Saul ẹsọk mbiowo.” Ke ẹma ẹkenam utom oro ẹma ọyọhọ ọyọhọ, mmọ mbiba ẹma ẹsan̄a ye John Mark ẹfiak ẹnyọn̄ Antioch, ke ebiet emi ẹkebatde mmọ ẹsịn ke otu mme prọfet ye mme anditeme ke esop.—Utom 11:29, 30; 12:25; 13:1.

San̄asan̄a Utom Isụn̄utom

Ekem n̄wọrọnda n̄kpọntịbe ama ada itie. “Edi nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ẹnọ Ọbọn̄, ẹnyụn̄ ẹtrede udia, Edisana Spirit ọdọhọ mmọ ete, Ẹdianade Barnabas ye Saul ẹnọ Mi, man mmọ ẹnam utom oro n̄kokotde mmọ nnọ.” Kam kere! Spirit Jehovah ama eteme ete ẹnọ owo iba ẹmi san̄asan̄a utom. “Ntre ke ini Edisana Spirit osiode mmọ ọdọn̄, mmọ ẹsụhọde ẹka Seleucia, ẹnyụn̄ ẹto do ẹwat ẹka ke Cyprus.” Nte enende ẹkeme n̄ko ndikot Barnabas apostle, m̀mê owo emi ẹsiode ẹdọn̄.—Utom 13:2, 4; 14:14.

Ke ẹma ẹkesan̄a ke ofụri Cyprus ẹnyụn̄ ẹnam Sergius Paulus, andikara mbahade obio ukara isuo oro edide owo Rome akabade esịt, mmọ ẹma ẹbe ẹka Perga, ke usụk usụk mbenesụk Asia Minor, ke ebiet emi John Mark akafiakde ọnyọn̄ Jerusalem. (Utom 13:13) Etie nte ke tutu esịm ini oro Barnabas akada iso, ndusụk nte nsan̄a oro eketịmde enyene ifiọk. Ọtọn̄ọde ke ini emi ka iso, edi Saul (idahaemi ẹtịn̄de ẹban̄a nte Paul) edi enye emi adade iso. (Men Utom 13:7, 13, 16; 15:2 domo.) Nte idaha emi ama anam Barnabas okop idiọkesịt? Baba, enye ekedi Christian oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha emi ke nsụhọdeidem ọkọdiọn̄ọde nte ke Jehovah ke akada nsan̄a esie n̄ko anam n̄kpọ ke okopodudu usụn̄. Ebede ke mmọ, Jehovah ama oyom mme efakutom efen efen ẹkop eti mbụk.

Ke akpanikọ, mbemiso ẹkebịnde mmọ mbiba ẹsio ke Antioch ke Pisidia, ofụri ikpehe oro ẹma ẹkop ikọ Abasi ẹto Paul ye Barnabas, ndien ediwak owo ẹma ẹnyịme etop oro. (Utom 13:43, 48-52) Ke Iconium, “ata ediwak mme Jew ye mme Greek nde ẹnịm ke akpanikọ.” Emi ama onụk Paul ye Barnabas ndibiat ekese ini do, ‘ẹkwọrọde ikọ ye uko ke odudu Jehovah, emi akadade ubọk mmọ anam mme idiọn̄ọ ye mme utịben̄kpọ.’ Ke ẹkopde ẹte ke ẹdụk odu nditọn̄ọ mmọ ke itiat, mmọ mbiba ke ọniọn̄ ẹma ẹfehe ẹnyụn̄ ẹkeka iso ke utom mmọ ke Lycaonia, Lystra, ye Derbe. Kpa ye mme ifiọk n̄kpọntịbe oro ẹkedịghede uwem ke Lystra, Barnabas ye Paul ẹma ẹka iso “ẹkpe ye mmọ ẹte ẹsụk ẹyịre ke mbuọtidem, ẹnyụn̄ ẹsian mmọ ẹte, nnyịn inyene ndibe ke ediwak ukụt ndụk ke Obio Ubọn̄ Abasi.”—Utom 14:1-7, 19-22.

Mme okopodudu ọkwọrọikọ iba ẹmi ikayakke ẹdịghe mmọ. Ke edide isio, mmọ ẹma ẹfiak ẹka ndikọsọn̄ọ mbufa Christian idem ke mme ebiet ẹmi mmọ ẹma ẹkesosobo ikan̄ ikan̄ ubiọn̄ọ, iso-ọfọn ẹn̄wamde irenowo oro ẹdotde ndinọ ndausụn̄ ke mbufa esop.

Mfịna Edina Mbobi

N̄kpọ nte isua 16 ke Pentecost 33 E.N. ama ekebe, Barnabas ama abuana ke enịm-mbụk n̄kpọntịbe aban̄ade mfịna edina mbobi. “Ndusụk owo ẹto ke Judea ẹsụhọde ẹdi [ke Antioch eke Syria], ẹnyụn̄ ẹkpep nditọete, ẹte, Ke mbufo mînaha mbobi nte Moses etemede, mbufo ikemeke ndibọhọ.” Otode ke ifiọk n̄kpọntịbe Barnabas ye Paul ẹma ẹfiọk ẹte ke emi idịghe ntre, ndien mmọ ẹma ẹneni ukpepn̄kpọ oro. Utu ke ndisọn̄ọ n̄wụt odudu mmọ, mmọ ẹma ẹfiọk ẹte ke emi ekedi mbụme oro akanade ẹbiere ke ufọn ofụri otu nditọete. Ntre mmọ ẹma ẹda mbụme oro ẹka ẹbịne otu ukara ke Jerusalem, ke ebiet emi mbụkutom mmọ akan̄wamde ndibiere mfịna oro. Ke oro ebede, Paul ye Barnabas, ẹmi ẹtịn̄de ẹban̄a nte “ndima ufan . . . ẹmi ẹkebatde uwem mmọ ke ekpri n̄kpọ kaban̄a enyịn̄ Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ,” ẹma ẹdu ke otu mbon oro ẹkedọn̄de ẹketịn̄ ubiere emi ẹnọ nditọete ke Antioch. Ke ini ẹkekotde leta otode otu ukara ẹnyụn̄ ẹnọde mme utịn̄ikọ, esop ‘ama adara ke ndọn̄esịt oro’ ẹnyụn̄ “ẹsọn̄ọ mmọ idem.”—Utom 15:1, 2, 4, 25-32.

“Ọkpọsọn̄ Eneni”

Ke ima ikenyene nti mbụk iban̄a enye, nnyịn imekeme ndikere ke ekeme ndidi nnyịn ikpekemeke ndidu uwem ekekem ye uwụtn̄kpọ Barnabas. Kpa ye oro, “Eyen Ndọn̄esịt” oro ekedi anana mfọnmma kpa nte nnyịn eken idide. Ke adan̄aemi enye ye Paul ẹkediomide isan̄ isụn̄utom mmọ ọyọhọ iba ndika n̄kese mme esop, eneni ama etịbe. Barnabas ama ebiere ndida eyen eyeneka eka esie John Mark, edi Paul ikekereke ke oro ọfọn, sia John Mark ọkọkpọn̄de mmọ ke akpa isan̄ isụn̄utom. Do “ọwọrọ ọkpọsọn̄ eneni; ntre ke mmọ ẹdianade ye kiet eken; Barnabas onyụn̄ ada Mark osio aka Cyprus,” ke adan̄aemi “Paul [ekemekde] Silas ada adaha” aka ebiet efen.—Utom 15:36-40.

Nso n̄kpọ mfụhọ! Kpa ye oro, n̄kpọntịbe oro asian nnyịn n̄kpọ en̄wen aban̄a edu Barnabas. Eyen ukpepn̄kpọ kiet ọdọhọ ete: “Edi n̄kpọ itoro Barnabas kpukpru ini nte ke enye ama eben̄e idem ndisịn idem ke itiendịk nnyụn̄ nnyene mbuọtidem ke idem Mark ọyọhọ ikaba.” Nte ewetn̄wed oro ọnọde ekikere, ekeme ndidi “mbuọtidem oro Barnabas ekenyenede ke idemesie akan̄wam ndinam enye afiak enyene uko onyụn̄ anam n̄kpọ nte se inụkde-nụk ndifiak nnam n̄kpọ.” Nte mme n̄kpọ ẹketiede, mbuọtidem oro ama etịm odot, koro ini ama edi emi idem Paul ọkọdiọn̄ọde ufọn Mark ke utom Christian.—2 Timothy 4:11; men Colossae 4:10 domo.

Uwụtn̄kpọ Barnabas ekeme ndidemede nnyịn ndida ini n̄kpan̄ utọn̄, mfiọk, nnyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ mbon iduọesịt nnyụn̄ nnọ eti un̄wam ke ini ekededi oro nnyịn ikụtde ke oyom ẹnam ntre. Mbụk esie ndinyịme ndinam utom ye nditọete esie ke sụn̄sụn̄ ido ye uko, ọkọrọ ye nti utịp oro emi okosion̄ode, ẹdi n̄kpọ nsịnudọn̄ ke idemesie. Nso edidiọn̄ ke edi ntem ndinyene mme owo nte Barnabas ke mme esop nnyịn mfịn!

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 23]

Barnabas ekedi ‘eti owo onyụn̄ ọyọhọ ye edisana spirit ye mbuọtidem’