Mfịghe uke—Nte Enye Ekeme Ndidi ke Ufọn Fo?
Kpukpru nnyịn idada akpan udọn̄ ndidi se mme uke ẹnyịmede imana. Idụhe owo oro amade ẹsua, m̀mê ẹsịn imọ. Ntem, ke nsio nsio udomo, mme uke nnyịn ẹnyene odudu ke idem nnyịn.
ẸKABADE uke nte “owo emi edide ukem ye owo en̄wen; . . . owo emi odude ke ukem otu n̄kaowo, [akpan akpan] ọkọn̄ọde ke isua emana, itie, m̀mê idaha.” Nte utịp, mfịghe uke edi odudu emi mme uke nnyịn ẹdade ẹnụk nnyịn, man otodo, edide ikokoi m̀mê ikohokoi, nnyịn inam n̄kpọ ekekem ye usụn̄ oro mmọ ẹkerede m̀mê ẹnamde n̄kpọ. Ẹsiwak ndida mfịghe uke nte se idiọkde. Edi, nte nnyịn idikụtde, nnyịn imekeme ndida enye nnam n̄kpọ ke ufọn nnyịn.
Enyene Odudu ke Kpukpru Ubọkn̄ka
Mfịghe uke idịghe ye n̄kpri owo kpọt; enye otụk kpukpru ubọkn̄ka. Odudu esie owụt idem ke ini nnyịn ke idem nnyịn ikụtde nte ibụpde mme utọ mbụme nte: “Mbon en̄wen ke ẹnam, ntak emi ami mmen̄kemeke ndinam?” “Ntak emi ami nnyenede ndidi isio kpukpru ini?” “Nso ke mbon en̄wen ẹdikere m̀mê ẹdidọhọ?” “Kpukpru ufan mi ke ẹwọrọ an̄wa ẹnyụn̄ ẹdọ ndọ, edi ami n̄wọrọke nnyụn̄ ndọhọ. Ndi enyene se inamde mi?”
Ke adan̄aemi mfịghe ndida ekekem otụkde kpukpru ubọkn̄ka, etie nte enye enen̄ede ọsọn̄ ubọk ke ini uwọrọ ndụk akwa owo. The World Book Encyclopedia ọdọhọ ete ke “ata ediwak mbon oro ẹdude ke ini uwọrọ ndụk akwa owo ẹsinen̄ede ẹdian idem ye otu uke mmọ—oro edi, mme otu ufan m̀mê mme ọdiọn̄ọ mmọ. Mme uyen ẹmi ẹyom unyịme otu uke mmọ, utu ke eke ete ye eka mmọ, ndien mmọ ẹkeme ndikpụhọde edu uwem mmọ man ẹnyene unyịme oro.” Enye adian ke mme uyen “ẹkere ke mmimọ ke ikọri nte ido edide edieke mme uke mmimọ ẹnyịmede ẹnyụn̄ ẹmade mmimọ.” Ke ntak oro mmọ “ẹkabade ẹsịn idem ke mme n̄kpọ oro mmọ ẹkerede ke otụk se inamde ẹma mmimọ, utọ nte n̄kon̄ine ọfọn̄ mmọ, ukeme unọ ndausụn̄, ye edikụt unen ke uwọrọ an̄wa.”
Mme ọdọ ndọ ẹkeme ndikụt ke mfịghe uke otụk mme ubiere mmọ ẹban̄ade orụk ufọk oro ẹkpedepde m̀mê ẹkpebọde ke ukpe okụk, orụk ubomisọn̄ oro ẹkpewatde, m̀mê ẹkpenyene nditọ m̀mê owo ikpenyeneke, ye ediwak n̄kpọ eken—se ẹnyịmede ke n̄kann̄kụk mmọ, ke otu nsan̄a m̀mê mbon ekpụk mmọ. Ndusụk ubon ẹkam ẹnen̄ede ẹkama isọn n̄kukụre man ẹdi ukem ye mme mbọhọidụn̄ ye mme uke mmọ ke n̄kpọ obụkidem. Ih, mme utịtmbuba nnyịn, ekikere nnyịn, ye mme ubiere nnyịn ẹsiwak ndiwụt n̄kari n̄kari odudu mfịghe uke. Ke ikerede iban̄a odudu esie, nte nnyịn imekeme ndida mfịghe otode uke nnam n̄kpọ ke usụn̄ enyenede ufọn, man an̄wam nnyịn ke usụn̄ oro nnyịn iyomde ndidụk? Ke akpanikọ, imekeme!
Ndida Mfịghe Uke Nnam N̄kpọ ke Eti Usụn̄
Mbiaibọk ye nta unọ usọbọ eken ẹfiọk ufọn edinam nti owo ye nti odudu eken ẹkan mbon udọn̄ọ mmọ ẹkụk. Utọ idaha oro ekeme ndidemede owo man okop nsọn̄idem. Ke uwụtn̄kpọ, ẹsiwak ndida eti uwụtn̄kpọ ye nsịnudọn̄ mbon oro ẹkesobode ukem mfịna oro n̄n̄wam mbon oro ẹsịbede ubọk m̀mê ukot ẹfiak ẹkop nsọn̄idem eke ikpọkidem ye eke ntụk oro adade anyan ini. Nte an̄wan̄ade, owo ndinịm idem ke eti idaha oro esịnede mme enyene-idotenyịn, nti owo oro mbon efen ẹsikpebede edi usụn̄ kiet ndida nnennen orụk mfịghe uke nnam n̄kpọ.
Edumbet emi edi akpanikọ n̄ko ke esop Christian, koro eti odudu uke edi kiet ke otu ntak emi Jehovah etemede ikọt esie ete ẹsisop idem kpukpru ini. Abasi eteme nnyịn ete ‘idemede kiet eken inọ ima ye nti utom inyụn̄ isịn udọn̄ inọ kiet eken.’ (Mme Hebrew 10:24, 25) Utọ nsịnudọn̄ oro enen̄ede enyene ufọn ke ntak ediwak n̄kpọ mmemidem ye mme idiọk mfịghe ke ererimbot mfịn. Nte utịp mfịghe ẹmi, mme Christian ẹnyene ‘ndin̄wana eti-eti’ man ẹka iso ẹsọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit. (Luke 13:24) Ntem, nnyịn imoyom inyụn̄ idara ima ima ibetedem otode mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ. Ke adianade do, ekeme ndiyom ndusụk owo ẹyọ mme “n̄kukịm ke obụkidem,” eyedi udọn̄ọ m̀mê ubiomo ndo. (2 Corinth 12:7) Mbon en̄wen ẹkeme ndin̄wana ndikan idiọk edu m̀mê mfịghe, mîdịghe ekeme ndisọn̄ mmọ ndinyene se uwem oyomde. Ke ntre, nnyịn iyowụt eti ibuot ndidu ye mbon oro ẹsan̄ade ẹkpere Jehovah Abasi ẹnyụn̄ ẹkopde idatesịt ndinam n̄kpọ esie. Mme utọ uke oro ẹyesịn udọn̄ ẹnọ nnyịn ẹnyụn̄ ẹn̄wam nnyịn ‘ndime ime nsịm akpatre ke edinam akpanikọ.’—Matthew 24:13.
Do, ebede ke ndimek nnennen uke, nnyịn imekeme ndikara odudu oro mmọ ẹnyenede ke idem nnyịn. Adianade do, eti udia eke spirit ye eti ndausụn̄ oro ẹnọde ke mme mbono esop Christian ẹsịn odudu ke ọkpọkpọ nsịnudọn̄ oro nnyịn ibọde ito mme uke nnyịn.
Edi akpanikọ, idịghe mmemmem n̄kpọ ndika mme mbono esop Christian kpukpru ini. Ekeme ndidi ndusụk owo inyeneke ibetedem ito nsan̄a ndọ, mbon eken ẹkeme ndinyene nditọ oro anade ẹtịm idem, ndien n̄kpọisan̄ ekeme ndidi mfịna nnọ mbon en̄wen n̄ko. Edi kere ise: Edieke afo mûyakke mme n̄kpọ ubiọn̄ọ ẹmi ẹkpan fi, do uwụtn̄kpọ fo ekeme ndisịn udọn̄ nnọ mbon en̄wen ẹmi ẹkemede ndidi ke ẹn̄wana ye mme ukem idaha oro. Ke ikọ en̄wen, afo ye mbon en̄wen ẹbietde fi inọhọ sụk eti uwụtn̄kpọ edi n̄ko eti odudu uke—ndien ẹnọ oro ye unana ẹdinyenyịk.
Ke akpanikọ, apostle Paul, emi ke idemesie ekenyenede ndiyọ ediwak nsọn̄ọn̄kpọ ye mme n̄kpọ ubiọn̄ọ, ama esịn udọn̄ ọnọ mme Christian ete ẹkpebe eti uwụtn̄kpọ imọ ye eke mme Christian eken oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha. Enye ọkọdọhọ ete: “Nditọ-ete, kpukpru mbufo ẹdi mme andikpebe mi, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ enyịn ẹse mmọ ẹmi ẹsan̄ade ke ido eke n̄wụtde mbufo.” (Philippi 3:17; 4:9) Mme akpa Christian ke Thessalonica ẹkese eti uwụtn̄kpọ Paul. Enye ekewet aban̄a mmọ ete: “Mbufo ẹma ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme andikpebe nnyịn ye mme andikpebe Ọbọn̄, ẹnyụn̄ ẹbọ ikọ Abasi ye idat esịt Edisana Spirit ke ufọt ọkpọsọn̄ ukụt; ntre ke mbufo ẹkabade ẹdi uwụt-n̄kpọ ẹnọ kpukpru owo eke ẹnịmde ke akpanikọ ke Macedonia ye Achaia.” (1 Thessalonica 1:6, 7) Eti edu ye uwụtn̄kpọ nnyịn ẹkeme ndinyene ukem odudu oro ke idem mbon oro nnyịn idade idụk nsan̄a.
Ẹfep Ndiọi Odudu
Edieke nnyịn iyomde ndifep idiọk mfịghe uke, ana nnyịn ibiọn̄ọ odudu ‘mmọ ẹmi ẹsan̄ade ke obụkidem.’ (Rome 8:4, 5; 1 John 2:15-17) Mîdịghe ntre, idiọk mfịghe uke ayadian̄ade nnyịn ọkpọn̄ Jehovah ye ọniọn̄ ọniọn̄ item esie. Mme N̄ke 13:20 ọdọhọ ete: “Owo eke asan̄ade ye mme enyene-ibuot eyenyene ibuot: edi nsan̄a mbon ndisịme ọyọdiọn̄ ọdiọk.” Nte afo emekeme nditi owo emi ọdiọn̄de-diọn̄ ọdiọk ke ntak idiọk mfịghe uke? Ke uwụtn̄kpọ, ke ntak odudu uke mmọ, ẹma ẹtap ndusụk Christian ẹsịn ke uma-inyene, oburobụt ido, m̀mê edida ọkpọsọn̄ ibọk ye ọkpọsọn̄ mmịn ke idiọk usụn̄.
Idem ke esịt esop Christian, nnyịn imekeme ndidi ndidu ke idak odudu idiọk mfịghe uke edieke nnyịn imekde mme owo oro ẹmemde ke n̄kan̄ eke spirit nte n̄kpet n̄kpet nsan̄a nnyịn. (1 Corinth 15:33; 2 Thessalonica 3:14) Mme utọ mbon oro isiwakke ndinyene udọn̄ edineme mme n̄kpọ eke spirit; mmọ ẹkam ẹkeme ndisak mbon oro ẹmade mme utọ nneme oro. Edieke nnyịn imekde mmọ ẹmi nte n̄kpet n̄kpet nsan̄a nnyịn, mfịghe uke ekeme ndinyịk nnyịn itie ntre, ndien ke mîbịghike nnyịn imekeme ndikụt ekikere ye edu nnyịn ẹbietde eke mmọ. Nnyịn imakam ikeme nditọn̄ọ ndinyene idiọk ekikere mban̄a mbon oro ẹnyenede eti mbuọtidem ẹmi ẹnyụn̄ ẹdomode ndinam n̄kọri eke spirit.—1 Timothy 4:15.
Etịm owụt ọniọn̄ didie ntem ndikọri itie ufan ye mbon oro ẹdomode ndinem Jehovah esịt, ẹmi ẹmade mme n̄kpọ eke spirit! Mme utọ nsan̄a oro ẹyen̄wam nnyịn ndiwụt “eti ibuot emi otode ke enyọn̄.” Enye “edi edisana ke mbemiso, onyụn̄ etie emem emem, onyụn̄ eme ime, awara ndikop n̄kpe-ubọk, onyụn̄ ọyọhọ ye mbọm ye nti mfri; . . . [inyeneke] mbubịk.” (James 3:17) Emi iwọrọke ite ke mbon oro ẹkerede n̄kpọ eke spirit ikemeke ndineme mban̄a n̄kpọ en̄wen ke ebede mme n̄kpọ eke spirit. Idịghe ntre! Kam kere ban̄a nsio nsio inem inem ibuot nneme oro ẹsinemede ke mme n̄wed Watch Tower nte magazine Awake! Ke akpanikọ nti ibuotikọ ndida nnyene nneme inyeneke utịt, ndien ebede ke ndinyene udọn̄ ke ntatara ibuot nneme, nnyịn iwụt ima oro imade uwem ye ubọkutom Jehovah.
Kpa nte ata ebre-tennis esiforide usọ esie ebe ke ndibre ye nta eken, nnennen nsan̄a ẹmenede nnyịn ke n̄kan̄ eke ekikere, ke n̄kan̄ eke ntụk, ye ke n̄kan̄ eke spirit. Ke n̄kan̄ eken, idiọk nsan̄a ekeme ndida nnyịn n̄kesịm usụn̄ uwem mbubịk ebe ke ndisịn udọn̄ nnọ nnyịn ndidu uwem esịt iba. Etịm ọfọn didie ntem ndinyene eti ubieresịt ye ukpono idemowo!
Ndusụk Owo Oro Ẹkebọde Ufọn
Ata ediwak owo ẹkụt nte ke ndikpep mme ukpepn̄kpọ Bible ye mme n̄kpọ eke ido uwem ye eke spirit oro enye oyomde isọn̄ke ikaha. Nte ededi, se ikemede ndisọn̄ edi ndisịn mme n̄kpọ ẹmi ke edinam. Nte mme uwụtn̄kpọ ẹtienede mi ẹwụtde, eti odudu uke ekeme ndin̄wam nnyịn ndinam n̄kpọ Jehovah ke ofụri ukpọn̄.
Ntiense kiet emi odude ke utom uyọhọ ini ye n̄wan esie ọdọhọ ete ke mme uwụtn̄kpọ uke imọ ẹma ẹtụk mme utịtmbuba imọ ke uwem. Ke adan̄aemi enye ọkọkọride ọwọrọ owo, enye ekenyene ndiyọ ndiọi odudu. Edi enye ekemek mbon oro ẹkesịnde udọn̄ ẹnọ enye ndika ukwọrọikọ nnyụn̄ ndụk mme mbono esop Christian kpukpru ini nte mme ufan esie. Ndisọn̄ọ nyịre ye mme nsan̄a ẹmi ama an̄wam enye ke usụn̄ edikọri nsịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit.
Ntiense en̄wen ewet ete: “Ke mma n̄kọdọ n̄wan mi, nnyịn ima iwọrọ ika esop emi ebe ye n̄wan ẹmi ẹkedide n̄kpọ nte ukem isua emana nnyịn ẹkedide mme asiakusụn̄ ofụri ini. Uwụtn̄kpọ mmọ ama etịp esịn ke nnyịn ndidụk utom ukwọrọikọ uyọhọ ini. Ekem nnyịn n̄ko ima inam n̄kpọ ndikọri edu usiakusụn̄ ke esop oro. Nte utịp, ediwak owo ẹma ẹtiene nnyịn ẹnam utom usiakusụn̄.”
Ndidụk nsan̄a ye mbon oro ẹnyenede mme utịtmbuba ukara Abasi ekeme ndinam edi mmemmem ndisụk ibuot nnọ Jehovah. Emi edi eti utịp efen emi eti odudu oro uke enyenede. Ntiense emi ọkọtọn̄ọde utom ukwọrọikọ uyọhọ ini nte akparawa ndien ekem akabade edi esenyịn emi asan̄ade-san̄a anam utom idahaemi ke kiet ke otu ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society. Enye ewet ete: “Ndusụk mbịghi-n̄kan n̄kpọ ini uyen oro ntide nnyụn̄ mmade n̄kan ẹdi mme asan̄autom uyọhọ ini ndidi ufọk nnyịn. Ufan̄ ama esidu kpukpru ini ọnọ owo kiet en̄wen ke okpokoro udia nnyịn. Esenyịn circuit kiet ama ọnọ mi ekpat ukwọrọikọ ke ini n̄kedide isua duop. Nda ekpat oro ke n̄kpọuto tutu esịm mfịn emi.”
Ke etide mme isua uyen esie, Ntiense emi adian ete: “Ediwak n̄kparawa ke esop ẹma ẹsiyom ndibuana ke mme edinam esop, ndien uwụtn̄kpọ mmọ ama esịn udọn̄ ọnọ nnyịn eken ndinam ntre.” Nti uke ẹma ẹn̄wam uyen emi, ukem nte nsek eto, ndikọri n̄kabade eti Christian eren emi ebietde akamba eto. Mme ete ye eka, nte mbufo ẹmesikot mbon oro ẹkemede ndinyene eti odudu oro ọbọpde-bọp ke idem nditọ mbufo ẹdi ufọk mbufo?—Malachi 3:16.
Edi akpanikọ, idịghe kpukpru nnyịn ikeme ndibuana ke utom uyọhọ ini nte mme owo oro ẹsụk ẹtịn̄de ẹban̄a do. Edi kpukpru nnyịn imekeme ndikpep ndima Jehovah ‘ke ofụri esịt nnyịn, ye ke ofụri ukpọn̄ nnyịn, ye ke ofụri ekikere nnyịn.’ (Matthew 22:37) Mme uke oro nnyịn imekde ẹnyene akpan udeme ke nnyịn ndikọri ima oro ndien, ke ntre, ikọride idotenyịn nsinsi uwem nnyịn.
Andiwet psalm ama ọnọ mmemmem usụn̄ unam n̄kpọ emi enyenede uforo ke ndikụt ata unen ke uwem: “Ọfọfọn ọnọ owo eke mîsan̄ake ke item mme idiọk owo, mînyụn̄ idaha ke usụn̄ mme anam idiọk, mînyụn̄ itiehe ke itie mbon nsahi; edi mbet Jehovah adat enye esịt; enye onyụn̄ osụk ekere mbet esie ke uwemeyo ye ke okoneyo. Ndien enye ebiet eto eke ẹtọde ke mben akpa mmọn̄, eke osion̄ode mfri esie ke ekem ini; ikọn̄ esie inyụn̄ iken̄eke; ndien kpukpru se enye anamde ọwọrọ usụn̄.”—Psalm 1:1-3.
Nso utịbe utịbe ubiọn̄ ke emi edi ntem! Idem okposụkedi nnyịn idide mme anana-mfọnmma isinyụn̄ inamde mme ndudue, uwem nnyịn oyokụt unen edieke nnyịn iyakde Jehovah ada nnyịn usụn̄ onyụn̄ edieke nnyịn inen̄erede ida eti odudu uke oro Abasi ọnọde—kpa “otu nditọ-ete [nnyịn] ẹmi ẹdude ke ererimbot”—inam n̄kpọ.—1 Peter 5:9.
[Ndise ke page 24]
Esop ọnọ eti orụk odudu uke
[Ndise ke page 25]
Mme ete ye eka, ẹsịn udọn̄ ẹnọ nditọ mbufo ndibuana ye mme uke oro ẹbọpde-bọp