N̄wọrọnda N̄kpọ Enyenede Mme Andima Ikọ Abasi

Ke 1998 ẹma ẹnyene ata n̄wọrọnda n̄kpọ enyenede kpukpru mme andima Ikọ Abasi. Ke isua oro, ẹma ẹmịn̄ “New World Translation of the Holy Scriptures” ọyọhọ idem miliọn 100. Ntem enye amakabade edi kiet ke otu mme Bible oro ẹsiode ẹdi emi ẹsuande atara akan ke isua ikie emi!

UTOM emi edi n̄wọrọnda akpan akpan ke ẹkerede ẹban̄a nte mme okụt ndudue ẹkedụn̄ọrede edikabade emi ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke ini ẹkesiode enye ẹdi. Kpa ye oro, ikụreke ke enye ndibọhọ edi enyene uforo, odụkde ediwak miliọn ufọk—ye esịt—mme owo ke ofụri ererimbot! Nso idi ntọn̄ọ n̄wọrọnda edikabade emi? Anie ọnọ enye ibetedem? Ndien didie ke afo ekeme ndibọ ufọn ke ndikama enye?

Ntak Ẹyomde Obufa Edikabade?

Ke se ibede isua ikie, Watch Tower Bible and Tract Society, n̄kpọutom oro ibet enyịmede emi adade ke ibuot Mme Ntiense Jehovah, amasuan mme Bible. Ndien ntak emi Mme Ntiense Jehovah ẹkekụtde ke oyom ẹsio edikabade Ikọ Abasi efen? N̄wed oro So Many Versions?, eke Sakae Kubo ye Walter Specht, ọdọhọ ete: “Owo ikemeke-keme ndida edikabade Bible ndomokiet nte akpatre. Ana mme edikabade ẹsan̄a ikpat kiet ye n̄kọri ke ifiọk Bible ye mme ukpụhọde ke usem.”

Ẹnam akwa n̄kọri ke ifiọk usem Hebrew, Greek, ye Aramaic—kpa mme akpasarade usem oro ẹkedade ẹwet Bible—ke ọyọhọ isua ikie emi. N̄ko, ẹfiọhọ mme uwetn̄kpọ Bible oro ẹkanide ẹnyụn̄ ẹnende ẹkan mbon oro mme akabade Bible ke mme emana oro ẹkebemde iso ẹkekamade. Ke ntem, ẹkeme ndikabade Ikọ Abasi mfịn etịm enen akan nte akanam edide! Do, ekedi kaban̄a eti ntak ke ẹketịm Kọmiti Ukabade Bible New World man ẹse ẹban̄a edikabade Bible nsịn ke usem eyomfịn.

Ke 1950 ẹma ẹmịn̄ edikabade New World Translation of the Christian Greek Scriptures eke Ikọmbakara. Enyịn̄ oro ke idem esie ekedi uko uko edikpụhọde n̄kpọn̄ ido edinam, edinọ Bible enyịn̄ nte esịnede “Akani” ye “Obufa” testament. Ke isua duop oro eketienede, ẹma ẹmịn̄ mme ikpehe N̄wed Abasi Usem Hebrew ke eboho ke eboho. Ke 1961 ẹma ẹsio ofụri Bible oro ke eboho kiet ke Ikọmbakara.

Edi mmanie ẹkekabade n̄wọrọnda Bible emi? Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke September 15, 1950, ọkọdọhọ ete: “Mme owo oro ẹkenamde kọmiti ukabade n̄wed ẹmewụt udọn̄ mmọ . . . ndika iso ndi mme owo oro owo mîfiọkke, ndien mmọ iyomke ẹwet enyịn̄ mmọ san̄asan̄a ke adan̄aemi mmọ ẹdude ke uwem m̀mê ke ẹma ẹkekpan̄a. Uduak edikabade emi edi ndimenede enyịn̄ odu uwem, kpa ata Abasi, ke enyọn̄.” Ndusụk mme okụt-ndudue ẹma ẹsọn̄ọ ẹtịn̄ ẹte ke ẹkpenyene ndisọsọp ntre edikabade emi nte n̄kpọ oro mme ọkọi ẹnamde, edi idịghe kpukpru owo ẹkenyene utọ ekikere unana eti ibuot oro. Alan S. Duthie ewet ete: “Edieke nnyịn idiọn̄ọde mme andikabade m̀mê mme andisio edikabade Bible kiet, nte oro ayan̄wam nnyịn ndibiere m̀mê edikabade oro ọfọn m̀mê ifọnke? Inen̄ekede idi ntre. N̄kpọ idụhe ndida n̄kpụhọ ye edidụn̄ọde mme edu edikabade kiet kiet ke idemesie.”a

Mme N̄wọrọnda Ikpehe

Oro edi se ediwak miliọn mme andikot ẹkam ẹnamde, ẹmenyụn̄ ẹkụt ke New World Translation idịghe mmemmem ndikot kpọt edi enen̄ede edi nnennen. Mme andikabade enye ẹkekabade ẹto akpasarade usem Hebrew, Aramaic, ye Greek, ẹdade nti uwetn̄kpọ oro ẹkedude.b Ẹma ẹwụt ata eti ntịn̄enyịn man ẹkabade uwetn̄kpọ eset oro ke ata ata usụn̄ nte ẹkekeme edi ẹdade usem oro ekemede ndisọp n̄n̄wan̄a owo. Nte ekemde, ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ ẹtoro nte edikabade emi odude ke n̄kemuyo onyụn̄ enende. Ke uwụtn̄kpọ, Andover Newton Quarterly eke January 1963 ọkọdọhọ ete: “Edikabade Obufa Testament edi uyarade nte ke nditọ ukpepn̄kpọ ẹdu ke otu [Mme Ntiense Jehovah] ẹmi ẹdotde ndida mbufiọk nnam n̄kpọ mban̄a mme mfịna eke edikabade Bible.”

Mme akabade n̄wed oro ẹma ẹnam Bible an̄wan̄a owo ke obufa usụn̄. Mme itien̄wed Bible oro ke akpa mîkenen̄ekede in̄wan̄a owo ẹma ẹdin̄wan̄a ke n̄wọrọnda usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹkabade uwetn̄kpọ ke Matthew 5:3, “ọfọfọn ọnọ mmọ eke ẹbuenede ke spirit” (King James Version) ke usụn̄ esịnede ifiọk nte: “Inemesịt odu ọnọ mmọ oro ẹnyenede udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit.” New World Translation enen̄ede enyene iwụk onyụn̄ odu ke n̄kemuyo ke nte enye akabarede mme ọkpọ ikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkekabade ikọ Greek oro psy·kheʹ nte “ukpọn̄” ke itie kiet kiet oro enye odude. Nte utịp, mme andikot n̄wed ẹkeme ndisọsọp n̄kụt nte okpụhọrede ye mme ukpepn̄kpọ ido ukpono, ke ukpọn̄ idịghe se mîkemeke ndikpa!—Matthew 2:20; Mark 3:4; Luke 6:9; 17:33.

Ndifiak Nsịn Enyịn̄ Abasi ke Itie

N̄wọrọnda ikpehe ke New World Translation abuana edifiak nsịn enyịn̄ Abasi, Jehovah, ke itie. Ke mme Bible usem Hebrew eset, ẹwet mme anana uyo abisi inan̄ oro ẹkemede ndiwọn̄ọde n̄wet nte YHWH m̀mê JHVH ke itie enyịn̄ Abasi. San̄asan̄a enyịn̄ emi odu ekpere utịm ike 7,000 ke se ẹkotde Akani Testament ikpọn̄. (Exodus 3:15; Psalm 83:18) Nte an̄wan̄ade, Andibot nnyịn okoyom mme andituak ibuot nnọ enye ẹdiọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹkot enyịn̄ oro!

Nte ededi, ndịk nsunsu ekikere ama anam mme Jew ẹtre ndikot enyịn̄ Abasi. Ke mme apostle Jesus ẹma ẹkekpan̄a, mme osion̄o N̄wed Abasi Usem Greek ẹma ẹtọn̄ọ ndida mme ikọ Greek oro Kyʹri·os (Ọbọn̄) m̀mê The·osʹ (Abasi) ndinịm ke itie ọkpọkpọ enyịn̄ Abasi. Edi n̄kpọ mfụhọ nditịn̄ nte ke mme akabade n̄wed eyomfịn ẹmenam edinam oro mîwụtke ukpono inọ Abasi mi aka iso, ẹsiode enyịn̄ Abasi ẹfep ke ata ediwak Bible ẹkam ẹnyụn̄ ẹtrede ndiwụt nte ke Abasi enyene enyịn̄. Ke uwụtn̄kpọ, mme ikọ Jesus ẹmi ẹdu ke John 17:6: “Mma nyarade enyịn̄ Fo.” Nte ededi, Today’s English Version akabade ntem: “Mma nnam ẹdiọn̄ọ fi.”

Ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ ẹfan̄a nte ke ẹsio enyịn̄ Abasi ẹfep ke ntak emi owo mîdiọn̄ọke nnennen usụn̄ nte ẹkekotde enye. Nte ededi, ẹkabade mme enyịn̄ Bible oro ẹmehede utọ nte Jeremiah, Isaiah, ye Jesus kpukpru ini ke usụn̄ enyenede esisịt mbiet ye nte ẹkekotde mmọ ke akpasarade usem Hebrew. Sia enyịn̄ oro Jehovah edide nnennen usụn̄ oro ẹwetde enyịn̄ Abasi—ye enye oro ediwak owo ẹmehede—ndifan̄a mban̄a nte ẹkotde enye inyeneke ufọn.

Kọmiti Ukabade Bible New World ama anam n̄kpọ uko uko ke ndida enyịn̄ oro Jehovah ke mme ikpehe N̄wed Abasi Usem Hebrew ye eke Greek. Mmọ ẹma ẹnyene uwụtn̄kpọ aban̄ade emi ke mme n̄wed oro mme akpa isụn̄utom ẹkekabarede ẹnọ mme owo ke Central America, Edem Usụk Pacific, ye Edem Usiahautịn. Nte ededi, utọ edida enyịn̄ Abasi oro idịghe ikpîkpu udọn̄ ifiọkn̄wed. Ndidiọn̄ọ enyịn̄ Abasi edi akpan n̄kpọ ọnọ edidiọn̄ọ enye nte owo. (Exodus 34:6, 7) New World Translation esịn udọn̄ ọnọ ediwak miliọn mme andikot ndikot enyịn̄ Abasi!

Ndisịm Mbon Oro Mîkemeke Ndikot Ikọmbakara

Ke ufọt 1963 ye 1989, New World Translation ama odu, ke ofụri ofụri m̀mê ubak ubak ke usem duop efen efen. Nte ededi, utom edikabade n̄wed ekedi ọkpọsọn̄ utom, ye ndusụk utom ẹbịghide ke isua 20 m̀mê akande oro. Ekem, ke 1989 ẹma ẹtọn̄ọ Itieutom Esede Aban̄a Ukabade N̄wed ke ibuot itieutom ofụri ererimbot eke Mme Ntiense Jehovah. Ke ndausụn̄ Kọmiti Uwetn̄wed Otu Ukara, itie utom emi ama ọtọn̄ọ ndisịn usọp ke edikabade Bible. Ẹma ẹtọn̄ọ usụn̄ ukabade n̄wed oro ekesịnede edikpep mme ikọ Bible ye ifiọk kọmputa. Didie ke ẹda ndutịm emi ẹnam n̄kpọ?

Ke ndondo oro Kọmiti Uwetn̄wed ọnọde unyịme ndikabade Bible nsịn ke obufa usem, enye esimek otu mme Christian oro ẹma ẹkeyak idem ẹnọ ndinam utom nte otu mme akabade n̄wed. Otu ekeme ndisio ata nnennen edikabade akan nte owo oro anamde emi ikpọn̄ akpanamde. (Men Mme N̄ke 11:14 domo.) Ke ofụri ofụri, owo kiet kiet ke otu emi ama enyenyene ifiọk ke ndikabade mme n̄wed N̄ka. Ekem otu oro ẹbọ ọyọhọ ọyọhọ ukpep ke mme edumbet edikabade Bible ye nte ẹkamade san̄asan̄a ndutịm kọmputa oro ẹtịmde. Kọmputa inamke ata ata utom edikabade n̄wed, edi ekeme ndinam otu enyene mme akpan ntọt onyụn̄ an̄wam mmọ ndiwet mme ubiere mmọ nnịm.

Ikpehe iba ẹdu ke utom edikabade Bible. Ke akpa ikpehe, ẹnọ mme akabade n̄wed udịm udịm ikọ oro ẹdade ke New World Translation Ikọmbakara. Ẹbon mme ikọ ẹmi ẹnyenede ebuana ke Ikọmbakara ọtọkiet, utọ nte “atone” [sio isop], “atonement” [usio-isop], ye “propitiation” [edisio isop], man mme akabade n̄wed ẹdu ke edidemede ẹban̄a nsio nsio ukpụhọde oro mmọ ẹnyenede ke se mmọ ẹwọrọde. Mmọ ẹyewet udịm udịm ikọ ẹmi ẹdide ukem ke usem obio emana mmọ. Nte ededi, ke ndusụk idaha ekeme ndisọn̄ akabade n̄wed ndikabade ufan̄ikọ kiet. Ndutịm ndụn̄ọde kọmputa ọnọ akabade n̄wed ntọt kaban̄a mme ikọ Greek ye Hebrew onyụn̄ anam enye ekeme ndikụt mme n̄wed Watch Tower.

Ke ini utom emi odụkde ọyọhọ ikpehe esie iba, ẹsidọn̄ mme ikọ usem obio emana ẹmi ẹsatde-sat ke itien̄wed Bible inikiet inikiet. Emi anam edikabade emi enen̄ede enen onyụn̄ odu ke n̄kemuyo. Nte ededi, ọsọsọn̄ ndikot uwetn̄kpọ emi ẹnyenede ẹto ndutịm “edida ikọ n̄kpụhọ ke efen” emi. Ana ẹnam ekese utom ke ndiwet nnyụn̄ mfiak n̄wọn̄ọde mme ufan̄ikọ Bible mbon man ẹkeme ndikot mmọ udọn udọn.

Ndutịm ukabade n̄wed emi enen̄ede enyene uforo. Otu kiet ama ekeme ndikabade ofụri N̄wed Abasi Usem Hebrew ke isua iba kpọt. Men emi domo ye otu emi akanamde utom ke usem oro ebietde enye emi ye unana un̄wam kọmputa. Akada mmọ isua 16. Kan̄a ke emi, ẹmịn̄ N̄wed Abasi Christian Usem Greek ke usem 18 efen efen toto ke 1989. New World Translation odu idahaemi, ofụri ofụri m̀mê ubak ubak, ke usem 34. Ntem se ibede mbahade 80 eke ikie ke otu Mme Ntiense Jehovah ke nsụhọde n̄kaha ẹnyene Bible ke usem emana mmọ.

United Bible Society ọtọt ete ke otu usem 6,500 ẹdude ke ererimbot, ubak ubak Bible odu ke usem 2,212 kpọt.c Ntem, n̄kpọ nte mme akabade n̄wed 100 ke ẹnam utom ndisio New World Translation eke N̄wed Abasi Usem Hebrew ke usem 11 ye Greek ke usem 8. Uduak Abasi edi nte “kpukpru owo ẹnyene edinyan̄a, ẹnyụn̄ ẹsịm ifiọk akpanikọ.” (1 Timothy 2:4) Nte eyịghe mîdụhe, New World Translation ayaka iso ndinyene akpan udeme ke afan̄ emi.

Ke ntre, nnyịn imadat esịt nte ke edikabade emi emebe n̄wọrọnda ibat edide idem miliọn 100, ndien nnyịn ibọn̄ akam ite ẹkpekam ẹsio ediwak miliọn efen efen ke ini iso. Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ndidụn̄ọde enye ke idemfo. Afo ayama ata ediwak san̄asan̄a ikpehe esie: abisi ẹdade ẹmịn̄ an̄wan̄a, mme ibuotikọ enyọn̄ n̄wed, mme ikọ ẹsion̄ode ẹwet ẹtiene abisi enyịn̄ emi ekemede ndin̄wam fi ndiyom mme ufan̄ikọ oro ẹmehede, n̄wed ndise obio ọdọn̄ọde n̄kpọ ọyọhọ, ye mme akama-nduaidem n̄kpọ ẹmi ẹwetde ẹdian. Ke edide akpan n̄kpọ akan, afo emekeme ndikot Bible emi ye mbuọtidem nte ke enye esịne mme ata ikọ Abasi ke usem fo.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 29]

“Edikabade Obufa Testament edi uyarade nte ke nditọ ukpepn̄kpọ ẹdu ke otu [Mme Ntiense Jehovah] ẹmi ẹdotde ndida mbufiọk nnam n̄kpọ mban̄a mme mfịna eke edikabade Bible.”—ANDOVER NEWTON QUARTERLY, JANUARY 1963

[Se Ẹwetde ke Ikpọ Abisi ke page 30]

“Ana mme edikabade ẹsan̄a ikpat kiet ye n̄kọri ke ifiọk Bible ye mme ukpụhọde ke usem”

[Ekebe/Ndise ke page 31]

NDITỌ UKPEPN̄KPỌ ẸTORO NEW WORLD TRANSLATION

KABAN̄A New World Translation of the Christian Greek Scriptures, Edgar J. Goodspeed, andikabade “Obufa Testament” eke usem Greek ke An American Translation, ekewet ke leta emi usenọfiọn̄ edide December 8, 1950, ete: “Ami mmenyene udọn̄ ke utom emi ẹnọde ikọt mbufo ẹnam, ye nte enye edide eke ofụri ererimbot, nnyụn̄ nnen̄ede nnem esịt mban̄a nnennen ye in̄wan̄în̄wan̄ edikabade emi mîtiehe eto eto. Enye owụt ata akpakịp ifiọkn̄wed, nte ami n̄kemede ndisọn̄ọ.”

Eyen ukpepn̄kpọ usem Hebrew ye Greek oro Alexander Thomson ekewet ete: “Nte an̄wan̄ade, edikabade emi edi utom nditọ ukpepn̄kpọ ẹmi ẹnyenede usọ ye ifiọk, ẹmi ẹdomode ndiwụt se uwetn̄kpọ usem Greek enen̄erede ọwọrọ adan̄a nte ẹkemede ndiwet ke Ikọmbakara.”—The Differentiator, April 1952, page 52-57.

Prọfesọ Benjamin Kedar, eyen ukpepn̄kpọ usem Hebrew ke Israel, ọkọdọhọ ke 1989 ete: “Ke ndụn̄ọde ukpep usem oro n̄kanamde ke Bible usem Hebrew ye mme edikabade esie, n̄kesiwak ndiwọn̄ọde mbịne nsiondi eke Ikọmbakara oro ẹdiọn̄ọde nte New World Translation. Ke ndinam ntre, mmesikụt nsọn̄ọ kpukpru ini nte ke n̄wed emi owụt ukeme esịt akpanikọ oro ẹsịnde ndinam uwetn̄kpọ oro an̄wan̄a nnennen nnennen nte ẹkekeme.”