Mfọnn̄kan Usụn̄ Emi Ikpanamde N̄kpọ Ẹma Ẹdiọk Uwem ye Nnyịn

1-2. Ediwak owo ẹsinam n̄kpọ didie ẹma ẹdiọk uwem ye mmọ m̀mê ye mbon en̄wen? Nso ke ikeme ndikere?

ERERIMBOT emi idụn̄de mi edi ererimbot ufịk ye utụk. Ẹdiọk uwem ye mme owo ke ediwak ntak, utọ nte ke ntak emi mmọ ẹdide ubuene, ebiet emi mmọ ẹtode, kọlọ ikpa-idem mmọ, m̀mê ke ntak emi mmọ ẹdide irenowo m̀mê iban. Mmọ ẹbọ ufen ke ntak se ikpọ mbon mbubehe emi ẹdiọkde itọn̄ ye mbon ukara emi ubọkedem ama ekekịm enyịn ẹdide ntak m̀mê ẹnamde ọdọdiọk enyịn akan se ekedide. Mme mfịna emi ye mbon eken ntre ẹbehe kpukpru nnyịn, edide ẹnam ye nnyịn m̀mê ẹnam ye mbon en̄wen.

² Ikpaha owo idem ndikụt nte utụk ye ufịk ererimbot emi ayatde ediwak owo esịt. Kpukpru nnyịn iyom ndidu uwem ke ererimbot emi owo mîdiọkke uwem ye owo ndomokiet, nnyịn inyụn̄ itịmekede esịt ke n̄kpọ ayanam nnyịn. Ndusụk owo ẹdian idem ye mme n̄ka emi ẹyomde ndikpụhọde n̄kpọ ke obio m̀mê ke ererimbot. Mmọ ẹsisịn ubọk ke mme n̄wed emi ẹwetde ẹte ẹkpụhọde n̄kpọ; mme owo ẹkpewọrọ ẹsan̄a ke efak ẹdọhọ ẹkpụhọde n̄kpọ, mmọ ẹsitiene ẹsan̄a; ekpenyene mbon pọlitiks emi ẹdọhọde ke iyanam ufịk ye utụk ẹtre, mmọ ẹsiberi mbon oro edem. Edi sia idide mme Christian, ẹkpep nnyịn yak ikûdi “ubak ererimbot” emi, yak ibet Obio Ubọn̄ Abasi edisio kpukpru orụk ufịk ye utụk efep. (John 17:16) Edi oro ikpanke ndidi ima ikụt nte ẹdiọkde uwem ye owo, enye akpa nnyịn idem mîdịghe akam ayayat nnyịn. Imekeme ndikere ete: ‘N̄kpanam didie n̄kpọ utọ n̄kpọ oro ama etịbe? Ndi enyene se n̄kemede ndinam idaha-emi mban̄a utụk ye ufịk?’ Ẹyak ibem iso ineme nte esitiede Jehovah ye Jesus ke idem mmọ ẹma ẹkụt nte ẹdiọkde uwem ye mme owo man ikeme ndibọrọ mme mbụme oro.

JEHOVAH YE JESUS ẸSASUA NTE ẸDIỌKDE UWEM YE MME OWO

3. Ntak emi esiyatde nnyịn ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn m̀mê mbon en̄wen? (Isaiah 5:7)

³ Bible anam ikụt ntak emi nnyịn mîsimaha nte ẹdiọkde uwem ye nnyịn m̀mê ye mbon en̄wen. Bible onyụn̄ anam ikụt ke Jehovah okobot nnyịn ke mbiet esie, ke Jehovah “amama edinen ido ye unenikpe.” (Ps. 33:5; Gen. 1:26) Tutu amama Jehovah isifịkke inyụn̄ itụkke owo, enye inyụn̄ iyomke owo ndomokiet anam owo en̄wen utọ n̄kpọ oro! (Deut. 32:3, 4; Mic. 6:8; Zech. 7:9) Se uwụtn̄kpọ mi. Ke eyo prọfet Isaiah, Jehovah ama okop “mfiori” emi ediwak nditọ Israel ẹkefioride ke ntak emi nditọ Israel nte mmọ ẹkediọkde uwem ye mmọ. (Kot Isaiah 5:7.) Jehovah ikodopke-dop ise. Enye ama ọnọ mbon emi ẹkekade iso ẹbiat Ibet esie ẹnyụn̄ ẹdiọkde uwem ye mbon en̄wen ufen.​—Isa. 5:5, 13.

4. Didie ke mbụk kiet ke mme Gospel owụt nte esitiede Jesus ke idem enye ama okụt nte ẹfịkde owo? (Se ndise n̄ko.)

⁴ Jesus ebiet Jehovah. Enye ama unenikpe onyụn̄ asua ufịk ye utụk. Ini kiet ntem ini Jesus odude ke isọn̄, enye ama okụt ete kiet emi ubọk akakpade. Ama ọdọn̄ Jesus ndin̄wam ete oro, enye ama onyụn̄ ọkọk ete oro udọn̄ọ. Edi ikpọ owo ido ukpono mme Jew emi ẹkedide esịt itiat ẹma ẹyat esịt. Se ikenen̄erede ibehe mmọ ekedi nte ẹkenamde n̄kpọ oro ke usen Sabbath, ke ẹbiat ibet Sabbath, ikam idịghe nte ẹken̄wamde ete emi ọkọbọde ufen do. Nte mmọ ẹkenamde n̄kpọ eketie Jesus didie? Enye ama “[okop] mfụhọ etieti ke ntak isọn̄esịt mmọ.”​—Mark 3:1-6.

5. Esịt akpayat nnyịn ke ntak emi ẹdiọkde uwem ye nnyịn m̀mê ye mbon en̄wen, nso ke akpana iti?

⁵ Sia edide esiyat Jehovah ye Jesus ẹma ẹdiọk uwem ye mme owo, idiọkke ama ayat nnyịn n̄ko. (Se Eph. 4:26 ye se ẹwetde ẹban̄a “Be wrathful” ke ufan̄ikọ oro ke nwtsty) Kpa ye oro ana iti ke ikpayat esịt, ekpededi imenyene eti ntak ndiyat, ke oro iditreke ufịk ye utụk emi ikụtde. Se idude edi ke nnyịn ndika iso nyat esịt m̀mê ndiyat esịt mbe ubọk ekeme ndikam nnam idọn̄ọ m̀mê ifụhọ eti-eti. (Ps. 37:1, 8; Jas. 1:20) Ntre ikpanam n̄kpọ didie ima ikụt utọ n̄kpọ oro? Imekeme ndikpep n̄kpọ nto uwụtn̄kpọ Jesus.

NTE JESUS EKESINAMDE N̄KPỌ INI ẸKEDIỌKDE UWEM YE MBON EN̄WEN

6. Tịn̄ mme usụn̄ emi ẹkediọkde uwem ye mme owo ini Jesus okodude ke isọn̄. (Se ndise n̄ko.)

⁶ Ufịk ye utụk emi Jesus okokụtde ke isọn̄ ama okpon. Enye ama okụt nte ikpọ owo ido ukpono mme Jew ẹkesifịkde mbon emi mîwọrọke iso ke obio. (Matt. 23:2-4) Enye ama okụt n̄ko nte mbon ukara mbon Rome ẹnamde n̄kpọ ye mme owo nte ẹnam ye unam. Ama ọdọn̄ ediwak mme Jew ndiwọrọ ke idak mbon Rome nda ke idem. Ndusụk owo, utọ nte mbon n̄ka emi ẹkesikotde Mme Enyene-Ifịk, ẹma ẹsin̄wana man ẹwọrọ ke idak mbon Rome. Kpa ye oro, Jesus ikọtọn̄ọke n̄ka emi ẹdinamde ẹkpụhọde n̄kpọ, m̀mê ndiberi utọ n̄ka oro edem. Ini enye ọfiọkde ke mme owo ẹyom ndinam enye edidem, enye ama adaha ọkpọn̄ mmọ.​—John 6:15.

7-8. Ntak emi Jesus mîkodomoke nditre ufịk ye utụk ofụri ofụri ini enye odude ke isọn̄? (John 18:36)

⁷ Ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ikesịnke idem ke pọlitiks eyo mmọ man odomo nditre ufịk ye utụk ofụri ofụri. Ntak-a? Enye ama ọdiọn̄ọ ke mme owo inyeneke unen ndikara idemmọ, ke mmọ idinyụn̄ ikemeke ndikara idem. (Ps. 146:3; Jer. 10:23) Inyụn̄ inyeneke se mme owo ẹkemede ndinam mban̄a mme n̄kpọ emi anamde ẹfịk ẹnyụn̄ ẹtụk mme owo. Andikara ererimbot emi edi Satan kpa Devil. Enye edi ibak ye owotowo emi esidade odudu esie anam mme owo ẹdiọk uwem ye mbon en̄wen ukem nte enye. (John 8:44; Eph. 2:2) N̄kpọ en̄wen edi ke mme owo mmọdo emi ẹnen̄erede ẹyom ndinam se ifọnde ye mbon en̄wen kpukpru ini, edi mmọ ikemeke sia unana-mfọnmma iyakke.​—Eccl. 7:20.

⁸ Jesus ama ọdiọn̄ọ ke Obio Ubọn̄ Abasi edi n̄kukụre se iditrede mme n̄kpọ emi ẹsinamde ẹfịk ẹnyụn̄ ẹtụk owo ofụri ofụri. Oro akanam enye ada ini ye odudu esie “ọkwọrọ onyụn̄ atan̄a eti mbụk obio ubọn̄ Abasi.” (Luke 8:1) Enye ama ọdọhọ “mmọ oro ẹkopde biọn̄ ye nsatitọn̄ edinen ido” ke usen kiet ndiọi n̄kpọ, utụk, ye ufịk ẹyetre. (Se Matt. 5:6 ye se ẹwetde ẹban̄a ufan̄ikọ oro ke nwtsty; Luke 18:7, 8) Edi idịghe mme owo m̀mê se ukara owo anamde edinam oro etịbe. Ukara Abasi emi odude ke heaven, emi “[mîdịghe] ubak ererimbot emi” edinam.​—Kot John 18:36.

KPEBE JESUS AMA OKỤT NTE ẸDIỌKDE UWEM YE MME OWO

9. Nso inam enen̄ede enịm ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edinam ufịk ye utụk ẹtre ofụri ofụri?

⁹ Ufịk ye utụk emi ikụtde mfịn akan se Jesus okokụtde ini enye okodude ke isọn̄. Edi Satan ye mme owo emi mîfọnke ima, emi ẹkpebede enye, ẹsụk ẹdi ntak ufịk ye utụk ke “mme akpatre usen” emi. (2 Tim. 3:1-5, 13; Edi. 12:12) Jesus ama ọdiọn̄ọ ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt ekeme ndisio mme n̄kpọ emi ẹnamde utụk ye ufịk ẹdu efep ofụri ofụri. Se nnyịn n̄ko idiọn̄ọde edi oro. Sia idade ikpat iba ye Obio Ubọn̄ oro, nnyịn isitieneke mme owo iwọrọ isan̄a idọhọ ke ana ẹkpụhọde n̄kpọ; n̄kpọ en̄wen ekededi ntre emi mmọ ẹnamde ẹdọhọ ke inam man ẹtre ufịk ye utụk, nnyịn isisịnke ubọk. Kop mbụk Sista Stacya mi. Mbemiso enye ọkọdiọn̄ọde akpanikọ, enye ama esiwak nditiene n̄wọrọ nsan̄a ndọhọ ke ana ẹkpụhọde n̄kpọ. Edi enye ama ọtọn̄ọ ndibụp idemesie m̀mê oro akam edi usọbọ mfịna oro. Enye ọdọhọ ete: “Ini n̄kesitienede n̄wọrọ nsan̄a ntre ndọhọ ẹkpụhọde n̄kpọ, mma nsibụp idemmi m̀mê n̄kam nda ye mbon emi ẹnamde nnennen n̄kpọ. Idaha-emi ndade ye Obio Ubọn̄ Abasi mi, mmọdiọn̄ọ ke nda ke n̄kan̄ emi ẹnamde nnennen n̄kpọ. Mmọdiọn̄ọ ke Jehovah ayan̄wam kpukpru mbon emi ẹfịkde akan nte n̄kpan̄wamde.”​—Ps. 72:1, 4.

10. Didie ke se mme owo ẹnamde man ẹkpụhọde n̄kpọ edi isio ye item Jesus ke Matthew 5:43-48? (Se ndise n̄ko.)

¹⁰ Kpukpru se mme owo ẹnamde ke ererimbot emi man ẹkpụhọde n̄kpọ ẹsiwak nditọn̄ọ nto spirit nda-ke-idem ye ọkpọsọn̄ iyatesịt. Mme ido oro isan̄ake n̄kpọ ye uwụtn̄kpọ ye ukpepn̄kpọ Jesus. (Eph. 4:31) Brọda Jeffrey ọdọhọ ete: “Mmọdiọn̄ọ ke mme owo ẹkeme ndiwọrọ nsan̄a ndọhọ ke iyom ẹkpụhọde n̄kpọ, ke ẹnam n̄kpọ emem emem, edi ke ufan̄ sekọn ifan̄ kpọt, n̄kpọ oro akabade n̄kpọ afai, onyụn̄ edi se ẹyịpde n̄kpọ owo.” Edi Jesus ekekpep nnyịn ete ifọn uwem ye kpukpru owo, sịm mbon emi mînyịmeke se ikerede m̀mê emi ẹkọbọde nnyịn. (Kot Matthew 5:43-48.) Sia idide mme Christian, imesidomo ofụri ukeme nnyịn nditre ndisịn idem ke n̄kpọ ekededi emi mîsan̄ake n̄kpọ ye uwụtn̄kpọ emi Jesus ekenịmde ọnọ nnyịn.

11. Mme owo ẹkpenam n̄kpọ man ẹkpụhọde n̄kpọ, nso ikeme ndinam ọsọn̄ nnyịn nditre ndiberi mmọ edem?

¹¹ Kpa ye edide imọdiọn̄ọ ke Obio Ubọn̄ Abasi kpọt edinam kpukpru ufịk ye utụk ẹtre ofụri ofụri, ekeme ndisọn̄ nnyịn ndikpebe Jesus ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn. Kere se iketịbede inọ Sista Janiya emi ẹkesaride enye. Enye ọdọhọ ete: “Esịt ama ofụt mi, ama onyụn̄ abiak mi eti-eti, n̄konyụn̄ nyom ẹnọ mbon emi ẹkenamde n̄kpọ oro ufen. Ekem mma n̄kere ndin̄wam n̄ka emi ẹnamde ẹkụt ke asari ifọnke, yak ẹtre asari. N̄kekere ke oro edi usụn̄ emi n̄kemede ndiwụt nte n̄kpọ oro akayatde mi eketre, edi nnọhọ idemmi unan, nnyụn̄ nnọhọ mbon en̄wen unan.” Edi nte ini akakade, Janiya ama edikụt ke edi se imọ ikpụhọrede nte imọ ikerede n̄kpọ. Enye ọdọhọ ete: “N̄kayak mbon en̄wen ẹnam mi n̄kere n̄kpọ ke usụn̄ emi mmen̄kpekereke, nnyụn̄ nyak mmọ ẹnam mi mberi edem ke owo utu ke Jehovah. Mma mbiere ndision̄o ubọk ofụri ofụri n̄kpọn̄ n̄kpọ ekededi emi asan̄ade n̄kpọ ye n̄ka oro.” Ana inen̄ede ikpeme man nnyịn idiyak esịt emi ayatde nnyịn ke ntak se ẹnamde nnyịn anam ikesịn ubọk ke pọlitiks ye mfịna ererimbot emi.​—John 15:19.

12. Ntak emi ọfọnde isasat se ikotde, se ikpan̄de utọn̄ ikop, m̀mê se isede?

¹² Nso ikeme ndin̄wam nnyịn imụm esịt ikama ẹma ẹdiọk uwem ye nnyịn m̀mê ye mbon en̄wen? Se in̄wamde ediwak owo edi mmọ ndikpekpeme se mmọ ẹkotde, se ẹkpan̄de utọn̄ ẹkop, ye se ẹsede. Ndusụk n̄kpọ emi mme owo ẹdọn̄de ke Intanet ẹsinam ufịk ye utụk ererimbot emi ẹnen̄ede ofụt mme owo esịt onyụn̄ anam mmọ ẹsịn ntịme ye ukara. Se mbon emi ẹdọn̄de n̄kpọ oro do ẹyomde edi oro. Ẹsiwak ndiyụrọde ediwak mbụk n̄kpọntịbe emi isikopde. Edi ekpededi mbụk n̄kpọntịbe emi aban̄ade ufịk m̀mê utụk edi akpanikọ, ndi ndisịn ekikere ke n̄kpọ oro eyenen̄ede an̄wam nnyịn? Ikpesiwak ndikot, ndikpan̄ utọn̄ n̄kop, m̀mê ndisese utọ mme n̄kpọ oro, imekeme ndiyat idem esịt ke unana ntak, mîdịghe iyak idem emem nnyịn. (N̄ke 24:10) Se ikam idiọkde ikan oro edi ke ekeme ndinam utịt utịt nnyịn ifre ke Obio Ubọn̄ Abasi edinam kpukpru ufịk ye utụk ẹtre.

13. Didie ke nnyịn ndisikot Bible kpukpru ini ekeme ndin̄wam nnyịn idiọn̄ọ nte idade ufịk ye utụk ererimbot emi?

¹³ Nnyịn ndisikot Bible kpukpru ini nnyụn̄ ntie n̄kere se ikotde ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ ufịk ye utụk ererimbot emi. Ama enen̄ede afịna Sista Alia ndikụt nte ẹdiọkde uwem ye mbon edem mmọ. Eketie nte mbon emi ẹnamde n̄kpọ oro ẹnam ẹdia ẹnyọn̄. Enye ọdọhọ ete: “Akana nsụhọde ntie ntem mbụp idemmi nte, ‘Ndi mmenen̄ede nnịm ke Jehovah eyetre kpukpru mfịna emi?’ Ini oro ke n̄kokot Job 34:22-29. Mme ufan̄ikọ oro ẹma ẹti mi ke idụhe owo ndomokiet emi ekemede ndinam n̄kpọ ndịbe ke enyịn Jehovah. Jehovah kpọt enen̄ede ọdiọn̄ọ se unenikpe edide, enye ikpọn̄ edinyụn̄ enen̄ede kpukpru se mîfọnke.” Edi nte isụk ibetde Obio Ubọn̄ Abasi anam ata unenikpe odu ke isọn̄, nso ke ikeme ndinam idaha-emi mban̄a ufịk ye utụk emi akade iso?

SE IKEMEDE NDINAM MBAN̄A UFỊK YE UTỤK IDAHA-EMI

14. Ikpanam nso man nnyịn iditiene inyene ubọk ke ufịk ye utụk ererimbot emi? (Colossae 3:10, 11)

¹⁴ Ekeme ndinam nnyịn idikemeke ndikpan mbon en̄wen ndifịk nnyụn̄ ntụk mme owo. Edi imekeme ndikụt ete ke imọfọn uwem ye kpukpru owo; enye oro esịne nnyịn ke ubọk. Ima ineneme ke nnyịn ikpebe Jesus, ima mme owo nte enye ekesimade. Utọ ima oro ekeme ndinam ikpono mme owo, idem ye mbon emi ẹdide ntak utụk ye ufịk. (Matt. 7:12; Rome 12:17) Esinem Jehovah ima ifọn uwem ye kpukpru owo, ifịkke owo inyụn̄ itụkke owo ekededi.​—Kot Colossae 3:10, 11.

15. Didie ke nnyịn ndikpep mme owo akpanikọ emi odude ke Bible an̄wam yak utụk ye ufịk osụhọde ubọk?

¹⁵ Akakan usụn̄ emi ikemede ndin̄wam mme owo ke n̄kpọ aban̄ade ufịk ye utụk ererimbot emi edi ndinam mmọ ẹdiọn̄ọ akpanikọ emi odude ke Bible. Ntak idọhọde ntre edi ke “ifiọk Jehovah” ekeme ndin̄wam owo emi ekesidide owo afai ye owo ibak akabade ọfọn ido onyụn̄ etie emem emem. (Isa. 11:6, 7, 9) Mbemiso ete kiet emi ekerede Jemal ọkọdiọn̄ọde akpanikọ, enye ekesidiana ye n̄ka kiet emi ẹn̄wanade ye ukara emi enye ekekerede ke ẹkefefịk mme owo. Enye ọdọhọ ete: “Ukemeke ndinyịk mme owo ẹkpụhọde. Owo ikenyịkke-nyịk mi n̄kpụhọde. Akpanikọ emi n̄kosụk n̄kpepde ke Bible akanam n̄kpụhọde.” Se Jemal ekekpepde akanam ọdọn̄ enye nditre ndin̄wana en̄wan. Adan̄a nte ikemede ndida akpanikọ emi Bible ekpepde n̄n̄wam ediwak owo ẹkpụhọde, ntre ke ibat mbon emi ẹnyenede ubọk ke utụk ye ufịk ererimbot emi edisụhọde ubọk.

16. Nso inam ọdọn̄ fi ndimen se Obio Ubọn̄ Abasi edinamde n̄ketịn̄ nnọ mbon en̄wen?

¹⁶ Ukem nte Jesus, ọdọdọn̄ nnyịn ndidọhọ mbon en̄wen ke Obio Ubọn̄ Abasi edi n̄kukụre n̄kpọ emi edinamde ufịk ye utụk ẹtre ofụri ofụri. Ikọ oro ekeme ndisọn̄ọ mbon emi ẹdiọkde uwem ye mmọ idem. (Jer. 29:11) Stacy emi ima iketetịn̄ iban̄a ọdọhọ ete: “Ami ndidiọn̄ọ akpanikọ an̄wam mi nyọ ufịk ye utụk emi n̄kụtde nte ẹnamde mbon en̄wen, ye enye emi ọwọrọde mi. Jehovah ada etop emi odude ke Bible ọdọn̄ mme owo esịt.” Okpoyom ndineme se Bible etịn̄de emi ọdọn̄de owo esịt aban̄a nte ufịk ye utụk ẹditrede, ana enen̄ede etịm idem. Adan̄a nte enen̄erede enịm ke mme itie Bible emi inemede ke ibuotikọ ukpepn̄kpọ emi ẹdi akpanikọ, ntre ke edinen̄ede iben̄e idem ndida ifiọk nneme n̄kpọ mban̄a ufịk ye utụk owo akpada utọ nneme oro edi ke ufọkn̄wed m̀mê ke itie-utom.b

17. Didie ke Jehovah an̄wam nnyịn iyọ ufịk ye utụk idaha-emi?

¹⁷ Adan̄a nte Satan osụk edide “andikara ererimbot emi,” imọdiọn̄ọ ke ẹyediọk uwem ye nnyịn. Ini isụk ibetde yak “ẹsio” enye “ẹduọk” mi, nnyịn idịghe mbon emi mînyeneke idotenyịn m̀mê emi mînyeneke un̄wam. (John 12:31) Jehovah ada N̄wed Abasi anam ikụt ntak emi ufịk ye utụk okponde ntem, onyụn̄ anam ikụt nte ufịk ye utụk emi nnyịn ikụtde etiede enye ke idem. (Ps. 34:17-19) Enye ada Eyen esie ekpep nnyịn nte ikpanamde n̄kpọ ẹma ẹfịk nnyịn ẹnyụn̄ ẹtụk nnyịn, onyụn̄ anam ikụt ke ibịghike Obio Ubọn̄ imọ ayanam ufịk ye utụk ẹtre ke nsinsi nsinsi. (2 Pet. 3:13) Ẹyak ika iso isịn ifịk ikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ oro, yak onyụn̄ ọdọdọn̄ nnyịn ndikụt ini emi “unenikpe ye edinen ido” ẹdidude ke kpukpru ebiet ke ererimbot emi.​—Isa. 9:7.