Mbiowo​—Ẹkpep N̄kpọ Ẹto Gideon

1. Akpa Peter 5:2 ọdọhọ ke nso idi utom mbiowo?

EDI utom mbiowo ndise mban̄a mme ọsọn̄urua erọn̄ Jehovah. Enen̄ede enem irenowo emi ẹmade n̄kpọ Abasi mi ndise mban̄a nditọete mmọ, nnyụn̄ nsịn idem nnam utom man ẹdi “mme ekpemerọn̄ emi ẹdikpemede” ikọt Abasi. (Jer. 23:4; kot 1 Peter 5:2.) Imọkọm Abasi nte inyenede utọ irenowo emi ke esop nnyịn!

2. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ndusụk mbiowo ndinam utom mmọ?

² Nte mbiowo ẹnamde utom mmọ, ediwak n̄kpọ ẹsinam utom oro ọsọn̄ mmọ. Ndise mban̄a esop esịne utom etieti. Akana Tony emi edide ebiowo ke United States ekpep ndisịn ndusụk utom. Enye ọdọhọ ete: “Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ COVID-19, se n̄kesinamde man ẹkeme ndinịm mbono esop ye mbono an̄wautom ikedịghe ekpri. Kpa ye ofụri oro, okosụk etie nte ntọn̄ọke kan̄a. Nte ini akakade, ama ọsọn̄ ndinyene ini n̄kot Bible, n̄kpep n̄kpọ ke idemmi, nnyụn̄ mbọn̄ akam.” Mfịna Ilir emi edide ebiowo ke Kosovo ekedi isio. Ini enye okodude ke ebiet ẹn̄wanade ekọn̄, ama ọsọn̄ enye ndinam se esop Abasi ẹkedọn̄de enye. Enye ọdọhọ ete: “Ama oyom nnyene uko ini n̄kọk itieutom ẹkedọhọde n̄kan̄wam nditọete ke ebiet emi edide edue-ukot-akpa-itọn̄. Ndịk ama anam mi, okonyụn̄ etie nte se ẹkedọhọde nnam ikenyeneke ibuot.” Ama ọsọn̄ Tim emi edide isụn̄utom ke Asia ndinam se akpanade enye anam kpukpru usen. Enye ọdọhọ ete: “Ndusụk ini idem ama esikak mi tutu n̄kemeke ndise mban̄a nditọete.” Nso ikeme ndin̄wam mbiowo emi mbiet n̄kpọ oro ọwọrọde?

3. Didie ke kpukpru nnyịn ndikpep n̄kpọ mban̄a Gideon emi ekedide ebiereikpe ekeme ndin̄wam nnyịn?

³ Mbiowo ẹkeme ndikpep n̄kpọ nto Gideon emi ekedide ebiereikpe. (Heb. 6:12; 11:32) Utom esie ekedi ndikpeme ikọt Abasi nnyụn̄ nse mban̄a mmọ. (Judg. 2:16; 1 Chron. 17:6) Jehovah ọkọnọ Gideon utom oro ini mfịna ekenen̄erede okpon. Se Enye onyụn̄ anamde ye mbiowo edi oro. (Utom 20:28; 2 Tim. 3:1) Gideon ama ọdiọn̄ọ ebiet odudu esie etrede, osụhọde idem, esinyụn̄ anam se Jehovah ọdọhọde. Imekeme ndikpep n̄kpọ nto enye. Enyene se ikpakanamde ọsọn̄ enye ndinam se Abasi ọkọdọn̄de enye. Edide idi mbiowo m̀mê idịghe, imekeme ndinen̄ede n̄kọm mbiowo nnyịn. Mmọ ẹsinen̄ede ẹsịn idem ẹse ẹban̄a nnyịn. Ntre, edi se in̄wamde mmọ.​—Heb. 13:17.

INI EKEMEDE NDISỌN̄ FI NDISỤHỌDE IDEM M̀MÊ NDINAM SE MÎKPONKE IKAN FI

4. Didie ke Gideon okowụt ke imosụhọde idem, inyụn̄ inamke se ikponde ikan imọ?

⁴ Gideon ikesinamke se ikponde ikan enye, ama esinyụn̄ osụhọde idem.b Ini angel Jehovah ọkọdọhọde enye ke ẹmek enye anyan̄a nditọ Israel osio mbon Midian emi ẹnyenede odudu ke ubọk, enye ama osụhọde idem ọdọhọ: “Tọsịn mi ekpri akan ke esien Manasseh, ami nnyụn̄ ndi n̄kpri-n̄kan ke ufọk ete mi.” (Judg. 6:15) Enye ekekere ke imọ idotke ndinam utom oro, edi Jehovah ikekereke ntre. Jehovah ama an̄wam Gideon anam kpukpru se Enye ọkọdọn̄de Gideon.

5. Nso ikeme ndinam ebiowo anam se ikponde ikan enye, onyụn̄ ọsọn̄ enye ndisụhọde idem?

⁵ Se ededi emi mbiowo ẹnamde, mmọ ẹsidomo nte ẹkekeme ndisụhọde idem, inyụn̄ inamke se ikponde ikan mmọ. (Mic. 6:8; Utom 20:18, 19) Mmọ isinamke inua iban̄a se mmọ ẹkemede ndinam m̀mê se ẹma ẹkenanam. Mmọ ẹkpenam ndudue, isikereke ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ. Edi ndusụk ini, ekeme ndisọn̄ ebiowo ndisụhọde idem m̀mê nditre ndinam se ikponde ikan enye. Ke uwụtn̄kpọ, enye ekeme ndibọ ediwak utom ke esop edi ọsọn̄ enye ndinam mmọ nsio. Ẹkeme ndidọhọ ke nte enye anamde n̄kpọ kiet ifọnke, mîdịghe ẹtoro enye ke nte enye anamde n̄kpọ en̄wen. Nso ke mbiowo ẹkeme ndikpep nto Gideon emi edin̄wamde mmọ n̄kpọ ntre ekpetịbe?

6. Nso ke mbiowo ẹkeme ndikpep nto nte Gideon mîkesinamke se ikponde ikan enye? (Se ndise n̄ko.)

⁶ Dọhọ ẹn̄wam fi. Owo emi mîsinamke se ikponde ikan enye ọdiọn̄ọ ebiet odudu esie etrede. Gideon ama ọdiọn̄ọ ebiet odudu esie etrede, ntre enye ama ọdọhọ mbon en̄wen ẹn̄wam imọ. (Judg. 6:27, 35; 7:24) Mbiowo emi ẹnyenede ọniọn̄ ẹsinam ukem oro. Tony emi iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Nte ẹkebọkde mi ama anam nsibọ utom awak akan mi. Mma mbiere ke iyeneme n̄ko ke ini Utuakibuot Ubon nnyịn nte owo mîkpanamke se ikponde ikan enye, nnyụn̄ mbụp n̄wan mi m̀mê nsinam didie. Mma nnyụn̄ n̄ka jw.org n̄kese vidio emi, Kpebe Jesus​—Nọ Mbon En̄wen Ukpep, Nọ Mmọ Utom, Nyụn̄ Nịm ke Mmọ Ẹyenam.” Tony ama ọtọn̄ọ ndidọhọ mbon en̄wen ẹsin̄wam enye. N̄kpọ ekeditie didie? Enye ọdọhọ ete: “Idụhe utom esop emi ẹyakde ẹnịm. Mmonyụn̄ nnen̄ede nnyene ini nsinam se idinamde ntịm n̄kpere Jehovah.”

7. Mbiowo ẹkpenam n̄kpọ ndien ẹdọhọ ke ifọnke, didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Gideon? (James 3:13)

⁷ Ẹkpedọhọ ke se anamde ifọnke, kûyat esịt. N̄kpọ en̄wen emi ekemede ndinam ọsọn̄ mbiowo ndisụhọde idem edi edieke mmọ ẹnamde n̄kpọ, ndien ẹdọhọ ke ifọnke. Uwụtn̄kpọ Gideon enye emi n̄ko ekeme ndin̄wam. Gideon ama ọdiọn̄ọ ke imọ ifọnke ima, ntre ini mbon Ephraim ẹkedọhọde ke se enye anamde ifọnke, enye ama omụm idem akama. (Judg. 8:1-3) Gideon ikọbọrọke mmọ ikọ ke iyatesịt. Enye ndikakpan̄ utọn̄ n̄kop se ikayatde mmọ okowụt ke enye osụhọde idem. Enye ama ada ifiọk efri ikan̄ emi ọkọtọn̄ọde ndibụbede do enịme. Mbiowo ẹkpenam n̄kpọ ndien ẹdọhọ ke ifọnke, mbiowo emi ẹnyenede ọniọn̄ ẹsikpebe Gideon, ẹkpan̄ utọn̄ ẹkop se ẹtịn̄de, inyụn̄ ibọrọke n̄kpọ oro ikọ ikọ. (Kot James 3:13.) Oro ayanam emem odu ke esop.

8. Ẹkpetoro mbiowo, mmọ ẹkpenam didie n̄kpọ? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁸ Yak kpukpru itoro aka ebịne Jehovah. Ini ẹkekande mbon Midian yak ẹtoro Gideon, enye akanam itoro aka ebịne Jehovah. (Judg. 8:22, 23) Didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Gideon? Mbiowo ẹkpenam n̄kpọ, ọfọn mmọ ẹkụt ẹte ke itoro aka ebịne Jehovah. (1 Cor. 4:6, 7) Ke uwụtn̄kpọ, ẹkpetoro ebiowo nte enye ọdiọn̄ọde ndikpep mme owo Ikọ Abasi, enye ekeme ndidọhọ ke se imọ ikekpepde oto Bible, mîdịghe ke se esop Abasi ẹkpepde an̄wam imọ. Ndusụk ini, ọfọn mbiowo ẹkere m̀mê nte mmimọ isikpepde mme owo n̄kpọ esidi man ẹtoro Jehovah m̀mê esidi man ẹkụt ke imọdiọn̄ọ n̄kpọ. Yak ida ebiowo emi ekerede Timothy ke uwụtn̄kpọ. Nsonso oro ẹkemekde enye ebiowo, enye ama esima ndinọ utịn̄ikọ ofụri owo. Enye ọdọhọ ete: “Ntọn̄ọikọ mi ama esinen̄ede ọniọn̄, n̄kesinyụn̄ nnọ ikpọ ikpọ uwụtn̄kpọ. Oro ama esinam ẹtoro mi. Se idiọkde edi ke okịm oro ekesinen̄ede odụk mme owo enyịn, idịghe se Bible m̀mê Jehovah ọdọhọde.” Timothy ama edikụt ke edi se imọ ikpụhọde nte isikpepde n̄kpọ man mme owo idisịn ekikere ikaha ke se imọ itịn̄de, utu ke se Ikọ Abasi etịn̄de. (N̄ke 27:21) N̄kpọ ekeditie didie? Enye ọdọhọ ete: “Idahaemi nditọete ẹsididọhọ mi ke utịn̄ikọ mi an̄wam mmimọ ikan mfịna mmimọ, iyọ se iwọrọde mmimọ, mîdịghe itetịm ikpere Jehovah. Mme ikọ ntre ẹsinem mi akan itoro emi ẹkesitorode mi isua ifan̄ ko ke edem.”

INI EKEMEDE NDISỌN̄ FI NDIKOP UYO JEHOVAH NNYỤN̄ N̄WỤT KE EMENYENE UKO

9. Nso ikpakanam ọsọn̄ Gideon ndikop uyo Jehovah nnyụn̄ n̄wụt ke imenyene uko? (Se ndise ikpaedem Enyọn̄-Ukpeme emi.)

⁹ Ke ẹma ẹkemek Gideon nte ebiereikpe, n̄kpọ ama etịbe emi okoyomde enye owụt ke imokop uyo Jehovah inyụn̄ inyene uko. Ẹma ẹdọhọ enye okowụri itieuwa Baal ete esie. Utom ada-owo-ibuot ekedi oro. (Judg. 6:25, 26) Ekem, ke enye ama eketịm udịmekọn̄ ndida n̄ka ekọn̄, Jehovah ama ọdọhọ enye ikaba yak enye osio ediwak mbonekọn̄ esie unyọn̄. (Judg. 7:2-7) Ke akpatre, ẹma ẹdọhọ enye akan̄wana ye mme asua ufọt okoneyo.​—Judg. 7:9-11.

10. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ebiowo ndinam se ẹdọhọde?

¹⁰ Ana mbiowo ‘ẹnyịme ndikop item.’ (Jas. 3:17) Ebiowo emi okopde item esida ke ukot ndinam se Bible ye esop Abasi ẹdọhọde ẹnam. Ndien oro ayanam mbon en̄wen ẹkpebe eti edu esie. Edi n̄kpọ ekeme nditịbe emi ekemede ndinam ọsọn̄ enye ndinam se ẹdọhọde. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme ndidi se ẹdọhọde ẹnam awak etieti, mîdịghe edi ke ẹdọhọ ẹnam n̄kpọ ndien ẹte ibọp enyịn itat, ẹte owo okûnam aba ntre, enye onyụn̄ ọsọn̄ enye ndinam se ẹdọhọde. Ndusụk ini enye ekeme ndikere m̀mê se ẹdọhọde ẹnam akam enen̄ede ọfọn do, m̀mê eyenyene ibuot. Mîdịghe ẹkeme ndidọhọ enye anam n̄kpọ emi ekemede ndinam ẹmụm enye ẹkekọbi. Ke mme utọ ini ntre, didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Gideon ẹnyụn̄ ẹnam se ẹdọhọde?

11. Nso ikeme ndin̄wam mbiowo ẹnam se ẹdọhọde?

¹¹ Nen̄ede kpan̄ utọn̄ kop se ẹdọhọde ẹnam, nyụn̄ nam. Abasi ama eteme Gideon nte enye ediwụride itieuwa ete esie, ebiet emi enye edibọpde obufa itieuwa inọ imọ, ye utọ unam emi enye ediwade. Gideon ikadaha ifan̄a. Enye ama anam nnennen se ẹkedọhọde. Mfịn, esop Abasi ẹsida mme leta, mme ntọt, ye nsio nsio usụn̄ en̄wen ẹteme mbiowo se ẹkpenamde man ika iso ikpere Jehovah, n̄kpọ idinyụn̄ inam nnyịn. Imama nte mbiowo nnyịn ẹsinamde se esop Abasi ẹdọhọde ket ket. Oro esinam ofụri esop ẹdia ufọn.​—Ps. 119:112.

12. Didie ke mbiowo ẹkeme ndinam se idude ke Mme Hebrew 13:17 esop Abasi ẹkpedọhọ ẹkpụhọde nte ẹnamde n̄kpọ?

¹² Nyịme ndikpụhọde. Ti ke Jehovah ama ọdọhọ Gideon osio ata ediwak mbonekọn̄ esie unyọn̄. N̄kpata owo ifan̄ kpọt ẹkesụhọ. (Judg. 7:8) Anaedi enye ama ekere: ‘Ndi osụk enen̄ede ọfọn mmọ ẹnyọn̄ọ? Ndi iyosụk ikan ke ekọn̄ emi?’ Kpa ye oro, Gideon ama anam se ẹkedọhọde. Mfịn, esop Abasi ẹkpedọhọ ẹkpụhọ nte ẹsinamde n̄kpọ, mbiowo ẹsikpebe Gideon. (Kot Mme Hebrew 13:17.) Ke uwụtn̄kpọ, enyene nte ẹkesisan̄ade ẹnyene okụk ẹda ẹbọp mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye mme Itie Mbono. Esop Abasi ẹkesinọ mme esop okụk ẹda ẹbọp, ekem mme esop ẹyekpe okụk oro. Edi ke 2014, Otu Emi Ẹsede Ẹban̄a Utom Nnyịn ẹma ẹdọhọ ke ididịghe ntre aba. (2 Cor. 8:12-14) Utu ke oro ke ẹdisida okụk emi nsio nsio esop ke ofụri ererimbot ẹtịpde ẹbọp mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ye mme Itie Mbono ke ebiet emi ẹyomde, ọkpọkọm mme esop emi ẹbọpde ẹnọ inen̄ekede inyene okụk. Ini José okokopde oro, eketie enye nte idifọnke. Enye ama ekere ete: ‘Owo idibọpke ukpọk Ufọkmbono Obio Ubọn̄ kiet aba. Owo isinamke n̄kpọ ntre ke n̄kan̄ emi.’ Nso ikan̄wam enye enyịme se esop Abasi ẹkebierede oro? Enye ọdọhọ ete: “Se idude ke Mme N̄ke 3:5, 6 ama eti mi ke ana mbuọt idem ye Jehovah. Ufọn emi n̄kpọ oro adade edi idịghe ekpri! Imọbọp ata ediwak Ufọkmbono Obio Ubọn̄, imonyụn̄ ikpep nditịp n̄kpọ man ẹda ẹn̄wam mbon emi mînyeneke.”

13. (a) Nso ke Gideon ekenịm? (b) Didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Gideon? (Se ndise n̄ko.)

¹³ Nam se Jehovah ọdọhọde uko uko. Gideon ama anam se Jehovah ọkọdọhọde kpa ye emi ndịk akanamde enye, n̄kpọ oro okpokonyụn̄ adade enye ibuot. (Judg. 9:17) Ke Abasi ama akanam Gideon ọdiọn̄ọ ke iyodu ye enye, Gideon ama enen̄ede enịm ke Abasi ayan̄wam imọ ikpeme ikọt Esie. Mbiowo emi ẹdụn̄de ke mme itie emi ẹkpande utom nnyịn ẹsikpebe Gideon. Mmọ ẹsinyene uko ẹnịm mbono esop ẹnyụn̄ ẹda iso ke ukwọrọikọ kpa ye ẹdiọn̄ọde ke ẹkeme ndimụm mmimọ ẹkekọbi, ẹfak mmimọ mbụme, ẹsio mmimọ ke utom, ẹtịm mmimọ, mîdịghe ẹbiat n̄kpọ mmimọ.c Ke ini akwa ukụt, oyoyom mbiowo ẹnyene uko ẹnam se ẹdọhọde mmọ, ekpededi n̄kpọ oro edidi edue-ukot-akpa-itọn̄. Ekeme ndidi se ẹdidọhọde ẹnam ediban̄a etop ubiomikpe emi idikwọrọde emi editiede nte edịmitiat, ye se anade inam man ibọhọde en̄wan emi Gog isọn̄ Magog edimende itiene ikọt Abasi.​—Ezek. 38:18; Edi. 16:21.

INI EKEMEDE NDISỌN̄ FI NDINAM SE AKPANADE ANAM

14. Nso ikpakanam ọsọn̄ Gideon ndinam se akanade enye anam?

¹⁴ Utom emi ẹkenọde Gideon nte ebiereikpe ama oyom odudu etieti. Ini mmọ ẹkekade ekọn̄ ye mbon Midian okoneyo yak mbon Midian ẹfehe, Gideon ama ebịne mmọ ọtọn̄ọde ke itịghede Jezreel tutu esịm Akpa Jordan. Anaedi n̄kan̄ oro ekedi ikọt ikọt. (Judg. 7:22) Ndi ekedi Gideon esịm Jordan, enye etre do? Ihih-o! Kpa ye emi akakakde enye, enye ye irenowo 300 esie ẹma ẹbe Jordan ẹka iso ẹbịne mbon Midian. Ke akpatre, mmọ ẹma ẹkesịm mbon Midian oro ẹnyụn̄ ẹkan mmọ.​—Judg. 8:4-12.

15. Nso ikeme ndinam ọsọn̄ ebiowo ndusụk ini ndika iso nnam se akpanade enye anam?

¹⁵ Ndusụk ini, ke ebiowo ama ekese aban̄a esop ye ubon esie ama, ekeme ndikak enye ke idem, ibuot oyon̄ enye, mîdịghe etie nte ke ibifịk ọmọn̄ okụre enye. Didie ke mbiowo ẹkeme ndikpebe Gideon ama etie ntre?

16-17. Nso ikan̄wam Gideon aka iso anam se akpakanade enye anam? Nso ke mbiowo ẹkeme ndinen̄ede nnịm? (Isaiah 40:28-31) (Se ndise n̄ko.)

¹⁶ Nịm ke Jehovah ọyọnọ fi odudu. Gideon ama enịm ke Jehovah ọyọnọ imọ odudu, Jehovah ikonyụn̄ itọhọ enye edem ke isọn̄. (Judg. 6:14, 34) Isan̄ kiet, Gideon ye mbonekọn̄ esie ẹma ẹbịne ndidem Midian iba. Mmọ ẹkefehe ke ukot, edi etie nte ndidem oro ẹkewat ke camel. (Judg. 8:12, 21) Jehovah ama an̄wam nditọ Israel emi mîkakpaha mba do ẹmụm ndidem iba oro ẹnyụn̄ ẹkan mmọ. Mbiowo n̄ko ẹkeme ndibuọt idem ye Jehovah emi ‘mîsikpaha mba inyụn̄ ikpọtke.’ Enye ọyọnọ mmọ odudu ini mmọ ẹyomde.​—Kot Isaiah 40:28-31.

¹⁷ Da Matthew, owo Kọmiti Unyene Nneme ye Mbon Ufọkibọk ke uwụtn̄kpọ. Nso in̄wam enye aka iso anam se anade enye anam? Matthew ọdọhọ ete: “Mmokụt ke se idude ke Philippi 4:13 edi ata akpanikọ. Ediwak ini esikak mi tutu n̄kere ke ndikemeke ndinam utom oro aba. Mmesinen̄ede mbọn̄ akam nnọ Jehovah, n̄kpe enye ubọk nte ọnọ mi odudu onyụn̄ anam ekikere ana mi sụn̄ man n̄keme ndin̄wam nditọete mi. Ke utọ ini ntre, spirit Jehovah esinọ mi odudu, onyụn̄ an̄wam mi nnam se akpanade nnam.” Mbiowo nnyịn ẹsisio esịt ẹse ẹban̄a ikọt Jehovah kpa ye mîsidịghe kpukpru ini ke esimem ọnọ mmọ ndinam oro ukem nte ekedide ye Gideon. Edi ọfọn mmọ ẹdiọn̄ọ ebiet emi odudu mmọ etrede, ẹkûnyụn̄ ẹnam se ikponde ikan mmọ. Kpa ye oro, ọfọn mmọ ẹnịm ke ikpọbọn̄ akam idọhọ Jehovah an̄wam mmimọ onyụn̄ anam ikeme ndinam utom mmimọ, ke enye oyokop.​—Ps. 116:1; Phil. 2:13.

18. Tịn̄ mme usụn̄ emi mbiowo ẹkemede ndikpebe Gideon nte inemede ke ibuotikọ emi.

¹⁸ Awak se mbiowo ẹkemede ndikpep nto Gideon, se mmọ ẹnyụn̄ ẹkpepde oro edi ke ekemini. Ọfọn mbiowo ẹdiọn̄ọ ebiet emi odudu mmọ etrede ẹnyụn̄ ẹsụhọde idem ke adan̄a utom emi mmọ ẹbọde ye nte mmọ ẹnamde n̄kpọ ke ini ẹdọhọde ke se mmọ ẹnamde ifọnke m̀mê ke ini ẹtorode mmọ. Ana mmọ ẹnam se ẹdọhọde ẹnam ẹnyụn̄ ẹnyene uko, akpan akpan nte utịt ererimbot emi ekperede. Ana mmọ ẹnịm n̄ko ke ọkpọkọm nso inam utom emi Abasi ọdọn̄de mmọ ọsọn̄ mmọ, ke Abasi ọyọsọn̄ọ mmọ idem yak ẹnam utom oro. Imenen̄ede ima mme ẹkpemerọn emi ẹsịnde idem ẹnam utom mmọ, inyụn̄ ‘ika iso ikpono mme utọ owo emi.’​—Phil. 2:29.