Ibuot 6
Ntak Emi Nnyịn Ikọride Isọn̄ Inyụn̄ Ikpade?
1. Nso ke ntaifiọk mîkemeke ndinam an̄wan̄a kaban̄a uwem owo?
NTAIFIỌK ifiọkke ntak emi mme owo ẹkọride ẹsọn̄ ẹnyụn̄ ẹkpade. Etie nte ke nsen nnyịn ẹkpenyene ndikaiso ndiọn̄ idemmọ ye nte ke nnyịn ikpenyene ndidu uwem ke nsinsi. N̄wed oro Hyojun Soshikigaku (Ọyọhọ Idaha Ukpepn̄kpọ Aban̄ade Nsen) ọdọhọ ete: “Nte mme nsen ndisọn̄ enyenede ebuana ye owo ndisọn̄ nnyụn̄ n̄kpa edi akwa ndịben̄kpọ.” Ediwak ntaifiọk ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke “oto-obot, ndammana” adan̄a odu ke uwem. Nte afo emekere ke mmọ ẹnen?
2. Nso ke ndusụk owo ẹnam ke ntak uwem oro mînyeneke iwụk?
2 Mme owo kpukpru ini ẹsiyom ndidu uwem mbịghi ẹnyụn̄ ẹkam ẹsidomo ndinyene uwem oro mîkemeke ndikpa. Ọtọn̄ọde ke ọyọhọ isua ikie inan̄ M.E.N., mme ibọk oro ẹdọhọde nte ẹkenamde man ẹkeme ndinyene uwem oro mîkemeke ndikpa ama odụri ntịn̄enyịn mbọn̄ China. Ndusụk ndidem China ẹma ẹda inua-okot ibọk udu anana-utịt uwem—ẹmi ẹkedade mercury ẹnam—ẹnyụn̄ ẹkpan̄a! Ke ofụri isọn̄, mme owo ẹnịm ke akpanikọ ẹte ke n̄kpa idịghe utịt uwem mmimọ. Mbon Ido Ukpono Buddha, Hindu, Muslim, ye mmọ eken kpukpru ẹnyene nyayama idotenyịn uwem ke owo ama akakpa. Ke Christendom, ediwak owo ẹdori enyịn ke uwem inemesịt eke heaven ke owo ama akakpa.
3. (a) Ntak emi mme owo ẹyomde nsinsi uwem? (b) Mme mbụme ewe ẹban̄ade n̄kpa ke oyom ẹbọrọ?
3 Ekikere inemesịt ke owo ama akakpa ẹwụt edidọn̄ oro nsinsi uwem ọdọn̄de mme owo. “Enye amakam esịn nsinsi ini ke esịt mmọ,” ntre ke Bible etịn̄ aban̄a ekikere nsinsi ini oro Abasi ekesịnde nnyịn ke idem. (Ecclesiastes 3:11, NW) Enye okobot akpa eren ye n̄wan ye idotenyịn edidu uwem ke nsinsi ke isọn̄. (Genesis 2:16, 17) Ntak, ndien, mme owo ẹkpan̄ade? Didie ke n̄kpa akasan̄a edidụk ererimbot? Ifiọk Abasi esịn un̄wana ke mme mbụme ẹmi.—Psalm 119:105.
UBI UBI EDIOMI
4. Didie ke Jesus akanam ẹdiọn̄ọ abiatibet oro edide ntak owo akpade?
4 Abiatibet esidomo ndidịp mme uyarade ubiatibet esie. Emi edi ntre n̄ko ye enyeemi edide ntak ubiatibet oro osụn̄ọde ke n̄kpa ediwak biliọn owo. Enye ọmọwọn̄ọde mme n̄kpọ man onịm n̄kpa ubonowo ke ndịben̄kpọ. Jesus Christ ama anam ẹdiọn̄ọ abiatibet emi ke ini Enye ọkọdọhọde mbon oro ẹkeyomde ndiwot Enye ete: “Mbufo ẹdi nditọ ete mbufo, kpa Satan, ẹnyụn̄ ẹyom ndinam obukpo udọn̄ ete mbufo. Enye edi owotowo toto ke editọn̄ọ, ikonyụn̄ isọn̄ọke ida ke akpanikọ, koro enye mînyeneke akpanikọ ke esịt esie.”—John 8:31, 40, 44.
5. (a) Nso ikedi ntọn̄ọ enyeemi akakabarede edi Satan kpa Devil? (b) Nso ke ikọ ẹmi “Satan” ye “Devil” ẹwọrọ?
5 Ih, Devil edi ubi ubi “owotowo.” Bible ayarade ete ke enye edi ata owo, idịghe sụk idiọkn̄kpọ oro odude owo ke esịt. (Matthew 4:1-11) Okposụkedi ẹkebotde nte edinen angel, ‘enye ikọsọn̄ọke ida ke akpanikọ.’ Odot didie ntem nte ke ẹkot enye Satan kpa Devil! (Ediyarade 12:9) Ẹkot enye “Satan,” m̀mê “andibiọn̄ọ,” koro enye ọmọbiọn̄ọ onyụn̄ afan̄a aban̄a odudu Jehovah. Ẹkot abiatibet emi n̄ko “Devil,” emi ọwọrọde “ọdọk-edidọk,” koro enye ke isụn̄i owụtde Abasi ke idiọk usụn̄.
6. Ntak emi Satan ọkọsọn̄de ibuot ye Abasi?
6 Nso ikonụk Satan ndisọn̄ ibuot ye Abasi? Idiọkitọn̄. Enye ke idiọkitọn̄ ama esịn enyịn ke utuakibuot oro Jehovah ọkọbọde oto mme owo. Devil ikọbiọn̄ọke udọn̄ edibọ utọ utuakibuot oro, emi nte enende ekenyenede Andibot ikpọn̄îkpọn̄. (Men Ezekiel 28:12-19 domo.) Utu ke oro, angel oro akakabarede edi Satan mi ama ọbọk udọn̄ idiọkitọn̄ emi tutu enye oyomo onyụn̄ aman idiọkn̄kpọ.—James 1:14, 15.
7. (a) Nso idi ntak owo akpade? (b) Nso idi idiọkn̄kpọ?
7 Nnyịn imọdiọn̄ọ abiatibet emi edinam ubiatibet esie adade okosịm mme owo ndikpan̄a. Edi nso idi akpan ntak owo akpade? Bible ọdọhọ ete: “Ifọt n̄kpa edi idiọkn̄kpọ.” (1 Corinth 15:56) Ndien nso idi idiọkn̄kpọ? Man ikọ emi an̄wan̄a nnyịn, ẹyak nnyịn idụn̄ọde se enye ọwọrọde ke mme akpasarade usem ẹmi ẹkedade ẹwet Bible. Ikọedinam Hebrew ye Greek ẹmi ẹsiwakde ndikabade “ndinam idiọk” ọwọrọ “ndikpu” ke usụn̄ifiọk eke edikpu ndisịm idaha ẹyomde m̀mê editre ndisịm utịtmbuba. Nso idaha ke kpukpru nnyịn ikpu ndisịm? Idaha mfọnmma n̄kopitem nnọ Abasi. Didie, ndien, ke ẹkeda idiọkn̄kpọ ẹdisịn ke ererimbot?
NTE ẸKENAMDE EDIOMI ORO
8. Didie ke Satan okodomo ndibọ utuakibuot owo?
8 Satan ke ntịn̄enyịn ama odiomi ediomi oro enye ekekerede ke eyeda okosịm enye ndikara ofụri owo nnyụn̄ mbọ utuakibuot mmọ. Enye ama ebiere ndinam akpa ebe ye n̄wan ẹkedide owo, Adam ye Eve, ẹnam idiọkn̄kpọ ẹdian Abasi. Jehovah ama ọnọ akpa ete ye eka nnyịn ifiọk oro akpakadade osịm uwem nsinsi. Mmọ ẹma ẹfiọk ke Andibot mmimọ ọfọn koro enye ekesịnde mmọ ke ediye in̄wan̄ Eden. Adam akpan akpan ama okụt nte Ete esie eke heaven ọfọnde ke ini Abasi ọkọnọde enye ediye n̄wan oro ọnọde un̄wam. (Genesis 1:26, 29; 2:7-9, 18-23) N̄kaiso uwem akpa ebe ye n̄wan ẹkedide owo mi ọkọkọn̄ọ ke n̄kopitem nnọ Abasi.
9. Nso ewụhọ ke Abasi ọkọnọ akpa owo, ndien ntak emi okowụtde eti ibuot?
9 Abasi okowụk Adam ete: “Dia kpukpru eto in̄wan̄; edi amaedi eto ifiọk, eti ye idiọk, kûdia ke esịt: koro ke usen eke afo adiade ke esịt afo eyekpa n̄kpa.” (Genesis 2:16, 17) Nte Andibot, Jehovah Abasi ama enyene unen ndinịm mme idaha ido uwem nnyụn̄ n̄n̄wụt mme edibotn̄kpọ esie se ikedide eti ye se ikedide idiọk. Ewụhọ esie ama owụt eti ibuot koro Adam ye Eve ẹma ẹnyene unen ndidia kpukpru eto eken ẹmi ẹkedude ke in̄wan̄ oro. Mmọ ẹkpekewụt edidiọn̄ọ oro mmọ ẹkediọn̄ọde unen itie edikara Jehovah ebe ke ndinịm ibet emi utu ke ndinịm mme idaha ido uwem eke idemmọ ke ntan̄idem.
10. (a) Satan eketịn̄ ikọ didie ye mme owo man odụri mmọ adian ke n̄kan̄ esie? (b) Nso ikọ ke Satan okodori Jehovah? (c) Nso ke afo ekere aban̄a ikọ oro Satan akadade etiene Abasi?
10 Devil ama aduak ndidụri mme akpa owo ẹmi n̄kpọn̄ Abasi. Man atap mmọ esịn ke n̄kan̄ esie, Satan ama osu nsu. Ke adade urụkikọt, ukem nte osio ndyọ adade n̄kpọ oro mîkemeke nditịn̄ ikọ etịn̄ ikọ, Devil ama obụp Eve ete: “Nte Abasi ọkọdọhọ ete, Mbufo ẹkûdia baba eto in̄wan̄ emi kiet?” Ke ini Eve eketịn̄de ewụhọ Abasi, Satan ama ọdọhọ ete: “Mbufo idikpaha.” Enye do ama odori Jehovah ikọ ke ndidọhọ ete: “Abasi ọmọfiọk ete, ke usen eke mbufo ẹdiade ke esịt, ndien enyịn mbufo ẹyetara; mbufo ẹyenyụn̄ ẹtie nte Abasi, ẹfiọk eti ye idiọk.” (Genesis 3:1-5) Devil ke ntre ama ọnọ ekikere ete ke Abasi ama omụm eti n̄kpọ akama. Nso emiom emiom edidọk ke emi ekedi ntem ye etịn̄-akpanikọ, ima ima Ete eke heaven, kpa Jehovah!
11. Didie ke Adam ye Eve ẹkekabade ẹdi nsan̄a Satan?
11 Eve ama afiak ese eto oro, ndien mfri esie idahaemi ama etie nte n̄kpọ oro enen̄ede eye ndise. Ntre enye ama etet mfri oro onyụn̄ adia. Ekem, ebe esie ama okokoi adiana ye enye ke idiọk edinam nsọn̄ibuot emi ye Abasi. (Genesis 3:6) Okposụkedi ẹkebian̄ade-bian̄a Eve, enye ye Adam ẹma ẹbere ye uduak Satan ndikara ekpụk ubonowo. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹma ẹkabade ẹdi nsan̄a esie.—Rome 6:16; 1 Timothy 2:14.
12. Nso ikosụn̄ọ ito nsọn̄ibuot owo ye Abasi?
12 Adam ye Eve ẹkenyene ndibọ mme utịp edinam mmọ. Mmọ iketiehe nte Abasi, ẹnyenede san̄asan̄a ifiọk. Utu ke oro, mmọ ẹma ẹkop bụt ẹnyụn̄ ẹkedịbe. Jehovah ama okot Adam edinam ibat onyụn̄ ọnọ ubiereikpe emi: “Ke ibibiak iso fo ke afo edidia udia, tutu edifiak ke isọn̄ emi ẹsiode fi ke esịt: koro afo edide ntan, eyenyụn̄ afiak ke ntan.” (Genesis 3:19) “Ke usen” oro akpa ete ye eka nnyịn ẹkediade eto ifiọk eti ye idiọk, Abasi ama obiom mmọ ikpe mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkpan̄a ke idaha usen̄kpọ esie. Ekem ẹma ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke Paradise mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ isan̄ edisụhọde nsịm ata n̄kpa.
NTE IDIỌKN̄KPỌ YE N̄KPA ATARADE ASUANA
13. Idiọkn̄kpọ akasan̄a didie atara osịm ofụri ekpụk ubonowo?
13 Eketie nte Satan ama okụt unen ke uduak esie ndibọ utuakibuot owo. Edi, enye ikekemeke ndinịm mme andituak ibuot nnọ enye uwem. Ke ini idiọkn̄kpọ ọkọtọn̄ọde ndinam utom ke idem akpa ebe ye n̄wan ẹkedide owo do, mmọ ikekemeke ndiyak mfọnmma nnọ nditọ mmọ. Ukem nte uwetn̄kpọ oro ẹkapde ke itiat, idiọkn̄kpọ ama enen̄ede adia odụk nsenubon akpa ete ye eka nnyịn. Ntem, mmọ ẹkekeme ndision̄o mme anana mfọnmma nditọ kpọt ndi. Sia ẹkeyomode kpukpru nditọ mmọ ke Adam ye Eve ẹma ẹkenam idiọkn̄kpọ, nditọ mmọ ẹma ẹda idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ẹmana.—Psalm 51:5; Rome 5:12.
14. (a) Nnyịn ikeme ndimen mbon oro ẹkan̄de idiọkn̄kpọ mmọ ndomo ye anie? (b) Didie ke ẹkenam nditọ Israel ẹdiọn̄ọ idiọkn̄kpọ mmọ?
14 Nte ededi, mfịn, ediwak owo ikereke ke mmimọ idi mme anamidiọk. Ke ndusụk ikpehe ererimbot, ke ofụri ofụri owo idiọn̄ọke ekikere edida idiọkn̄kpọ mmana. Edi oro idịghe uyarade nte ke idiọkn̄kpọ idụhe. Ekpri eyeneren oro iso edehede ekeme ndidọhọ ke imọ imasana, ndien ekeme ndinịm ke imọ isanake n̄kukụre ke ama ekese iso ke ukụtiso. Nditọ Israel eset ẹketie nte utọ ekpri eyeneren oro ke ini mmọ ẹkebọde Ibet Abasi ẹto prọfet Esie, Moses. Ibet oro ama anam an̄wan̄a ke idiọkn̄kpọ odu. Apostle Paul anam an̄wan̄a ete: “N̄kpọfiọkke idiọkn̄kpọ ke mîtoho ke ibet.” (Rome 7:7-12) Ukem nte ekpri eyeneren oro esede iso ke ukụtiso, ke ndida Ibet nse idemmọ, nditọ Israel ẹma ẹkeme ndikụt ke mmimọ ikasanake ke enyịn Jehovah.
15. Nso ke ẹyararede ebe ke ndise ukụtiso Ikọ Abasi?
15 Ebede ke ndise iso ke ukụtiso Ikọ Abasi nnyụn̄ ndiọn̄ọ mme idaha esie, nnyịn imekeme ndikụt ke nnyịn idi mme anana mfọnmma. (James 1:23-25) Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a se Jesus Christ eketịn̄de ọnọ mme mbet esie aban̄a ndima Abasi ye mbọhọidụn̄ mmọ, nte ẹwetde ke Matthew 22:37-40. Mme owo ẹsiwak ndikpu ndisịm idaha ẹyomde ke afan̄ ẹmi didie ntem! Ubieresịt isikam ifịnake ediwak owo iban̄a edikpu oro ẹkpude ndiwụt ima nnọ Abasi m̀mê mme mbọhọidụn̄ mmọ.—Luke 10:29-37.
KPEME IDEM YE MME N̄KARI SATAN!
16. Nso ke nnyịn ikeme ndinam man ifep ediduọ ndụk mme n̄kari Satan, ndien ntak emi ọsọn̄de?
16 Satan oyom ndinam nnyịn ikokoi inam idiọkn̄kpọ. (1 John 3:8) Nte usụn̄ ndomokiet odu nditre ediduọ ndụk mme n̄kari esie? Ih, edi emi oyom ete nnyịn in̄wana ye mme ntụhọ edikokoi nnam idiọkn̄kpọ. Emi imemke utom koro ndammana udọn̄ nnyịn ndinam idiọkn̄kpọ enen̄ede okop odudu. (Ephesus 2:3) Paul ekenyene ndin̄wana ọkpọsọn̄ en̄wan. Ntak-a? Koro idiọkn̄kpọ okodụn̄de enye ke idem. Edieke nnyịn iyomde unyịme Abasi, ana nnyịn n̄ko in̄wana ye mme udọn̄ idiọkn̄kpọ oro ẹdude nnyịn ke idem.—Rome 7:14-24; 2 Corinth 5:10.
17. Nso inam en̄wan oro in̄wanade ye mme udọn̄ idiọkn̄kpọ nnyịn enen̄ede ọsọn̄?
17 Sia Satan kpukpru ini esiyomde mme ifet nditap nnyịn nsịn ke edibiat ibet Abasi, en̄wan nnyịn ye idiọkn̄kpọ imemke utom. (1 Peter 5:8) Ke ekerede aban̄a ekemmọ mme Christian, Paul ọkọdọhọ ete: “Mmefehe ndịk, mbak ke usụn̄ ekededi, nte urụkikọt akabian̄ade Eve ke n̄kari esie, ẹdibiat ekikere mbufo, ẹnam mbufo ẹtre ndinyene esịt akpanikọ ye eti ido ye Christ.” (2 Corinth 11:3) Satan ada mme utọ n̄kari oro anam n̄kpọ mfịn. Enye odomo nditọ n̄kpasịp eyịghe mban̄a eti ido Jehovah ye mme ufọn edinam mme ewụhọ Abasi. Devil odomo ndida mme ndammana udọn̄ idiọkn̄kpọ nnyịn nnam n̄kpọ nnyụn̄ nnam nnyịn ibịne usụn̄uwem n̄kohodeidem, idiọkitọn̄, usua, ye asari.
18. Didie ke Satan ada ererimbot esịn udọn̄ ọnọ idiọkn̄kpọ?
18 Kiet ke otu usụn̄ unam n̄kpọ ẹmi Devil adade an̄wana ye nnyin edi ererimbot, emi esịnede enye ke ubọk. (1 John 5:19) Edieke nnyịn mîkpemeke idem, ndiọi owo ye mmọ oro mînamke akpanikọ ẹmi ẹdude ke ererimbot emi akande nnyịn okụk ẹyenyịk nnyịn ẹsịn ke idiọk usụn̄uwem oro abiatde mme idaha ido uwem Abasi. (1 Peter 4:3-5) Ediwak owo ẹfụmi mme ibet Abasi ẹnyụn̄ ẹkam ẹfụmi se ubieresịt mmọ ọdọhọde, ke akpatre ẹnamde enye odoro ufiọn. (Rome 2:14, 15; 1 Timothy 4:1, 2) Ndusụk owo sụn̄sụn̄ ẹdụk usụn̄uwem oro idem anana mfọnmma ubieresịt mmọ ke akpa mîkonyịmeke mmọ ẹdụk.—Rome 1:24-32; Ephesus 4:17-19.
19. Ntak emi edidu edisana uwem kpọt mîkemke?
19 Ndidu edisana uwem edi inyene ke ererimbot emi. Man inem Andibot nnyịn esịt, nte ededi, oyom n̄kpọ efen efen. Ana nnyịn inyene mbuọtidem n̄ko ke Abasi inyụn̄ ikere ke imenyene mbiomo ke iso esie. (Mme Hebrew 11:6) “Owo emi ọfiọkde ndinam eti n̄kpọ, ndien mînamke, editre [ndinam] oro edi idiọkn̄kpọ ọnọ enye,” ntre ke mbet oro James ekewet. (James 4:17) Ih, ndikokoi mfụmi Abasi ye mme ewụhọ esie edi orụk idiọkn̄kpọ kiet.
20. Didie ke Satan ekeme ndidomo ndibiọn̄ọ fi ndinam se inende, edi nso idin̄wam fi ndibiọn̄ọ mme utọ mfịghe oro?
20 Enen̄ede etie nte Satan eyedemede ubiọn̄ọ ke ediyom oro afo oyomde ifiọk Abasi ebe ke ukpepn̄kpọ Bible fo. Ẹnen̄ede ẹdori enyịn ẹte ke afo uduyakke mme utọ mfịghe oro ẹbiọn̄ọ fi ndinam se inende. (John 16:2) Okposụkedi ediwak mme andikara ẹkenyenede mbuọtidem ke Jesus ke ini utom ukwọrọikọ esie, mmọ ikayarakede iwụt ke imonyịme enye koro mmọ ẹkekopde ndịk edidi se ẹsọnde ke obio mmọ. (John 12:42, 43) Satan ke isọn̄esịt odomo ndisịn owo ekededi oro oyomde ndinyene ifiọk Abasi ndịghe ke idem. Nte ededi, afo kpukpru ini ekpenyene nditi nnyụn̄ n̄wụt esịtekọm ke mme utịben̄kpọ oro Jehovah anamde. Afo amakam ekeme ndin̄wam mme andibiọn̄ọ ndinyene ukem ifiọk oro.
21. Didie ke nnyịn ikeme ndikan ererimbot ye mme udọn̄ nnyịn ndinam idiọkn̄kpọ?
21 Adan̄a nte nnyịn idide mme anana mfọnmma, nnyịn iyenam idiọkn̄kpọ. (1 John 1:8) Edi, nnyịn imenyene un̄wam ke ndin̄wana en̄wan emi. Ih, imekeme ndikan ke en̄wan emi nnyịn in̄wanade ye andidiọk, Satan kpa Devil. (Rome 5:21) Ke utịt utom ukwọrọikọ Jesus ke isọn̄, enye ama ada ikọ ẹmi esịn udọn̄ ọnọ mme anditiene enye: “Mbufo ẹyekụt ukụt ke ererimbot: edi ẹsọn̄ esịt; Ami n̄kakan ererimbot.” (John 16:33) Idem ye mme anana mfọnmma owo, ẹkeme ndikan ererimbot ke un̄wam Abasi. Satan inyeneke odudu ke idem mmọ oro ẹbiọn̄ọde enye ẹnyụn̄ ‘ẹsụkde idem ẹnọ Abasi.’ (James 4:7; 1 John 5:18) Nte nnyịn idikụtde, Abasi ọmọnọ usụn̄ ndibọhọ ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa.
DOMO IFIỌK FO SE
Anie edi Satan kpa Devil?
Ntak emi mme owo ẹkọride ẹsọn̄ ẹnyụn̄ ẹkpade?
Nso idi idiọkn̄kpọ?
Didie ke Satan odụri mme owo esịn ke ndikokoi nnam idiọkn̄kpọ ndian Abasi?
[Ndise ke page 54]