Mme N̄kpọntịbe Ẹtode Isọn̄ Un̄wọn̄ọ
Enye Ama Ọnọ Israel se Mmọ Ẹyomde ke Sinai
KERE ban̄a ediwak miliọn owo—irenowo, iban, ye nditọn̄wọn̄—ẹmi ẹsan̄ade ẹka “ke akwa ye akpakịp wilderness oro, ebiet ikan̄-ikan̄ urụkikọt, ye eke scorpion [ikpeyen], ye eke nsatisọn̄, emi mmọn̄ mîkodụhe ke esịt”!
Mme ikọ Abasi oro ẹkụtde do ke Deuteronomy 8:15 anam ẹkụt ata in̄wan̄în̄wan̄ se iketiede nte enyene-uten̄e usụn̄ isan̄ emi akanyanarede ana nditọ Israel ke iso nte mmọ ẹwọrọde ke Egypt ẹnyụn̄ ẹnamde isan̄ ẹdụk wilderness Sinai. Ọkpọsọn̄ mfịna kiet ama odu: Anie edinọ udia ye mmọn̄ oro ẹkemde?
Nditọ Israel ẹma ẹdu ke ufụn ke edem ko ke utan Nile, edi mmọ ikananake baba n̄kpọ kiet. Ndise ibibene ẹmi ẹdude ke mme itiat udi eset ẹwụt nsio nsio orụk grape, melon, ye mme mfri eken, ọkọrọ ye iyak ye mme ufene unen oro ẹkemede ndida nnam nsio nsio orụk udia. Enen didie, ndien, ndikeseme ye udọn̄ ke wilderness nte: “Anie edinọ nnyịn unam eke itade? Ndien imeti iyak emi nnyịn ikatade ke Egypt ke ikpîkpu, ye okokon, ye melon, ye leek, ye onyịm, ye garlic.”—Numbers 11:4, 5; 20:5.
Ke nditọ Israel ẹma ẹkebe Ididuot Inyan̄, ama an̄wan̄a mmọ ndondo oro nte wilderness enen̄erede etie. Mmọ ikasan̄ake usụn̄ n̄kan̄ edere oro ẹsiwakde ndisan̄a edi ẹkewọn̄ọde ẹsan̄a n̄kan̄ osobo-ita inua-akpa. Ke ini mmọ ẹma ẹkesan̄a n̄kpọ nte itiat 50 ke esịt wilderness, itọn̄ mmọn̄ ama enen̄ede ọdọn̄ mmọ. Mmọ ikekemeke ndin̄wọn̄ orụk mmọn̄ oro mmọ ẹkekụtde, koro enye ekedide ndotndot onyụn̄ ekeme ndidi ọkọyọhọ ye mme udọn̄ọ. Mmọ ẹma ẹseme ẹte, “Nnyịn idin̄wọn̄ nso?” Abasi ama esịbe odụk, anamde mmọn̄ oro akabade enem.—Exodus 15:22-25.
Tịm se ndise udịm udịm camel emi odude ke enyọn̄ emi. Afo eyekeme ndifiọk mbụme oro m̀mê Israel edikeme didie ndikaiso nsan̄a mbe wilderness n̄kosịm Obot Sinai. Mmọ ẹdikeme didie ndikaiso n̄kụt mmọn̄ oro ekemde—ye udia—nnọ idemmọ ọkọrọ ye mme otuerọn̄ ye otu ufene oro akanade mmọ ẹnịm uwem?—Exodus 12:38.
Mmọ ẹma ẹsan̄a ẹka n̄kan̄ edem usụk ndien ikebịghike ẹma ẹkụt mmọn̄ ye udia ẹmi ẹdemerede owo ukpọn̄ ke Elim. (Exodus 15:27) Nte ededi, oro ikedịghe iwụk ebiet emi mmọ ẹkekade. Mmọ ẹkenam isan̄ ẹka ‘obot ata Abasi,’ kpa Obot Sinai. (Exodus 3:1; 18:5; 19:2; 24:12-18) Oro ama oyom usụn̄ ke itiat 75—kpa ediwak itiat ke n̄kpotụk n̄kpotụk, nsatisọn̄.
Nte akwa udịmowo ẹmi ẹnamde isan̄ ẹdọk Obot Sinai, mmọ ẹma ẹsan̄a ẹkpere—ndien iso-ọfọn ẹtrede ke—akpan eti isọn̄ oro ẹdiọn̄ọde nte Feiran. Ẹkụt ekpri ubak esie ke foto oro odude ke nsakiso page emi.a Enye asan̄a ntre ebe ke wilderness, osụhọde aka Ididuot Inyan̄ (Gulf of Suez). Nso nduọkodudu ke mmọ ẹkekeme ndikụt do ntem!
Ke adan̄aemi wilderness Sinai ekemede ndidi enyịn̄ oro odotde ke ofụri ofụri ndida ntịn̄ mban̄a “akwa ye akpakịp wilderness,” nditọ Israel ẹma ẹkeme ndinyene mfụt eke otode ikpọ eyop ye mme eto eken ke eti isọn̄ emi odude ke Feiran. Mmọ ẹma ẹkụt inịn̄e inịn̄e isịp oro ekemde, ẹmi ẹkenọde udia ke ebiet oro ye nyọhọ nsụhọ ẹmi mmọ ẹkemede ndikama nsan̄a.
Kpukpru ẹmi ẹkekeme nditịbe koro mmọn̄ emi asan̄ade ke idakisọn̄ ọkọfiọrọde ke Feiran. Kere nte ekpetiede fi ke idem edieke afo okpodude ke desert wilderness ndien inikiet inikiet okụt eti mmọn̄ ndin̄wọn̄! Emi anam an̄wan̄a nte ke idem ke Sinai mme itie ẹdu oro ẹkemede ndinyene mmọn̄ nto. Ndusụk ini akana ẹdọk obube mmọn̄ enen̄ede otụn̄ọ. Emi ndien ama esisịne utom ndikama mme tian ubiom mmọn̄ m̀mê otu n̄koi mmọn̄ emi ẹkeyomde mi, akpan akpan edieke akanade ẹnọ mme otuerọn̄ ye otu ufene mmọn̄. Tutu osịm mfịn emi mbon Arab ke Sinai ẹnyene udọn̄ ke mme obube mmọn̄ ẹmi mmọ ẹkemede ndikoi mmọn̄ nnọ idemmọ ye mme camel mmọ.—Men Genesis 24:11-20; 26:18-22 domo.
Ih, kpa ye oro mme ini ẹkedude oro mmọ ẹkesikụnide ẹban̄a se iketiede nte unana oro mîkemeke ndikan, nditọ Israel ẹma ẹnyene mmọn̄ ye udia. Ndusụk ini Abasi ke utịbe utịbe usụn̄ ama esinọ mme n̄kpọ ntre. (Exodus 16:11-18, 31; 17:2-6) Ke mme ini efen etie nte enye ama ada mmọ usụn̄ aka “ebiet nna” ke ebiet emi ẹkekemede ndiyụhọ se mmọ ẹkenen̄erede ẹyom ebe ke mme n̄kpọ ẹtode obot. (Numbers 10:33-36) Ye kpukpru ẹmi, enye ama onịm mmọ akpakịp nti n̄kpọ ke iso ẹmi ẹkenade ẹbet mme anam-akpanikọ ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ.—Deuteronomy 11:10-15.
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Foto emi odu ke akamba udomo ke 1992 Calendar of Jehovah’s Witnesses.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 24, 25]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto ke page 25]
Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.