Edinyan̄a Enyene Jehovah
“Abasi edi Abasi emi anyan̄ade nnyịn.”—PSALM 68:20.
1, 2. (a) Ntak emi nnyịn ikemede ndidọhọ ke Jehovah edi Enye Emi edinyan̄a otode? (b) Didie ke afo akpanam Mme N̄ke 21:31 an̄wan̄a?
JEHOVAH edi Andinyan̄a mme owo ẹmi ẹmade enye. (Isaiah 43:11) Ọwọrọetop Edidem David eke Israel ama ọfiọk emi oto ọkpọkpọ ifiọk n̄kpọntịbe, ndien enye ama ọkwọ ke ofụri esịt ete: “Edinyan̄a edi n̄kpọ Jehovah.” (Psalm 3:8) Prọfet Jonah akada mme ukem ikọ oro ọbọn̄ akam ke ofụri esịt ke adan̄aemi okodude ke idịbi akamba iyak.—Jonah 2:9.
2 Solomon eyen David ama ọfiọk n̄ko ete ke Jehovah edi Enye Emi edinyan̄a otode, koro enye ọkọdọhọ ete: “Ẹdiọn̄ horse ẹben̄e usen ekọn̄: edi edinyan̄a oto Jehovah.” (Mme N̄ke 21:31) Ke Ufọt Ufọt Edem Usiahautịn eke eset, ẹkesida ayaraenan̄ ẹfụn̄ isọn̄, ẹda mme ass ẹmen mbiomo, mme owo ẹwat ke mme mule, ẹnyụn̄ ẹda mme horse ẹn̄wana ekọn̄. Nte ededi, mbemiso nditọ Israel ẹkedụkde Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, Abasi ama owụk edidem mmọ eke ini iso ete “okûkọ ediwak horse ke idem esie.” (Deuteronomy 17:16) Owo ikoyomke mme horse un̄wana ekọn̄ koro Jehovah ayanyan̄a ikọt esie.
3. Mme mbụme ewe ẹdot nnyịn ndikere mban̄a?
3 Jehovah Ọbọn̄ Andikara edi “Abasi emi anyan̄ade.” (Psalm 68:20) Nso akama-nsịnudọn̄ ekikere ke emi edi ntem! Edi mme “edinyan̄a” ewe ke Jehovah ọnọ? Ndien mmanie ke enye anyan̄a?
Jehovah Anyan̄a Mbon Oro Ẹnende
4. Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Jehovah esinyan̄a mme abak Abasi?
4 Kpukpru mbon oro ẹbịnede usụn̄ uwem oro enende nte mme asan̄autom Abasi oro ẹyakde idem ẹnọ ẹkeme ndinyene ndọn̄esịt nto mme ikọ apostle Peter ẹmi: “Ọbọn̄ ọmọfiọk ndinyan̄a mmọ ẹmi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo, ndinyụn̄ mmụm mme idiọk owo nnịm ke itie ufen, tutu esịm usen ikpe.” Ke ndisọn̄ọ akpanikọ emi, Peter ama etịn̄ ete ke Abasi ‘ikayakke akani ererimbot ọbọhọ, edi ekpeme Noah, ọkwọrọ edinen ido, ye owo en̄wen itiaba, ke ini Enye anamde ukwọ ọtọ ofụk ekondo eke mîbakke Abasi.’—2 Peter 2:5, 9.
5. Ke mme idaha ewe ke Noah akanam utom nte “ọkwọrọ edinen ido”?
5 Da nte ke imọ idu ke mme idaha oro ẹkedude ke eyo Noah. Mme demon oro ẹmende idem eke obụk ẹsịne ẹdu ke isọn̄. Nditọ mme ọsọn̄ibuot angel ẹmi ẹnam n̄kpọ ye mme owo ibak ibak, ndien “afai onyụn̄ ọyọhọ ke ererimbot.” (Genesis 6:1-12) Nte ededi, owo ikemeke ndinyịk Noah ọkpọn̄ utom Jehovah. Utu ke oro, enye edi “ọkwọrọ edinen ido.” Enye ye ubon esie ẹkọn̄ ubom, idehede iyịk m̀mê ẹyesio idiọkido ẹfep ke eyo uwem mmọ. Mbuọtidem Noah obiom ererimbot oro ikpe. (Mme Hebrew 11:7) Mme idaha ẹdude mfịn ẹbiet mme idaha oro ẹkedude ke eyo Noah, ẹnịmde ini emi idiọn̄ọ nte ukperedem ini eke idiọk editịm n̄kpọ emi. (Matthew 24:37-39; 2 Timothy 3:1-5) Do, ukem nte Noah, nte afo ayanam akpanikọ nte andikwọrọ edinen ido emi anamde utom ọtọkiet ye ikọt Abasi nte afo ebetde edinyan̄a Jehovah?
6. Didie ke 2 Peter 2:7, 8 ọsọn̄ọ nte ke Jehovah esinyan̄a mbon oro ẹnende?
6 Peter ọnọ uyarade efen efen nte ke Jehovah esinyan̄a mbon oro ẹnende. Apostle oro ọdọhọ ete: ‘Abasi ama anyan̄a Lot, edinen owo oro, emi ofụhọde aban̄a mbukpo ido mme anam-idiọk (koro ke adan̄aemi edinen owo oro odụn̄de ke otu mmọ, se enye okụtde onyụn̄ okopde anam eti esịt esie okụt ndutụhọ ke usen ke usen ye etịme-etịme edinam mmọ).’ (2 Peter 2:7, 8; Genesis 19:1-29) Oburobụt ido idan̄ amakabade edi usụn̄ uwem ọnọ ediwak miliọn owo ke ukperedem ini emi. Ukem nte Lot, ndi ‘afo omofụhọ aban̄a mbukpo ido’ ẹmi ata ediwak owo ẹnamde mfịn? Edieke afo ofụhọde, onyụn̄ edieke afo anamde edinen ido, afo emekeme ndisịne ke otu mbon oro Jehovah edinyan̄ade ke ini ẹdidade idiọk editịm n̄kpọ emi ẹkesịm utịt.
Jehovah Anyan̄a Ikọt Esie Osio ke Ubọk Mbon Ufịk
7. Didie ke nte Jehovah akanamde n̄kpọ ye nditọ Israel ke Egypt ọsọn̄ọ nte ke enye esifak ikọt esie osio ke ufịk?
7 Adan̄a nte akani editịm n̄kpọ emi osụk odude, mme asan̄autom Jehovah ẹyesobo ukọbọ ye ufịk mme asua. Edi mmọ ẹkeme ndinyene mbuọtidem nte ke Jehovah ayanyan̄a mmimọ, koro enye ama anyan̄a ikọt esie oro ẹkefịkde ke eset. Kere nte afo ekpekedide eyen Israel okụtde ufịk ke ubọk nditọ Egypt eke eyo Moses. (Exodus 1:1-14; 6:8) Abasi ama ada nsio nsio ufen amia Egypt. (Exodus 8:5–10:29) Ke ini ọyọhọ ufen duop oro akakamade n̄kpa akadade uwem mme akpan nditọ Egypt, Pharaoh ama ayak Israel ẹnyọn̄ọ edi ekem etịm udịmekọn̄ esie onyụn̄ ọsọp ebịne mmọ. Nte ededi, ikebịghike, ẹma ẹsobo enye ye ikọt esie ke Ididuot Inyan̄. (Exodus 14:23-28) Afo adiana ye Moses ye ofụri Israel ọkwọ ikwọ emi: “Jehovah edi owo ekọn̄, Jehovah edi enyịn̄ esie. Enye ekemen mme chariot Pharaoh ye mme udịm esie ọduọk ke inyan̄: akpan mbon-ekọn̄ esie ẹnyụn̄ ẹden̄ ke Ididuot Inyan̄. Akamba mmọn̄ omofụk mmọ: mmọ ẹmesụhọde ke udem nte itiat.” (Exodus 15:3-5) Ukem nsobo oro ke ana ebet kpukpru mme andifịk ikọt Abasi ke ukperedem ini ẹmi.
8, 9. Ọkọn̄ọde ke n̄wed Judges, nọ uwụtn̄kpọ ndisọn̄ọ nte ke Jehovah esifak ikọt esie osio ke ufịk.
8 Ediwak isua ke nditọ Israel ẹma ẹkedụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, mme ebiereikpe ẹkese ẹban̄a unenikpe ke otu mmọ. Ndusụk ini mme owo ẹma ẹsibọ ufen ke ubọk mbon ufịk ẹtode isenidụt, edi Abasi ama esida mme anam-akpanikọ ebiereikpe anyan̄a mmọ. Okposụkedi nnyịn ke ukem usụn̄ oro ikemede ‘ndiseme mban̄a mmọ eke ẹtụkde nnyịn ẹnyụn̄ ẹfịkde nnyịn,’ Jehovah ayanyan̄a nnyịn n̄ko nte mme anam-akpanikọ asan̄autom esie. (Judges 2:16-18; 3:9, 15) Ke akpanikọ, n̄wed Judges eke Bible ọnọ nnyịn nsọn̄ọ aban̄a emi onyụn̄ ọnọ nsọn̄ọ aban̄a n̄kponn̄kan edinyan̄a oro Abasi edinọde ebe ke Ebiereikpe oro enye emekde, Jesus Christ.
9 Ẹyak nnyịn ifiak ika eyo Ebiereikpe Barak. Ke ntak nsunsu utuakibuot ye unana edinyene unyịme Abasi, nditọ Israel ẹkụt ọkpọsọn̄ ufịk ke ubọk Edidem Jabin eke Canaan ke isua 20. Sisera edi etubom akwa udịmekọn̄ mbon Canaan. Edi, owo ikwe “otu-ekọn̄ m̀mê eduat ke otu mme tọsịn Israel aba,” okposụkedi ekemede ndidi mme owo ẹwak ke idụt oro ẹsịm n̄kpọ nte miliọn inan̄. (Judges 5:6-8) Nditọ Israel ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹtua ẹnọ Jehovah. Nte Abasi etemede ebe ke prọfet esie an̄wan, Deborah, Barak obon irenowo 10,000 ke Obot Tabor, ndien Jehovah anam asua ọwọrọ edi ke itịghede obot Tabor. Udịmekọn̄ Sisera ye chariot ekọn̄ 900 ẹto ke unaisọn̄ ye nsatisọn̄ akpa Kishon ẹkpot ẹdi. Edi ọkpọsọn̄ edịm edep tutu enyene-ndịk mmọn̄ ukwọ ọyọhọ Kishon. Nte Barak ye ikọt esie ẹsụhọrede Obot Tabor ẹdi ke ọkpọsọn̄ edịm oro, mmọ ẹkụt akwa nsobo oro otode ifụtesịt Jehovah. Ikọt Barak ẹwot mbon Canaan ẹmi ndịk anamde, oro ẹfen̄ede, ndien baba owo kiet ibọhọke. Nso ntọt ke emi edi ntem ọnọ mme andifịk nnyịn oro ẹdomode ndin̄wana ye Abasi!—Judges 4:3-16; 5:19-22.
10. Ntak emi nnyịn ikemede ndinịm ke akpanikọ nte ke Abasi ayafak mme asan̄autom esie eke eyomfịn osio ke ubọk kpukpru mme andifịk mmọ?
10 Jehovah ayafak mme asan̄autom esie eke eyomfịn osio ke ubọk mme asua ẹdide mbon ufịk, kpa nte enye akanyan̄ade nditọ Israel ẹmi ẹkebakde Abasi ke ini n̄kpọndịk. (Isaiah 43:3; Jeremiah 14:8) Abasi ama anyan̄a David ‘osio ke ubọk kpukpru mme asua esie.’ (2 Samuel 22:1-3) Ntre idem edieke ẹfịkde m̀mê ẹkọbọde nnyịn nte ikọt Jehovah, ẹyak nnyịn inyene uko, koro Edidem Messiah ayanam nnyịn ibọhọ ufịk. Ih, ‘enye ayanyan̄a ukpọn̄ mme ubuene. Enye ayafak ukpọn̄ mmọ osio ke ukụt ye nnama.’ (Psalm 72:13, 14) Ufak oro enen̄ede ekpere!
Abasi Anyan̄a Mbon Oro Ẹbuọtde Idem ke Enye
11. Nso uwụtn̄kpọ ediberi edem ke Jehovah ke ekpri David ekenịm?
11 Man inyene edinyan̄a Jehovah, ana nnyịn ibuọt idem uko uko ke enye. David ama eberi edem uko uko ke Abasi ke ini enye ọkọwọrọde aka ndisobo ye n̄kokon̄ Goliath. Kere nte n̄kokon̄ owo Philistine oro adade ekpri David ke iso, emi ofioride ete: “Afo ada ofụt, ye eduat, ye onyịm etiene mi: edi ami nda enyịn̄ Jehovah mme udịm, Abasi mbon-ekọn̄ Israel, emi afo esịnde ke ndek, ntiene fi. Mfịn emi Jehovah ayada fi esịn mi ke ubọk; ndien nyowot fi, nnyụn̄ mbịghi fi ibuot; nyonyụn̄ nda okpo mbon-ekọn̄ mme Philistine mfịn emi, nnọ mme inuen enyọn̄, ye mme unam ikọt; man ofụri ererimbot ẹfiọk ẹte ke Israel ẹnyene Abasi. Ndien ofụri esop emi ọyọfiọk ete ke Jehovah idaha ofụt, inyụn̄ idaha eduat, in̄wana: koro ekọn̄ enyenede Jehovah.” Ibịghike Goliath akpa, ndien ẹkan mme Philistine idiọk idiọk. Nte an̄wan̄ade, Jehovah ama anyan̄a ikọt esie.—1 Samuel 17:45-54.
12. Ntak emi ekemede ndidi n̄kpọ un̄wam nditi Eleazar owo uko David?
12 Ke ini isobode mme andikọbọ, ekeme ndiyom nnyịn ‘ikop uko’ inyụn̄ ibuọt idem ke Abasi ata ọyọhọ ọyọhọ. (Isaiah 46:8-13; Mme N̄ke 3:5, 6) Tịm fiọk n̄kpọntịbe emi ke ebiet ẹkotde Pas-dammim. Israel ẹfen̄e ke iso mbonekọn̄ Philistine. Edi ndịk inamke Eleazar, kiet ke otu n̄wọrọnda mbon uko David ita. Enye atuak ada ke in̄wan̄ barley onyụn̄ ada ikpọn̄ owot mme Philistine ke ofụt. Ntem ke ‘Jehovah anyan̄a Israel akamba edinyan̄a.’ (1 Chronicles 11:12-14; 2 Samuel 23:9, 10) Owo ndomokiet iyomke nnyịn ida ikpọn̄ in̄wana ye mbonekọn̄. Edi, mme ini ẹkeme ndidu oro nnyịn idude ikpọn̄ inyụn̄ isobode mfịghe otode mme asua. Nte nnyịn ke akam iyeberi edem ke Jehovah, kpa Abasi edinyan̄a? Nte nnyịn iyoyom un̄wam esie man ifep nditap mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ nnọ mme andikọbọ?
Jehovah Anyan̄a Mbon Nsọn̄ọnda
13. Ntak emi ọkọsọn̄de ndimụm nsọn̄ọnda n̄kama ke n̄kan̄ Abasi ke obio ubọn̄ esien duop eke Israel?
13 Man inyene edinyan̄a Jehovah, ana nnyịn imụm nsọn̄ọnda ke enye ikama inamke n̄kpọ m̀mê nso iditak. Ikọt Abasi eke eset ẹma ẹsobo nsio nsio idomo. Kere ban̄a se okpokosobode edieke afo okpokodude ke obio ubọn̄ esien Israel duop. Nsọn̄ido Rehoboam ama anam esien duop ẹbahade ẹda ẹtre ndinọ enye ibetedem ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ obio ubọn̄ edem edere Israel. (2 Chronicles 10:16, 17; 11:13, 14) Ke otu ediwak ndidem esie, Jehu ekedi mfọnn̄kan, edi enye ke idemesie ikakam ‘itịmke ndisan̄a ke mbet Jehovah ke ofụri esịt esie.’ (2 Ndidem 10:30, 31) Kpa ye oro, obio ubọn̄ esien duop oro ama enyene mbon oro ẹkesọn̄ọde ẹda. (1 Ndidem 19:18) Mmọ ẹma ẹnyene mbuọtidem ke Abasi, ndien enye ama odu ye mmọ. Kpa ye mme idomo mbuọtidem fo, ndi afo ke omụm nsọn̄ọnda akama ye Jehovah?
14. Nso edinyan̄a ke Jehovah ọkọnọ ke eyo Edidem Hezekiah, ndien nso ikada ikesịm mbon Babylon ndikan Judah?
14 Ntatara unana ediwụt ukpono nnọ Ibet Abasi ama ada nsobo ọsọk obio ubọn̄ Israel. Ke ini mbon Assyria ẹkekande enye ke 740 M.E.N., mme owo ẹtode esien duop esie nte eyịghe mîdụhe ẹma ẹfen̄e ẹka obio ubọn̄ esien iba eke Judah, emi mmọ ẹkekemede ndituak ibuot nnọ Jehovah ke temple esie. Inan̄ ke otu ndidem Judah 19 eke udịm ubon David—Asa, Jehoshaphat, Hezekiah, ye Josiah—ẹkedi n̄wọrọnda ke utuakibuot mmọ nnọ Abasi. Ke eyo Hezekiah oro okomụmde nsọn̄ọnda akama, mbon Assyria ẹma ẹda akwa udịmekọn̄ ẹtiene Judah. Ke ndibọrọ eben̄e Hezekiah, Abasi ama ada angel kiet kpọt owot mbon Assyria 185,000 ke okoneyo kiet kpọt, ke ntem ọnọde mme andituak ibuot nnọ Enye edinyan̄a! (Isaiah 37:36-38) Ke ukperedem, mme owo oro ndikpu ndinịm Ibet nnyụn̄ nnam mme ntọt oro mme prọfet Abasi ẹkenọde ama ada okosụn̄ọ ke mbon Babylon ndikan Judah ye edisobo ibuot obio esie, kpa Jerusalem, ye temple ke 607 M.E.N.
15. Ntak emi okoyomde mme Jew mbon ntan̄mfep ke Babylon ẹnyene ime, ndien didie ke Jehovah ke akpatre ọkọnọ edinyan̄a?
15 Ama oyom mme Jew mbon ntan̄mfep ẹnyene ime man otodo ẹsọn̄ọ ẹda ye Abasi ke adan̄aemi ẹkedude ke ntan̄mfep mbon Babylon ke n̄kpọ nte isua mfụhọ 70. (Psalm 137:1-6) N̄wọrọnda owo kiet oro okomụmde nsọn̄ọnda akama ekedi prọfet Daniel. (Daniel 1:1-7; 9:1-3) Kere nte enye okokopde idatesịt ke ini ẹkedade ibet Edidem Cyrus eke Persia ẹsịn ke edinam ke 537 M.E.N., ayakde mme Jew ẹfiak ẹnyọn̄ọ Judah man ẹkefiak ẹbọp temple! (Ezra 1:1-4) Daniel ye mbon eken ẹma ẹyọ ke ediwak isua, edi ke akpatre mmọ ẹma ẹkụt nte ẹkande Babylon ye nte ẹnyan̄ade ikọt Jehovah. Emi ekpenyene ndin̄wam nnyịn inyene ime ke adan̄aemi ibetde nsobo “Akwa Babylon,” kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono.—Ediyarade 18:1-5.
Jehovah Esinyan̄a Ikọt Esie Kpukpru Ini
16. Nso edinyan̄a ke Abasi ọkọnọ ke eyo Esther Ọbọn̄ An̄wan?
16 Jehovah esinyan̄a ikọt esie kpukpru ini ke ini mmọ ẹnamde akpanikọ ẹnọ enyịn̄ esie. (1 Samuel 12:22; Isaiah 43:10-12) Kere ban̄a eyo Esther Ọbọn̄ An̄wan—ke ọyọhọ isua ikie ition M.E.N. Edidem Ahasuerus (Xerxes I) emek Haman ndidi akpan isụn̄utom ukara. Ke ayatde esịt sia Mordecai owo Jew esịnde ndinụhọ nnọ enye, Haman odiomi ndisobo enye ye kpukpru mme Jew mfep ke Obio Ukara Persia. Enye ọdọhọ ke mmọ ẹdi mme abiatibet, asiak okụk oro enye edinọde, ndien ẹyak enye ada n̄kpanuen edidem efịk idiọn̄ọ ke uwetn̄kpọ oro owụkde ete ẹsobo mmọ ẹfep. Esther ayarade uko uko ọnọ edidem ke imọ ito udịm ubon mme Jew onyụn̄ ayararede ediomi uwotowo Haman. Ibịghike Haman ọkọn̄ọ ke eto oro enye eketịmde man ẹkpeda ẹwot Mordecai. Ẹnam Mordecai edi akpan isụn̄utom, ẹnọde odudu ndiyak mme Jew ẹn̄wana ẹnọ idemmọ. Mmọ ẹkan mme asua mmọ idiọk idiọk. (Esther 3:1–9:19) N̄kpọntịbe emi ekpenyene ndisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn nte ke Jehovah ọyọnọ mme okopitem asan̄autom esie eke eyomfịn edinyan̄a.
17. Didie ke n̄kopitem ekenyene n̄kpọ ndinam ke edinyan̄a mme Jew ẹkedide mme Christian ke akpa isua ikie oro ẹkedụn̄de ke Judea?
17 Ntak efen oro Abasi esinyan̄ade ikọt esie edi koro mmọ ẹsụkde ibuot ẹnọ enye ye Eyen esie. Nịm idemfo ke itie mme mbet Jesus ẹkedide mme Jew ke akpa isua ikie. Enye asian mmọ ete: “Ke adan̄aemi mbufo ẹdikụtde nte mbon-ekọn̄ ẹkande Jerusalem ẹkụk, ẹfiọk ndien ẹte, n̄wụre esie ke ekpere. Ke ini oro yak mmọ eke ẹdude ke Judæa ẹfen̄e ẹka ikpọ obot.” (Luke 21:20-22) Ediwak isua ẹbe, ndien afo emeyịk m̀mê mme ikọ ẹmi ẹdisu ini ewe. Ekem mme Jew ẹtịbi nsọn̄ibuot ke 66 E.N. Udịmekọn̄ Rome ke idak Cestius Gallus ẹkan Jerusalem ẹkụk ẹnyụn̄ ẹsan̄a ẹdụk ẹka mme ibibene temple. Inikiet inikiet, mbon Rome ẹfiak ẹwọrọ, ndien owo itịmke ifiọk ntak. Nso ke mme Jew ẹdide Christian ẹdinam? Ke Ecclesiastical History esie (Ọyọhọ III, ibuot V, 3), Eusebius ọdọhọ ete ke mmọ ẹma ẹfen̄e ẹwọn̄ọ ke Jerusalem ye Judea. Mmọ ẹma ẹbọhọ koro mmọ ẹma ẹnam ntịn̄nnịm ntọt Jesus. Ndi afo emesisọp ntre nditiene ndausụn̄ N̄wed Abasi oro ẹnọde ebe ke “akama-ukpọhọde” oro ẹkemekde ndise mban̄a kpukpru “mbon ufọk” Jesus?—Luke 12:42-44.
Edinyan̄a nnọ Nsinsi Uwem
18, 19. (a) Nso edinyan̄a ke n̄kpa Jesus akanam ẹkeme ndinyene, ndien mmanie ẹnyene? (b) Nso ke apostle Paul ọkọsọn̄ọ ebiere ndinam?
18 Ndikop item Jesus ama anyan̄a uwem mme Christian ẹkedide mme Jew ke Judea. Edi n̄kpa Jesus anam “kpukpru owo” ẹkeme ndinyene nsinsi uwem. (1 Timothy 4:10) Ubonowo ndiyom ufak ọkọtọn̄ọ ke Adam ama akanam idiọkn̄kpọ, ke ntem ọduọkde uwem esie onyụn̄ anyamde ubonowo esịn ke ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. (Rome 5:12-19) Mme uwa unam oro ẹkesiwade ke idak Ibet Moses ẹkefụk idiọkn̄kpọ enyọn̄ enyọn̄ kpọt. (Mme Hebrew 10:1-4) Sia Jesus mîkenyeneke ete edide owo ndien nte an̄wan̄ade edisana spirit Abasi ‘okofụkde’ Mary toto ke ini oro enye okoyomode tutu esịm emana Jesus, enye ikadaha idiọkn̄kpọ m̀mê unana mfọnmma ekededi imana. (Luke 1:35; John 1:29; 1 Peter 1:18, 19) Ke ini Jesus akakpade nte mfọnmma andimụm nsọn̄ọnda n̄kama, enye ama ọnọ mfọnmma uwem esie ndifiak ndep nnyụn̄ mfak ubonowo. (Mme Hebrew 2:14, 15) Christ ke ntem ‘ọkọnọ Idem Esie ete idi n̄kemn̄kem ufak inọ kpukpru owo.’ (1 Timothy 2:5, 6) Idịghe kpukpru owo ẹdinịm idem ke idaha ndibọ ufọn nto ndutịm edinyan̄a emi, edi Abasi enyịme ẹda enye ẹnam n̄kpọ ẹnọ mbon oro ẹnyịmede enye ke mbuọtidem.
19 Ke ndinọ Abasi ekọmurua uwa ufak esie ke heaven, Christ ama afiak edep nditọ Adam. (Mme Hebrew 9:24) Jesus ke ntem ama enyene N̄wanndọ, emi owo 144,000 ẹdide mme anditiene enye oro ẹyetde aran ẹmi ẹmenerede ẹnọ uwem eke heaven ẹnamde. (Ephesus 5:25-27; Ediyarade 14:3, 4; 21:9) Enye n̄ko akabade edi “Nsinsi Ete” ọnọ mbon oro ẹnyịmede uwa esie ẹnyụn̄ ẹbọde nsinsi uwem eke isọn̄. (Isaiah 9:6, 7; 1 John 2:1, 2) Nso ima ima ndutịm ke emi edi ntem! Ẹkụt esịtekọm Paul kaban̄a enye ke udiana leta esie eke odudu spirit oro ekewetde ọnọ ẹsọk mme Christian ke Corinth, nte ibuotikọ oro etienede ediwụtde. Ke akpanikọ, Paul ama ọsọn̄ọ ebiere nditre ndiyak n̄kpọ ekededi ọbiọn̄ọ enye ndin̄wam mme owo ẹnịm idemmọ ke idaha ndibọ ufọn nto utịbe utịbe ndutịm Jehovah kaban̄a edinyan̄a nnọ nsinsi uwem.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
◻ Nso uyarade N̄wed Abasi odu nte ke Abasi esinyan̄a ndinen ikọt esie?
◻ Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Jehovah esinyan̄a mbon oro ẹberide edem ke enye ẹnyụn̄ ẹmụmde nsọn̄ọnda mmọ ẹkama?
◻ Nso ndutịm ke Abasi anam kaban̄a edinyan̄a nnọ nsinsi uwem?
[Ndise ke page 12]
David ama eberi edem ke Jehovah, ‘Abasi edinyan̄a.’ Ndi afo emeberi edem?
[Ndise ke page 15]
Jehovah esinyan̄a ikọt esie kpukpru ini, nte enye okowụtde ke eyo Esther Ọbọn̄-An̄wan