Edinam Akpanikọ—Ke Nso Ekọmurua?
“Ye owo emi anamde akpanikọ afo eyenam n̄kpọ ke edinam akpanikọ.”—PSALM 18:25, NW.
1, 2. (a) Nso idi edinam akpanikọ, ndien didie ke nsio nsio usụn̄ esie ẹtụk uwem nnyịn? (b) Ntak ọfọnde ndiwọn̄ọde mbịne Jehovah nte n̄wọrọnda Uwụtn̄kpọ nnyịn?
EDIBUỌT IDEM, iso-utom, ima, mbiomo, edinọ ibetedem. Nso idi n̄kpọ kiet oro ikọ ẹmi ẹtịn̄de ẹban̄a? Mmọ ẹdi nsio nsio usụn̄ edinam akpanikọ. Edinam akpanikọ edi edu Abasi oro otode nsịnidem eke esịt akpanikọ. Nte ededi, ye ediwak owo mfịn, edinam akpanikọ ọwọrọ ekpri n̄kpọ ọnọ mmọ. Edinam akpanikọ nnọ nsan̄andọ, edibiom mbiomo n̄kani owo ke ubon, ibetedem oro eyenutom ọnọde eteutom esie—kpukpru ẹyedi mbumịn mbumịn n̄kpọ ye se ẹwakde ndibiat. Ndien nso isitịbe ke ini mfan̄a odude ke edinam akpanikọ? Ndondo emi, ke England, ke ini adian-ibatokụk eketịn̄de akpanikọ aban̄a okụk usiakifia esie ọnọ mme odụn̄ọde n̄wed a-tax, enye ama ọduọk utom esie.
2 Nditetịn̄ mban̄a edinam akpanikọ edi mmemmem n̄kpọ, edi ẹnyene ndida ata edinam akpanikọ nsọn̄ọ edinam oro ndịk ukan̄ mbuọtidem mîbuanake. Nte mme anana mfọnmma owo, nnyịn imesiwak ndikpu ke afan̄ emi. Ntre ọfọn nnyịn ndineme mban̄a uwụtn̄kpọ owo kiet emi owo mîkemeke ndineni uforo uforo mban̄a edinam akpanikọ esie, kpa Jehovah Abasi ke idemesie.
Ẹnọ Uwụtn̄kpọ ke Edinam Akpanikọ
3. Didie ke Jehovah edi anam-akpanikọ ke uduak esie oro ẹwetde ke Genesis 3:15?
3 Ke ini Adam akanamde idiọkn̄kpọ, Jehovah ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ ama etịn̄ uduak esie ndifak ubonowo oro mîkamanake kan̄a. Ima oro enye amade edibotn̄kpọ esie ekedi ntak edinam emi. (John 3:16) Ke edikem ini, Jesus Christ, kpa mfri un̄wọn̄ọ oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ke Genesis 3:15, ekedi uwa ufak oro, ndien nsa Jehovah O ndikpabiat uduak esie oro ẹketịn̄de ẹnịm. Ke ndinyịme uwa Jesus, mbuọtidem nnyịn ididaha isịm edikpu.—Rome 9:33.
4. Didie ke Jehovah akanam akpanikọ ọnọ Jesus, ndien ye nso utịp?
4 Jehovah ndinam akpanikọ nnọ Jesus ama ọsọn̄ọ Eyen esie idem akamba akamba ke ini enye okodude ke isọn̄. Jesus ama ọfiọk ete ke ana imọ isobo n̄kpa, ndien enye ye iwụk ama ebiere ndisọn̄ọ nda nnam akpanikọ nnọ Abasi esie tutu osịm utịt. Ẹma ẹyarade ọyọhọ ifiọk aban̄ade edidu oro enye okodude mbemiso edide owo ẹnọ enye ke baptism esie ẹnyụn̄ ẹyet enye aran ke edisana spirit. Ke okoneyo oro ẹkedade enye ẹnọ, enye ama ọbọn̄ akam ete ẹfiak ẹda imọ ẹsọk Ete imọ eke heaven, man ‘ikada ubọn̄ emi imọ ikenyenede ye Jehovah mbemiso ererimbot edidu.’ (John 17:5) Didie ke emi edikeme nditịbe? Ibọhọke Jehovah etre ndikpọn̄ anam-akpanikọ Eyen esie ke udi mbak edikụt mbiara. Jehovah ama anam enye eset enyene uwem oro mîkemeke ndikpa, ntem ke edinam akpanikọ, osude ntịn̄nnịm en̄wọn̄ọ oro ẹwetde ke Psalm 16:10 ẹte: “Afo [udukpọn̄ke] ukpọn̄ mi ke obio ekpo.”—Utom 2:24-31; 13:35; Ediyarade 1:18.
5. Mme edinam akpanikọ en̄wen ewe ibuana ke mme en̄wọn̄ọ oro Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Jesus?
5 Ke ediset ke n̄kpa esie ebede, Jesus n̄ko ama ọfiọk ete ke imọ inyene ndiberi edem ke se Jehovah eketịn̄de aban̄a ‘edida mme asua imọ nnịm imọ ke udoriukot.’ (Psalm 110:1) Ini oro ama edisịm ke 1914, ke utịt “ini mme Gentile,” ye ediwụk Obio Ubọn̄ oro ke heaven. En̄wọn̄ọ edimenede Jesus idaha okon̄ akan mme asua esie ọkọtọn̄ọ ye edision̄o Satan ye mme demon esie ke heaven nduọn̄ọ. Emi eyesịm utịt ke ini ẹkọbide mmọ ke tọsịn isua ye ke ẹma ẹkenyụn̄ ẹsobo “ndidem isọn̄, ye mbonekọn̄ mmọ.”—Luke 21:24; Ediyarade 12:7-12; 19:19; 20:1-3.
6. Nso idotenyịn akpanikọ ke Abasi anam osịm nnyịn, ndien didie ke nnyịn ikeme ndiwụt esịtekọm nnyịn mban̄a emi?
6 Andiwet Psalm ama akpak ete: “Bet Jehovah, nyụn̄ nịm ido esie, ndien enye eyemenede fi onịm ke enyọn̄, man ada isọn̄ enyene.” (Psalm 37:34) Nnyịn imekeme ndinyene mbuọtidem nte ke Jehovah eyekaiso ndinam se enye eketịn̄de, ndien tutu osịm utịt idiọk ererimbot emi, eyenyan̄a irenowo, iban, ye nditọn̄wọn̄ ẹmi ‘ẹnịmde ido esie.’ Ikọ oro ke akpa usem Hebrew ọnọ ekikere oro aban̄ade nsịnifịk ye edinam akpanikọ ke ndinam n̄kpọ Jehovah. Ke ntre, idahaemi idịghe ini ukpa mba m̀mê ndisana mme ifetutom oro ẹnọde nnyịn nyak. Idahaemi edi ini ndisịn̄ede idem nnyịn ke utom akpanikọ Abasi nnyịn ye Obio Ubọn̄ esie. (Isaiah 35:3, 4) Nti uwụtn̄kpọ ẹdu ndisịn udọn̄ nnọ nnyịn. Ẹyak ikere iban̄a ndusụk mmọ.
Mme Ete-Ekpụk Ẹwụt Edinam Akpanikọ
7, 8. (a) Mme utom ewe ke Jehovah ọkọnọ Noah ye ubon esie? (b) Didie ke mbonufọk Noah ẹkewụt nte idotde ukpeme Abasi ke ukwọ ofụri ererimbot oro?
7 Ke ini Jehovah akaduakde ndisobo idiọk n̄kaowo mfep ke mmọn̄ ukwọ, enye ama anam ediomi ye ete-ekpụk oro, Noah, man anyan̄a ubon esie, uwem okponyụn̄ akaiso ke isọn̄ emi. (Genesis 6:18) Noah ama owụt esịtekọm aban̄a idotenyịn ukpeme Abasi oro, edi enye ye ubon esie ẹkenyene ndisọn̄ọ nte ke mmimọ imodot ndibọ enye. Didie? Ke ndinam se Jehovah okowụkde. Mmọ ke akpa ẹma ẹsobo utịbe utịbe ọkpọsọn̄ utom ubọp ubom. Ke ini ẹkekụrede utom oro, Noah ekenyene ndidọn̄ mme uduot unam ikọt nyọhọ ubom oro ye udia awakde ekem ndida mbọk mmọ ke anyanini. Edi ikekụreke ke oro. Ke anyanini ntịmidem oro, Noah ke akanam kpukpru se enye ekekeme ke utom ukwọrọikọ oro enye mîkanamke mbemiso, odụride owo utọn̄ aban̄a ubiereikpe Abasi oro ekedide,—Genesis, ibuot 6 ye 7; 2 Peter 2:5.
8 Bible etịn̄ ọnọ nnyịn ete ke “Noah [ama] anam kpukpru se Abasi eketemede enye, ntem ke enye anam.” (Genesis 6:22; 7:5) Noah ye ubon esie ẹma ẹnam akpanikọ ke ndiyọhọ utom oro ẹkenọde mmọ. Edu n̄waidem mmọ ọkọwọrọ ke mmọ ẹma ẹda ini mmọ ẹnam se inọde ufọn, edi utom oro ama ọsọn̄, ukwọrọikọ okonyụn̄ edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ. Ke mmọ ndiketre ndinyene nditọ mbemiso Ukwọ oro, ẹma ẹn̄wam nditọiren Noah ye iban mmọ ndiwụk ntịn̄enyịn ke utom ẹkenọde mmọ, oro ẹkekamade ke ubọk ndinyụn̄ nnam utom mmọ asan̄a mfọn mfọn. Akwa nsobo Ukwọ oro ama ada idiọk ererimbot osịm utịt nte enende. Sụk Noah, n̄wan esie, ye nditọiren mmọ ye iban nditọ mmọ mbita ẹkebọhọ. Nnyịn imekeme ndidat esịt kemi mmọ ẹkenamde akpanikọ ẹnọ Abasi ye mme ndausụn̄ esie, nte emi nnyịn owo kiet kiet inen̄erede ito Noah, edide ebe ke Shem, Ham, m̀mê Japheth.—Genesis 5:32; 1 Peter 3:20.
9. (a) Didie ke udomo oro Jehovah okodomode Abraham ekedi edidomo edinam akpanikọ esie? (b) Didie ke Isaac okowụt edinam akpanikọ ke n̄kpọ emi?
9 Ke ini Abraham ekeben̄ede idem ndida Isaac mfọp uwa, enye ye mbuọtidem akanam n̄kpọ ke n̄kopitem ọnọ ewụhọ Jehovah. Nso udomo edinam akpanikọ esie ke oro ekedi ntem! Edi, Jehovah ama omụm Abraham ubọk, ọdọhọde ete: “Kemi ke mfiọk nte afo efefehe Abasi, afo unyụn̄ usịnke mi eyen fo kierakiet.” Nte ededi, ọfọn nnyịn ndikere mban̄a se ikadade itie mbemiso oro. Ke ini unam isan̄ usen ita n̄ka Obot Moriah oro, Abraham ke akpanikọ ama enyene ini okponde ekem nditịm n̄kere n̄kpọ nnyụn̄ n̄kpụhọ ekikere esie. Nso kaban̄a Isaac, emi okobiomde ifia uwa, okonyụn̄ ayakde ẹbọp enye ubọk ye ukot? Enye ikesehekede ke edinam akpanikọ nnọ ete esie, Abraham, m̀mê enye ndikenyene eyịghe mban̄a udeme oro enye ekenyenede, idem kpa ye oro eketiede nte ke edinam akpanikọ esie eyenam enye ataba uwem esie.—Genesis 22:1-18; Mme Hebrew 11:17.
Edinam Akpanikọ eke Christian
10, 11. Mme akpa Christian ẹnọ mme uwụtn̄kpọ ewe ke edinam akpanikọ?
10 Kpukpru ini Jehovah esinam n̄kpọ ke ata edinam akpanikọ. Apostle Paul akpak ete, “Ẹdi mme andikpebe Abasi.” (Ephesus 5:1, 2) Nte mme ete-ekpụk ẹkenamde n̄kpọ, kpasụk ntre ke mme Christian ẹkenyene ndinam. Mme akpa Christian ẹma ẹnịm nti uwụtn̄kpọ ke utuakibuot akpanikọ, nte ifiọk n̄kpọntịbe etienede mi owụtde.
11 Constantius I, andikara Rome, ete Constantine, Andikara, nte an̄wan̄ade ama okpono mme anditiene Jesus Christ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. Man odomo edinam akpanikọ eke mme Christian oro ẹkedude ke okụre ubọn̄ esie ese, enye ama ọdọhọ mmọ ete ke mmọ ẹyekaiso ẹdu ke utom imọ ibọhọke edieke mmọ ẹnyịmede ndiwa uwa nnọ ndem. Edisịn ndinam ntre eyeda osịm edibịn mmọ mfep ye usiene ke ubọk esie, ntre ke ẹketịn̄ ẹnọ mmọ. Ebede ke ekpri n̄kari emi, Constantius okoyom ndidiọn̄ọ mmọemi mîdikan̄ke edinam akpanikọ mmọ tutu amama. Ẹma ẹyak mbon oro ẹkenamde akpanikọ ẹnọ Abasi ye mme edumbet esie ẹkaiso ẹdu ke utom andikara emi, ndusụk mmọ ẹma ẹkam ẹkabade ẹdi mme ọnọitem oro ẹbuọtde idem. Ke esuene esuene usụn̄ ẹma ẹbịn mbon oro mîkanamke akpanikọ inọ ewụhọ Abasi ẹfep.
12. Didie ke mme esenyịn Christian ẹkpewụt edinam akpanikọ, ndien ntak edi edide akpan n̄kpọ ọnọ mfọnọn̄kpọ esop-e?
12 Okposụkedi anade edinam akpanikọ owụt idem ke uwem kpukpru Christian, ẹsiak emi san̄asan̄a ke Titus 1:8 (NW) ke otu edu oro ẹyomde man owo odot ndidi esenyịn Christian. William Barclay ọdọhọ ke ho’si-os, kpa ikọ Greek oro ẹkabarede mi nte “edinam akpanikọ,” etịn̄ aban̄a “owo oro onịmde mme nsinsi ibet ẹmi ẹma ẹkedodu ye oro ẹsụk ẹdude-du mbemiso mme ibet ubọkowo ekededi.” Edi akpan n̄kpọ nte mbiowo ẹda utọ idaha edinam akpanikọ ntre ke nsụkibuot nnọ mme ibet Abasi. Edinen uwụtn̄kpọ emi eyen̄wam esọp ndikọri nnyụn̄ nsọn̄ idem n̄kem ndisobo kpukpru idomo ye mfịghe oro ẹkemede ndisịn enye ndịk nte otu m̀mê nte owo kiet kiet. (1 Peter 5:3) Mbiowo oro ẹmekde ẹnyene akwa mbiomo ẹnọ otuerọn̄ nditre ndibiat edinam akpanikọ mmọ nnọ Jehovah, koro ẹnọde esop item ẹte “ẹkpebe mbuọtidem mmọ.”—Mme Hebrew 13:7.
Edinam Akpanikọ—Ke Nso Ekọmurua?
13. Ufiet akpanikọ oro “Kpukpru owo ẹbọ ekọmurua mmọ” ọwọrọ nso, ndien mme uwụtn̄kpọ ewe itie nte ẹsọn̄ọ emi?
13 “Kpukpru owo ẹbọ ekọmurua mmọ” edi ufiet akpanikọ oro ẹdọhọde ke oto Sir Robert Walpole, kpa akpan isụn̄utom Britain eke ọyọhọ isua ikie-18. Ikọ emi ke ibio ibio usụn̄ etịn̄ akpanikọ oro ediye ediye nte ke ofụri mbụk emana, ẹsiwak ndida edinam akpanikọ n̄kpụhọ mbọ ibụk ibụk udori. Kere ban̄a William Tyndale, akabade a-Bible oro ke ndudue akadade Henry Phillips nte ufan akpanikọ. Ke 1535 Phillips ke unana edinam akpanikọ ama ada Tyndale ọnọ mme asua esie, adade osịm edisịn Tyndale ke ufọk-n̄kpọkọbi usọp usọp ye mbabuat n̄kpa. Ewetmbụk eset kiet ọdọhọ ete ke Phillips, iso-ọfọn ekedide eyenutom edidem Obio-mbakara m̀mê eke mbon Catholic Obio-mbakara, “ekedi se ẹkekpede okụk ọfọn ke utom esie oro ebietde eke Judas.” Ewetn̄wed mbụkeset oro, nte ededi, eketịn̄ otụk Judas Iscariot, emi ọkọbọde mbak silver 30 nte ekọmurua editap Jesus Christ nnọ. Nte ededi, nnyịn ikpenyeneke ndibiere oto mme uwụtn̄kpọ ẹmi nte ke “ekọmurua” oro ẹnọde ke ntak owo anamde akpanikọ kpukpru ini esidi okụk. Enye isidịghe.
14. Didie ke ẹkesịn edinam akpanikọ oro Joseph akanamde ọnọ Jehovah ke udomo, ndien ye nso utịp?
14 Ke ini n̄wan Potiphar ọkọdọhọde Joseph uyịre uyịre ete ‘ọfiọk imọ,’ ẹma ẹsịn edinam akpanikọ esie nnọ Jehovah ke udomo. Nso ke enye edinam? Ye esịt oro eyịghe mîkodụhe iban̄a mme edumbet ẹmi ẹbuanade, Joseph ama efehe ọwọrọ ke ufọk oro, ebierede ete ke tutu amama imọ idikemeke “ndinam . . . akwa idiọkn̄kpọ emi nnyụn̄ ndue Abasi.” Idotenyịn ukop inem idan̄ ikakanke edinam akpanikọ oro Joseph akanamde ọnọ Abasi esie, Jehovah.—Genesis 39:7-9.
15. Didie ke Absalom okowụt unana edinam akpanikọ, ndien ye nso utịp?
15 Edi, mme n̄kpọndịk eken ẹdu; udọn̄ ikpọ n̄kpọ ekeme ndiwụri edinam akpanikọ. Oro ekedi ntak Absalom ọkọsọn̄de ibuot ye ete esie, Edidem David. Ke ndidụk ediomi ye odu, Absalom ama anam mme owo ẹma enye. Ke akpatre, enye ama enyene udịmekọn̄ oro akan̄wanade ye mme anam-akpanikọ oro ẹkenọde ete esie ibetedem. N̄kpa esie ke ubọk Joab ama ada unana edinam akpanikọ Absalom nnọ ete esie, David, okosịm utịt, edi nso ekọmurua ke ekekpe ntem ke ndidomo ndibọ ndutịm ukara Abasi nda!—2 Samuel 15:1-12; 18:6-17.
Edinam Akpanikọ eke Mînyeneke Ekọmurua
16. Nso ke 2 Corinth 11:3 ayarade se idide mme uduakesịt Satan?
16 Okposụkedi Satan ọdọhọde ke owo kiet kiet ọbọ ekọmurua esie, ndien emi ekedi ntre ye Absalom, edi ekedịghe ntre ye Joseph, akananam inyụn̄ idịghe ntre ye mme anam-akpanikọ ẹmi ẹtuakde ibuot ẹnọ Jehovah. Nte ededi, Satan eyenọ n̄kpọ ekededi ndinam nnyịn ibiat edinam akpanikọ nnyịn nnọ Andibot nnyịn. Apostle Paul ama etịn̄ se enye okokopde ndịk aban̄a ete, “mbak ke usụn̄ ekededi, nte urụkikọt akabian̄ade Eve ke n̄kari esie,” ẹdibiat ekikere nnyịn, adade osịm nnyịn ndikan̄ edinam akpanikọ nnyịn nnọ Jehovah ye edituak ibuot nnọ enye.—2 Corinth 11:3.
17. Nso ke ndusụk owo ẹkeda ẹkpụhọ ye mme ifetutom oro mînyeneke ekọmurua?
17 Odot nnyịn ibụp idem nnyịn: ‘Nte ekọmurua ekededi odu oro ami n̄kpọbọde ke ndida n̄kpụhọ ye ifet mi ndituak ibuot ke edinam akpanikọ nnọ Andibot mi?’ Edi ata n̄kpọ mfụhọ nte ke, utu ke ndibiet Joseph, ndusụk owo oro ẹkedide mme asan̄autom oro ẹyakde idem ẹnọ Jehovah ẹma ẹbọ ata esisịt n̄kpọ ke ukpụhọ. Idem ndusụk mbiowo ẹma ẹmen mme ifet edisana utom mmọ oro mînyeneke ekọmurua ẹkpụhọ ẹbọ inemesịt oburobụt mbre uyụhọ udọn̄ obụkidem eke ibio ini. Edide ẹdi mbiowo m̀mê idịghe, ediwak mbon oro ẹnamde emi ẹma ẹduọk edidianakiet eke ubon oro mmọ mîkemeke ndifiak nnyene, ima ye ukpono eke esop, ye unyịme Jehovah—kpa Enyeemi ekemede ndinọ odudu man ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam akpanikọ ẹnyụn̄ ẹkan idomo ekededi otode Satan.—Isaiah 12:2; Philippi 4:13.
18. Ntak emi editiene ntọt oro ẹnọde ke 1 Timothy 6:9, 10 edide akpan n̄kpọ?
18 Mmọ eken, ye udọn̄ ikpọ n̄kpọ oro ẹbierede ndisịn ibuot ke mme mbubehe ererimbot, ẹma “ẹnọ idemmọ unan,” kpa ye in̄wan̄în̄wan̄ ntọt Bible. (1 Timothy 6:9,10) Demas, Christian oro Paul akasiakde, ama okụt ntakurua ke afan̄ emi, edide ke ibio ini m̀mê taktak. (2 Timothy 4:10) Owo ikemeke ndibiat edinam akpanikọ nnọ Jehovah ye unana edibọ ndiọi utịp. “Owo ikemeke ndibian̄a Abasi: se ededi owo ọtọde, oro ke enye edinyụn̄ ọdọk.”—Galatia 6:7.
19, 20. (a) Nso idi ndusụk n̄kpọndịk ẹbuanade ke edise television n̄kaha? (b) Nso uwụtn̄kpọ ke owo Ntiense kiet onịm?
19 Ndusụk ini ekọmurua ẹyomde mi esiwụt idem ke ata n̄kari n̄kari usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ntọt kiet otode United States ọdọhọ ke ediwak ubon ẹsibiat n̄kpọ nte ubak ini utom mmọ ke esịtufọk ndise television, ẹnamde n̄kpri owo akpan akpan ẹnyene mbubehe. Edieke Christian ọkpọbọkde ekikere esie akpan akpan ke television, ye idan̄ ye afai esie, ibịghike enye eyebiat mme edumbet Christian. Oro eyeda mmemmem mmemmem osịm enye nditre ndinam akpanikọ, adianarede ọkpọn̄ Jehovah. Utọ idiọk nsan̄a ntre ababiat eti ido. (1 Corinth 15:33) Inaha nnyịn ifre nte ke N̄wed Abasi ọnọ nnyịn item ete ida ini ikpep n̄kpọ inyụn̄ itie ikere Ikọ Jehovah. Nte mbaha ini ẹsibiatde ke ndisụhọde ntie ke iso television edi se ifọnde ndida n̄kpụhọ ye ini oro ẹkpedade ẹkọ ifiọk oro adade osịm nsinsi uwem nte anam-akpanikọ owo oro atuakde ibuot ọnọ Jehovah? Ediwak owo oro ẹdide ẹdinyene ifiọk akpanikọ mfịn ẹkenyene ndinam ikpọ ukpụhọde ke nte mmọ ẹkerede n̄kpọ ke afan̄ emi.—1 Timothy 4: 15, 16; 2 Timothy 2:15.
20 Takashi edi anam-mbubehe owo Japan emi odụn̄de ke England. Enye ekesima ndibiat hour ita m̀mê inan̄ ke ediwak mbubịteyo nse television ye ubon esie. Ke enye ye n̄wan esie ẹma ẹkena baptism ke isua ita oro ẹkebede, enye ama ebiere ete ke ana ukpepn̄kpọ Bible idemesie ye eke ubon ẹdi ebeiso n̄kpọ. Ke ndisụhọde ini use television esie nnịm ke sụk minit 15 m̀mê 30 ke usen ke ẹbaharede ukem ukem, enye ama ada usụn̄ nte eyede ke ubon. Okposụkedi Takashi ekenyenede ndikama Bible iba ke ukpepn̄kpọ esie, kiet Ikọmbakara enye eken edide eke usem Japan, n̄kọri eke spirit esie ekedi usọp usọp, ndien idahaemi enye ke anam utom nte asan̄autom unamutom ke esop Ikọmbakara. N̄wan esie edi asiakusụn̄ unọ un̄wam. Enye ọdọhọ ete, “Man n̄kpeme udọn̄ n̄kpọ eke spirit nditọiren nnyịn iba, kpukpru usen ami n̄ko mmesida ini ndụn̄ọde se ami ye n̄wan mi iyakde mmọ ẹse ke television.” Utọ unọ idem ntụn̄ọ ntre edi se inọde eti utịp.
21. Nso ke nnyịn idiọn̄ọ iban̄a mme n̄kari Satan, ndien didie ke nnyịn ikeme ndikpeme idem nnyịn?
21 Nnyịn imekeme ndinịm emi ke akpanikọ: Satan ọdiọn̄ọ mmemidem nnyịn, iso-ọfọn ọdiọn̄ọde ọfọn akan nte nnyịn idiọn̄ọde idem nnyịn. Idụhe n̄kpọ oro enye editrede ndida nte enye odomode ndinam nnyịn ikan̄ mbuọtidem m̀mê ndinam ibiat edinam akpanikọ nnyịn nnọ Jehovah. (Men Matthew 4:8, 9 domo.) Didie, ndien, ke nnyịn ikeme ndikpeme idem nnyịn? Ke ndimen uyakidem nnyịn nnịm ke iso nnyịn kpukpru ini ye edikop idatesịt ke ndinam usọ nnyịn ọkọri nte nnyịn isede iban̄a udọn̄ n̄kpọ spirit mbon en̄wen. Nte mme anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah, ana nnyịn isịn idem ke utom esie inyụn̄ idi se edisana Ikọ esie adade usụn̄ kpukpru ini. Emi eyen̄wam nnyịn ke enyene nsọn̄ọnda ubiere nnyịn nte ke idụhe ekọmurua ndomokiet oro Satan ekemede ndinọ emi ekpefebede nnyịn ọkpọn̄ edinam akpanikọ nnọ Abasi.—Psalm 119:14-16.
Didie ke Afo Ọbọrọ?
◻ Didie ke Jehovah ye Jesus ẹyarade edinam akpanikọ ẹwụt?
◻ Nso idi ndusụk uwụtn̄kpọ edinam akpanikọ eken ke Bible?
◻ Nso ke Satan ekeme ndinọ nnyịn m̀mê okpodomo ndinam?
◻ Didie ke nnyịn ikeme ndisọn̄ọ idem man ikaiso inam akpanikọ ke utuakibuot nnyịn nnọ Jehovah?