Da Ikike Ye Mbukpek Nọ Ukpep
“Esịt owo eti ibuot anam inua esie [owụt ikike, oro onyụn̄ ọkọrọ mbukpek ke n̄kpọkinua esie, NW].”—MME N̄KE 16:23.
1. Ntak emi edikpep owo Ikọ Abasi akande ikpîkpu edinọ ntọt?
UTỊTMBUBA nnyịn nte mme andikpep Ikọ Abasi idịghe ndinam nditọ ukpepn̄kpọ nnyịn ẹnyene mbufiọk ke ekikere kpọt edi ndinam ẹnyene n̄ko ke esịt mmọ. (Ephesus 1:18) Ke ntre ndinọ ukpep abuana se ikande sụk edinọ mme ntọt. Mme N̄ke 16:23 ọdọhọ ete: “Esịt owo eti ibuot anam inua esie [owụt ikike, oro onyụn̄ ọkọrọ mbukpek ke n̄kpọkinua esie, NW].”
2. (a) Nso ke ndikpek owo ọwọrọ? (b) Didie ke kpukpru Christian ẹkeme ndidi mme andikpep oro ẹnyenede mbukpek?
2 Ke akpanikọ, apostle Paul ama ada item emi esịn ke edinam ke utom unọ ukpep esie. Ke ini enye okodude ke Corinth, “enye onyụn̄ ebuen ikọ ke synagogue kpukpru sabbath, an̄wana ndikpek mme Jew ye mme Greek.” (Utom 18:4, NW) Nte n̄wed kiet ọdọhọde, ikọ Greek oro ẹkabarede mi ‘kpek’ ọwọrọ “ndinam ẹkpụhọde ekikere ebe ke odudu ukere n̄kpọ m̀mê edikere mban̄a mme idaha ido uwem.” Ebede ke mme mfan̄a ẹnamde ẹnịm, Paul ama ekeme ndinam mme owo ẹkpụhọde usụn̄ ukere n̄kpọ mmọ. Ukeme esie ndikpek mme owo ama enyene uten̄e tutu mme asua esie ẹbak enye. (Utom 19:24-27) Nte ededi, unọ ukpep Paul ikedịghe ediwụt ukeme eke owo. Enye ama asian mbon Corinth ete: “Ikọ mi ye ukwọrọikọ mi ikonyụn̄ isan̄ake ke nneminua ye ifiọk owo, edi edi Spirit akada odudu anam n̄kpọ an̄wan̄a mbufo; man mbuọtidem mbufo okûkọn̄ọ ke ifiọk owo, edi ọkọn̄ọ ke odudu Abasi.” (1 Corinth 2:4, 5) Sia kpukpru Christian ẹnyenede un̄wam spirit Jehovah Abasi, kpukpru mmọ ẹkeme ndikabade ndi mme andikpep ẹmi ẹnyenede mbukpek. Edi didie? Ẹyak nnyịn ise ndusụk uforo uforo usụn̄ unọ ukpep.
Di Eti Andikpan̄ Utọn̄
3. Ntak emi oyomde ikike ke ini ẹnọde mbon en̄wen ukpep, ndien didie ke nnyịn ikeme ndisịm esịt eyen ukpepn̄kpọ Bible?
3 Akpa usụn̄ unọ ukpep abuana ndikpan̄ utọn̄ idịghe nditịn̄ ikọ. Nte ẹwụtde ke Mme N̄ke 16:23, man inyene mbukpek ana nnyịn inyene ikike. Ke akpanikọ, Jesus ama enyene ikike kaban̄a mme owo oro enye ọkọnọde ukpep. John 2:25 ọdọhọ ete: “Enye ke Idem Esie [ọfiọk] se idude owo ke esịt.” Edi didie ke nnyịn ikeme ndifiọk se idude ke esịt mbon oro nnyịn inọde ukpep? Usụn̄ kiet edi ndidi eti andikpan̄ utọn̄. James 1:19 ọdọhọ ete: “Kpukpru owo ẹsọp ndikop ikọ, ẹkûsọp nditịn̄ ikọ.” Edi akpanikọ, idịghe kpukpru owo ẹsisọp ẹtịn̄ mme ekikere mmọ. Nte nditọ ukpepn̄kpọ Bible nnyịn ẹtịmde ẹnịm ke akpanikọ ke nnyịn imenyene ata udọn̄ ke idem mmọ, mmọ ẹkeme ndinen̄ede nnyene ntụhọ editịn̄ mme ekikere mmọ. Mme mbụme mfọnido ẹmi ẹnamde ẹkere n̄kpọ ẹyewak ndin̄wam nnyịn ndisịm esịt nnyụn̄ ‘n̄kot’ mme utọ ikọ oro ‘nsion̄o.’—Mme N̄ke 20:5.
4. Ntak anade mbiowo Christian ẹdi nti mme andikpan̄ utọn̄?
4 Edi ata akpan n̄kpọ mbiowo Christian ndidi nti mme andikpan̄ utọn̄. Adan̄aoro kpọt ke mmọ ẹkeme ndinen̄ede ‘ndiọn̄ọ nte mmọ ẹkpemende ikọ ẹnọ kpukpru owo ibọrọ.’ (Colossae 4:6) Mme N̄ke 18:13 ọtọt ete: “Owo ndibọrọ ikọ, ke mîka-ikopke kan̄a, edi ndisịme ye bụt ye enye.” Nditọete iba ẹmi ẹnyenede nti ekikere inikiet ko ẹma ẹnọ eyenete an̄wan kiet item ẹban̄a edisịn idem ke mme n̄kpọ ererimbot n̄kaha koro enye mîkodụkke ndusụk mbono esop. Esịt ama enen̄ede ayat eyenete an̄wan oro koro mmọ mîkobụpke enye ntak emi enye mîkodụkke. Enye ọkọtọtọn̄ọ ndikop nsọn̄idem ke usiakidem eke ndondo emi. Do, edi akpan n̄kpọ didie ntem nte nnyịn ikpan̄ utọn̄ mbemiso inọde item!
5. Didie ke mbiowo ẹkeme ndibiere eneni ẹmi ẹdemerede ke ufọt nditọete?
5 Ye mbiowo, ndinọ ukpep esiwak ndibuana ndinọ mbon en̄wen item. Mi, n̄ko, edi akpan n̄kpọ ndidi eti andikpan̄ utọn̄. Ndikpan̄ utọn̄ enen̄ede edi akpan n̄kpọ ke ini eneni odude ke ufọt mme ekemmọ Christian. N̄kukụre ke ndikpan̄ utọn̄ ke mbiowo ẹkeme ndikpebe “Ete, emi mîten̄eke owo enyịn.” (1 Peter 1:17) Iyatesịt esinen̄ede ọsọn̄ ubọk ke mme utọ idaha oro, ndien ebiowo ayanam ọfọn nditi item Mme N̄ke 18:17: “Owo eke ebemde etịn̄ ikọ esie enen: ndien mbọhọidụn̄ esie edi edidomo enye.” Andikpep oro enyenede uforo ayakpan̄ utọn̄ ọnọ edem mbiba. Ke ndibọn̄ akam, enye an̄wam ndinam emem emem idaha odu. (James 3:18) Edieke iyatesịt ọsọn̄de ubọk, enye ekeme ndinọ ekikere ete eyenete kiet kiet etịn̄ mme ekikere esie ọnọ imọ nnennen, utu ke mmọ mbiba nditọhọ. Ebede ke ndibụp mme mbụme oro ẹdotde, ebiowo oro ekeme ndibiere mme mfịna oro ẹnemede ẹban̄a. Ke ediwak idaha, idiọk usụn̄ nneme, idịghe udu, esidi ntak utọk. Edi edieke edide ẹma ẹbiat mme edumbet Bible, ima ima andikpep ekeme ndida ikike ke emi nnọ ukpep, ke ama okokop oto edem mbiba.
Ufọn Edinam N̄kpọ Emem
6. Didie ke Paul ye Jesus ẹkenịm uwụtn̄kpọ ke ndinọ ukpep ke mmemmem usụn̄?
6 Ndinam mme n̄kpọ ẹdi mmemmem edi usọ unọ ukpep efen. Edi akpanikọ, nnyịn iyom nditọ ukpepn̄kpọ Bible “ẹkeme nditiene kpukpru ikọt Abasi ntịm mfiọk se idide ubom ye uniọn̄ ye ukon̄ ye utụn̄ọ” akpanikọ. (Ephesus 3:18) Odu mme ikpehe ukpepn̄kpọ Bible oro ẹkamade nduaidem ẹsinyụn̄ ẹwakde ndidi n̄kpọ-ata. (Rome 11:33) Nte ededi, ke ini Paul ọkọkwọrọde ikọ ọnọ mbon Greece, enye okowụk ntịn̄enyịn ke mmemmem etop aban̄ade ‘Christ oro ẹkewotde ke eto.’ (1 Corinth 2:1, 2, NW) Kpasụk ntre, Jesus ọkọkwọrọ ikọ ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ oro edemerede owo udọn̄. Enye akada mmemmem ikọ ke Ukwọrọikọ esie oro ke Obot. Kpa ye oro, enye ọdọn̄ọ ndusụk ke otu ntụn̄ọ-n̄kan akpanikọ oro akanam ẹtịn̄de.—Matthew, ibuot 5-7.
7. Didie ke nnyịn ikeme ndinam mme n̄kpọ ẹmem ke ini inịmde mme ukpepn̄kpọ Bible?
7 Nnyịn imekeme ndinam mme n̄kpọ ẹmem ntre ke ini nnyịn ikpepde mme owo ukpepn̄kpọ Bible. Didie? Ebe ke ndiwụk ntịn̄enyịn ke “se ifọnde ikan.” (Philippi 1:10) Ke ini inemede mme ibuot ukpepn̄kpọ oro ẹsọn̄de, nnyịn ikpenyene ndidomo ndida in̄wan̄în̄wan̄ usem ntịn̄ mme n̄kpọ. Nnyịn ikpenyene ndiwụk ntịn̄enyịn ke mme akpan itien̄wed Abasi utu ke ndidomo ndikot nnyụn̄ nneme kpukpru itie Bible oro ẹsiakde ẹsịn ke n̄wed oro. Emi oyom eti ntịmidem oto nnyịn. Oyom nnyịn ifep ndinọ eyen ukpepn̄kpọ ebe-ubọk ọyọhọ ntọt, iyakke n̄kpri n̄kpọ ẹwọn̄ọrede ntịn̄enyịn nnyịn. Edieke eyen ukpepn̄kpọ enyenede mbụme emi mînyeneke ebuana nnennen nnennen ye ukpepn̄kpọ oro, nnyịn imekeme ndida mbufiọk nnọ ekikere nte yak ẹneme oro ke ẹma ẹkekpep n̄kpọ ẹkụre.
Edida Mme Mbụme Nnam N̄kpọ Uforo Uforo
8. Didie ke Jesus akada mme mbụme anam n̄kpọ uforo uforo?
8 Usọ efen oro enyenede ufọn ke ndinọ ukpep abuana edibụp mme mbụme oro ẹnyenede uforo. Jesus Christ ama ada mme mbụme ntatara ntatara ke unọ ukpep esie. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama obụp Peter ete: “Simon, ekere didie? Ndidem ererimbot ẹbọ mme anie utomo ye komi? ẹbọ ikọt ekemmọ, mme ẹbọ isen owo? Peter ete, Ẹbọ isen owo. Jesus ọdọhọ enye ete, Ntre ke ikọt mmọ ẹbọhọ.” (Matthew 17:24-26) Nte ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen Owo emi ẹtuakde ibuot ẹnọ ke temple oro, ke akpanikọ Jesus ikenyeneke mbiomo ndikpe utomo. Edi Jesus ekekpep akpanikọ emi ebe ke edida mme mbụme nnam n̄kpọ uforo uforo. Ke ntem Jesus ama an̄wam Peter esịm nnennen ubiere ọkọn̄ọde ke ntọt oro enye ama ekenyenyene.
9. Didie ke nnyịn ikeme ndida mme mbụme nnam n̄kpọ ke ini inịmde mme ukpepn̄kpọ Bible?
9 Nnyịn imekeme ndida mme mbụme nnam n̄kpọ uforo uforo ke ini inịmde mme ukpepn̄kpọ Bible. Edieke eyen ukpepn̄kpọ ọnọde ukwan̄ ibọrọ, ekeme ndidọn̄ owo ndinọ nnennen ibọrọ, edi ndi enye eyenen̄ede eti ntọt oro? Ediwak ini mfọnn̄kan n̄kpọ edi ndida eyen ukpepn̄kpọ oro usụn̄ man esịm nnennen ubiere ebe ke ndibụp mme mbụme. Ke uwụtn̄kpọ, edieke ọsọn̄de enye ndifiọk ntak emi nnyịn ikpadade enyịn̄ Abasi, nnyịn imekeme ndibụp, ‘Ndi enyịn̄ fo edi akpan n̄kpọ ọnọ fi? . . . Ntak-a? . . . Ekpetie fi didie ke idem edieke owo ekpetrede ndida enyịn̄ fo? . . . Ndi iwụtke eti ibuot Abasi ndiyom nnyịn ida ọkpọkpọ enyịn̄ esie?’
10. Didie ke mbiowo ẹkeme ndida mme mbụme nnam n̄kpọ ke ini ẹn̄wamde mme owo oro ẹkenọde unan ke n̄kan̄ eke ntụk?
10 Mbiowo n̄ko ẹkeme ndida mme mbụme nnam n̄kpọ uforo uforo ke ini ẹnamde utom ubọkerọn̄. Ererimbot Satan ọmọnọ ediwak owo unan onyụn̄ ofiomo mmọ ke n̄kan̄ eke ntụk ndien mmọ ẹkeme ndikere ke mmimọ isanake ke owo inyụn̄ imaha mmimọ. Ebiowo ekeme ndikọk ibuot ye utọ owo oro ebe ke ndidọhọ: ‘Okposụkedi afo ekerede ke imọ isanake, didie ke Jehovah ese fi? Edieke ima ima Ete nnyịn eke heaven akayakde Eyen esie akpa onyụn̄ ọnọ ufak kaban̄a fi, ndi oro iwọrọke ite ke Abasi ama fi?’—John 3:16.
11. Nso idi uduak mme mbụme ẹmi owo mîyomke ibọrọ, ndien didie ke ẹkeme ndida mmọ nnam n̄kpọ ke an̄wan̄wa utịn̄ikọ?
11 Mme mbụme oro mîyomke ibọrọ ẹdi eti usụn̄ unọ ukpep en̄wen. Owo idorike enyịn mme andikpan̄ utọn̄ ndibọrọ mmọ ẹmi uyo ọwọrọ edi ẹn̄wam mmọ ndikọk ibuot ke mme n̄kpọ. Mme prọfet eset ẹma ẹsiwak ndibụp mme orụk mbụme oro man ẹn̄wam mme andikpan̄ utọn̄ nnọ mmọ ẹkere n̄kpọ ntotụn̄ọ ntotụn̄ọ. (Jeremiah 18:14, 15) Jesus ama ada mme mbụme oro mîyomke ibọrọ uforo uforo. (Matthew 11:7-11) Mme utọ mbụme oro ẹnen̄ede ẹnyene ufọn ke an̄wan̄wa utịn̄ikọ. Utu ke ndidọhọ otuowo in̄wan̄în̄wan̄ nte ke nnyịn ikpenyene ndinam n̄kpọ ke ofụri ukpọn̄ man inem Jehovah esịt, ekeme nditịm nnyene uforo ndibụp, ‘Edieke nnyịn mînen̄ekede inam n̄kpọ ke ofụri ukpọn̄ ke utom nnyịn, ndi eyenem Jehovah esịt?’
12. Nso idi ufọn edibụp mme mbụme ẹdade ẹfiọk ekikere owo?
12 Mme mbụme ẹdade ẹfiọk ekikere owo ẹnyene uforo ke ndifiọk m̀mê eyen ukpepn̄kpọ Bible enen̄ede enịm se enye ekpepde ke akpanikọ. (Matthew 16:13-16) Eyen ukpepn̄kpọ ekeme ndibọrọ nnennen nte ke use akwan̄a. Edi ntak mûfiakke ubụp mme utọ mbụme nte, Afo ke idemfo ekere didie aban̄a idaha Abasi kaban̄a ido uwem? Ndi afo ekere ke enye etie ukpan ukpan akaha? Ndi afo ọkpọdọhọ ke afo nditiene mme idaha Abasi m̀mê nditre nditiene enen̄ede edi akpan n̄kpọ?
Mme Uwụtn̄kpọ Oro Ẹsịmde Esịt
13, 14. (a) Nso ke ndinọ uwụtn̄kpọ mban̄a n̄kpọ ọwọrọ? (b) Ntak emi nti uwụtn̄kpọ ẹnyenede uforo?
13 Usụn̄ en̄wen ndisịm esịt mme andikpan̄ utọn̄ ye nditọ ukpepn̄kpọ Bible edi mme uwụtn̄kpọ oro ẹnyenede uforo. Ikọ Greek oro ẹkabarede “uwụtn̄kpọ” ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “edinịm n̄kpere m̀mê ọtọkiet.” Ke ini afo ọnọde uwụtn̄kpọ, afo anam n̄kpọ an̄wan̄a ebe ke ‘ndinịm enye n̄kpere’ mbiet n̄kpọ oro. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus okobụp ete: “Nnyịn idisan̄a didie iwụt mbiet Obio Ubọn̄ Abasi? m̀mê nso orụk n̄ke ke nnyịn idida iyarade enye iwụt?” Ke ibọrọ, Jesus ama asiak n̄kpasịp mustard oro ẹkemehede.—Mark 4:30-32.
14 Mme prọfet Abasi ẹma ẹda ediwak okopodudu uwụtn̄kpọ. Ke ini mbon Assyria, ẹmi ẹkenamde utom nte n̄kpọutom Abasi ke ndinọ nditọ Israel ufen, ẹkesịnde idem ke akpakịp ibak, Isaiah ama ada uwụtn̄kpọ emi ayararede n̄kohodeidem mmọ: “Nte ekụri ekeme ndibụre mbụre n̄kan andida enye n̄kpi? Nte uyọk-n̄kpọ ekeme ndimenede idem n̄kan andida enye nyọk?” (Isaiah 10:15) Ke ini ọkọnọde mbon en̄wen ukpep, Jesus n̄ko ama esida mme uwụtn̄kpọ ntatara ntatara. Ẹtọt ẹte ke “mînyụn̄ idịghe ke n̄ke, Enye itịn̄ke ikọ inọ mmọ.” (Mark 4:34) Nti uwụtn̄kpọ ẹnyene uforo koro mmọ ẹsịn ekikere ye esịt ke utom. Mmọ ẹnam mme andikpan̄ utọn̄ ẹbọ mbufa ntọt usọp usọp ebe ke ndimen enye ndomo ye n̄kpọ oro mmọ ẹma ẹkememehe.
15, 16. Nso idinam mme uwụtn̄kpọ ẹnen̄ede ẹnyene uforo? Nọ mme uwụtn̄kpọ.
15 Didie ke nnyịn ikeme ndida mme uwụtn̄kpọ oro ẹnen̄erede ẹsịm esịt? Akpa kan̄a, ana uwụtn̄kpọ enen̄ede ebiet n̄kpọ oro ẹnamde an̄wan̄a. Edieke se ẹdade ẹdomo mîtịmke idot, uwụtn̄kpọ edinanam n̄kpọ etịmede otuowo utu ke ndisịn mmọ ke un̄wana. Etịn̄ikọ emi enyenede eti uduak inikiet ama odomo ndinam nte nsụhọ oro ẹyetde aran ẹsụkde idem ẹnọ Jesus Christ an̄wan̄a ebe ke ndimen mmọ ndomo ye edima ekpri ebua. Edi ndi utọ uwụtn̄kpọ oro osụhọrede owo itie do enen̄ede odot? Bible etịn̄ ukem ekikere oro ke usụn̄ oro etịmde enyene inem onyụn̄ enyenede uku. Enye emen mme anditiene Jesus ẹdide owo 144,000 oro ẹyetde aran odomo ye “n̄wan-ndọ emi ẹbanade ẹben̄e ebe.”—Ediyarade 21:2.
16 Mme uwụtn̄kpọ ẹnen̄ede ẹnyene uforo ke ini mmọ ẹnyenede ebuana ye uwem mme owo. Uwụtn̄kpọ Nathan akaban̄ade eyenerọn̄ oro ẹkewotde ama otụk Edidem David koro enye ama ama erọn̄ etieti, sia ama akanam utom nte ekpemerọn̄ ke ini uyen esie. (1 Samuel 16:11-13; 2 Samuel 12:1-7) Edieke uwụtn̄kpọ oro akpakabuanade ayara enan̄, ekeme ndidi ikpekefetke-fet ndinyene uforo ntre. Ke ukem usụn̄ oro, ekeme ndidi mme uwụtn̄kpọ oro ẹkọn̄ọde ke mme n̄kpọntịbe ifiọk ntaifiọk m̀mê mme n̄kpọntịbe ke mbụk oro owo mîtịmke ifiọk ẹdinyene esisịt ufọn inọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn. Jesus ekesida mme uwụtn̄kpọ esie oto uwem ofụri usen. Enye eketịn̄ aban̄a mme ọsọ n̄kpọ nte utuenikan̄, inuen enyọn̄, ye ekpon̄idịm ke ikọt. (Matthew 5:15, 16; 6:26, 28) Mme utọ n̄kpọ oro ẹma ẹn̄wan̄a mbon oro ẹkekopde ikọ Jesus mmemmem mmemmem.
17. (a) Mme uwụtn̄kpọ nnyịn ẹkpekọn̄ọ ke nso? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndinam mme uwụtn̄kpọ oro ẹdude ke mme n̄wed nnyịn ẹkekem ye mme idaha nditọ ukpepn̄kpọ nnyịn?
17 Ke utom ukwọrọikọ nnyịn, nnyịn imesinyene mme ifet ndida mmemmem uwụtn̄kpọ ẹmi ẹnyenede uforo. Tịn̄ enyịn se n̄kpọ. (Utom 17:22, 23) Iso-ọfọn uwụtn̄kpọ ekeme ndikọn̄ọ ke nditọ, ufọk, utom, m̀mê edinam ini nduọkodudu andikpan̄ utọn̄. Mîdịghe nnyịn imekeme ndida ọkpọkpọ ifiọk inyenede iban̄a eyen ukpepn̄kpọ Bible itịp isịn ke mme uwụtn̄kpọ oro ẹma ẹkenọnọ nnyịn ke n̄wed ukpepn̄kpọ nnyịn. Da ke uwụtn̄kpọ, uforo uforo uwụtn̄kpọ oro ẹnọde ke ikpehe ekikere 14 ke ibuot 8 ke n̄wed Ifiọk Oro Adade Osịm Nsinsi Uwem. Enye aban̄a ima ima ete m̀mê eka emi kiet ke otu mbọhọidụn̄ asuande nsu aban̄a. Nnyịn imekeme ndikere nte nnyịn ikemede ndinam uwụtn̄kpọ emi ekekem ye mme idaha eyen ukpepn̄kpọ Bible emi edide ete m̀mê eka ke idemesie.
Ndikot N̄wed Abasi ye Usọ
18. Ntak emi nnyịn ikpodomode ndidi mme andikot n̄wed udọn udọn?
18 Paul eketeme Timothy ete: “Sịn ifịk ke edikot n̄wed nnọ owo, ye ke edikwọrọ ikọ, ye ke edikpep owo n̄kpọ.” (1 Timothy 4:13) Sia Bible edide itiat idakisọn̄ ukpepn̄kpọ nnyịn, ọfọn ikeme ndikot enye udọn udọn. Mme Levi ẹma ẹnyene ifet edikot Ibet Moses nnọ ikọt Abasi. Ndi mmọ ẹma ẹsinam ndudue ke utọ edikot oro m̀mê ndikot ke eto-eto usụn̄? Baba, Bible ọdọhọ ke Nehemiah 8:8 ete: “Mmọ ẹtịm ẹkot n̄wed mbet Abasi, ẹnyụn̄ ẹsiak, ẹnyụn̄ ẹda se mmọ ẹkotde, ẹsian ẹnọ mmọ.”
19. Didie ke nnyịn ikeme ndifori nte nnyịn ikotde N̄wed Abasi?
19 Ndusụk Christian iren ẹmi ẹdide udọn-udọn etịn̄ikọ ẹsikpu ndinam ọfọn ke ini edide edisịm edikot n̄wed. Didie ke mmọ ẹkeme ndinam n̄kọri? Ke ndisịn idem n̄kpep. Ih, ebe ke ndikot uyo ọwọrọ ediwak ini tutu mmọ ẹkeme ndinam ntre udọn udọn. Edieke Bible odude ke ọkpọ umụmikọ ke usem mbufo, owụt ọniọn̄ ndikpan̄ utọn̄ nnọ edisọn̄ọ ntịn̄ ikike ikọ ye edimenede ye edisụhọde uyo andikot nnyụn̄ n̄kop nte ẹkotde mme enyịn̄ ye mme esen esen ikọ. Mbon oro ẹnyenede New World Translation ke usem mmọ ẹkeme n̄ko ndida mme un̄wam ukot ikọ esie nnam n̄kpọ. Ebede ke ndisịn idem n̄kpep, ẹkam ẹkeme ndikot mme utọ enyịn̄ nte Maʹher-shalʹal-hash-baz ye ukeuke ifụre.—Isaiah 8:1.
20. Didie ke nnyịn ikeme ‘nditịm n̄kpeme se nnyịn ikpepde owo’?
20 Nte ikọt Jehovah, nso ifet ke nnyịn inyene ntem ndidi se ẹdade ẹnam n̄kpọ nte mme andikpep! Do, ẹyak nnyịn owo kiet kiet ida ifet emi ke akpan n̄kpọ. Nnyịn ikpakam ‘itịm ikpeme idem nnyịn ye se nnyịn ikpepde owo.’ (1 Timothy 4:16) Nnyịn imekeme ndidi nti andikpep ebe ke ndidi nti mme andikpan̄ utọn̄, ebe ke ndinam n̄kpọ ẹmem, ebe ke ndibụp mme mbụme oro ẹwụtde ifiọk, ebe ke ndida mme uwụtn̄kpọ oro ẹnyenede uforo, onyụn̄ ebe ke ndikot mme itie N̄wed Abasi ye usọ. Kpukpru nnyịn ikpakam ibọ ufọn ito ukpep oro Jehovah ọnọde ebe ke esop esie, koro emi ekeme ndin̄wam nnyịn ndinyene “edeme mmọ eke ẹkpepde n̄kpọ.” (Isaiah 50:4) Ebede ke ndida kpukpru n̄kpọutom oro ẹnọde kaban̄a utom ukwọrọikọ nnyịn, esịnede ndiye uduot n̄kpri n̄wed, mme ọkpọ umụmikọ, mme kaset vidio, nnam n̄kpọ ọyọhọ ọyọhọ, nnyịn imekeme ndikpep ndida ikike ye mbukpek nnọ ukpep.
Nte Afo Emeti?
◻ Didie ke ndidi eti andikpan̄ utọn̄ ekeme ndin̄wam nnyịn ke unọ ukpep nnyịn?
◻ Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe Paul ye Jesus ke ndinọ ukpep ke mmemmem usụn̄?
◻ Mme orụk mbụme ewe ke nnyịn ikeme ndida nnam n̄kpọ ke ini inọde mbon en̄wen ukpep?
◻ Mme orụk uwụtn̄kpọ ewe ẹtịm ẹnyene uforo?
◻ Didie ke nnyịn ikeme ndifori usọ nnyịn nte mme andikot n̄wed an̄wan̄wa?
[Ndise ke page 16]
Eti andikpep esikpan̄ utọn̄ man enyene ikike
[Mme ndise ke page 18]
Jesus ekesida mme uwụtn̄kpọ esie oto uwem ofụri usen