Ibuot Itiaba
Se Nnyịn Ikpepde ito Abasi Ndiyak Idiọkido Odu
1, 2. (a) Edieke Jehovah okpokosobode mbon nsọn̄ibuot oro ke Eden ke ndondo oro, didie ke oro okpotụk nnyịn? (b) Nso ima ima ndutịm ke Jehovah akanam ọnọ nnyịn?
ETE-EKPỤK oro Jacob ọkọdọhọ ete: “Isua uwem mi iwakke, mmọ ẹdiọk.” (Genesis 47:9) Ukem ntre, Job ọkọdọhọ ete ke owo “omụhọ usen, onyụn̄ oyụhọ ukụt.” (Job 14:1) Ukem nte mmọ, ata ediwak nnyịn imosobo mme mfịna, mme ukwan̄ikpe, idem n̄kpọ mmọn̄eyet. Edi, nnyịn ndikamana ikedịghe ukwan̄ikpe ke n̄kan̄ Abasi. Edi akpanikọ, nnyịn inyeneke mfọnmma ekikere ye ikpọkidem ye Paradise ebietidụn̄ oro Adam ye Eve ẹkenyenede ke akpa. Edi nso edieke Jehovah okpokosobode mmọ ke ndondo oro mmọ ẹkesọn̄de ibuot? Ke adan̄aemi udọn̄ọ, mfụhọ, m̀mê n̄kpa mîkpodụhe, ekpụk ubonowo n̄ko ikpodụhe. Nnyịn ikpakamanake. Ke ntak mbọm, Abasi ama ayak Adam ye Eve ẹnyene nditọ, idem okposụkedi mmọ emi ẹkedade unana mfọnmma ẹmana. Ndien ebede ke Christ, Jehovah ama anam ndutịm ọnọ nnyịn ndifiak nnyene se Adam ọkọduọkde—nsinsi uwem ke paradise isọn̄.—John 10:10; Rome 5:12.
2 Edi n̄kpọ nsịnudọn̄ didie ntem ọnọ nnyịn ndikeme ndidori enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke obufa ererimbot ke n̄kann̄kụk edide paradise, emi nnyịn idibọhọde udọn̄ọ, mfụhọ, ubiak, ye n̄kpa, ọkọrọ ye mme idiọkowo! (Mme N̄ke 2:21, 22; Ediyarade 21:4, 5) Edi nte ẹwetde ke Bible, nnyịn imekpep nte ke adan̄aemi ọkpọkpọ edinyan̄a nnyịn enen̄erede edi akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn ye Jehovah, odu n̄kpọ oro akam enen̄erede edi akpan n̄kpọ akan.
Ke Ntak Akwa Enyịn̄ Esie
3. Nso ikabuana ke edisu uduak Jehovah kaban̄a isọn̄ ye ubonowo?
3 Enyịn̄ Abasi abuana ke edisu uduak esie kaban̄a isọn̄ ye ubonowo. Enyịn̄ oro, Jehovah, ọwọrọ “Enye Anam Akabade Edi.” Ntre enyịn̄ esie abuana etop oro enye enyenede nte Andikara Ekondo, Aduak uduak, ye Abasi akpanikọ. Ke ntak idaha Jehovah, emem ye mfọnọn̄kpọ ofụri ekondo oyom ẹnọ enyịn̄ esie ye se enyịn̄ oro abuanade ọyọhọ ukpono oro odotde ye nte ke kpukpru owo ẹnyene ndisụk ibuot nnọ enye.
4. Nso ke uduak Jehovah kaban̄a isọn̄ ekesịne?
4 Ke ama okobot Adam ye Eve, Jehovah ama ọnọ mmọ utom ndinam. Enye ama anam an̄wan̄a nte ke uduak imọ ikedịghe edikan ofụri isọn̄ kpọt—ntem ẹtatde mme adan̄a Paradise—edi ndida nditọ mmọ nyọhọ enye. (Genesis 1:28) Nte uduak emi ekenyene ndikpu ke ntak idiọkn̄kpọ mmọ? Nso esuene ke oro ekpedi ntem ọnọ enyịn̄ Ata Ọkpọsọn̄ Jehovah edieke enye mîkpekemeke ndisu uduak esie kaban̄a isọn̄ emi ye ubonowo!
5. (a) Edieke mme akpa owo oro ẹdiade eto ifiọk eti ye idiọk, ini ewe ke mmọ ẹdikpan̄a? (b) Didie ke Jehovah okosu ikọ esie ke Genesis 2:17 ke adan̄aemi okponode uduak esie kaban̄a isọn̄?
5 Jehovah ama ọtọt Adam ye Eve ete ke edieke mmọ ẹtụtde utọn̄ ẹnyụn̄ ẹdiade eto ifiọk eti ye idiọk oro, mmọ ẹyekpa n̄kpa “ke usen” oro mmọ ẹdiade. (Genesis 2:17) Kpa nte enye eketịn̄de, Jehovah ama okot mmọ ẹdinam ibat kpa ke usen oro mmọ ẹkenamde idiọkn̄kpọ onyụn̄ atan̄a ubiereikpe n̄kpa. Ke idaha ekikere Abasi, Adam ye Eve ẹkekpan̄a ke usen oro. Nte ededi, man anam uduak esie kaban̄a isọn̄, Jehovah ama ayak mmọ ẹnyene ubon mbemiso mmọ ẹkekpade ata n̄kpa. Nte ededi, sia Abasi ekemede ndise isua 1,000 nte usen kiet, ke ini uwem Adam eketrede ke isua 930, enye ikodụhe uwem isịm “usen” kiet. (2 Peter 3:8; Genesis 5:3-5) Ntem ẹma ẹsọn̄ọ akpanikọ Jehovah kaban̄a ini oro ẹdinọde ufen, ndien n̄kpa mmọ ikọbiọn̄ọke uduak esie kaban̄a isọn̄. Edi ke ekpri ibio ini, ẹma ẹyak mme anana-mfọnmma owo, esịnede mme anamidiọk, ẹdu uwem.
6, 7. (a) Nte Exodus 9:15, 16 ọdọhọde, ntak emi Jehovah ayakde mme idiọkowo ẹka iso ke ibio ini? (b) Kaban̄a Pharaoh, didie ke ẹkewụt odudu Jehovah, ndien didie ke ẹkenam ẹdiọn̄ọ enyịn̄ Esie? (c) Nso iditịbe ke ini idiọk editịm n̄kpọ emi odude ke emi esịmde utịt?
6 Se Jehovah eketịn̄de ọnọ andikara Egypt ke eyo Moses aka iso owụt ntak emi Abasi ayakde mme idiọkowo ẹka iso ẹdu. Ke ini Pharaoh akakpande nditọ Israel ndikpọn̄ Egypt, Jehovah ikowotke enye ke ndondo oro. Ẹma ẹda ufen duop ẹtiene idụt oro, ẹwụtde odudu Jehovah ke ndyọ ndyọ usụn̄. Ke ini ọkọtọtde aban̄a ọyọhọ ufen itiaba, Jehovah ama asian Pharaoh ete ke Imọ ikpekekeme ndisọhi Pharaoh ye ikọt esie mmemmem mmemmem mfep ke iso isọn̄. Jehovah ọkọdọhọ ete: “Edi n̄kọm edi emi ekesịn mi nnịm fi, man n̄wụt fi odudu mi; man ẹnyụn̄ ẹkwọrọ enyịn̄ mi ke ofụri ererimbot.”—Exodus 9:15, 16.
7 Ke ini Jehovah akanyan̄ade nditọ Israel, ẹma ẹnen̄ede ẹdidiọn̄ọ enyịn̄ esie ntatara ntatara. (Joshua 2:1, 9-11) Mfịn, ke ekperede isua 3,500 ke ukperedem, owo ifreke se enye akanamde ke ini oro. Owo ikatan̄ake ọkpọkpọ enyịn̄ Jehovah kpọt edi ẹma ẹtan̄a akpanikọ aban̄ade Enye emi ekerede enyịn̄ oro. Emi ama ọsọn̄ọ eti enyịn̄ Jehovah nte Abasi emi anamde mme un̄wọn̄ọ esie onyụn̄ anamde n̄kpọ ke ibuot mme asan̄autom esie. (Joshua 23:14) Oro owụt nte ke ntak ata ọkpọsọn̄ odudu esie, n̄kpọ ndomokiet ikemeke ndibiọn̄ọ uduak esie. (Isaiah 14:24, 27) Nnyịn ke ntre imekeme ndinyene mbuọtidem nte ke ibịghike enye ayanam n̄kpọ ke ibuot mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ebe ke ndisobo ofụri idiọk editịm n̄kpọ Satan. Tutu amama owo idifreke ediwụt ata ọkpọsọn̄ odudu oro ye ubọn̄ oro enye adade ọsọk enyịn̄ Jehovah. Ufọn esie idinyeneke utịt.—Ezekiel 38:23; Ediyarade 19:1, 2.
‘Ọniọn̄ Abasi Editụn̄ọ Adan̄a Didie!’
8. Mme n̄kpọ ewe ke Paul akpak nnyịn ete ikere iban̄a?
8 Ke leta emi enye ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Rome, apostle Paul ama obụp mbụme emi ete: “Nte ididọhọ ite, Abasi ọdiọk ndinam?” Enye ọbọrọ ye nsọn̄uyo ete: “Nsa nnyịn O!” Ekem enye odori nsọn̄uyo ke mbọm Abasi onyụn̄ etịn̄ otụk se Jehovah eketịn̄de aban̄a ndiyak Pharaoh odu uwem ke esisịt ini. Paul n̄ko owụt ete ke nnyịn mme owo itie nte mbat emi odude ke ubọk oboteso. Do enye ọdọhọ ete: “Edi ekpedi nte Abasi, emi enyịmede ndiwụt iyatesịt Esie, ndinyụn̄ nnam owo ẹfiọk odudu Esie, emede anyan ime ye mme eso iyatesịt emi ẹnade ẹnọ nsobo; man oto do Enye akpayarade uwak ubọn̄ Esie ke idem mme eso mbọm, emi Enye ekebemde iso enịm ọnọ ubọn̄; kpa nnyịn, emi Enye okonyụn̄ okotde, idịghe ke otu mme Jew ikpọn̄, edi ke otu mme Gentile nde?”—Rome 9:14-24.
9. (a) Mmanie ẹdi “mme eso iyatesịt emi ẹnade ẹnọ nsobo”? (b) Ntak emi Jehovah enyenede akwa anyanime ye mme andibiọn̄ọ enye, ndien didie ke akpatre utịp edidi ke ufọn mbon oro ẹmade enye?
9 Tọn̄ọ nte ẹkesọn̄ ibuot ke Eden, owo ekededi oro ọbiọn̄ọde Jehovah ye mbet esie edi “mme eso iyatesịt emi ẹnade ẹnọ nsobo.” Ke ofụri ini toto ke ini oro, Jehovah emenyene anyanime. Mme idiọkowo ẹmeda mme usụn̄ esie ẹnam mbubru, ẹmekọbọ mme asan̄autom esie, idem ẹwotde Eyen esie. Ke owụtde akwa mfaraidem, Jehovah amayak anyan ini ebe man kpukpru edibotn̄kpọ ẹnen̄ede ẹkụt mme enyene-ndịk utịp nsọn̄ibuot ye Abasi ye ukara owo ndida ke idem n̄kpọn̄ enye. Ke ukem ini oro, n̄kpa Jesus ama ọnọ usụn̄ ndifak okopitem ubonowo nnyụn̄ ‘mbiat mme utom Satan.’—1 John 3:8; Mme Hebrew 2:14, 15.
10. Ntak emi Jehovah ọyọde mme idiọkowo ke isua 1,900 emi ẹbede?
10 Ke se iwakde ibe isua 1,900 tọn̄ọ nte Jesus ekeset ke n̄kpa, Jehovah amaka iso ndiyọ “mme eso iyatesịt” emi, esịkde nsobo mmọ enịm. Ntak-a? Ntak kiet edi koro enye etịmde mbon oro ẹdibuanade ye Jesus Christ ke Obio Ubọn̄ eke heaven esie idem. Mmọ emi ẹdi owo 144,000 ke ibat, ndien mmọ ẹdi “mme eso mbọm” emi apostle Paul eketịn̄de aban̄a. Akpa, ẹma ẹkot mme owo ẹtode otu mme Jew ndinam otu eke heaven emi. Ke ukperedem, Abasi ama okot mme owo ẹtode mme idụt Gentile. Jehovah inyịkke owo ekededi ke otu mmọ emi ndinam n̄kpọ nnọ enye. Edi ke otu mbon oro ẹkenamde n̄kpọ ẹban̄a ima ima ndutịm esie ye esịtekọm, enye ama ọnọ ndusụk mmọ ifet ndidi mme nsan̄a andikara ye Eyen esie ke Obio Ubọn̄ eke heaven. Idahaemi ntịmidem otu eke heaven oro ekpere ndikụre.—Luke 22:29; Ediyarade 14:1-4.
11. (a) Ewe otu ẹbọ ufọn idahaemi ẹto anyanime Jehovah? (b) Didie ke mme akpan̄kpa ẹdibọ ufọn?
11 Edi nso kaban̄a mbon oro ẹdidụn̄de ke isọn̄? Anyanime Jehovah n̄ko amanam ẹkeme nditan̄ “akwa otu owo” emi ẹtode kpukpru mme idụt mbok ọtọkiet. Mmọ idahaemi ẹmewak ẹsịm ediwak miliọn owo. Jehovah ọmọn̄wọn̄ọ ete ke otu eke isọn̄ emi ẹyebọhọ utịt editịm n̄kpọ emi ẹnyụn̄ ẹnyene idotenyịn ndidu nsinsi uwem ke paradise isọn̄. (Ediyarade 7:9, 10; Psalm 37:29; John 10:16) Ke edikem ini Abasi, ẹyenam akwa udịm mme akpan̄kpa ẹset ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ifet ndidi mme andidu ke isọn̄ ke idak Obio Ubọn̄ heaven oro. Ikọ Abasi ebem iso etịn̄ ke Utom 24:15 ete: “Nti owo ye mme idiọk owo ẹyeset ke n̄kpa.”—John 5:28, 29.
12. (a) Nso ke nnyịn ikpep iban̄a Jehovah ke enye ndiyak idiọkido odu? (b) Didie ke afo ese nte Jehovah anamde n̄kpọ aban̄a mme n̄kpọ emi?
12 Nte ukwan̄ikpe ndomokiet odu ke kpukpru emi? Baba-o, koro ebe ke enye ndisịk nsobo mme idiọkowo m̀mê “mme eso iyatesịt” emi nnịm, Abasi ke owụt mbon efen mbọm, ke n̄kemuyo ye uduak esie. Emi owụt nte enye atuade owo mbọm onyụn̄ enyenede ima. N̄ko, nnyịn imekpep ekese n̄kpọ iban̄a Jehovah ke ndida ini nse nte uduak esie ayararede. Nnyịn imokop n̄kpaidem ke nsio nsio ikpehe edu esie oro ẹyararede—kpa unenikpe esie, mbọm esie, anyanime esie, uwak ọniọn̄ esie. Jehovah ndinam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ mban̄a eneni oro aban̄ade itie edikara ofụri ekondo—unen esie ndikara—ayada ke nsinsi nte ikọ ntiense ke usụn̄ emi enye akarade edi ata mfọnn̄kan. Nnyịn idiana ye apostle Paul idọhọ ite: “Uwak ọniọn̄ ye ifiọk Abasi editụn̄ọ adan̄a didie! Mme ikpe esie ẹkak owo ndidụn̄ọde adan̄a didie, onyụn̄ ayan̄a owo nditiene nde usụn̄ esie”!—Rome 11:33.
Ifet Ndiwụt Utuakibuot Nnyịn
13. Ke ini nnyịn isobode ọkpọkpọ ndutụhọ, nso ifet ke ẹnọ nnyịn, ndien nso idin̄wam nnyịn ndinam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄?
13 Ediwak mme asan̄autom Abasi ẹdu ke mme idaha oro ẹbuanade ọkpọkpọ ndutụhọ. Ndutụhọ mmọ aka iso koro Abasi mîsoboke kan̄a ndiọi owo inyụn̄ ifiak iwụk ubonowo nte ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a. Nte emi akpanam nnyịn ikop idiọkesịt? Mîdịghe nte nnyịn imekeme ndise mme utọ idaha oro nte mme ifet ndibuana ke ndiwụt Devil nte osu nsu? Ẹkeme ndisọn̄ọ nnyịn idem ndinam ntre edieke nnyịn itide eben̄e emi: “Eyen mi, nyene ibuot, nyụn̄ dat mi esịt, man n̄kụt se ndibọrọde owo eke osụn̄ide mi.” (Mme N̄ke 27:11) Satan, enye emi osụn̄ide Jehovah, ama ọsọn̄ọ etịn̄ ete ke edieke mme owo ẹtabade inyene obụkidem m̀mê ẹsobode udọn̄ọ ikpọkidem, mmọ ẹyeduọhọ Abasi, idem ẹkan̄de enye. (Job 1:9-11; 2:4, 5) Nnyịn imanam esịt Jehovah adat ebe ke nnyịn ndinam akpanikọ nnọ enye kpa ye nsọn̄ọn̄kpọ, inyụn̄ iwụt ite ke ikọ oro idịghe akpanikọ iban̄a nnyịn.
14. Edieke nnyịn ibuọtde idem ke Jehovah ke ini nnyịn isobode mme idomo, nso mme ufọn ke nnyịn ikeme ndibọ?
14 Edieke nnyịn ibuọtde idem ke Jehovah ke ini nnyịn isobode mme idomo, nnyịn imekeme ndikọri mme ọsọn̄urua edu. Ke uwụtn̄kpọ, nte utịp ndutụhọ oro Jesus okosobode, enye ama “ekpep nsụkibuot” ke usụn̄ oro akananam enye mîfiọkke ke mbemiso. Nnyịn n̄ko imekeme ndikpep n̄kpọ nto mme idomo nnyịn sia edide nnyịn imekeme ndikọri anyanime, ime, ye ntotụn̄ọ esịtekọm mban̄a ndinen usụn̄ Jehovah.—Mme Hebrew 5:8, 9; 12:11; James 1:2-4.
15. Nte nnyịn iyọde nsọn̄ọn̄kpọ ke ime, didie ke mbon efen ẹkeme ndibọ ufọn?
15 Mbon efen ẹyese se nnyịn inamde. Otode se nnyịn isobode ke ntak ima oro nnyịn inyenede inọ edinen ido, ndusụk mmọ nte ini akade ẹkeme ndidi ndifiọk mbon emi mme Christian akpanikọ ẹdide mfịn. Ndien ebede ke ndidiana ye nnyịn ke utuakibuot, mmọ ẹkeme ndidu ke idaha ndibọ mme edidiọn̄ nsinsi uwem. (Matthew 25:34-36, 40, 46) Jehovah ye Eyen esie ẹyom mme owo ẹnyene ifet oro.
16. Didie ke nte nnyịn isede nsọn̄ọn̄kpọ oro isobode enyene ebuana ye edidianakiet?
16 Eye didie ntem ke ini nnyịn ikam isede n̄kpọsọn̄ idaha nte mme ifet ndiwụt utuakibuot nnyịn nnọ Jehovah ọkọrọ ye edibuana ke ndiyọhọ uduak esie! Nnyịn ndinam ntre ekeme ndinọ uyarade nte ke nnyịn ke akpanikọ inam n̄kpọ ibịne edidianakiet ye Abasi ye Christ. Jesus ọkọbọn̄ akam ọnọ Jehovah ke ibuot kpukpru mme Christian akpanikọ, ọdọhọde ete: “Mben̄eke mban̄a mmọ emi ikpọn̄ [mme ata n̄kpet n̄kpet mbet esie], edi mben̄e mban̄a mmọ nde eke ẹbuọtde idem ye Ami oto ke ikọ mmọ, man mmọ kpukpru ẹkpekam ẹdi kiet, nte Afo, Ete, odude Mi ke idem, Ami nnyụn̄ ndude ke Afo; man mmọ ẹnyụn̄ ẹdu ke nnyịn.”—John 17:20, 21.
17. Nso mbuọtidem ke nnyịn ikeme ndinyene edieke nnyịn inamde akpanikọ inọ Jehovah?
17 Edieke nnyịn inamde akpanikọ inọ Jehovah, enye ọyọnọ nnyịn utịp ke ntatubọk. Ikọ esie ọdọhọ ete: “Ẹsọn̄ọ ẹda, ẹkûyak n̄kpọ esehede mbufo; ẹyọhọ kpukpru ini ke utom Ọbọn̄; sia ẹmefiọk ẹte utom eke mme imọ inamde idiwọrọke idi ikpîkpu ke Ọbọn̄.” (1 Corinth 15:58) Enye n̄ko ọdọhọ ete: “Abasi ikwan̄ake nte efrede utom mbufo ye ima enyịn̄ Esie eke mbufo ẹwụtde.” (Mme Hebrew 6:10) James 5:11 ọsọn̄ọ etịn̄ ete: “Sese, nnyịn idọhọ ite, ọfọfọn ye mmọ emi ẹma ẹbiom ukụt: mbufo ẹmekop ẹban̄a ime Job, ẹmenyụn̄ ẹkụt se Ọbọn̄ anamde enye ke akpatre, nte Ọbọn̄ enyenede esịt mbọm, onyụn̄ atuade owo mbọm.” Nso ikedi utịp oro ẹkenọde Job? “Ndien Jehovah ọdiọn̄ Job ke ukperedem akan eke mbemiso.” (Job 42:10-16) Ke akpanikọ, Jehovah edi “Andinọ mmọ emi ẹyomde Enye utịp.” (Mme Hebrew 11:6) Ndien nso utịp ke nnyịn isak iso ise ntem—nsinsi uwem ke paradise isọn̄!
18. Nso iditịbe ke akpatre inọ mme ubiak ubiak ifiọk n̄kpọntịbe ekededi oro nnyịn ikemede ndinyene?
18 Ukara Obio Ubọn̄ Abasi eyemen kpukpru unan oro ẹnọde ekpụk ubonowo ke ediwak tọsịn isua oro ẹkebede efep. Idatesịt emi edidude ke ini oro eyetịm okpon akan ndutụhọ ekededi oro nnyịn isobode idahaemi. Nditi ndutụhọ ekededi emi ẹkebemde iso iditịmekede nnyịn. Mme ekikere ye mme edinam emi ẹbọpde-bọp emi ẹdidide uwem ofụri usen mme owo ke obufa ererimbot ẹyesọhi mme ubiak ubiak ifiọk n̄kpọntịbe ẹfep sụn̄sụn̄. Jehovah atan̄a ete: “Sese, mmọn̄ mbot mbufa enyọn̄ [obufa ukara Obio Ubọn̄ eke heaven emi edikarade ubonowo] ye obufa isọn̄ [edinen n̄kaowo]; ndien owo iditịghi aba akpa oro, idinyụn̄ idụkke owo ke esịt. Edi mbufo ẹdat esịt, ẹnyụn̄ ẹbre nsinsi ke se ami mbotde.” Ih, ke obufa ererimbot Jehovah, ndinen owo ẹyekeme ndidọhọ ẹte: “Ofụri ekondo ke ana sụn̄, ọduọk odudu; mmọ ẹsio n̄kpo idara.”—Isaiah 14:7; 65:17, 18.
Nneme Ndụn̄ọde
• Ke adan̄aemi ayakde idiọkido odu, didie ke Jehovah nte enende owụt akwa ukpono ọnọ enyịn̄ esie?
• Didie ke Abasi ndiyọ “mme eso iyatesịt” anam mbọm esie ekeme ndisịm nnyịn?
• Nso ke nnyịn ikpodomo ndikụt ke mme idaha oro ẹbuanade ọkpọkpọ ndutụhọ?
[Mme ndise ke page 67]
Jehovah “ọdiọn̄ Job ke ukperedem akan eke mbemiso”