Ẹbuene Edi Ẹforo Didie ke Ekeme Ndidi Ntre?

Ke ediwak isua ikie ẹmi ẹkebede enyene-ọniọn̄ eren kiet ama ọbọn̄ akam ete imọ ikûdi ubuene. Ntak utọ eben̄e oro? Koro enye ama okop ndịk nte ke ubuene ekeme ndidemede edu ye edinam oro edisịnde itie ebuana imọ ye Abasi ke itiendịk. Ẹkụt emi ẹto mme ikọ esie ẹmi: “Bọk mi ke udia udeme mi . . . Mbak ndinyụn̄ mbuene, ndien nyịp inọ, nnyụn̄ nsuene enyịn̄ Abasi mi.”—MME N̄KE 30:8, 9.

NDI emi ọwọrọ ke owo emi edide ubuene ikemeke ndinam n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ? N̄wan̄ansa-o! Ke ofụri mbụk ata ediwak ikọt Jehovah Abasi ẹmụm nsọn̄ọnda ẹkama ye enye kpa ye nsọn̄ọn̄kpọ oro unana adade edi. Nte utịp, Jehovah ama mbon oro ẹbuọtde idem ye enye onyụn̄ ọnọ se mmọ ẹyomde.

Mme Anam-Akpanikọ eke Eset

Apostle Paul ke idemesie ama odu ke unana. (2 Corinth 6:3, 4) Enye n̄ko ama etịn̄ aban̄a ‘otu’ mme anam-akpanikọ ntiense oro ẹkedude mbemiso eyo mme Christian, emi ndusụk mmọ “[ẹkesịnede] ikpaerọn̄ ye ikpaebot ẹduyo . . . mmọ ẹsan̄a ẹyo ke desat ye obot, ye obube, ye abaitiat isọn̄.”—Mme Hebrew 11:37, 38; 12:1.

Kiet ke otu mme anam-akpanikọ ẹmi ekedi prọfet Elijah. Ke ini oro edịm mîkedepke ke isua ita ye ubak, Jehovah ama ọnọ enye udia kpukpru ini. Akpa, Abasi ama anam mme utere ẹsida uyo ye unam ẹsọk prọfet oro. (1 Ndidem 17:2-6) Ekem, Jehovah ke utịbe utịbe usụn̄ ama anam ndomuyo ye aran emi ebeakpa kiet ekesidade anam udia ọnọ Elijah okûkụre. (1 Ndidem 17:8-16) Udia oro ikọdọn̄ọke ndunịm, edi enye ama enịm prọfet oro, n̄wan oro, ye eyeneren esie uwem.

Kpasụk ntre Jehovah ama ọbọk anam-akpanikọ prọfet Jeremiah ke ini nsọn̄ọn̄kpọ. Jeremiah ama ọbọhọ en̄wan oro mbon Babylon ẹkedade ẹdụk Jerusalem, ke ini emi mme owo ẹkenyenede ‘ndita uyo ke udomo ye ke nnyekidem.’ (Ezekiel 4:16) Nte ini akakade, akan̄ oro okodude ke obio oro ama ọsọn̄ ubọk tutu ndusụk iban ẹta obụkidem nditọ mmọ. (Eseme 2:20) Okposụkedi Jeremiah okodude ke ufọk ukwak ke ntak uko uko ukwọrọikọ esie, Jehovah ama okụt ete ke ẹma ẹnọ enye “obukpa uyo kiet” kpukpru usen “tutu ofụri uyo okụre ke obio.”—Jeremiah 37:21.

Ntre Jeremiah, ukem nte Elijah, ama enyene ekpri se adiade. N̄wed Abasi isianke nnyịn orụk udia ye adan̄a ediwak ini emi Jeremiah ekesidiade n̄kpọ ke uyo ama okokụre ke Jerusalem. Edi, nnyịn imọfiọk ite ke Jehovah ama ọbọk enye ye nte ke enye ama ọbọhọ enyene-ndịk ini akan̄ oro.

Mfịn, akan̄ odu ke kpukpru ikpehe ererimbot. Nte ekemde ye Edidiana Mme Idụt, ubuene enen̄ede ọsọn̄ ubọk ke Africa. Ntọt oro EM ọkọnọde ke 1996 ọkọdọhọ ete: “Ke nsụhọde n̄kaha mbahade iba ke otu kpukpru mbon Africa ẹdi ubuene.” Kpa ye n̄kpọsọn̄ idaha ndutịm uforo, ibat mbon Africa oro ọkọride-kọri ke ẹda mme edumbet Bible ẹsịn ke edinam ke uwem ke ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ Abasi ke edinam akpanikọ, ẹnyenede mbuọtidem nte ke enye ọyọbọk mmimọ. Kere ban̄a ndusụk uwụtn̄kpọ ẹmi ẹtode ikpehe kiet ke ererimbot afanikọn̄ nnyịn emi.

Ndika Iso Nnam Akpanikọ

Michael,a emi odụn̄de ke Nigeria, edi ọtọin̄wan̄ emi enyenede nditọ itiokiet ndise mban̄a. Enye ọdọhọ ete: “Edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndinam akpanikọ ke ini afo mûnyeneke okụk ndise mban̄a ubon fo. Ke ini nsobode idomo unana edinam akpanikọ, nte ededi, mmesiti idemmi Ephesus 4:28, emi ọdọhọde: ‘Owo eke esiyịpde inọ, okûyịp aba; edi yak enye akam anam ọkpọsọn̄ utom.’ Ntre edieke nsobode idomo, nyobụp idemmi, ‘Nte ami n̄kan̄wana okụk emi?’”

Michael adian ete: “Ke uwụtn̄kpọ, nte n̄kasan̄ade usen kiet, mma n̄kụt ekpat odororede ke edem ọkpọkkpọk moto ọduọ. N̄kekemeke ndinam awat ọkpọkkpọk moto oro ọsọn̄ọ ada, ntre mma mmen ekpat oro nnyụn̄ n̄kụt nte ke okụk ọdọn̄ọ ọyọhọ! Ke n̄kamade idiọn̄ọ oro okodude ke ekpat oro, mma nyom andinyene nnyụn̄ nyak ekpat oro nnọ enye.”

Ndin̄wana ye Mfụhọ

Eren kiet ke Edem Edere Africa ama etịn̄ ete: “Ubuene [etie nte] ediduọ ndụk ntotụn̄ọ ukpe, ekemede ndida n̄kụt un̄wana ye mme owo ẹsan̄ade ifụre ifụre, edi uyo idụhe ndifiori nyom un̄wam m̀mê eberi ndidọk n̄wọrọ.” Eyịghe idụhe ubuene awakde ndida mme ekikere mfụhọ ye edikpu ndi! Idem mme asan̄autom Abasi ẹkeme ndikụt inyene mbon en̄wen ndien ẹtọn̄ọ ndikere ke uwem nsọn̄ọnda inyeneke ufọn. (Men Psalm 73:2-13 domo.) Didie ke ekeme ndibiat mme utọ ekikere oro mfep?

Peter, owo Edem Usoputịn Africa, ọkọkpọn̄ utom ke ama akanam utom ukara ke isua 19. Enye idahaemi odu uwem n̄kukụre ke ekpri okụk ukpọn̄ utom. Peter ọdọhọ ete: “Ke ini idem ememde mi ndusụk ini, ami nyeti idemmi se nsikotde ke Bible ye mme n̄wed Watch Tower Society. Akani editịm n̄kpọ emi ọmọn̄ ebebe efep, ndien nnyịn itie ibet editịm n̄kpọ oro ọfọnde akan.

“N̄ko, mmesikere mban̄a 1 Peter 5:9, emi ọdọhọde: ‘Ẹsọn̄ọ ẹda ke mbuọtidem ẹn̄wana ye [Satan], ke ẹfiọkde ẹte kpa utọ ndutụhọ emi ke ọyọyọhọ ke otu nditọete mbufo ẹmi ẹdude ke ererimbot.’ Ntre idịghe ami ikpọn̄ n̄kụt nsọn̄ọn̄kpọ. Mme n̄kpọ editi ẹmi ẹsin̄wam mi ndisio mme ekikere oro ẹkamade mmemidem ye mfụhọ mfep ke esịt.”

Peter adian ete: “Akan oro, Jesus ama anam ediwak utịben̄kpọ ke ini okodude ke isọn̄, okposụkedi enye mîkanamke owo ndomokiet enyene uforo ke n̄kan̄ eke obụk. Ntak emi n̄kpodoride enyịn enye ndinam mi mforo?”

Odudu Akam

Ndisịk n̄kpere Jehovah Abasi ke akam edi usụn̄ efen ndibiọn̄ọ etikwo etikwo ekikere. Ke ini Mary akakabarede edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah ke 1960, ubon esie ama esịn enye. Ke mîdọhọ ndọ onyụn̄ odude ke iduọk isua 50 idahaemi, enye esikop mmemidem onyụn̄ enyene esisịt n̄kpọ obụkidem. Edi, enye esịn ifịk ke utom ukwọrọikọ Christian.

Mary ọdọhọ ete: “Ke ini n̄kopde mmemidem, nyaka mbịne Jehovah ke akam. Mmọfiọk nte ke owo ndomokiet ikemeke ndin̄wam mi ọfọn akan nte enye ekemede. Mmọfiọk nte ke ini afo ọbuọtde idem ye Jehovah, enye ayan̄wam fi. Kpukpru ini mmesiti mme ikọ Edidem David, emi ẹkụtde ke Psalm 37:25: ‘N̄kedi eyenọwọn̄, ndien ndi ebiowo n̄ko; n̄kanam n̄kwe nte ẹkpọn̄de eti owo, nte ubon esie ẹnyụn̄ ẹsan̄ade inọk.’

“Mmesibọ nsịnudọn̄ n̄ko nto mme ifiọkutom ikpọ nditọete iren ye iban eke spirit oro ẹbụkde ke Enyọn̄-Ukpeme. Jehovah Abasi ama an̄wam mmọ, ntre ami mmọfiọk nte ke enye ayaka iso ndin̄wam mi n̄ko. Enye ọdiọn̄ ekpri utom unyam fufu oro nnamde, ndien mmesin̄wana nnyene se nyomde ke usen ke usen. Ndusụk ini ke ini mmenyeneke okụk ndomokiet ndien nyịkde m̀mê nso ke n̄kpanam, Jehovah esisio owo edinọ mi enọ onyụn̄ ọdọhọ ete, ‘Sista, mbọk bọ emi.’ Akananam Jehovah ikpụhe mi.”

Ufọn Ukpepn̄kpọ Bible

Mme Ntiense Jehovah ẹda edikpep Ikọ Abasi, kpa Bible ke ọsọn̄urua n̄kpọ, ndien owo isioho mbon oro ẹdide ubuene ke otu mmọ ifep. John emi edide isua 66 ke emana edi asiakusụn̄ (ọkwọrọikọ Obio Ubọn̄ uyọhọ ini) ye asan̄autom unamutom ke esop. Enye odụn̄ ke n̄kọhọde n̄kọhọde ufọk emi enyenede enyọn̄ iba emi ubon 13 ẹtienede ẹdụn̄. Ubet esie edi ikpehe akpa enyọn̄, ẹdade obukpọk ẹbahade. N̄kani n̄kpọitie iba ẹdu ye okpokoro emi mme n̄wed un̄wam ukpep Bible ẹdorode. Enye esina ke mbri.

John esin̄wana n̄kpọ nte dollar kiet ke usen ke ndinyam bred, edi ke ini ẹketrede editobo wheat, enye ikenyeneke aba se adade odu uwem. Enye ọdọhọ ete: “Ndusụk ini n̄kpọ ẹsinen̄ede ọsọn̄ ye ami, edi ami ke nsụk nsiak usụn̄. Edi Jehovah ọbọk mi. Mmesinam utom ekededi oro n̄kụtde nnyụn̄ mberike edem ke owo ekededi ndin̄wam m̀mê ndinọ mi udia, okposụkedi nditọete ke esop ẹsinọde un̄wam etieti. Mmọ ẹsin̄wam mi ndiyom utom ndien ndusụk ini ẹnọ mi okụk.

“Mmesisio ini nnịm ndikot Bible ye mme n̄wed Watch Tower Society. Nsikpep n̄kpọ ke tụhi-tụhi usenubọk ke ini ufọk odobode nnyụn̄ n̄kot n̄wed ke okoneyo ke ini ekededi oro ikan̄ ilektrik odude. Mmọfiọk nte ke ana n̄ka iso ke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ mi.”

Ndikpep Nditọ Man Ẹnyene Uwem

Daniel edi owo oro n̄wan ama akakpa emi enyenede nditọ itiokiet. Ke 1985 enye ama ataba utom oro enye akanamde ke isua 25, edi enye ama enyene utom nte esenyịn ufọkurua. Enye ọdọhọ ete: “Uwem ọsọn̄ ye ubon ke n̄kan̄ eke ndutịm uforo. Idahaemi nnyịn ikeme ndidia udia ini kiet kpọt ke usen. Ini kiet, nnyịn ima itie usen ita idiaha n̄kpọ. Nnyịn ikọn̄wọn̄ mmọn̄ kpọt man idu uwem.”

Daniel anam utom nte ebiowo ke esop. Enye ọdọhọ ete: “Akananam ntabake mme mbonoesop Christian, ndien mmesinyene ekese ndinam ke utom ukara Abasi. Ini ekededi oro utom odude ndinam ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ana n̄kụt nte ke mmodu do. Ndien ke ini n̄kpọ ẹsọn̄de, mmesiti idemmi mme ikọ oro Peter ọkọbọrọde Jesus, ẹmi ẹwetde ke John 6:68: ‘Ọbọn̄, nnyịn iditiene anie?’ Edieke ntrede ndinam n̄kpọ Jehovah, m̀mọ̀n̄ ke ndika? Mme ikọ Paul oro ikụtde ke Rome 8:35-39 ẹsọn̄ọ ubiere mi n̄ko koro mmọ ẹwụt nte ke n̄kpọ ndomokiet ididianakede nnyịn ke ima Abasi ye Christ. Emi edi edu oro nsịnde ke esịt nditọ mi. Mmesitịn̄ nnọ mmọ kpukpru ini nte ke inaha nnyịn idede ikpọn̄ Jehovah.” Ifịk oro Daniel esịnde, ọkọrọ ye ukpepn̄kpọ Bible ubon ofụri ini, emenyene eti odudu ke idem nditọ esie.

Edu Unọ Enọ

Owo ekeme ndikere ke mbon oro ẹdide ata ọkpọikpọi ubuene ikemeke nditịp okụk nsịn ke ndinam mme udọn̄ n̄kpọ Obio Ubọn̄ aka iso. Edi oro idịghe ntre. (Men Luke 21:1-4 domo.) Ndusụk Mme Ntiense ke Ghana emi akpan ubọkutom mmọ edide utọ in̄wan̄ man ẹnyene sụk se ẹdiade ẹsibahade isọn̄ mmọ ndida nnam n̄kpọ man ẹnam mme udọn̄ n̄kpọ Obio Ubọn̄ Abasi ẹka iso. Ke ini ẹnyamde mbun̄wụm otode ikpehe isọn̄ mmọ oro, ẹsida okụk oro ẹnam n̄kpọ san̄asan̄a kaban̄a uduak oro, emi esịnede editịp etịbe ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ Mme Ntiense Jehovah ke n̄kann̄kụk.

Joan, emi odụn̄de ke Ufọt Ufọt Africa, edi asiakusụn̄. Man ese aban̄a ebe esie emi ọdọn̄ọde akpauben̄ ye owo inan̄ efen, enye esinyam bred. Ke ini esop emi enye odude okoyomde ndikọn̄ nnyan n̄kpọitie mbon ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, ubon Joan ama ebiere ndinọ ofụri okụk oro mmọ ẹkenyenede ke ufọk. Okụk ndomokiet ikọyọhọke isụhọ aba inọ mmọ. Ke edem usen oro, nte ededi, ke unana idotenyịn owo ama edikpe isọn oro akakamade mmọ ke ata anyanini, ọnọde mmọ okụk oro mmọ ẹma ẹkeduọk idotenyịn ẹte iyọbọ!

Joan esiyọhọ ye inemesịt inyụn̄ idọn̄ke enyịn nte mîdotke iban̄a okụk. “Mmesinam idaha mi an̄wan̄a Jehovah ke akam, ndien ekem n̄wọrọ n̄ka utom ukwọrọikọ. Nnyịn imọfiọk ite ke ekese idotenyịn idụhe ndinyene mme ini oro ẹfọnde ẹkan ke editịm n̄kpọ emi. Edi, nnyịn imọfiọk ite ke Jehovah ọyọnọ nnyịn se iyomde.”

Ndisịn Ifịk

Ẹdiọn̄ọ Mme Ntiense Jehovah ke ntak ima oro mmọ ẹnyenede ẹnọ kiet eken. (John 13:35) Mbon oro ẹnyenede okụk ẹsin̄wam mme ekemmọ Christian ẹmi ẹdude ke unana. Ediwak ini emi esidi nte enọ ndien ndusụk ini nte un̄wam ndinyene utom.

Mark, emi odụn̄de ke Congo, ọdọn̄ọ akpamfia. Udọn̄ọ emi okpok nnuenukot ye nnuenubọk esie. Man asan̄a isan̄, enye ke ntre enyene ndikama eto. Ke ini Mark ekebierede ndinam n̄kpọ Jehovah, enye ama ọtọn̄ọ ndinam ikpọ ukpụhọde ke uwem esie. Utu ke ndiben̄e udia nte enye ekesinamde, enye ama ọtọn̄ọ nditọ eke esie. Enye n̄ko ama esida ikoneto anam kọrikọri, onyụn̄ anyam.

Kpa ye ndo ikpọkidem esie, Mark aka iso ndinam utom ifịk ifịk. Enye ke akpatre ama edep isọn̄ onyụn̄ ọbọp ekpri ufọk. Mfịn, Mark edi ebiowo ke esop ẹnyụn̄ ẹtịm ẹkpono enye ke obio oro enye odụn̄de. Idahaemi enye esin̄wam mbon efen oro ẹdude ke unana.

Edi akpanikọ, ke ediwak ebiet owo isikemeke ndinyene utom. Ebiowo Christian emi anamde utom ke ọfis n̄kọk itieutom Watch Tower Society ke Ufọt Ufọt Africa ekewet ete: “Ediwak nditọete mi inyeneke utom. Ndusụk mmọ ẹdomo ndinam utom odu ọnọ idemmọ, edi emi edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ. Ediwak mmọ ẹkere ẹte ke sia edide mmimọ iyosụk ibọ ufen inamke n̄kpọ m̀mê nso ke mmimọ inam, mmimọ iyayak n̄kpọ obụkidem ẹtak nte mme asan̄autom asiakusụn̄. Ke ndinam oro, ediwak mmọ ẹkụt nte ẹdiọn̄de mmimọ uwak uwak akan nte ekpedide edieke mmimọ ikpenyenede utom oro ẹkpede esisịt m̀mê oro owo mîkpehe-kpe okụk.”

Jehovah Ọbọk Ikọt Esie

Jesus Christ eketịn̄ aban̄a idemesie ete: “Ebuaikọt ẹnyene ndudu, inuen enyọn̄ ẹnyụn̄ ẹnyene mme efọk: edi Eyen Owo inyeneke ọtọ eke odoride ibuot Esie.” (Luke 9:58) Ukem ntre, apostle Paul ama ewet ete: “Tutu esịm idahaemi nnyịn ke ikop biọn̄ ye nsatitọn̄ ye tuep; mme owo ke ẹtuai nnyịn; nnyịn inyụn̄ inyeneke iwụk ebiet idụn̄; nnyịn ikpa utom, inam utom ke ubọk nnyịn.”—1 Corinth 4:11.

Jesus ye Paul ẹma ẹmek ndidu uwem ye esisịt n̄kpọ obụkidem man mmọ ẹkpekeme ndinam utom ukwọrọikọ mmọ ọyọhọ ọyọhọ. Ediwak Christian eyomfịn ẹdi ubuene koro mmọ ikanke inyan̄a. Kpa ye oro, mmọ ẹda mme edumbet Bible ẹsịn ke edinam ke uwem mmọ ẹnyụn̄ ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi. Mmọ ẹfiọk ẹte ke Jehovah enen̄ede ama mmimọ nte mmọ ẹkụtde nte nsọn̄ọ oro Jesus ọkọnọde mi edide akpanikọ: “Ẹkam ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido Esie; ndien ẹyedian kpukpru [n̄kpọ obụkidem] ẹmi ẹnọ mbufo.” (Matthew 6:25-33) Akan oro, mme asan̄autom Abasi ẹmi ẹdide ubuene mi ẹnyene mbuọtidem nte ke “edi ufọn Jehovah ẹfori owo, enye inyụn̄ idianke afanikọn̄ ke esịt.”—Mme N̄ke 10:22.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 6]

Mmanie Ẹdi “Mme Anam Ikọ”?

NTE ekemde ye ndụn̄ọde Gallup oro ẹkenamde ke 1994, mbahade 96 eke ikie ke otu mbon America “ẹnịm Abasi m̀mê spirit ofụri ererimbot ke akpanikọ.” N̄ko “mme ufọkabasi efen efen [ẹdu] ẹnọ mme owo ke United States akan nte ẹdude ke idụt efen ekededi ke Isọn̄,” ntre ke U.S.News & World Report ọkọdọhọ. Kpa ye mme utọ edinyene edu ukpono Abasi oro, George Gallup, Jr., owo emi enyenede ifiọk ebịghi ke unam ndụn̄ọde, ọdọhọ ete: “Ofụri akpanikọ edi, ata ekese mbon America idiọn̄ọke se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ m̀mê ntak ẹnịmde ke akpanikọ.”

Mme ndụn̄ọde n̄ko ẹwụt nte ke akamba ufan̄ odu ke ufọt edinịm ke akpanikọ eke ido ukpono ediwak owo ye mme edinam mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ewet n̄wed oro Jeffery Sheler, ọdọhọ ete, “mme ekpep n̄kpọ mban̄a itie ebuana owo ẹtịn̄ ẹte ke ndusụk itie emi ubiatibet okponde akan ke idụt ẹdi n̄ko mme ebiet ẹmi edinịm ke akpanikọ ye edinam ido ukpono ẹsọn̄de ubọk ẹkan.”

Emi ikpedịghe n̄kpọ n̄kpaidem. Ntak-a? Koro ko ke edem ke akpa isua ikie, apostle Paul ama odụri mme ekemmọ Christian utọn̄ ete ẹkpeme idem ye mbon oro ‘ẹdọhọde ke imọfiọk Abasi, edi ẹkan̄de enye ebe ke utom mmọ.’ (Titus 1:16) Adianade do, Paul ama asian akparawa Timothy ete ke “ukperedem ini” mme owo ‘ẹyenyene enyọn̄ enyọn̄ ido uten̄e Abasi, edi isan̄ake n̄kpọ ye odudu eke odude ke uten̄e Abasi.’—2 Timothy 3:1, 5.

Mme ata Christian, nte ededi, ẹsisịn ukeme ndinam ewụhọ Jesus Christ nte “ẹka ẹkenam kpukpru mme idụt ẹdi mbet.” (Matthew 28:19) Ke usụn̄ emi mmọ ‘ẹkabade ẹdi mme anam ikọ, idịghe mme andikokop ikpọn̄îkpọn̄.’—James 1:22.

[Ndise ke page 7]

Mme owo ke ofụri ererimbot ẹda ukpepn̄kpọ Bible ke ọsọn̄urua n̄kpọ