Mbubehe Fo Editak Fi Nso?

ẸMA ẹdori n̄wan etieibuot ukara idụt kiet ke South America ikọ nte esinọde ediwak tọsịn dollar ke mme itie ikie kaban̄a ediomi mbubehe aka mme abian̄a abian̄a usiakifia ẹmi mbonubon esie ẹkesiakde. Ẹma ẹmụm anam mbubehe kiet edide isua 38 ke emana ke India ẹnyụn̄ ẹda enye ẹkpọn̄ ediye ufọk esie ye moto 29 esie ke ntak ẹkedoride enye ikọ nte ke etiene abuana ke ọwọrọ idiọk etop mbubehe ban̄k ye unyamurua oro akakpade biliọn $1.6. Ke Philippines, ediwak tọsịn mme andidụn̄ isuo kiet ẹdu uwem ẹto edinam n̄kpri ikan̄ ẹmi ibet akpande. Man ẹkaiso ke enyene-uforo ubọkutom emi, ẹtọt ẹte, ke mmọ nte ido edide ẹsinọ mbon ukara ubọkedem mbak ẹkûfịna.

Ih, unana edinam akpanikọ ye abian̄a ẹdi ọsọ n̄kpọ ke ofụri ererimbot. Ndien ediwak ini itie ye enyịn̄, ọkọrọ ye okụk, ẹsitak mbon oro ẹbuanade.

Nso kaban̄a fi? Nte afo odu ke mbubehe? Mîdịghe nte afo emekere nditọn̄ọ mbubehe? Nso ke enye editak fi? Nte owo mîkemeke ndinyan̄a, edinam mbubehe eyetak fi n̄kpọ. Emi inen̄ekede idiọk. Nte ededi, edi se iwụtde ọniọn̄ ndibat se iditakde mbemiso odụkde mbubehe m̀mê anamde mme ubiere kaban̄a mbubehe oro ama ọkọtọtọn̄ọ. (Luke 14:28) Ekebe oro odude ke page 31 owụt ndusụk n̄kpọ oro ẹditakde ẹmi ẹdiyomde afo ekere aban̄a.

Nte an̄wan̄ade, ndinam mbubehe idịghe mmemmem n̄kpọ. Ye Christian, mbiomo eke spirit ye eke ido uwem ẹdu ndikere mban̄a. Nte afo emekeme ndisịm mme n̄kpọ oro ẹditakde onyụn̄ ada ukem ukem ke n̄kan̄ eke spirit? Nte ndusụk n̄kpọ ẹmi ẹditakde ẹkan se afo ekemede ndinyịme ke n̄kan̄ ido uwem? Nso idi ndusụk edumbet ẹmi ẹdin̄wamde fi ndibiere m̀mê ewe mme n̄kpọ oro ẹditakde ke afo edinyịme m̀mê ewe ke mûdunyịmeke?

Nịm Okụk ke Itie Esie

Ẹyom okụk man ẹnam mbubehe, ndien ẹdori enyịn nte ke mbubehe ẹyeda okụk oro ekemde edi ke ndin̄wam ubon. Nte ededi, mme utịtmbuba ẹnịmde ẹban̄a okụk ẹkeme ndikpụhọde mmemmem mmemmem. Idiọkitọn̄ ekeme ndidụk edi. Ye ediwak owo, kpukpru n̄kpọ en̄wen ẹdi udiana ke ebiet emi okụk abuanade. Edi, Agur, andiwet n̄wed Mme N̄ke eke Bible, ama owụt ekikere emi adade ukem ukem ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Kûnọ mi ubuene, kûnyụn̄ unọ mi inyene; bọk mi ke udia udeme mi.” (Mme N̄ke 30:8) Enye ama ọdiọn̄ọ ufọn edikop uyụhọ ye n̄kemn̄kem udomo n̄kpọ ẹmi ẹdade ẹn̄wam idem—enye ikoyomke “ndiwụri,” nte ndusụk owo ẹsidọhọde ke mbubehe.

Nte ededi, idiọkitọn̄ ekeme ndinam owo efre edumbet emi ke ini inua-ikot ifet uforo edemerede. Asan̄autom Mme Ntiense Jehovah emi asan̄ade-san̄a ke idụt kiet emi ọtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo ama ọtọt aban̄a utọ idaha oro. Usiakifia kiet emi okoyomde okụk unam mbubehe ama anam ẹnịm ke akpanikọ nte ke mme andinọ okụk ẹyedia udori ke okụk mmọ utịm ikaba, iso-ọfọn ke ọfiọn̄ ifan̄ kpọt. Ifet edinyene okụk ke mmemmem usụn̄ emi ama anam ediwak owo ẹnọ okụk. Asan̄autom oro asan̄ade-san̄a ọdọhọ ete: “Ama ọdọn̄ ndusụk owo etieti nditiene mbuana. Mmọ ikanamke ndụn̄ọde oro ekemde, ndien mmọ ẹma ẹbuọt okụk [man ẹkenọ].”

Ke edide isio, owo iba ẹma ẹka ndinam ndụn̄ọde ke ọfis usiakifia emi mbemiso ẹnọde okụk. Owo ikonyịmeke eben̄e mmọ ndikụt mme n̄kpọ unam utom. Emi ama anam mmọ ẹyịk etop oro usiakifia emi ọkọwọrọde. Ekedi n̄kpọ ukpeme ọnọ mmọ, sia edide ke ufan̄ urua ifan̄, ẹma ẹyarade in̄wan̄în̄wan̄ ndedịbe edinam abian̄a mmọ, ẹnyụn̄ ẹmụm mme owo. Kam kere se emi akatakde mbon oro mîkebemke iso inam ndụn̄ọde. Mmọ ikatabake okụk kpọt edi eyedi idem mme ufan ẹmi ẹkebuọtde mmọ okụk edi emi mmọ mîkekemeke ndikpe ke ini ndedịbe ediomi emi ọkọduọde. Ke mme n̄kpọ ẹban̄ade okụk, owụt eti ibuot didie ntem ndida edumbet eke Mme N̄ke 22:3 nsịn ke edinam: “Ọniọn̄ owo okụt idiọkn̄kpọ, ndien odịbe: edi mme ọkọi ẹbe ẹka iso, ndien ẹda ufen”!

Sọn̄ọ Da ye Ikọ Fo

Nso edieke mbubehe osụn̄ọde ke ntakurua? Psalm 15:4 otoro owo emi adade ye se enye okonyịmede idem edieke edinam ntre mîfọnke ye enye: “Enye ọn̄wọn̄ọ se itụkde idemesie, ndien ikpụhọkede.” Edi mmemmem n̄kpọ owo ndida ye ikọ esie ke ini mme n̄kpọ ẹsan̄ade ẹfọn. Edi esikabade edi udomo nsọn̄ọnda ke ini ọdiọkde owo ke n̄kan̄ okụk.

Ti uwụtn̄kpọ Bible kiet ke eyo Joshua. Mbon Gibeon ẹma ẹnam n̄kari man otodo mbọn̄ Israel ẹdụk ediomi ye mmọ ẹkûnyụn̄ ẹsobo mmọ. Ke akpanikọ, mmọ ẹkedi ubak idụt oro ẹkedide n̄kpọndịk ẹnọ Israel. Ke ini ẹkeyarade n̄kari mmọ, “nditọ Israel iwotke mmọ: koro mbọn̄ esop ẹketomode Jehovah Abasi Israel ẹnọ mmọ.” (Joshua 9:18) Idem okposụkedi otu emi okotode isọn̄ mme asua, mbọn̄ ẹkeda edinam ikọ mmọ nte akpan n̄kpọ. Ndien mme n̄kpọntịbe ẹmi ẹketienede ẹwụt nte ke Jehovah ama enem esịt.—Joshua 10:6-11.

Nte afo eyesọn̄ọ ada ke se okonyịmede ye mme ediomi mbubehe idem ọkpọkọm mme n̄kpọ isan̄ake nte ekekerede?a Ndinam ntre ẹyenam fi ototịm ebiet Jehovah, emi esisọn̄ọde ada ke ikọ esie kpukpru ini.—Isaiah 55:11.

Nam Akpanikọ

Edinam akpanikọ etie nte uduot unam emi uwem esie odude ke itiendịk, edieke mîdịghe ikam idụhodu aba ke ererimbot mbubehe mfịn. Mbon oro ẹdude ke mbubehe oro ẹbietde okwo ẹkeme ndida mme usụn̄ unana edinam akpanikọ man ẹnam okụk oro mmọ ẹdiade awak. Mmọ ẹkeme nditre ndinam akpanikọ ke ndisuan etop. Mmọ ẹkeme ndiyịp enyịn̄ usiakifia en̄wen ẹnyụn̄ ẹdian ke n̄kpọurua mmọ. Mîdịghe mmọ ẹkeme ndinọ n̄kpọurua oro mîtịmke ifọn nte enyeoro ọfọnde akan. Kpukpru ẹmi ẹdi orụk unana edinam akpanikọ. Mbon oro ẹnamde mmọ ẹtie nte “mme idiọkowo” ẹmi, nte Asaph ọdọhọde, “mmọ ẹkọ inyene,” nte an̄wan̄ade ke abian̄a abian̄a usụn̄.—Psalm 73:12.

Ndi afo, nte Christian, eyetiene mme usụn̄ oro ibet akpande? Mîdịghe nte afo utu ke oro eyeyak mme edumbet Bible ẹda fi usụn̄, utọ nte: “Nnyịn ikeduehe baba owo kiet, ikabiatke baba owo kiet, ikotụkke baba owo kiet”; “imakpan̄a nsa ye ndịbe ndịbe ido eke enyenede bụt, isan̄ake ke n̄kari”; “Jehovah abat nsio nsio itiat udop ke mbubiam: ndien nsunsu balance ifọnke”? (2 Corinth 4:2; 7:2; Mme N̄ke 20:23) Ti ete, anditọn̄ọ unana edinam akpanikọ idịghe owo en̄wen ikan Satan kpa Devil, “ete nsu.”—John 8:44.

Ndusụk owo ẹkeme ndifan̄a ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte: ‘Ọsọsọn̄ ndidu ke mbubehe ibọhọke owo etiene mme usụn̄ unana edinam akpanikọ kpa nte mbon en̄wen ẹnamde.’ Emi edi ebiet oro Christian ekemede ndiwụt mbuọtidem esie ke Jehovah. Edinam akpanikọ odu ke udomo ke ini n̄kpọ atakde. Ndidọhọ ke owo ikemeke ndidu uwem ke unana edinam akpanikọ mîdụhe edi ukem ye owo ndidọhọ ke Abasi ikereke iban̄a mbon oro ẹmade enye. Owo oro enyenede ata mbuọtidem ke Jehovah ọdiọn̄ọ ete ke Abasi ekeme ndinọ mme asan̄autom esie n̄kpọ uduuwem ke idụt ekededi ye ke idaha ekededi. (Mme Hebrew 13:5) Edi akpanikọ, owo ekeme ndibiere ndinyene okụk oro ekpride akan enyeoro mbon unana edinam akpanikọ ẹnyenede, edi nte emi idịghe ekọmurua odotde ẹkpe man ẹnyene mme edidiọn̄ Abasi?

Ti ete, unana edinam akpanikọ etie nte nụknụk eto emi, ke ini ẹfụn̄de, afiakde ebịne andifụn̄. Edieke ẹkụtde ke anam mbubehe inamke akpanikọ, mbon udep ye mme anyam n̄kpọurua ẹyewak ndikpọn̄ enye. Enye ẹkeme ndibian̄a mmọ inikiet, edi oro ekeme ndidi akpa ye akpatre. Ke n̄kan̄ eken, anam mbubehe oro anamde akpanikọ esiwak ndinyene ukpono nto mbon en̄wen. Kpeme idem mbak nsunsu ekikere emi edinyene odudu ke idem fo, ‘Kpukpru owo ẹnam enye, ntre idiọkke.’ Edumbet Bible edi-o, “Kûtiene ediwak owo edem uka udiọk.”—Exodus 23:2.

Da nte ke nsan̄a mbubehe fo ke anyanini idịghe ekemmọ Christian ndien isidaha kpukpru ini ye mme edumbet Bible. Nte eyedot ndida emi nte ntak ndifep mbiomo fo ke ini ẹnamde n̄kpọ emi mîkemke ye N̄wed Abasi? Ti mme uwụtn̄kpọ nte Adam ye Saul. Utu ke ndikefep ndinam idiọkn̄kpọ, mmọ ẹma ẹyak idem ẹnọ mfịghe otode mmọ en̄wen ndien ekem ẹduọhọ nsan̄a mmọ. Nso akwa ekọmurua ke mmọ ẹkekpe ntem!—Genesis 3:12, 17-19; 1 Samuel 15:20-26.

Nam N̄kpọ Nte Ọfọnde ye Ekemmọ Mme Andinịm ke Akpanikọ

Nte odu mme n̄kpọ oro ẹditakde ẹmi ẹnyenede ndikere mban̄a ke ini ẹdụkde mbubehe ye ekemmọ mme andituak ibuot nnọ Jehovah? Ke ini prọfet Jeremiah ekedepde in̄wan̄ oto eyen eyeneka ete esie ke obio emana esie ekerede Anathoth, enye n̄kukụre ikekpehe enye okụk inyụn̄ ikọm ubọk. Utu ke oro, enye ọkọdọhọ ete: “N̄wet nsịn ke n̄wed, mbọp nsịn idiọn̄ọ, nnyụn̄ n̄kot ntiense ẹdi, nnyụn̄ ndomo silver ke n̄kpọ udomo.” (Jeremiah 32:10) Ndinam mme utọ ediomi oro ẹwetde ẹsịn ke n̄wed do ekeme ndikpan mme mfịna emi ẹkemede ndidemede ke ukperedem edieke mme idaha ẹkpụhọrede.

Edi nso edieke etiede nte eyenete Christian inamke n̄kpọ ye afo ke eti usụn̄ ke mbubehe? Nte ekpenyene ndida enye n̄ka esopikpe? Bible etịn̄ n̄kpọ ata in̄wan̄în̄wan̄ ke afan̄ emi. Paul okobụp ete: “Nte owo mbufo ekededi, emi enyenede ikọ ye eyenete esie, edidede aka ikpe ye enye ke iso owo eke mînenke ido, ikaha ke iso ikọt Abasi?” Nso edieke owo mîbiereke mfịna oro nte ekemde ke ndondo oro? Paul ama adian do ete: “Idiọkn̄kpọ ama akan mbufo ama, emi mbufo ẹkotde kiet eken ikpe. Nsinam mbufo mîkam ibọhọ utụk ibiom? Nsinam mbufo mîyakke ẹbọ mbufo n̄kpọ ke n̄kanubọk?” Kam kere orụk idiọk etop emi edidade ọsọk esop Christian edieke mbonan̄wa ẹkopde ke mme ata Christian ẹbiere mme mfịna mmọ ke esopikpe! Ke mme utọ idaha oro nte ekeme ndidi nte ke ima okụk ọsọn̄ odudu akan ima oro ẹnyenede ẹnọ eyenete? Mîdịghe nte ekeme ndidi nte ke ẹbiat ukpono emi owo enyenede ndien edisio usiene edidi akakan n̄kpọ ke ekikere? Item Paul owụt ete ke mme utọ idaha oro ọkpọfọn ndikụt ntakurua akan ndika esopikpe.—1 Corinth 6:1, 7; Rome 12:17-21.

Nte ededi, usụn̄ ekemde ye N̄wed Abasi odu ndise mban̄a mme utọ mfịna oro ke esịt esop. (Matthew 5:37; 18:15-17) Ke ndin̄wam nditọete oro ẹbuanade nditiene usụn̄ ẹtorode, mme esenyịn Christian ẹkeme ndinọ kpukpru mbon oro ẹbuanade ndusụk nti item. Ekeme nditie nte mfefere n̄kpọ ke utọ ini nneme oro ndinyịme ye mme edumbet Bible, edi nte afo ke oro ebede eyewụt ke ama ọnọ n̄kpan̄utọn̄ ebe ke ndida item oro ẹkenọde nsịn ke edinam? Ima inyenede inọ Abasi ye ekemmọ mme Christian eyenụk nnyịn ndinam ntre.

Nte eyịghe mîdụhe, ndinam mbubehe eyetak fi n̄kpọ. Nte ẹdoride enyịn, ekọmurua oro afo edikpede edi se afo ekpekpede. Ke ini osobode ye mme ubiere m̀mê eyịghe eyịghe idaha ekededi, ti ete ke ediwak n̄kpọ ẹdu ke uwem ẹmi ẹfọnde ẹkan okụk. Ebede ke ndinịm okụk ke itie esie, owo ndisọn̄ọ nda ke ikọ esie, ndinam akpanikọ, ye ndinam n̄kpọ ye nsan̄a mbubehe ke usụn̄ nte Christian akpanamde, nnyịn imekeme ndikụt nte ke mbubehe itakke ini ye okụk ikan nte akpatakde, ndien ke ukem ini oro, nnyịn imekeme ndimụm itieufan, eti ubieresịt, ye eti itie ebuana ye Jehovah ikama.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe ke page 31]

Mme N̄kpọ Ẹmi Mbubehe Fo Ẹkemede Nditak Fi

Ini: Ndinam mbubehe idemowo kpukpru ini ẹkpere ndisida ini akan edinam utom nnọ usiakifia. Nte emi eyeda ini fo, ọkpọn̄de esisịt ini ọnọ mme akpan edinam eke spirit? Ke n̄kan̄ ufọn esie, nte afo eyekeme ndidiomi mbubehe fo man esịn ekese ini ke ndinam uduak Abasi? Edieke edide ntre, ọfọn. Edi du ke ukpeme! Emi emem nditetịn̄ akan ndinanam.

Okụk: Ẹda okụk ẹn̄wana okụk. Okụk ifan̄ ke ẹyom ke mbubehe fo? Nte afo emenyenyene okụk oro? Mîdịghe nte afo edibọbuọt? Nte afo eyenyịme ndusụk okụk atak fi? Mîdịghe nte se iditakde eyekak fi ndibiom edieke mme n̄kpọ mîsan̄ake nte ekekerede?

Mme Ufan: Ke ntak mfịna ẹmi ẹtode mme edinam eke usen ke usen, ediwak mme enyene mbubehe ẹmetaba mme ufan mmọ. Okposụkedi ifet edinam mme ufan odude, ifet edinyene mfịna ke itie ebuana enen̄ede odu n̄ko. Nso edieke mme ufan ẹmi ẹdide nditọete Christian nnyịn?

Eti Ubieresịt: Ọsọ usụn̄ unam mbubehe ke ererimbot eyomfịn edi “An̄wana adia” mîdịghe “Ndisan̄a didie nnam udori?” Ke ndụn̄ọde emi ẹkenamde ke Europe se ibede mbahade nditọ ufọkn̄wed 70 eke ikie ẹkedọhọ ke eti ido inyeneke n̄kpọ ndinam ke uwem mbubehe. Idịghe n̄kpọ n̄kpaidem nte ke abian̄a, unana edinam akpanikọ, ye mme eyịghe eyịghe edinam mbubehe ẹmekabade ẹdi ọsọ n̄kpọ. Nte eyenam fi etiene mbon en̄wen?

Itie Ebuana Fo ye Jehovah: Edinam ekededi ke mbubehe emi ọbiọn̄ọde ibet ye mme edumbet Abasi, idem okposụkedi edide ọsọ ke edinam mbubehe, eyebiat itie ebuana owo ye Andibot enye. Emi ekeme ndinam enye ataba idotenyịn nsinsi uwem. Nte an̄wan̄ade, ndi emi ididịghe ata akwa ekọmurua inọ Christian oro anamde akpanikọ ndikpe, inamke n̄kpọ m̀mê nso ufọn n̄kpọ obụkidem ke ẹnyene?

[Ndise ke page 31]

Ewe edin̄wam ndikpan mme mfịna ke ukperedem? Ediomi inua inua m̀mê ediomi mbubehe emi ẹwetde-wet?