Ndi Ndidi Eti Owo Ayanam N̄kpọ Ọfọn Fi ke Ini Iso?
Ke ata ediwak isua, ediwak owo ẹkere ke ndidi eti owo edinam n̄kpọ ọfọn owo ke ini iso. Ke uwụtn̄kpọ, mme owo ke Asia ẹnen̄ede ẹnịm se owo akwaifiọk oro ekekerede Confucius (551-479 B.C.E.) eketịn̄de. Enye ọkọdọhọ ete: “Se mûyomke owo anam fi, kûnam owo en̄wen.”
SE EDIWAK OWO ẸSINAMDE
Ediwak owo ẹsụk ẹnenịm ke ndidu eti uwem esinam n̄kpọ ọfọn owo ke ini iso. Ntre mmọ ẹdomo ndisikpono owo, ndinyene ido, ndidiọn̄ọ se ikpanamde ye se mîkpanamke, inyụn̄ inamke n̄kpọ emi edinamde esịt afịna mmọ. Mma kiet emi ekerede Linh onyụn̄ odụn̄de ke Vietnam ọdọhọ ete: “N̄kesikere ke edieke ndide owo akpanikọ, ke oro ayanam n̄kpọ ọfọn mi.”
Ndusụk owo ẹsinam eti n̄kpọ ke ntak se ẹkpepde mmọ ke ufọkabasi. Ete kiet emi ekerede Hsu-Yun onyụn̄ odụn̄de ke Taiwan ọdọhọ ete: “Ẹkekpep mi ke se owo anamde ini enye odude uwem edinam enye okop inemesịt mîdịghe ọbọ ufen enye ama akpa.”
NSO KE EMI ADA EDI?
Edi akpanikọ ke ima inam eti n̄kpọ inọ mme owo, ke imesitiene idia ufọn. Edi ediwak mbon emi ẹsinamde eti n̄kpọ ẹnọ mbon en̄wen ẹdikụt ke ndusụk ini owo isinamke eti n̄kpọ inọ mmimọ n̄ko. Mma kiet emi ekerede Shiu Ping onyụn̄ odụn̄de ke Hong Kong ọdọhọ ete: “Se iwọrọde mi anam n̄kụt ke ndusụk ini owo isinamke eti n̄kpọ inọ mbon emi ẹfọnde ido ye mme owo. Mma nnam ofụri se n̄kemede ndise mban̄a ubon mi nsinyụn̄ nnam nti n̄kpọ. Edi ndọ mi ama abiara, ebe mi onyụn̄ ọkpọn̄ mi ye eyen mi.”
Ediwak owo ẹdikụt ke idịghe kpukpru mbon oro ẹkade ufọkabasi ẹdi nti owo. Mma kiet emi ekerede Etsuko onyụn̄ odụn̄de ke Japan ọdọhọ ete: “Mma ntọn̄ọ ndika ufọkabasi kiet, nsinyụn̄ nda mme uyen usụn̄ ke ufọkabasi oro. Edi idem ama akpa mi etieti ndikụt nte mbon ufọkabasi oro ẹdehede uwem, ẹyomde ikpọ itie, ẹnyụn̄ ẹdiade okụk ufọkabasi.”
“Mma nnam ofụri se n̄kemede ndise mban̄a ubon mi nsinyụn̄ nnam nti n̄kpọ. Edi ndọ mi ama abiara, ebe mi onyụn̄ ọkpọn̄ mi ye eyen mi.”—SHIU PING EMI ODỤN̄DE KE HONG KONG
Esinen̄ede abiak mbon emi ẹsịnde idem ke n̄kpọ ufọkabasi ẹnyụn̄ ẹdomode ndinam nti n̄kpọ ndikụt ndiọi n̄kpọ etịbede ọnọ mmọ. Se ikonyụn̄ iwọrọde Van emi otode Vietnam edi oro. Enye ọkọdọhọ ete: “Kpukpru usen mma nsidep mfri, flawa, ye udia mmen n̄kawa nnọ mbon nnyịn oro ẹkekpade sia n̄kekere ke oro ayanam n̄kpọ ọfọn mi ke ini iso. Kpa ye ofụri nti n̄kpọ oro n̄kanamde ye nte n̄kesịnde idem ke n̄kpọ ufọkabasi ke ediwak isua, ebe mi ama enyene ata idiọk udọn̄ọ. Ndien eyen mi emi akakade n̄wed ke idụt en̄wen ama akpa nsek.”
Imokụt ke ọfọn ndidi eti owo, edi ke oro kpọt ikemeke ndinam n̄kpọ ọfọn nnyịn ke ini iso. Ntre nso ke ikpanam? Man idiọn̄ọ ibọrọ mbụme emi, ana iyom usụn̄ ifiọk ebiet emi ikemede ndikụt nti item emi ẹdinamde idiọn̄ọ se ikpanamde man n̄kpọ ọfọn nnyịn ke ini iso. M̀mọ̀n̄ ke ikpokụt utọ nti item oro?