‘Ndiyom Ndinem, Ndinen Ikọ’

ỌKWỌRỌIKỌ esịn ubọk oyom edinem ikọ; ndien se ewetde edi ikọ akpanikọ.” (Ecclesiastes 12:10) ‘Ndinem, ndinen ikọ’ ẹkọn̄ọde ke N̄wed Abasi eke odudu spirit ẹkeme ndidi ọsọn̄urua n̄kpọ didie ntem! Ẹda mmọ ẹdomo ye “apple o-gold ke usan e-silver,” ẹye ẹnyụn̄ ẹnyene uku ke ini ekededi ẹnyụn̄ ẹnyene ufọn ke mfụhọ mfụhọ idaha.​—Mme N̄ke 25:11.

Ke eyo nnyịn, Akamba Ọkwọrọikọ, Jesus Christ, ọmọnọ inyene eke spirit oro awakde ata etieti akan enyeoro ikọt Abasi ke idak ndidem Israel eset ekenyenede. (Matthew 12:42) Ke se ibede isua ikie, ndinem, ndinen ikọ akpanikọ ẹtụkde kpukpru idaha ke uwem edi se ẹnọde ke mme n̄wed Watch Tower Society ẹnyụn̄ ẹsuan ntatara ntatara ke ediwak usem. Ediwak ubon ye mme owo ẹmekeme ke ntre ndinyene itie-ubon-n̄wed ke ufọk mmọ oro ọdọn̄ọde nti n̄wed unam ndụn̄ọde oro ẹnemede n̄kpọ ẹban̄a Bible. Adianade do, ekese esop Mme Ntiense Jehovah ẹmenyene nti itie-ubon-n̄wed ndida nnam n̄kpọ ke mme Ufọkmbono Obio Ubọn̄ mmọ.

Edi, ndikụt ndinem, ndinen ikọ oro ẹyomde ke akpan idaha kiet osụk oyoyom ndụn̄ọde. Ke ọfiọkde emi, Watch Tower Society toto ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk esie, ememịn̄ mme index ọnọ mme n̄wed esie.​—Se ekebe ke page 28 ye 29.

Obufa Ndutịm

Isua 1985 ama ọtọn̄ọ obufa ikpehe ini ke mbụk Watch Touier Publications Index. Ẹma ẹtan̄ Index usụkkiet oro ẹkebemde iso ẹdu ẹdian ọtọkiet ẹnyụn̄ ẹtịm mmọ ẹsịn ke eboho kiet esịnede 1930 osịm 1985, kpa utom oro okoyomde ukeme isua 14. Ufọn ẹtode utọ Index oro enyenede eboho kiet mi, oro esịnede ediwak isua ama osịm obufa ndutịm ke 1986, kpa edisio mme eboho Index tọn̄ọde ke ini oro kaiso. Ke isua kiet kiet, nte ido edide, ke kpukpru isua inan̄ oro ẹtienede kiet eken, eboho ekpri n̄wed Index kiet ke adiana ke adiana eyesịne isua kiet, iba, ita, ndien ekem isua inan̄. Ke kpukpru isua ition, ọsọn̄ ikpaedem Index eyesịne kpukpru Index ọtọn̄ọde ke 1986 kaiso, utọ nte 1986-1990, 1986-1995, ye ntre ntre. Ntem, iyomke ete ẹse se iwakde ikan Index ita: kpa 1930-1985 Index, ọsọn̄ ikpaedem Index eke idahaemi ye ekpri n̄wed eke idahaemi.

Index oro Ẹtịmde ye Ufọn Fo ke Ekikere

Akpa ikpehe ke Index kiet kiet edi index ibuotikọ. Ke nditịm index ibuotikọ, ẹsinyene mbụme iba ke ekikere: (1) Nso ntọt ke edisịn? (2) M̀mọ̀n̄ ke owo ekeme ndiyom ntọt oro?

Nte okot n̄wed, afo uduwakke ndinyene udọn̄ ke ndiyom kpukpru n̄kpri utịn̄ikọ ke ibuot nneme kiet. Sia afo ke ofụri ofụri oyomde ntọt oro edide akpan n̄kpọ, m̀mê enen̄erede enyene ufọn, emi edi se ẹsatde ndiwet. Edi inaha utọ n̄kpọ ntre ẹwak ẹkaha. Se ẹwetde ke Index ekeme nditịn̄ mbana ekpri n̄kpọ nte udịmikọ kiet, utọ nte utịn̄ikọ kiet kaban̄a ekikere Society ke n̄kpọ. Mîdịghe enye ekeme ndisịne ofụri ibuotikọ, idem ofụri n̄wed. Ekese ini, nte ededi, se ẹwetde esida okosịm ediwak ikpehe ekikere nneme.

Mbụme aban̄ade m̀mê m̀mọ̀n̄ ke se ẹtịn̄de ẹtụk ẹkpedu ke Index edi akpan n̄kpọ n̄ko, koro mme andikot ẹkere n̄kpọ nsio nsio ẹyenyụn̄ ẹse ke idak nsio nsio ibuotikọ. Ke uwụtn̄kpọ, ntọt aban̄ade Tọwa Babel odu ke idak TOWER OF BABEL (Tọwa Babel). Edi ndusụk mme andikot ẹkeme ndise ke idak BABYLON, ARCHAEOLOGY (udọkisọn̄ nyom n̄kpọeset), m̀mê LANGUAGE(S) [(mme) usem], ọkọn̄ọde ke ikpehe ibuot nneme oro edide n̄kpọudọn̄ ọnọ mmọ. Ntem, ẹmesịn ukeme ndifiak n̄wet mme n̄kpọ ẹtịn̄de ẹtụk ke idak nsio nsio ibuotikọ oro odotde, ẹnyenede ke ekikere nte ke mme andikot ẹdu ke nsio nsio iduọk isua emana ye idaha udu uwem, ndien mmọ ẹnyene nsio nsio uduak.

Nte Index Ekemede Ndin̄wam Fi

Ukem nte n̄wed ndise usụn̄, Index ekeme ndin̄wam fi n̄kukụre edieke adade enye anam n̄kpọ. Nso ke afo okpodori enyịn ndikụt edide ke index ibuotikọ m̀mê ke ikpehe index N̄wed Abasi oro etienede enye?

Ke ikpehe index N̄wed Abasi, mme itie ẹtịn̄de ẹtụk ẹdi mme ebiet ẹnamde mme ufan̄ikọ kiet kiet an̄wan̄a. Afo emekeme ndikụt nte ẹnamde idaha oro ẹkewetde mme ikọ itien̄wed oro an̄wan̄a, ntak ẹkewetde enye, mbon oro enye etịn̄de aban̄a, mîdịghe se mme ikọ m̀mê mme ubak udịmikọ kiet kiet ẹwọrọde. Uwụtn̄kpọ kiet ekeme ndidi eben̄e oro ke akam uwụtn̄kpọ Jesus: “Kûnyụn̄ uda nnyịn usịn ke idomo.” (Matthew 6:13) Ntak ẹketịn̄de enye ke usụn̄ oro? Index N̄wed Abasi eyen̄wam ndidụn̄ọde mfiọk.

Index ibuotikọ, nte enyịn̄ esie owụtde, akpan akpan edi index ibuotikọ utu ke eke mme ikọ m̀mê mme ubak udịmikọ. Ke ini ẹdomode ndiyom ibuot nneme ebe ke ibuotikọ esie, ndusụk mme andikot ẹma ẹnyene mfịna ndiyom enye n̄kụt. Mfịna emi ekeme ndidaha nda ke ini ikọ ndomokiet ke ibuotikọ mînen̄ekede iwụt ibuot nneme oro. Uwụtn̄kpọ ekeme ndidi ibuot nneme oro “Udomo Didie Awak Akaha?,” oro enemede n̄kpọ aban̄a odudu oro ọkpọsọn̄ mmịn enyenede. Ke etide se isịnede ke ibuot nneme oro, afo emekeme ndiwọn̄ọde n̄ka ALCOHOLIC BEVERAGES (n̄kpọsọn̄ mmịn) m̀mê DRINKING (edin̄wọn̄ọ mmịn) ke Index, ndien afo eyekụt nte ẹtịn̄de ẹtụk enye do.

Index ekeme ndinyene akpan ufọn ke ediyom ntọt ke mme mfịna oro afo ekemede ndisobo. Ke uwụtn̄kpọ, edieke afo edide ete m̀mê ẹka, nte afo emesikụt edikpu ndusụk ini ke ukeme fo nditụnọ nnyụn̄ n̄kpeme nditọ fo? Ke idak CHILDREN (nditọ) afo eyekụt ekese itie ẹtịn̄de ẹtụk ẹmi ẹnọde ikike aban̄ade ekikere, mme ntụk, ye mme udọn̄ mmọ. Edi, ke idak ibuotikọ oro CHILD TRAINING (edinọ eyen ukpep), afo eyekụt mme itie ẹtịn̄de ẹtụk edinọ ukpep ye ntụnọ ke kpukpru ikpehe mmọ.

Watch Tower Society ndusụk ini esibọ eben̄e oro ẹwetde ẹyom un̄wam ke edibiere mme mfịna ndọ mîdịghe ẹbụpde m̀mê edinyene ndusụk ebuana idan̄ ke ndọ enen. Ke adan̄aemi Society ekemede ndinọ ibọrọ, ẹkeme ndikụt ukem in̄wan̄în̄wan̄, eti item oro ke ndiwọn̄ọde n̄ka ibuotikọ oro MARRIAGE (ndọ), ye n̄kpri ibuotikọ esie “problems” (“mme mfịna”) ye “sex” (“idan̄”) m̀mê “sexual relations” (“edinyene ebuana idan̄”), nnyụn̄ n̄wọn̄ọde n̄ka mme itie oro ẹsiakde ẹsịn.

Ẹmebọ mme leta n̄ko ẹto mbon oro mfụhọ ye udọn̄ọ ibuot ẹnọmọde. Edifiak nsọn̄ọ mbuọtidem ye un̄wam oro ẹnọde ke leta edi se ẹkemede ndisọsọp n̄kụt ke itie-ubon-n̄wed fo mîdịghe ke kiet oro odude ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ke ndise mme ibuotikọ oro DEPRESSION (mfụhọ) ye MENTAL ILLNESS (udọn̄ọ ibuot) ke Index. Ẹsiak mme ibuot nneme oro anamde an̄wan̄a nte ẹkemede ndiyọ udọn̄ọ ibuot, usọbọ ẹdude, ye mme ifiọk n̄kpọntịbe oro ẹtụkde owo esịt ẹmi ẹban̄ade mbon oro ẹkekopde mfụhọ.

Nte afo edi uyen? Afo emekeme ndinyene udọn̄ mban̄a ndọ, uwem ufọk, ufọkn̄wed, ebuana fo ye ete ye eka fo, ye ntre ntre eken. Akpan ibuotikọ oro YOUTHS (mme uyen) enyene mme itie oro ẹtịn̄de ẹtụk ke idak kpukpru n̄kpri ibuotikọ ẹmi ye efen efen. Adianade do, mme utọ ibuotikọ nte RELATIONSHIPS (ebuana), SCHOOLS (ufọkn̄wed), CAREER (ubọkọkọ), ye COURTSHIP (uyom ima) ẹnyene ata ediwak n̄kpọ ndinọ. Kaban̄a mme mbụk ufọkn̄wed, Index ekeme ndida fi okowụt nti ibuot nneme kaban̄a obot, ifiọk ntaifiọk, n̄kpọsọn̄ ibọk, ukpepn̄kpọ aban̄ade ndutịm uforo, ye ediwak ibuot nneme eken.

Ufọn Ẹdude Ẹnọ Kpukpru Iduọk Isua Emana

N̄wan-isua-81 ekewet ete: “Mme n̄wed ye magazine ẹdi ata ebiet udọk ntọt gold ye ukeme eke spirit​—ndien Index ada gold oro edi obot.” Eka kiet emi nditọ esie ẹdide isua itiaita ye usụkkiet ke emana ọkọdọhọ ete: “Ami idahaemi mmeyịk nte n̄kpanamde n̄kpọ ke ẹsiode enye efep. Enye amada mi okowụt mme ibọrọ ke ediwak mbụme emi ami n̄kobụpde ke anyanini omonyụn̄ anam edinam ndụn̄ọde ke ini nnamde ntịmidem nnọ mme mbonoesop ototịm edi mmemmem n̄kpọ. . . . Ami n̄kpama n̄ko nditịn̄ nnọ mbufo nte n̄wed emi an̄wamde ukpepn̄kpọ Bible eke ubon nnyịn. . . . Ke ini ebe mi ọdọhọde nditọiban ẹmi ẹmek se mmọ ẹkpamade ndinam, mmọ ẹsiwak ndiyom ndida Index emi nnam ndụn̄ọde. Mmọ ẹsikop inem ndimek ibuotikọ oro mmọ ẹnyenede udọn̄ ke esịt, utọ nte mme unam oro mmọ ẹtịmde ẹma m̀mê nsio nsio idụt, ndien mmọ ẹsikeme ndiyom ntọt oro ye esisịt un̄wam. Emi n̄ko emekpep mmọ nte ke ukpepn̄kpọ Bible edi inem n̄kpọ.”

Edidụn̄ọde nnyom ndinem ikọ ye ndinen ikọ akpanikọ ẹnyene utịp emi mînyeneke ekọmurua. Mme ukeme Ọkwọrọikọ ọmọnọ mme ufọn okponde akan akpa uduak esie, koro mme orụk ikọ ntre ẹmesịn udọn̄ ẹnọ ẹnyụn̄ ẹkpeme mme asan̄autom Jehovah tutu osịm usen mfịn. Ukeme nnyịn oro etiede ntre n̄ko ẹda ufọn Jehovah edi, ye mme utịp oro ekemede ndibịghi ke nsinsi.​—Mme N̄ke 3:13-18, 21-26.

[Ekebe/Ndise ke page 28, 29]

Mme Akpa Index

Ke 1902 ẹma esio san̄asan̄a nsiondi eke Holman Parallel Edition Bible ẹnọ Watch Tower Society, ndien enye ama ọdọn̄ọ ntatara n̄kpọ un̄wam oro Society okotịmde. Udiana uwetn̄kpọ esie esịne index ibuotikọ ye eke N̄wed Abasi ke udịm udịm n̄wed Millennial Dawn (ke ukperedem ẹkedifiọkde nte Studies in the Scriptures), mme akpan n̄kpri n̄wed iba, ye Zion’s Watch Tower eke 1879-1901.

Mme Bible mbon Berea eke 1907 ye ke oro ebede ama ọnọ ukem index oro. Mme ntatara index esịnede kpukpru n̄wed Society ama ada itie mmọemi ke 1922. Index ẹmi ẹkedu ke akpatre ke otu mme eboho Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) (1879-1919) itiaba ẹmi ẹkefiakde ẹmịn̄. Tutu osịm usen mfịn, akpatre emi edi akpan n̄kpọ oro ẹsidade ẹyom mme ibuot nneme oro ẹkewetde ke mme akpa n̄wed Watch Tower Society.

Ke isua 40 efen, nte ededi, ẹkenyene ndinam ndụn̄ọde ke mme n̄wed ẹkesiode ke 1919 ebede ebe ke owo ndida mme nsio nsio index ẹdude ke mme edem n̄wed ye ke akpatre nsiondi magazine eke isua kiet kiet. Edi ke 1959 Society ama anam akwa ndutịm man ọnọ index ibuotikọ ye eke N̄wed Abasi ke eboho kiet ke kpukpru n̄wed Ikọmbakara esie. Otu mbonutom oro ẹkesịnede mbonutom ibuot itieutom, mme isụn̄utom oro ẹkebede ẹwọrọ ke Watchtower Bible School of Gilead, ye idem mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ẹmi ẹtode Obio New York ẹma ẹsop idem. Ke isua kiet ye ubak eke ọkpọsọn̄ ukeme ebede ke ubọk mme anamutom 18 oro ẹyakde idem ẹnọ mi, ẹma ẹsio akpa Watch Tower Publications Index, ye mme ikpehe ke mme ibuotikọ ẹkenemede ye mme itien̄wed Abasi oro ẹkenamde an̄wan̄a, ẹsịnede isua 31, to ke 1930 sịm 1960. Ẹkesio emi ke akpa ini ẹnọ okop-idatesịt otuowo ke Mme Mbono eke Mme Andituak Ibuot oro Ẹdianade Kiet ke 1961.

Ọtọn̄ọde ke ini oro, Watch Tower Publications Index ẹsidu ke Ikọmbakara kpukpru isua, ye ọsọn̄ ikpaedem eboho Index ke kpukpru isua ition.