Ndutịm Ukara Abasi ke Eyo Mme Christian

‘Enem Enye esịt nditan̄ kpukpru n̄kpọ ndọn̄ ke Christ, n̄kpọ eke ẹdude ke enyọn̄, ye n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄.’—EPHESUS 1:9, 10.

1, 2. (a) Didie ke editan̄ mme “n̄kpọ eke ẹdude ke enyọn̄” ndọn̄ aka iso, ọtọn̄ọde ke 33 E.N.? (b) Didie ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹwụt edu Moses ye eke Elijah toto ke 1914?

EDITAN̄ “n̄kpọ eke ẹdude ke enyọn̄” mi ndọn̄ ọkọtọn̄ọ ke 33 E.N., ke ini “Israel Abasi” akamanade. (Galatia 6:16; Isaiah 43:10; 1 Peter 2:9, 10) Ke akpa isua ikie E.N. ama ekebe, editan̄ ndọn̄ emi ama osụhọde ubọk nte “idiọk n̄kpasịp” nsọn̄ibuot oro Satan ọkọtọde ẹkekọride ẹfụk mme ata Christian (oro Jesus okokotde “ibokpot”). Edi nte “utịt ini” akasan̄ade ekpere, ata Israel Abasi ama afiak edidu ndien ke 1919 ẹma ẹmek enye ndise mban̄a kpukpru inyene Jesus.a—Matthew 13:24-30, 36-43; 24:45-47; Daniel 12:4.

² Ke ini akpa ekọn̄ ererimbot, mme Christian oro ẹyetde aran ẹma ẹnam mme utịbe utịbe utom, kpa nte Moses ye Elijah ẹkenamde.b (Ediyarade 11:5, 6) Toto ke 1919 mmọ ẹmekwọrọ eti mbụk ke ererimbot usua, ẹnamde ntre ye uko ebietde eke Elijah. (Matthew 24:9-14) Ndien toto ke 1922 mmọ ẹmetan̄a mme ubiereikpe Jehovah ẹdori ubonowo, kpa nte Moses akadade mme ufen ẹtode Abasi odori Egypt eset ke idem. (Ediyarade 15:1; 16:2-17) Nsụhọ mme Christian ẹyetde aran mi mfịn edi ntọn̄ọ n̄ka obufa ererimbot eke Mme Ntiense Jehovah.

Otu Ukara Odu ke Edinam

3. Mme n̄kpọntịbe ewe ẹwụt ẹte ke ẹma ẹnen̄ede ẹtịm esop mme Christian eke akpa isua ikie?

³ Toto ke ntọn̄ọ, ẹma ẹtịm mme anditiene Jesus oro ẹyetde aran. Nte ibat mme mbet ọkọkọride, ẹma ẹtọn̄ọ mme esop n̄kann̄kụk ẹnyụn̄ ẹmek mbiowo. (Titus 1:5) Ke 33 E.N. ama ekebe, apostle 12 ẹma ẹnam n̄kpọ nte iwụk otu ukara oro ẹkenọde odudu. Ke ntre, mmọ ẹma ẹnọ ndausụn̄ uko uko ke utom unọ ikọ ntiense. (Utom 4:33, 35, 37; 5:18, 29) Mmọ ẹma ẹnam ndutịm man ẹdeme udia ẹnọ mbon unana, ndien mmọ ẹma ẹnọ Peter ye John ẹka Samaria man ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a udọn̄ oro ẹketọtde nte ẹnyenede do. (Utom 6:1-6; 8:6-8, 14-17) Barnabas ama ada Paul ọsọk mmọ ndisọn̄ọ nte ke akani andikọbọ emi ama akabade edi anditiene Jesus idahaemi. (Utom 9:27; Galatia 1:18, 19) Ndien ke Peter ama ọkọkwọrọ ikọ ọnọ Cornelius ye mbonufọk esie, enye ama afiak aka Jerusalem onyụn̄ eketịn̄ ọnọ mme apostle ye nditọete eken ẹtode Judea nte edisana spirit okowụtde unyịme Abasi ke n̄kpọ emi.—Utom 11:1-18.

4. Nso ukeme ke ẹkesịn ndiwot Peter, edi didie ke ẹkenyan̄a uwem esie?

⁴ Ekem ẹma ẹda ibak ibak ukọbọ ẹtiene otu ukara. Ẹma ẹsịn Peter ke ufọk-n̄kpọkọbi, ndien angel ndisịbe ndụk kpọt akanyan̄a uwem esie. (Utom 12:3-11) Idahaemi ke akpa ini, owo efen emi mîdịghe kiet ke otu mme apostle 12 ama ọwọrọ ada iso ke Jerusalem. Ke ini ẹkesiode Peter ke ufọk-n̄kpọkọbi, enye ama etịn̄ ọnọ otu oro ẹkesopde idem ke ufọk eka John Mark ete: “Ẹsian James [eyeneka Jesus] ye nditọete n̄kpọ emi.”—Utom 12:17.

5. Didie ke ndutịm aban̄ade mme andibuana ke otu ukara okokpụhọde ke James ama akakpa n̄kpa usụn̄ Abasi?

⁵ Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ke Judas Iscariot, asan̄a-mbia apostle oro, ama okowot idem, ẹma ẹkụt ẹte ke oyom ẹyak “itieutom esie” nte apostle ẹnọ owo efen emi okodude ye Jesus ke ini ukwọrọikọ esie okonyụn̄ okụtde n̄kpa ye ediset ke n̄kpa esie. Nte ededi, ke ini ẹkewotde James, eyeneka John, owo ndomokiet ikadaha itie esie nte kiet ke otu mme apostle 12. (Utom 1:20-26; 12:1, 2) Utu ke oro, itie efen emi ẹtịn̄de n̄kpọ ẹban̄a otu ukara ke N̄wed Abasi owụt nte ke ẹma ẹnam enye atara. Ke ini eneni ekedemerede kaban̄a m̀mê akpana mme Gentile ẹmi ẹtienede Jesus ẹnịm Ibet Moses, ẹma ẹyak n̄kpọ oro ẹnọ ‘mme apostle ye mbiowo ke Jerusalem’ ndibiere. (Utom 15:2, 6, 20, 22, 23; 16:4) Ntak etiede nte ke “mbiowo” ẹma ẹdu idahaemi ke otu ukara? Bible itịn̄ke, edi ufọn ama odu an̄wan̄wa. N̄kpa James ye edisịn Peter ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹma ẹwụt ẹte ke usen kiet ẹkeme ndikọbi m̀mê ndiwot mme apostle. Edieke utọ n̄kpọ oro etịbede, mbiowo eken oro ẹdotde ndidu, ẹmi ẹnyenede ifiọk ke ndutịm otu ukara, ayanam edise enyịn aka iso ke eti usụn̄.

6. Didie ke otu ukara akaka iso anam utom ke Jerusalem, idem ke ini mme akpasarade andibuana mîkodụhe aba ke obio oro?

⁶ Ke ini Paul akakade Jerusalem ke n̄kpọ nte isua 56 E.N., enye ama ọnọ James mbụkutom ndien, nte Bible ọdọhọde, “kpukpru mbiowo ẹnyụn̄ ẹdu do n̄ko.” (Utom 21:18) Ntak owo mîketịn̄ke n̄kpọ iban̄a mme apostle ke mbono emi? Bible itịn̄ke n̄ko. Edi ewetmbụk oro Eusebius ama ọtọt ke ukperedem ete ke esisịt ini mbemiso 66 E.N., “ẹma ẹbịn mme apostle oro ẹkesụhọde ẹsion̄o ke Judea, ẹmi ẹkedude ke itiendịk kpukpru ini ke ntak odu oro ẹkedụkde ndiwot mmọ. Edi man ẹsuan etop mmọ, mmọ ẹma ẹnam isan̄ ẹka kpukpru idụt ke odudu Christ.” (Eusebius, N̄wed III, V, v. 2) Edi akpanikọ, mme ikọ Eusebius idịghe ubak n̄wetnnịm n̄kpọ eke odudu spirit, edi mmọ ẹdu ke n̄kemuyo ye se n̄wetnnịm n̄kpọ etịn̄de. Ke uwụtn̄kpọ, ke 62 E.N., Peter okodu ke Babylon—ata anyan ebiet ọkpọn̄ Jerusalem. (1 Peter 5:13) Kpa ye oro, ke 56 E.N., ndien iso-ọfọn tutu esịm 66 E.N., otu ukara okosụk ananam utom an̄wan̄wa ke Jerusalem.

Ndutịm ke Eyomfịn

7. Ke ẹmende ẹdomo ye otu ukara eke akpa isua ikie, nso n̄wọrọnda ukpụhọde odu kaban̄a mme andibuana ke Otu Ukara mfịn?

⁷ Ọtọn̄ọde ke 33 E.N., tutu esịm ini ukụt Jerusalem, otu ukara nte an̄wan̄ade ekesịne mme Christian ẹdide mme Jew. Ke ini edika esie n̄kese ke 56 E.N., Paul ama okụt ete ke ediwak mme Christian ẹdide mme Jew ke Jerusalem, kpa ye oro ‘ẹkenyenede mbuọtidem ye Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ,’ ẹkesụk ẹnyenyene “ọkpọsọn̄ ufụp ẹban̄a ibet [Moses].”c (James 2:1; Utom 21:20-25) Ekeme ndidi ama edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ mme utọ Jew oro ndikere nte Gentile okpodude ke otu ukara. Nte ededi, ke eyomfịn, ukpụhọde efen odu kaban̄a mbon oro ẹbuanade ke otu emi. Mfịn, mme Christian ẹdide Gentile oro ẹyetde aran ikpọn̄ ẹnam enye, ndien Jehovah ọmọdiọn̄ edise enyịn mmọ akamba akamba.—Ephesus 2:11-15.

8, 9. Nso n̄kọri odu ke Otu Ukara ke eyomfịn?

⁸ Ọtọn̄ọde ke ini emi Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania akakabarede edi n̄ka oro ibet ọnọde unyịme ke 1884 tutu esịm 1972, etieibuot N̄ka ekesinyene akamba odudu ke esop Jehovah, ke adan̄aemi Otu Ukara ekenyenede n̄kpet n̄kpet ebuana ye otu mme ẹse utom N̄ka. Mme edidiọn̄ oro ẹkenyenede ke mme isua oro ẹsọn̄ọ nte ke Jehovah ama enyịme ndutịm oro. Ke ufọt 1972 ye 1975, ẹma ẹnam mme andibuana ke Otu Ukara ẹwak ẹsịm owo 18. Mme n̄kpọ ẹma ẹka iso ke usụn̄ oro enen̄erede ebiet ndutịm akpa isua ikie ke ini ẹkenọde otu oro ẹkanamde atara mi n̄kponn̄kan odudu, ẹmi ndusụk ke otu mmọ ẹdide mme adausụn̄ Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania.

⁹ Toto ke 1975 ediwak ke otu owo 18 ẹmi ẹma ẹkụre utom mmọ ke isọn̄. Mmọ ẹkan ererimbot ẹnyụn̄ ‘ẹsụhọde ẹtetie ye Jesus ke ebekpo esie ke heaven.’ (Ediyarade 3:21) Ke ntak emi ye mme ntak en̄wen, Otu Ukara enyene owo duop idahaemi, esịnede owo kiet oro ẹkedade ẹsịn ke 1994. Ata ediwak mmọ ẹnen̄ede ẹsọn̄ ke emana. Nte ededi, ẹnọ nditọete ẹmi ẹyetde aran mi eti ibetedem nte mmọ ẹnamde n̄kpọsọn̄ utom mmọ. Ibetedem oro oto m̀mọ̀n̄? Editop enyịn nse n̄kọri eke eyomfịn ke otu ikọt Abasi ọbọrọ mbụme oro.

Ibetedem Ẹnọde Israel Abasi

10. Mmanie ẹdiana ye mbon oro ẹyetde aran ke utom Jehovah ke ukperedem ini ẹmi, ndien didie ke ẹkebem iso ẹtịn̄ prọfesi ẹban̄a emi?

¹⁰ Ko-o ke 1884 ekpere ndidi kpukpru mbon oro ẹkebuanade ye Israel Abasi ẹkedi mme Christian oro ẹyetde aran. Nte ededi, otu efen ama ọtọn̄ọ ndiwọrọ nda sụn̄sụn̄, ndien ke 1935 ẹma ẹdidiọn̄ọ otu emi nte “akwa otuowo” eke Ediyarade ibuot 7. Sia ẹnyenede idotenyịn ndidu ke isọn̄, mmọemi ẹda ẹban̄a “n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄” oro Jehovah aduakde nditan̄ ndọn̄ ke Christ. (Ephesus 1:10) Mmọ ẹda ẹban̄a “mme erọn̄ en̄wen” eke n̄ke Jesus aban̄ade otuerọn̄. (John 10:16) Toto ke 1935, mme erọn̄ en̄wen ẹbụn̄ọ ẹdụk esop Jehovah. Mmọ ‘ẹmefe ẹdi nte obubịt enyọn̄, ye nte ibiom ẹka ke mme window mmọ.’ (Isaiah 60:8) Ke ntak emi akwa otuowo ẹkade iso ndikọri ke ibat ndien otu oro ẹyetde aran ẹkade iso ndisụhọde ke ibat nte mmọ ẹkụrede utom mmọ eke isọn̄ ke n̄kpa, mme erọn̄ en̄wen oro ẹdotde ẹnyene akamba udeme ke mme utom Christian. Ke mme usụn̄ ewe?

11. Mme ifetutom ewe, ẹmi ke akpa ẹkenyenede mme Christian oro ẹyetde aran, ke ẹnọ mme erọn̄ en̄wen?

¹¹ Nditan̄a mme utịbe edinam Jehovah edi akpan utom oro obiomode “edisana obio” Abasi kpukpru ini ndinam. Paul ama etịn̄ aban̄a enye nte uwa temple, ndien Jesus ama ọnọ mbon oro ẹdidide “mme oku edidem” utom edikwọrọ ikọ ye edinọ ukpep. (Exodus 19:5, 6; 1 Peter 2:4, 9; Matthew 24:14; 28:19, 20; Mme Hebrew 13:15, 16) Nte ededi, nsiondi Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke August 1, 1932, ama esịn udọn̄ akpan akpan ọnọ mbon oro Jonadab akadade aban̄a ndibuana ke utom emi. Ke akpanikọ, ediwak ke otu mme utọ erọn̄ en̄wen oro ẹma ẹnanam ntre. Mfịn, ekpere ndidi mme erọn̄ en̄wen ẹnam ofụri utom ukwọrọikọ emi nte n̄wọrọnda ikpehe ‘utom emi ẹnamde ẹnọ Abasi uwemeyo ye okoneyo ke temple Esie.’ (Ediyarade 7:15) Ukem ntre, ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk ikọt Jehovah eke eyomfịn, mbiowo esop ẹkedi mme Christian oro ẹyetde aran, mme “ntantaọfiọn̄” ke ubọk nnasia Jesus Christ. (Ediyarade 1:16, 20) Edi nsiondi Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke May 1, 1937, ama ọtọt ete ke mme erọn̄ en̄wen oro ẹdotde ẹkeme ndidi mme asan̄autom esop (mme esenyịn oro ẹtiede ibuot). Idem ọkpọkọm irenowo oro ẹyetde aran ẹkedodu, ẹkpesụk ẹdada mme erọn̄ en̄wen ẹnam n̄kpọ edieke irenowo oro ẹyetde aran mîkpekemeke ndibiom mbiomo emi. Mfịn, ekpere ndidi kpukpru mbiowo esop ẹdi mme erọn̄ en̄wen.

12. Nso uwụtn̄kpọ idu ke N̄wed Abasi kaban̄a mme erọn̄ en̄wen oro ẹdotde ndibọ ndodobi mbiomo ke esop mbiom?

¹² Nte akwan̄a ndinọ mme erọn̄ en̄wen utọ ndodobi mbiomo oro? Baba, emi etiene se ikebemde iso idu ke mbụk. Ndusụk mme okpono Abasi ke ido mme Jew ẹkedide mbon esenidụt (mme ododụn̄) ẹma ẹkama ikpọ ifetutom ke Israel eset. (2 Samuel 23:37, 39; Jeremiah 38:7-9) Ke ẹma ẹkenyọn̄ ntan̄mfep ke Babylon, ẹma ẹnọ mme Nethinim (mme anamutom temple oro mîkedịghe nditọ Israel) oro ẹkedotde mme ifetutom oro ke mbemiso ẹkenyenede mme Levite kpọt ndinam utom ke temple. (Ezra 8:15-20; Nehemiah 7:60) Ke adianade do, Moses, oro ẹkekụtde ke n̄kukụt edikpụhọde mbiet ye Jesus, ama ọbọ eti item oro Jethro owo Midian ọkọnọde. Ke ukperedem, enye ama eben̄e Hobab eyen Jethro ndida mmọ usụn̄ mbe wilderness.—Exodus 18:5, 17-24; Numbers 10:29.

13. Ke ndisụhọde idem nyak mbiomo nnọ mme erọn̄ en̄wen oro ẹdotde, eti edu anie ke mbon oro ẹyetde aran ẹkpebe?

¹³ Ke ekperede utịt isua 40 oro ke wilderness, Moses, ke ọfiọkde ete imọ ididụkke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, ama ọbọn̄ akam ete Jehovah ọnọ andida itie. (Numbers 27:15-17) Jehovah ama ọdọhọ enye ete emek Joshua ke iso kpukpru owo, ndien Moses ama anam ntre, kpa ye oro edide enye ke okosụk ọsọn̄ idem ke ikpọkidem mîkonyụn̄ itreke ndinam n̄kpọ nnọ Israel ke ndondo oro. (Deuteronomy 3:28; 34:5-7, 9) Ye ukem edu nsụhọdeidem oro, mbon oro ẹyetde aran ẹkam ẹyak mme ifetutom efen efen ẹnọ irenowo oro ẹdotde ke otu mme erọn̄ en̄wen.

14. Mme prọfesi ewe ẹnyan ubọk ẹwụt mbiomo efen efen ke esop emi mme erọn̄ en̄wen ẹnyenede?

¹⁴ Edinọ mme erọn̄ en̄wen mbiomo efen efen ke esop edi n̄ko n̄kpọ odude ke prọfesi. Zechariah ama ebem iso etịn̄ ete ke mbon Philistine oro mîdịghe nditọ Israel ẹyetie nte “ọbọn̄ [sheik, NW] ke Judah.” (Zechariah 9:6, 7) Mme sheikh ẹkedi mbọn̄ ekpụk, ntre Zechariah ọkọdọhọ ete ke akani asua Israel eyenyịme utuakibuot akpanikọ onyụn̄ akabade etie nte ọbọn̄ ekpụk ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. N̄ko-n̄ko, ke ini etịn̄de ikọ ọnọ Israel Abasi, Jehovah ọkọdọhọ ete: “Isenowo ẹyeda ẹbọk n̄kpri ufene mbufo, nditọ idụt ẹyenyụn̄ ẹkabade ẹdi mme ofụn̄isọn̄ mbufo ye mme ọdiọn̄-vine mbufo. Ndien mbufo ẹyekere mme oku Jehovah; ẹyenyụn̄ ẹdọhọ ẹban̄a mbufo, ẹte, Mme anam n̄kpọ Abasi nnyịn.” (Isaiah 61:5, 6) “Isenowo” ye “nditọ idụt” ẹdi mme erọn̄ en̄wen. Ẹnọ mmọemi mme mbiomo man ẹnam ata ediwak utom efen efen nte mbon oro ẹyetde aran ẹmi ẹsọn̄de ẹkụrede utom mmọ ke isọn̄ ẹnyụn̄ ẹkade ndinam n̄kpọ ke ọyọhọ ọyọhọ usụn̄ifiọk nte “mme oku Jehovah,” ẹkande ebekpo ubọn̄ Jehovah ẹkụk nte “mme anam n̄kpọ Abasi nnyịn.”—1 Corinth 15:50-57; Ediyarade 4:4, 9-11; 5:9, 10.

“Emana . . . eke Edidide”

15. Ke ukperedem ini emi, ewe otu mme Christian ẹsịm “ini usọn̄,” ndien ewe otu ada aban̄a “emana . . . eke edidide”?

¹⁵ Nsụhọ oro ẹyetde aran enyene ọkpọsọn̄ udọn̄ ndinọ mme erọn̄ en̄wen ukpep ndibiom mbiomo efen efen. Psalm 71:18 ọdọhọ ete: “O Abasi, kûkpọn̄ mi tutu nsịm usọn̄ ye iwat, tutu nsiak ubọk fo nnọ emana emi, nsiak odudu fo nnọ kpukpru mmọ eke edidide.” Ke etịn̄de n̄kpọ aban̄a ufan̄ikọ emi, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke December 15, 1948, ama osio owụt ete ke esop mme Christian oro ẹyetde aran enen̄ede esịm ini usọn̄. Enye ama aka iso etịn̄ ete ke mbon oro ẹyetde aran ke idatesịt “ẹse ke un̄wana prọfesi Bible ẹnyụn̄ ẹkụt obufa emana.” Mmanie akpan akpan ke emi etịn̄ aban̄a? Enyọn̄-Ukpeme oro ọkọdọhọ ete: “Jesus eketịn̄ aban̄a mmọ nte ‘mme erọn̄ en̄wen’ esie.” ‘Emana eke edidide’ ada aban̄a mme owo oro ẹdidude ke idak obufa ndutịm eke isọn̄ oro Obio Ubọn̄ heaven edikarade.

16. Mme edidiọn̄ ewe ke mbon oro ẹsịnede ke ‘emana eke edide’ ẹdori enyịn ẹban̄a ye ọkpọsọn̄ udọn̄?

¹⁶ Bible itịn̄ke nnennen ini emi kpukpru mme Christian oro ẹyetde aran ẹdikpọn̄de nditọete mmọ ẹdide ‘emana eke edidide’ inyụn̄ ika man ẹkenọ mmọ ubọn̄ ye Jesus Christ. Edi mbon oro ẹyetde aran mi ẹnyene mbuọtidem nte ke ini emi asan̄a ekpere. Mme n̄kpọntịbe oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a ke akwa prọfesi Jesus aban̄ade “utịt ini” ẹmesu toto ke 1914, ẹwụtde nte ke nsobo ererimbot emi ekpere. (Daniel 12:4; Matthew 24:3-14; Mark 13:4-20; Luke 21:7-24) Ke mîbịghike Jehovah ayada obufa ererimbot edi emi ‘emana eke edidide’ ‘edidade obio ubọn̄ [ikpehe isọn̄] emi ẹketịmde ẹnọ mmọ toto ke editọn̄ọ ererimbot’ enyene. (Matthew 25:34) Mmọ ẹkop nduaidem ndidori enyịn mban̄a edifiak n̄wụk Paradise ye edinam ediwak miliọn owo oro ẹkekpan̄ade ẹto ke Hades ẹwọn̄ọ ẹdi. (Ediyarade 20:13) Ndi mbon oro ẹyetde aran ẹyedu do ndidara mbon oro ẹdinamde ẹset mi? Ko-o ke 1925, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) eke May 1 ọkọdọhọ ete: “Nnyịn ikpenyeneke nditịn̄ ke idem nnyịn se Abasi edinamde m̀mê se mîdinamke. . . . [Edi] ẹn̄wam nnyịn ndibiere nte ke ẹyenọ mme andibuana ke Ufọkabasi [mme Christian oro ẹyetde aran] ubọn̄ mbemiso ediset ke n̄kpa mbon oro ẹdotde [mme anam-akpanikọ ntiense oro ẹkedude mbemiso eyo mme Christian].” Ke enemede n̄ko m̀mê ndusụk mbon oro ẹyetde aran ẹyedu ndidara mbon oro ẹnamde ẹset, Enyọn̄-Ukpeme eke September 1, 1989, ọkọdọhọ ete: “Emi ididịghe se ẹyomde.”d

17. Mme utịbe utịbe ifetutom ewe ke mbon oro ẹyetde aran, nte otu, ẹdibuana ye Edidem oro ẹdoride ke ebekpo, kpa Jesus Christ?

¹⁷ Edi akpanikọ, nnyịn ifiọkke se iditịbede inọ Christian kiet kiet oro ẹyetde aran. Edi edikụt oro ẹkekụtde Moses ye Elijah ẹdude ye Jesus ke n̄kukụt edikpụhọde mbiet owụt ete ke ẹdori enyịn mme Christian oro ẹyetde aran oro ẹnamde ẹset ndidu ye Jesus ke ini enye edide ke ubọn̄ ‘ndinọ owo kiet kiet nte utom mmọ edide’ nte enye ọnọde ubiereikpe onyụn̄ osobode. Ke adianade do, nnyịn imeti un̄wọn̄ọ Jesus oro nte ke mme Christian oro ẹyetde aran ẹmi ‘ẹkande’ ẹyebuana ye imọ ke ‘ndida esan̄ ukwak n̄kara mme idụt’ ke Armageddon. Ke ini Jesus edidide ke ubọn̄, mmọ ẹyetie ye enye “ẹkpe ikpe ẹnọ esien Israel duopeba.” Ye Jesus, mmọ ‘ẹyenuak Satan ke idak ikpat mmọ.’—Matthew 16:27–17:9; 19:28; Ediyarade 2:26, 27; 16:14, 16; Rome 16:20; Genesis 3:15; Psalm 2:9; 2 Thessalonica 1:9, 10.

18. (a) N̄kpọ etie didie kaban̄a ‘editan̄ mme n̄kpọ eke ẹdude ke heaven ndọn̄ ke Christ’? (b) Nso ke nnyịn ikeme nditịn̄ mban̄a ‘editan̄ mme n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄ ndọn̄ ke Christ’?

¹⁸ Ke ndisan̄a ke ndutịm esie, Jehovah ke anam n̄kpọ sụn̄sụn̄ ‘nditan̄ kpukpru n̄kpọ ndọn̄ ke Christ.’ Adan̄a nte mme “n̄kpọ eke ẹdude ke enyọn̄” ẹbuanade, uduak esie ekpere utịt. Jesus ndidiana ye kpukpru mme andidu ke otu 144,000 ke heaven kaban̄a “ndọ Eyenerọn̄” emekpere. Ntem, ẹyak mme ndodobi mbiomo ẹnọ ata ediwak owo efen efen ke otu nditọete ẹmi ẹma ẹkanam utom ke anyanini, oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke otu mme erọn̄ en̄wen, ẹmi ẹdade ẹban̄a mme “n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄.” Nso ini nduaidem ke nnyịn idu ntem! Edi n̄kpọ nduaidem didie ntem ndikụt nte uduak Jehovah akade iso iso ebịne edisu esie! (Ephesus 1:9, 10; 3:10-12; Ediyarade 14:1; 19:7, 9) Ndien mme erọn̄ en̄wen ẹkop idatesịt didie ntem ndinọ nditọete mmọ oro ẹyetde aran ibetedem nte otu mbiba ẹmi ẹnamde utom ọtọkiet nte “otuerọn̄ kiet” ke idak “Ekpemerọn̄ kiet” ke nsụkibuot nnọ Edidem, kpa Jesus Christ, ye kaban̄a ubọn̄ akwa Andikara Ekondo, Jehovah Abasi!—John 10:16; Philippi 2:9-11.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?

◻ Didie ke esop Abasi akasan̄a aka iso iso ke akpa isua ikie?

◻ Didie ke Otu Ukara ọkọri ke mbụk eyomfịn eke Mme Ntiense Jehovah?

◻ Mme itien̄wed Abasi ewe ẹsọn̄ọ edinọ mme erọn̄ en̄wen odudu ukara ke esop Jehovah?

◻ Didie ke ẹtan̄ mme “n̄kpọ eke ẹdude ke enyọn̄” ye mme “n̄kpọ eke ẹdude ke isọn̄” ẹdọn̄ ọtọkiet ke Christ?

[Ndise ke page 16]

Idem ke ini mme akpasarade andibuana mîkodụhe aba ke Jerusalem, otu ukara ama aka iso ndinam utom do

[Mme ndise ke page 18]

Mme Christian oro ẹyetde aran ẹmi ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹdi edidiọn̄ ẹnọ ikọt Jehovah

C. T. Russell 1884-1916

J. F. Rutherford 1916-42

N. H. Knorr 1942-77

F. W. Franz 1977-92

M. G. Henschel 1992-