Ndikan Mfụhọ Ubọk

“AKAKAN n̄kpọ oro ami n̄kenyenede ndiyọ ekedi esịt oro obiomde mi ikpe ke ndikere nte ke ami nnyeneke idotenyịn sia ami, nte kiet ke otu ikọt Jehovah, n̄kokụtde nte ke ikpanaha ami n̄kere n̄kpọ ke usụn̄ oro,” ntre ke Lola akayarade. Ọsọ ndudue emi esiwak ndidi akpa asua oro anade Christian oro okopde mfụhọ akan ubọk. Lola ama adian do ete: “Ndondo oro n̄kọkpọn̄de ndifịna idemmi ye ekikere ke usụn̄ oro nkanamde nnyụn̄ n̄wụk ekikere ke ndinyene nsọn̄idem, ami mma n̄keme ndikan mfụhọ ubọk.” Ih, mfụhọ ke idemesie idịghe ntak inọ fi ndikere nte ke imọ imokpu ndinam se Abasi oyomde.

Nte ikasiakde ke akpa ibuotikọ, ntak mfụhọ ekeme ndidi se itịbede ke uwem owo. Ke 1915, anyanini mbemiso ndụn̄ọde ndondo emi, emi adade ediwak udọn̄ọ ikpọkidem abuan ye mfụhọ, Enyọn̄-Ukpeme (Ikọmbakara) ama ọdọhọ ete: “Ọkpọsọn̄ ekikere emi, m̀mê editie ndobo ndobo ye mfụhọ mfụhọ, edi ndammana n̄kpọ ke ndusụk ini ọnọ ofụri ubonowo . . . Nte nsọn̄idem owo etiede esinam mfụhọ ọsọn̄ ubọk ke ndusụk udomo.” Ntem, edieke mfụhọ ebịghide, ndinam dọkta ese owo idem ekeme ndidi n̄kpọ un̄wam. Edieke n̄kpọ emi ebede ubọk, owo ekeme ndiyom ọfiọk-ibọk mbakara oro edide ataifiọk usọbọ mfụhọ.a Edi idem ke ini ntak mîtoho se itịbede ke uwem owo, iwụtke ifiọk ndidori enyịn nte ke owo kiet ke otu ikọt Abasi idikopke mfụhọ m̀mê iduọesịt tutu amama. Kam kere ban̄a nte ‘esịt ọkọdiọkde’ Hannah anam-akpanikọ oro ‘okonyụn̄ atuade ọkpọsọn̄ eyet.’ (1 Samuel 1:7, 10) Nehemiah n̄ko ‘ama atua eyet, onyụn̄ eseme ke ndusụk usen’ onyụn̄ okụt “ndutụhọ esịt.” (Nehemiah 1:4; 2:2) Job ama asua uwem esie onyụn̄ ekere ete ke Abasi ọmọkpọn̄ imọ. (Job 10:1; 29:2, 4, 5) Edidem David ọkọdọhọ ete ke spirit imọ ọmọfụhọ imọ ke idem, esịt imọ onyụn̄ akabade akpa. (Psalm 143:4) Ndien apostle Paul ama etịn̄ aban̄a edinyene “ndịk . . . ke esịt” ye edidu ke “nsụkidem” m̀mê edidi se “ẹyịbi[de] ẹduọk ke isọn̄.”​—2 Corinth 4:9; 7:5, 6.

Okposụkedi kpukpru mmọemi ẹkedide mme anam-akpanikọ ikọt Abasi, nsio nsio ukụt, ọkpọsọn̄ eyịghe, m̀mê akwa edikpu ke ndusụk ini ama anam mmọ ẹfụhọ. Kpa ye oro, Abasi ikọkpọn̄ke mmọ m̀mê ndibọ mmọ edisana spirit esie. Mfụhọ mmọ ikotoho ntak edikpu ke n̄kan̄ eke spirit. Ke ini kiet emi David okokụtde ukụt, enye ke akam ama ekpe ubọk ete: “Dat owo fo esịt.” Abasi ama ọdọn̄ David esịt ke “usen ukụt” emi onyụn̄ an̄wam enye, nte ini akade, ndikụt idara. (Psalm 86:1, 4, 7) Jehovah eyen̄wam ikọt esie kpasụk ntre idahaemi.

Sia mfụhọ ke idemesie mîdịghe idiọn̄ọ edikpu ke n̄kan̄ eke spirit m̀mê mmemidem ke ekikere, Christian oro mfụhọ ọnọmọde ikpenyeneke ndidop uyo ke ntak o-bụt. Utu ke oro, enye ekpenyene ndinam kiet ke otu ata akpan usio-ukot ẹmi ke ndikan mfụhọ ubọk. Nso idi oro?

Sio Ekikere Fo Tịn̄

Enye ekpenyene nditịn̄ nnọ owo mban̄a n̄kpọ emi. Mme N̄ke 12:25 ọdọhọ ete: “Mfụhọ ke esịt owo eyenụk enye ọduọk: edi eti ikọ eyedat enye.” Owo ndomokiet ikemeke ndifiọk nte mfịna esịt fo okponde ibọhọke afo an̄wan̄a esịt fo onyụn̄ etịn̄ aban̄a enye. Ke nditịn̄ ifụre ifụre nnọ owo esịtmbọm oro ekemede ndin̄wam, etie nte afo eyefiọk ete ke mbon en̄wen ẹma ẹnyenyene mbiet ekikere ye mfịna ẹmi. N̄ko, ndisio ekikere ntịn̄ edi usụn̄ ukọk unan, koro enye an̄wamde esịt ndisio ubiak ubiak n̄kpọ oro mfep utu ke ndifofụk enye nnịm. Ke ntre, mbon mfụhọ ẹkpenyene ndin̄wan̄a esịt mmọ nnọ nsan̄a-ndọ, ete m̀mê eka, m̀mê ufan esịtmbọm oro odotde ke n̄kan̄ eke spirit.​—Galatia 6:1.

Ubak mfịna Marie (oro ikasiakde ke akpa ibuotikọ) ekedi nte ke enye ekededịp mfịna mfịna ntụk oro akadade osịm mfụhọ esie. Enye ọkọdọhọ ete, “Ke ediwak isua ẹbede, ami n̄kenyene ndinam nte nnyeneke utọ mfịna ntre. Mbon eken ikedehedei ifiọk ite ami mmenyene orụk mfịna ntre ndikọk, n̄konyụn̄ n̄kere nte ke nnyeneke ufọn.” Edi Marie ama an̄wan̄a esịt esie ọnọ ebiowo kiet ke esop. Ebiowo oro ke obụpde mbụme n̄kọkibuot ama ‘okot’ mfịna oro Marie ekenyenede ke esịt esie ‘osio’ onyụn̄ an̄wam enye ndifiọk idemesie ọfọn akan. (Mme N̄ke 20:5) Nti ikọ esie ẹketode N̄wed Abasi ẹma ẹnọ n̄wan emi idotenyịn. “Nte akpa ini, mma ntọn̄ọ ndibọ un̄wam ndikọk ndusụk mfịna oro ẹketịpde n̄kpọ ẹsịn ke mfụhọ mi,” ntre ke Marie akanam an̄wan̄a.

Ntre ndineme n̄kpọ nnọ ebiowo oro enyenede ikike ekeme ndinọ enyeemi “ukpọn̄ [esie etiede] nte isọn̄ mmemidem” “mmọn̄” eke spirit oro edemerede ukpọn̄. (Isaiah 32:1, 2; Psalm 143:6) Ọnọitem eke spirit oro enyenede ikike ekeme ndikam n̄n̄wam fi okụt nte afo ekemede ndinam se ifọnde ke ndikan se afo akpabatde nte idaha unana idotenyịn. (Mme N̄ke 24:6) Edi oyom se ikponde ikan sụk edin̄wan̄a esịt nnọ kiet eken.

Ndidiọn̄ọ Ata Ufọn Fo

Owo ndikere nte ke imọ inyeneke ufọn edi akpan ntak kiet ke mfụhọ. Ekeme ndidi ntak unana inemesịt ini uyen, ndusụk Christian ẹsibat idemmọ ke usụhọde n̄kpọ. Edi idem ọkpọkọm imia, ufen, m̀mê idan̄ oro ẹkesabarede owo ko ke edem osụk edi n̄kpọ idiọk ekikere, emi ikpụhọkede ufọn owo. Ntem, ana afo odomo ndinyene ekikere adade ukem ukem aban̄a ata ufọn fo nte owo. Apostle Paul ama akpak ete, “N̄kpama ndidọhọ mbufo owo kiet kiet nte okûbat idemesie ke n̄kpọ akan ata ufọn esie, edi yak abat idemesie ke usụhọde.” (Rome 12:3, Charles B. Williams) Ke adan̄aemi ekpemede idem mbak ntan̄idem, afo ekpenyene ndidomo mbak udunam ube ubọk ke n̄kan̄ eken. Mbon oro ẹnyenede ebuana ye Abasi ẹdi ọsọn̄urua n̄kpọ, ẹye enye ke enyịn, koro enye emekde mme owo ndikabade ndi “ata inyene” esie. Nso n̄wọrọnda ifet!​—Malachi 3:17; Haggai 2:7.

N̄ko, nso ukpono ke edi ntem ndidi “mme anamutom [ye] Abasi” ke ndisịn idem ke utom Christian eke unam mbet. (1 Corinth 3:9; Matthew 28:19, 20) Ediwak Christian oro ẹkekopde mfụhọ ẹma ẹkụt nte ke utom emi amanam ufọn owo ọkọri. Marie ama onyịme ete, “Idem ke mma n̄kakabade ndi Christian, eketie mi ke idem nte nnen̄ekede n̄kem.” Edi, enye ama esịn ifịk ke utom ukwọrọikọ, ndien usen kiet enye ama osobo ye akparawa an̄wan oro ibuot ama akabiara, emi okoyomde ekpep imọ Bible. Marie ọkọdọhọ ete, “N̄wan emi okoyom owo eke anamde n̄kpọ ye imọ ke ime, sia enye ekedide owo emi n̄kpọ an̄wan̄ade sụn̄sụn̄. Sia enye ọkọbọde mi ata ekese ntịn̄enyịn, ami mma mfre mban̄a idem mi ye mme mfịna mi. Enye okoyom un̄wam mi, ami mma nnyụn̄ ndiọn̄ọ nte ke mmekeme ndinọ enye un̄wam ke odudu Jehovah. Ndikụt enye anade baptism emesịn udọn ọnọ mi idịghe se inua ekemede nditịn̄. Ufọn mi ama ọkọri ndien ọkpọsọn̄ mfụhọ oro ama osop taktak.” Ikọ oro, “ukpọn̄ eke ọfọnde ido eyetịm oyụhọ” edi akpanikọ didie ntem!​—Mme N̄ke 11:25.

Kpa ye oro, ediwak mbon mfụhọ ẹsinam n̄kpọ nte Christian an̄wan oro okokopde mfụhọ idiọk idiọk akanamde, oro okonyịmede ete: “Okposụkedi ami nnamde utom ata ọkpọsọn̄ ndiyet n̄kpọ nnyụn̄ ntem udia nnyụn̄ n̄kama isenowo, ami mmesiwọn̄ọde enyịn nnyụn̄ mfiọhọ idemmi eyemerede ke kpukpru n̄kpri ndudue.” Utọ ukụt ndudue ntre, oro mîwụtke ifiọk mi ababiat ufọn owo akamba akamba. Ti ete ke n̄kpọ emi an̄wan̄a Abasi nnyịn, enye inyụn̄ “itọhọke ke nsinsi.” (Psalm 103:8-10, 14) Edieke Jehovah, emi enyenede ifiọk ke se ifọnde okon̄ akan eke nnyịn, mîfịnake nnyịn ke kpukpru n̄kpri ndudue onyụn̄ onyịmede ndime utọ ime ntre, nte nnyịn ikpodomoke ndikpebe enye ke nte enye anamde n̄kpọ ye nnyịn?

Kpukpru nnyịn imenyene ndo ye mmemidem. Kpa ye oro, nnyịn imenyene odudu nde. Apostle Paul ikodorike enyịn ndikụt enye ke idemesie anamde se ifọnde ikan ke kpukpru utom esie. Enye ọkọdọhọ ete, “N̄kponyụn̄ nnana udọn ke editịn̄ ikọ, ndịghe ọkọi ke ifiọk.” Paul ikekereke ke imọ idu ke ata usụhọde itie n̄kukụre sia imọ mîkotịmke ifọn nte etịn̄ikọ an̄wa. (2 Corinth 11:6) Kpasụk ntre, mbon mfụhọ ẹkpenyene ndiwụk ekikere ke mme n̄kpọ oro mmọ ẹnamde ọfọn.

“Eti ibuot odu ye mme osụkidem,” m̀mê mbon oro ẹdiọn̄ọde ẹnyụn̄ ẹnyịmede se mmimọ mîkemeke ndinam. (Mme N̄ke 11:2) Nnyịn owo kiet kiet idi anana-mbiet ukpọn̄ inyụn̄ inyene isio isio idaha, isio isio odudu, ye ukeme. Nte afo anamde n̄kpọ Jehovah ke ofụri ukpọn̄, anamde se afo ekemede, enye adat esịt. (Mark 12:30-33) Abasi idịghe owo oro akananam mîyụhọke ye ukeme oro ata mbon ẹmi ẹtuakde ibuot ẹnọ enye ẹsịnde. Leora, Christian kiet emi akakande mfụhọ esie ubọk uforo uforo, ama ọdọhọ ete: “Ke ndusụk n̄kpọ ami nsinamke ọfọn nte kpukpru owo eken, utọ nte edinọ utịn̄ikọ ke an̄wautom. Edi ami ke ndomo. Se ami nnamde edi mfọn n̄kan okịmmọ.”

Ndise Mban̄a mme Ndudue ye Utọk

Nso, nnana, edieke afo anamde akwa ndudue? Iso-ọfọn ekerede nte Edidem David ekekerede, emi ‘akatuade asan̄a kpukpru usen’ ke ntak ndudue m̀mê idiọkn̄kpọ esie. Edi kpa ekikere emi ekeme ndidi uyarade nte ke afo ukaha anyan ukaha unyụn̄ unamke idiọkn̄kpọ oro edifen nnọ mîdụhe! (Psalm 38:3-6, 8) Esịt oro obiomde owo ikpe ekeme ndiwụt nte ke owo oro akanamde idiọkn̄kpọ emenyene esịt akpanikọ ye eti ubieresịt. Ntre didie ke ẹkeme ndise mban̄a esịt ubiomikpe emi? Ọfọn, nte afo ama eben̄e Abasi efen ọnọ fi onyụn̄ anam n̄kpọ ndinen̄ede se ikwan̄ade? (2 Corinth 7:9-11) Ke edide ntre, nyene mbuọtidem ke mbọm otode Enyeemi awakde ndidahado, ke adan̄aemi ebierede ete imọ iditọn̄ọke ntak inam idiọkn̄kpọ oro. (Isaiah 55:7) Edieke edide ẹma ẹnọ fi ntụnọ, ‘kûyemede ke ini enye asuade ọnọ fi, koro Jehovah otụnọ owo eke enye amade.’ (Mme Hebrew 12:5, 6) Utọ edinen̄ede oro enyene uduak ke ndin̄wam ẹfiak ẹsọn̄ọ erọn̄ oro otụnde usụn̄, idem. Emi isụhọkede enye itie nte owo.

Idem edieke esịt nnyịn obiomde nnyịn ikpe, inaha nnyịn ibiere ite ke Jehovah omobiom nnyịn ikpe. “Inyụn̄ isọn̄ọ esịt ke iso Esie ke n̄kpọ eke esịt obiomde nnyịn: koro Abasi okponde akan esịt nnyịn, onyụn̄ ọfiọkde kpukpru n̄kpọ.” (1 John 3:19, 20) Idịghe mme idiọkn̄kpọ ye ndudue nnyịn ikpọn̄îkpọn̄ ke Jehovah okụt. Enye ọfiọk mme idaha oro owo mîkemeke ndinyan̄a, ofụri usụn̄uwem nnyịn, ekikere esịt ye uduak nnyịn. Nte ifiọk esie okponde anam enye ọbiọn̄ utọn̄ ye mbọm okop akam esịt akpanikọ oro nnyịn ibọn̄de iyom edifen, nte enye okokopde eke David.

Utọk ye mbon en̄wen ye edikere mbe ubọk mban̄a nte mmimọ idinyenede unyịme ẹsitịp n̄kpọ nko ẹsịn ke owo ndikere nte ke imọ idotke, idem ekerede ete ke ẹmetop imọ ẹduọk. Ke ntak unana mfọnmma, ekemmọ Christian ekeme nditịn̄ ikọ ye afo nsọn̄ido nsọn̄ido ye unana mfọnido. Kpa ye oro, emekeme ndibiere ediwak utọk ke ndisian owo oro nte ikọ esie okotụkde fi. (Men Matthew 5:23, 24 domo.) N̄ko, Solomon ama ọnọ item ete: “Kûnyụn̄ unịm ibuot ke kpukpru ikọ eke ẹtin̄de; mbak afo edikop ofụn fo nte osụn̄ide fi: koro esịt fo n̄ko ọfiọkde, ete ke afo n̄ko ama onyụn̄ osụn̄i owo efen ediwak ini.” (Ecclesiastes 7:21, 22) Nte mîwụtke ifiọk, kûdori enyịn ndikụt nte afo ke idemfo edide mfọnmma owo m̀mê ke ebuana fo ye mme anana mfọnmma owo eken. Sọp ndifen nyụn̄ mme ime ye kiet eken.​—Colossae 3:13.

Akande oro, m̀mê mbon en̄wen ẹma fi m̀mê imaha, idịghe emi ke ẹda ẹbiere ata ufọn fo. Ye Christ mmọ “i[ka]batke enye ke owo,” enye ikonyụn̄ idịghe n̄kpọ ke “ekọmurua emi mmọ ẹkọmde” enye. (Isaiah 53:3; Zechariah 11:13) Nte emi ama okpụhọ ata ufọn esie m̀mê usụn̄ nte Abasi abatde enye? Baba, idem edieke nnyịn ikpedide mfọnmma owo, nte Jesus, nnyịn ikpenemke kpukpru owo esịt.

Odudu Ndiyọ

Ndusụk ini, ọkpọsọn̄ mfụhọ ekeme ndibịghi kpa ye ukeme nnyịn ndikan enye ubọk. Ubiak eke ntụk ekeme ndikam nnam ndusụk Christian ẹkere nte Jonah ekekerede ete: “N̄kpa mi [ọfọn] akan uwem mi.” (Jonah 4:1-3) Kpa ye oro, ukụt esie ikedịghe nsinsi. Enye ama ọbọhọ. Ntre edieke mfụhọ anamde uwem fo etie nte ukemeke ndiyọ aba, ti ete ke enye etie nte ukụt oro Paul ọkọdọhọde nte “edibede efep.” (2 Corinth 4:8, 9, 16-18) Enye eyenyene utịt! Idaha baba kiet inanake idotenyịn. Jehovah ọn̄wọn̄ọ “ndinam esịt mbon oro ẹkopde ubiak edi obufa.”​—Isaiah 57:15, Lamsa.

Kûdop akam tutu amama, idem ekpedi akam fo etie nte edi ikpîkpu. David ama ekpe ubọk ete: “0 Abasi, kop eseme mi; . . . ke ini esịt mi ofụhọde: da mi ka akwa itiat eke okon̄de.” (Psalm 61:1, 2) Didie ke Abasi ada nnyịn usụn̄ ndinyene ata ntotụn̄ọ mbuọtidem oro etiede nte se owo mîkemeke ndisịm ke odudu idem nnyịn? Eileen, emi akan̄wanade ye mfụhọ ke ediwak isua, ọbọrọ ete: “Jehovah ikayakke mi n̄kpa mba. Emi ọnọ mi idotenyịn ete edieke ami n̄kade iso n̄n̄wana, enye eyekaiso an̄wam mi. Ndifiọk akpanikọ eke Bible onịm mi uwem ke ata ata usụn̄. Otode nsio nsio ediwak usụn̄​—akam, utom ukwọrọikọ, mme mbonesop, mme n̄wed, ubon, ye mme ufan​—Jehovah ọmọnọ mi odudu ndikaiso ndomo.”

Se mfịna emi nte idomo mbuọtidem fo. “Mbufo ẹmekeme ndibuọt idem ye Abasi,” ntre ke apostle Paul ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn. “Enye idiyakke ẹdomo mbufo ẹbe se mbufo ẹkemede ndida. Ke ini ẹdomode mbufo, Enye n̄ko eyesio usụn̄ man mbufo ẹkeme ndiyọ enye.” (1 Corinth 10:13, Beck) Ih, Abasi eyenọ fi “akwa ubom odudu esie” ndibiom ndodobi mbiomo ekededi.​—2 Corinth 4:7.

Obufa Ererimbot oro Mfịna Mîdụhe!

Abasi ọmọn̄wọn̄ọ ndida Obio Ubọn̄ esie eke heaven nsio kpukpru mfụhọ mfụhọ idaha mfep ke isọn̄ nnyịn ibịghike. Ikọ esie ọdọhọ ete: “Mmọn̄ mbot mbufa enyọn̄ ye obufa isọn̄, ndien owo iditịhi aba akpa oro, idinyụn̄ idụkke owo ke esịt. Edi mbufo ẹdat

esịt, ẹnyụn̄ ẹbre nsinsi ke se ami mbotde.” (Isaiah 65:17, 18) Ikọ ẹmi ẹma ẹbemiso ẹsu ke edem ko ke 537 B.C.E., ke ini ẹkefiakde ẹwụk idụt Israel eset ke isọn̄ emana esie. Ikọt esie ẹma ẹkwọ adan̄aoro ẹte: “Nnyịn iketie nte mmọ eke ẹdabade ndap. Ke ini oro imam ọyọhọ nnyịn ke inua, ikwọ onyụn̄ ọyọhọ nnyịn ke edeme.” (Psalm 126:1, 2) Akpatre edisu inem inem prọfesi emi edidade itie ibịghike mi ke obufa ererimbot Abasi okpon didie ntem!​—2 Peter 3:13; Ediyarade 21:1-4.

Ke idak Obio Ubọn̄ Abasi (“mbufa enyọn̄”), ẹyefiak ẹwụk edinen n̄kaowo (“obufa isọn̄”) ndinyene mfọnmma nsọn̄idem ke ntụk, ikpọkidem ye ke n̄kan̄ eke spirit. Idịghe nte ke mbon ẹmi iditịhi eset, edi ke ẹkerede ẹban̄a kpukpru nti n̄kpọ oro mmọ adan̄aoro ẹdikerede ẹnyụn̄ ẹdat esịt ẹban̄a, ntak ididụhe inọ mmọ nditi m̀mê ndiwụk ekikere ke ofụri mfụhọ mfụhọ n̄kpọntịbe eset oro. Kere ban̄a, usenubọk kiet kiet afo edemerede ye ata in̄wan̄în̄wan̄ ekikere, enyenede udọn̄ ndikaiso ke utom usen oro​—mfụhọ inọmọke fi aba!

Ke onịmde ọyọhọ ọyọhọ nte idotenyịn emi edide ata idem-n̄kpọ, Lola (oro ikasiakde ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ) ọkọdọhọ ete: “Nditi nte ke Obio Ubọn̄ Jehovah eyekọk mfịna ẹmi ekedi akakan un̄wam mi. Mma mfiọk nte ke mfụhọ emi idibịghike ke nsinsi.” Ih, afo emekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke ibịghike Abasi ọmọn̄ anam edikan mfụhọ ofụri ofụri, ada itie!

[Ikọ Idakisọn̄]