Du ke Edidemede nte Jeremiah Okodude

“Ami [Jehovah] ke ndu ke edidemede mban̄a ikọ mi man nnam enye.”—JER. 1:12.

1, 2. Ntak emi ẹdade Jehovah ‘ndidu ke edidemede’ ẹdomo ye almond?

ALMOND edi kiet ke otu akpa eto emi ẹsifiaride ke mme obot Lebanon ye ke Israel. Ndiye pin̄k pin̄k m̀mê mfia mfia mfri esie ẹsibak ẹfiari ke utịt utịt January m̀mê ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ February. Enyịn̄ eto emi ke usem Hebrew ọwọrọ, “enye emi odude ke edidemede.”

² Jehovah ama ada almond ekpep Jeremiah akpan n̄kpọ ke ini ekemekde enye ete edi prọfet esie. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ utom Jeremiah, ẹma ẹwụt enye almond emi ọkọtọn̄ọde ndisehe. Nso ke emi akada aban̄a? Jehovah ama anam an̄wan̄a ete: “Ami ke ndu ke edidemede mban̄a ikọ mi man nnam enye.” (Jer. 1:11, 12) Kpa nte almond esisọpde esehe, ntre ke Jehovah ‘ekesibabak edemede’ man ọdọn̄ mme prọfet esie ẹkedụri ikọt esie utọn̄ ẹban̄a se nsọn̄ibuot edidade idi. (Jer. 7:25) Enye ikọduọkke odudu—enye ‘okodu ke edidemede’—tutu ntịn̄nnịm ikọ esie osu. Ubiomikpe Jehovah ama esịm Judah ke nnennen ini, oro edi, ke isua 607 M.E.N.

3. Nso ke inen̄ede inịm ke Jehovah idinamke?

³ Jehovah odu ke edidemede n̄ko mfịn onyụn̄ etịn̄ enyịn man anam uduak esie. Enye ikemeke ndifre enyịn mban̄a ndisu ikọ esie. Jehovah nditịn̄ enyịn nsu ikọ esie ebehe fi didie? Ndi afo emenịm nte ke isua 2011 emi, ke Jehovah ke odu ke “edidemede” ndisu mme un̄wọn̄ọ esie? Edieke inyenede eyịghe ekededi iban̄a Jehovah ndisu un̄wọn̄ọ esie, ini edi emi ndidemede mbak idiyet idap ke n̄kan̄ eke spirit. (Rome 13:11) Jeremiah ama odu ke edidemede sia enye ekedi prọfet Jehovah. Edieke idụn̄ọrede nte Jeremiah akanamde utom oro Abasi ọkọnọde enye ye ntak emi enye akanamde, emi ayanam nnyịn ifiọk nte ikemede ndisịn ifịk nnam utom emi Jehovah ọnọde nnyịn.

Etop Oro Anade Ẹtan̄a Usọp Usọp

4. Nso mfịna ke Jeremiah okosobo ke nditan̄a etop esie, ndien ntak emi akanade enye atan̄a usọp usọp?

⁴ Ekeme ndidi Jeremiah ama ekpere ndisịm isua 25 ke ini Jehovah ekemekde enye ete edi owo ukpeme. (Jer. 1:1, 2) Edi enye akada idemesie nte eyenọwọn̄ emi mîdotke ndida ke iso ikpọ owo ke idụt mmọ ntịn̄ ikọ; oro edi, ikpọ owo emi ẹbịghide uwem ẹnyụn̄ ẹkamade ikpọ itie. (Jer. 1:6) Enye ekenyene etop ubiereikpe ye eke enyene-ndịk nsobo nditan̄a akpan akpan nnọ mme oku, mme prọfet abian̄a, ye mme andikara, ọkọrọ ye mbon oro ẹkedụkde “ọsọ usụn̄” ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọde “[ndika] iso ke unana edinam akpanikọ.” (Jer. 6:13; 8:5, 6) Atan̄a ke ẹyesobo ubọn̄ ubọn̄ temple Edidem Solomon emi ekedide iwụk ebiet utuakibuot akpanikọ ke n̄kpọ nte isua 400. Ke Jerusalem ye Judah ẹyena ndon, ndien ke ẹyetan̄ mme andidụn̄ mmọ ẹnyọn̄ọ nte mbuotekọn̄. Omokụt do, ke akana Jeremiah atan̄a etop oro ẹkenọde enye usọp usọp!

5, 6. (a) Nso ke Jehovah ada otu emi ẹbietde Jeremiah anam mfịn? (b) Nso ke iyom ndineme idahaemi?

⁵ Ke eyomfịn, ke ntak ima, Jehovah ọmọnọ nnyịn otu mme Christian oro ẹyetde aran, emi ẹnamde utom nte ndamban̄a mbon ukpeme man ẹdụri mme owo utọn̄ ẹban̄a ikpe emi Abasi ebierede ọnọ ererimbot emi. Otu emi ebietde Jeremiah mi ẹmedụri mme owo utọn̄ ke ediwak isua ẹte ẹdu ke edidemede kaban̄a ini emi nnyịn idude mi. (Jer. 6:17) Bible ọsọn̄ọ etịn̄ ke Jehovah, kpa Akwa Ekpeme Ini, inuọnke ke ndinam un̄wọn̄ọ esie. Usen esie eyedi ke ata nnennen ini, ke ini emi mme owo mîdorike enyịn.—Zeph. 3:8; Mark 13:33; 2 Pet. 3:9, 10.

⁶ Ti ke Jehovah odu ke edidemede, ke oyonyụn̄ ada edinen obufa ererimbot edi ke nnennen ini. Ndifiọk oro ekpenyene ndisịn udọn̄ nnọ mbon oro ẹbietde Jeremiah onyụn̄ an̄wam mme nsan̄a mmọ ẹnen̄ede ẹfiọk ke etop mmimọ edi usọp usọp. Oro ebehe fi didie? Jesus ama owụt ke oyom kpukpru owo ẹda ẹnọ Obio Ubọn̄ Abasi. Ẹyak ineme edu ita emi ẹken̄wamde Jeremiah aka iso anam utom esie, emi edinyụn̄ an̄wamde nnyịn inam ntre n̄ko.

Edima Mme Owo

7. Tịn̄ nte ima akanamde Jeremiah aka iso ọkwọrọ ikọ kpa ye oro okosobode mme afanikọn̄.

⁷ Nso ikanam Jeremiah aka iso ọkwọrọ ikọ kpa ye oro okosobode mme afanikọn̄? Enye ama ama mme owo. Jeremiah ama ọfiọk ke mme prọfet abian̄a ẹkedi ntak ediwak afanikọn̄ oro ẹkesịmde mme owo. (Jer. 23:1, 2) Emi akanam enye anam utom esie ke ima onyụn̄ atua mme owo mbọm. Enye okoyom nditọ idụt mmọ ẹkop ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹdu uwem. N̄kpọ emi ama afịna enye tutu enye atua ke ntak afanikọn̄ emi edisịmde nditọ idụt mmọ. (Kot Jeremiah 8:21; 9:1.) N̄wed eseme owụt nte Jeremiah akamade onyụn̄ ekerede aban̄a Jehovah ye ikọt esie. (Eseme 4:6, 9) Ndi isidọn̄ke fi ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi nnọ mbon emi okụtde nte “ẹfiomode ẹnyụn̄ ẹsuande mmọ nte erọn̄ eke mînyeneke andikpeme” mfịn?—Matt. 9:36.

8. Nso iwụt ke ndutụhọ ikanamke Jeremiah ayat esịt?

⁸ Kpa ye oro mbon emi Jeremiah okoyomde ndin̄wam ẹketụhọrede enye, enye ikayatke esịt ikonyụn̄ isioho usiene. Enye ama enyene anyanime onyụn̄ ọfọn ido, onyụn̄ akam ọfọn ido ye idiọk Edidem Zedekiah! Ke Zedekiah ama akayak enye ọnọ ete ẹda ẹkewot, Jeremiah okosụk ekpekpe enye ubọk ete okop uyo Jehovah. (Jer. 38:4, 5, 19, 20) Ndi nnyịn imenen̄ede ima mme owo nte Jeremiah akamade?

Uko Oro Abasi Ọnọde

9. Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Abasi ọkọnọ Jeremiah uko?

⁹ Akpa ini oro Jehovah ekenyenede nneme ye Jeremiah, Jeremiah ama odomo nditịn̄ ikọ n̄wụt ke imọ idikemeke. Emi owụt ke enye ikadaha-da uko ye iwụk oro enye ekenyenede imana. Utu ke oro, ọyọhọ mbuọtidem esie ke Abasi ọkọnọ enye ọkpọsọn̄ ukeme oro enye akadade anam utom esie nte prọfet. Ke akpanikọ, Jehovah okodu ye prọfet Jeremiah “nte ọkpọsọn̄ owo oro enyenede ndịk,” sia enye ama ọnọ Jeremiah ibetedem onyụn̄ ọnọ enye odudu man anam utom esie. (Jer. 20:11) Jeremiah ama enyene uko tutu ke ini Jesus akanamde utom ukwọrọikọ esie mi ke isọn̄, mme owo ẹkekere ke Jesus ekedi Jeremiah emi ẹnamde eset!—Matt. 16:13, 14.

10. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke nsụhọ oro ẹyetde aran “[ẹkon̄ ẹkan] mme idụt ye mme obio ubọn̄”?

¹⁰ Sia Jehovah edide “Edidem mme idụt,” enye ama emek Jeremiah ete atan̄a ubiereikpe imọ ọnọ mme idụt ye mme obio ubọn̄. (Jer. 10:6, 7) Edi didie ke nsụhọ otu mbon oro ẹyetde aran “[ẹkon̄ ẹkan] mme idụt ye mme obio ubọn̄”? (Jer. 1:10) Andikara ofụri ekondo ọnọ otu emi ẹbietde Jeremiah utom ẹnam, ukem nte ọkọnọde Jeremiah. Ntre, ẹnọ mme asan̄autom Abasi oro ẹyetde aran odudu ẹte ẹtan̄a nsobo oro edisịmde mme idụt ye mme obio ubọn̄ ke ofụri ererimbot. Sia Ata Ọkpọsọn̄ Abasi ọnọde mmọ odudu, mmọ ẹnyụn̄ ẹdade akpanikọ emi odude ke Ikọ esie eke odudu spirit, mmọ ẹtan̄a ẹte ke Abasi ayada owo emi enye emekde osobo mme idụt ye mme obio ubọn̄ emi ẹdude ke emi ke edikem ini Abasi. (Jer. 18:7-10; Edi. 11:18) Mmọ ẹbiere ke mmimọ iditekke ke ifịk utom oro Abasi ọnọde mmimọ nditan̄a ubiereikpe Jehovah ke ofụri ererimbot.

11. Nso idin̄wam nnyịn ika iso ikwọrọ ikọ ke ini isobode mme mfịna?

¹¹ Idem esiwak ndimem owo ke ini osobode ubiọn̄ọ, unana udọn̄, m̀mê mme mfịna. (2 Cor. 1:8) Edi ukem nte Jeremiah, ẹyak ika iso. Ẹkûkpa mba. Nnyịn ikpakam ika iso ikpe Abasi ubọk, iberi edem ke enye, inyụn̄ ‘inyene uko’ nte nnyịn ikade iso iyom enye an̄wam nnyịn! (1 Thess. 2:2) Sia idide ata mme andituak ibuot, ana nnyịn ika iso ikpeme ndinam utom emi Abasi ọnọde nnyịn. Ana ibiere ndika iso n̄kwọrọ mban̄a nsobo Christendom, emi Jerusalem oro mîkanamke akpanikọ akadade aban̄a. Otu emi ẹbietde Jeremiah ẹyetan̄a “isua mfọnido Jehovah ye usen usiene Abasi nnyịn.”—Isa. 61:1, 2; 2 Cor. 6:2.

Ata Idatesịt

12. Ntak emi ikemede ndidọhọ ke Jeremiah ama aka iso okop idatesịt, ndien nso idi akpan n̄kpọ emi akan̄wamde enye anam emi?

¹² Jeremiah ama okop idatesịt ke utom esie. Enye ọkọdọhọ Jehovah ete: “Ẹma ẹkụt mme ikọ fo, ndien ami ndia mmọ; ikọ fo onyụn̄ akabade edi n̄kpọ idara ọnọ mi ye se idatde mi esịt; koro ẹkotde mi ẹdian enyịn̄ fo, O Jehovah Abasi mme udịm.” (Jer. 15:16) Jeremiah akada ndida ke ibuot Abasi nnyụn̄ n̄kwọrọ ikọ esie nte n̄kpọ ukpono. Ọfọn ifiọk ke Jeremiah ikokopke aba idatesịt ke ini enye okowụkde ekikere ke nsahi mbio obio. Edi ke ini okowụkde ekikere ke ufọn etop esie ye nte etop oro edide akpan n̄kpọ, enye ama afiak okop idatesịt.—Jer. 20:8, 9.

13. Edieke anade ika iso ikop idatesịt, ntak emi anade ikpep nditụn̄ọ akpanikọ Ikọ Abasi?

¹³ Man ika iso ikop idatesịt ke utom ukwọrọikọ ke eyo nnyịn, ana idia “ọkpọsọn̄ udia,” kpa nditụn̄ọ akpanikọ emi ẹdude ke Ikọ Abasi. (Heb. 5:14) Ndinen̄ede n̄kpep n̄kpọ esisọn̄ọ mbuọtidem owo. (Col. 2:6, 7) Enye esinam nnyịn ifiọk nte edinam nnyịn esinemde Jehovah esịt. Akpana ifiak idụn̄ọde ndutịm nnyịn edieke esisọn̄de nnyịn ndinyene ini nda n̄kot nnyụn̄ n̄kpep Bible. Idem ọkpọkọm ida minit ifan̄ ikpep inyụn̄ itie ikere se ikpepde kpukpru usen, emi ayanam isan̄a ikpere Jehovah onyụn̄ anam ‘idara inyụn̄ ikop idatesịt’ nte Jeremiah.

14, 15. (a) Nso ufọn ke Jeremiah ndikaka iso nnam utom esie ekenyene? (b) Nso ke ikọt Abasi mfịn ẹfiọk ẹban̄a utom ukwọrọikọ?

¹⁴ Jeremiah ama aka iso atan̄a ntọt ye ubiereikpe Jehovah, edi enye ikefreke utom oro ẹkenọde enye ẹte “ọbọp onyụn̄ ọtọ.” (Jer. 1:10) Utom edibọp nnyụn̄ ntọ emi enye akanamde ama enyene ufọn. Ndusụk mme Jew ye mbon oro mîkedịghe nditọ Israel ẹma ẹbọhọ nsobo Jerusalem ke isua 607 M.E.N. Ndusụk mmọ ẹkedi nditọ Rechab, Ebed-melech, ye Baruch. (Jer. 35:19; 39:15-18; 43:5-7) Mme anam-akpanikọ ufan Jeremiah emi ẹbakde Abasi mi ẹnen̄ede ẹda ẹban̄a mbon emi ẹnyenede idotenyịn mfịn ndidu uwem mi ke isọn̄, emi ẹdide ufan mbon emi ẹbietde Jeremiah. Otu emi ẹbietde Jeremiah ẹnen̄ede ẹkop inemesịt ndibọp “akwa otuowo” ke n̄kan̄ eke spirit. (Edi. 7:9) Mme anam-akpanikọ ufan mbon emi ẹyetde aran mi ẹkop inemesịt n̄ko ndin̄wam mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ ẹdi ẹdifiọk akpanikọ.

¹⁵ Ikọt Abasi ẹfiọk ke utom edikwọrọ eti mbụk idịghe man ẹn̄wam mme owo kpọt, edi ke edi n̄ko ubak utuakibuot oro ituakde inọ Abasi. Edide mme owo ẹnyịme ndikpan̄ utọn̄ m̀mê inyịmeke, nnyịn ndinam edisana utom nnọ Jehovah ke ndikwọrọ ikọ esinam nnyịn inen̄ede ikop idatesịt.—Ps. 71:23; kot Rome 1:9.

‘Du ke Edidemede’ Nam Utom Fo!

16, 17. Didie ke Ediyarade 17:10 ye Habakkuk 2:3 ẹwụt ke utịt enen̄ede ekpere?

¹⁶ Ke ini ikerede iban̄a ntịn̄nnịm ikọ emi odude ke Ediyarade 17:10, emi anam ifiọk ke utịt enen̄ede ekpere. Ọyọhọ edidem itiaba oro, kpa Ukara Ererimbot eke Britain ye America, amada ukara. Ẹwet ntem ẹban̄a enye: “Enye [ọyọhọ ukara ererimbot itiaba] ama edi, edidu ke ekpri ibio ini.” Anaedi “ekpri ibio ini” oro ekpere ndisịm utịt idahaemi. Prọfet Habakkuk ọkọn̄wọn̄ọ ntem ọnọ nnyịn aban̄a utịt editịm n̄kpọ emi: “N̄kukụt emi [ana] ọnọ ini emi ẹnịmde . . . Bet enye; koro enye mîditreke ndisu. Enye idibehe ini.”—Hab. 2:3.

¹⁷ Bụp idemfo ete: ‘Ndi nte ndude uwem owụt ke mmọfiọk ke utịt enen̄ede ekpere? Ndi usụn̄ uwem mi owụt ke mmenịm ke utịt ọyọsọp edi? Mîdịghe ndi mme ubiere mi ye se ndade nte mme ebeiso n̄kpọ ẹwụt ke n̄kere ke utịt idisọpke idi m̀mê ke etie nte utịt ididịghe tutu amama?’

18, 19. Ntak emi idahaemi mîdịghe ini nditek ke ifịk?

¹⁸ Utom otu mbon ukpeme oro ikụreke kan̄a. (Kot Jeremiah 1:17-19.) Adat nnyịn esịt didie ntem ndifiọk ke nsụhọ mbon oro ẹyetde aran ẹsọn̄ọ ẹda nte “adaha ukwak” ye “obio ibibene”! Mmọ “ẹda akpanikọ ẹbọbọ ke isịn” mmọ sia ẹyakde Ikọ Abasi ọsọn̄ọ mmọ idem tutu ini emi utom mmọ edikụrede. (Eph. 6:14) Akwa otuowo ẹbiere n̄ko ndika iso n̄n̄wam otu emi ẹbietde Jeremiah ẹnam utom emi Abasi ọnọde mmọ ẹnam.

¹⁹ Emi idịghe ini nditek ke ifịk ke utom Obio Ubọn̄, edi edi ini ndinen̄ede n̄kere mban̄a se ẹwetde ke Jeremiah 12:5. (Kot.) Kpukpru nnyịn imenyene mme idomo emi anade iyọ. Ẹkeme ndimen mme idomo mbuọtidem emi ndomo ye mbonitọk emi anade ikan ke mbuba itọk. Kpa ye oro, imekeme ndidori enyịn ke nte “akwa ukụt” asan̄ade ekpere, ke n̄kpọ ẹditetịm isọn̄. (Matt. 24:21) Ndidomo ndikan ikpọ mfịna oro idisobode ekeme nditie nte ndifehe mbuba ye enan̄-mbakara. Oyoyom owo enen̄ede enyene odudu ndiyọ man ekeme ndisọp nte enan̄-mbakara. Ntem, ọfọn iyọ mme idomo oro isobode idahaemi, sia mmọ ẹkeme nditịm nnyịn idem man iyọ mbon oro idisobode ke ini iso.

20. Nso ke afo ebiere ndinam?

²⁰ Kpukpru nnyịn imekeme ndikpebe Jeremiah inyụn̄ ika iso inam utom ukwọrọikọ nnyịn! Mme utọ edu nte ima, uko, ye idatesịt ẹkenam Jeremiah ekeme ndika iso nsọn̄ọ nda nnam utom esie ke isua 67. Ndiye flawa almond ẹti nnyịn ke Jehovah ayaka iso ‘odu ke edidemede’ man anam ikọ esie. Do, ọwọrọ ke odot itiene inam ntre. Jeremiah ‘ama odu ke edidemede,’ nnyịn n̄ko imekeme ndidu.

Nte Afo Emeti?

• Didie ke ima akanam Jeremiah ‘aka iso’ anam utom esie?

• Ntak emi iyomde uko emi Abasi ọnọde?

• Nso ikanam Jeremiah aka iso okop idatesịt?

• Ntak emi afo oyomde ndika iso “ndu ke edidemede”?

[Mme Ndise ke page 31]

Ndi afo ayaka iso ọkwọrọ ikọ kpa ye ubiọn̄ọ?