Ẹyak Nnyịn Idi Mmọ Ẹmi Ẹbuọtde Idem
“Nnyịn . . . idi mmọ ẹmi ẹbuọtde idem isịm edinyan̄a ukpọn̄.”—MME HEBREW 10:39.
1. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke mbuọtidem anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah kiet kiet edi ọsọn̄urua n̄kpọ?
INI efen emi afo odude ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ emi mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹyọhọde, tuak da se mbon oro ẹdude ẹkanade fi. Kere ban̄a ediwak usụn̄ ẹmi mmọ ẹwụtde mbuọtidem. Ekeme ndidi afo oyokụt mbonusọn̄ ẹmi ẹma ẹkenam n̄kpọ Abasi ke ediwak iduọk isua, mme uyen ẹmi ẹn̄wanade ye mfịghe ubọkn̄ka ke usen ke usen, ye mme ete ye eka ẹmi ẹnamde utom ọkpọsọn̄ man ẹbọk nditọ mmọ ẹkabade ẹdi mme abak Abasi. Mbiowo esop ye mme asan̄autom unamutom ẹdu, ẹmi ẹbiomde ediwak mbiomo. Ih, ekeme ndidi afo oyokụt nditọete eke spirit eke kpukpru isua emana ẹmi ẹkande kpukpru orụk ubiọn̄ọ man ẹnam n̄kpọ Jehovah. Mbuọtidem mmọ kiet kiet ọsọn̄ urua didie ntem!—1 Peter 1:7.
2. Ntak emi item Paul ke Mme Hebrew ibuot 10 ye 11 enyenede ufọn ọnọ nnyịn mfịn?
2 Ibat ibat mme anana-mfọnmma owo, edieke edide ẹdodu, ẹdiọn̄ọ nte mbuọtidem edide akpan n̄kpọ ọfọn akan nte apostle Paul ọkọdiọn̄ọde. Ke akpanikọ, enye ama etịn̄ ete ke ata mbuọtidem ada esịm “edinyan̄a ukpọn̄.” (Mme Hebrew 10:39) Nte ededi, Paul ama ọdiọn̄ọ ete ke ererimbot unana mbuọtidem emi ayan̄wana onyụn̄ abiat mbuọtidem. Enye ama enyene ntotụn̄ọ udọn̄ aban̄a mme Christian ẹdide mme Hebrew ke Jerusalem ye Judea, ẹmi ẹkesịnde ukeme ndikpeme mbuọtidem mmọ. Nte nnyịn idụn̄ọrede ubak ikpehe Mme Hebrew ibuot 10 ye 11, ẹyak nnyịn itịm ifiọk usụn̄ oro Paul akadade ọbọp mbuọtidem mmọ. Ke ndinam ntre, nnyịn iyokụt nte ikemede ndibọp mbuọtidem nnyịn ye eke mbon oro ẹdude ẹkanade nnyịn ẹtịm ẹsọn̄.
Ẹnyene Mbuọtidem ke Idem Kiet Eken
3. Didie ke mme ikọ Paul oro ẹkụtde ke Mme Hebrew 10:39 ẹwụt nte ke enye ama enyene mbuọtidem ke idem nditọete esie ẹmi ẹnịmde ke akpanikọ?
3 Ekeme ndidi akpa n̄kpọ oro nnyịn idifiọkde edi in̄wan̄în̄wan̄ edu emi Paul ekenyenede aban̄a otuowo esie. Enye ekewet ete: “Edi nnyịn idịghe mbon mfiakedem n̄ka nsobo; edi idi mmọ ẹmi ẹbuọtde idem isịm edinyan̄a ukpọn̄.” (Mme Hebrew 10:39) Paul ekekere se idide mfọnn̄kan, idịghe ndiọkn̄kan, aban̄a mme anam-akpanikọ ekemmọ Christian. Tịm fiọk, n̄ko, ete enye akada ikọ oro “nnyịn.” Paul ekedi edinen owo. Edi, enye ikemenekede idemesie ke iso otuowo esie, nte n̄kpọ eke idaha edinen ido esie etịmde okon̄ akan eke mmọ. (Men Ecclesiastes 7:16 domo.) Utu ke oro, enye ama abuan idemesie ye mmọ. Enye ama enyene mbuọtidem ofụri esịt nte ke imọ ye mme andikot n̄wed imọ ẹmi ẹdide mme anam-akpanikọ Christian kpukpru iyosobo mme n̄kpọ ubiọn̄ọ ẹkamade mmemidem ẹmi ẹkenyanarede ẹna mmimọ ke iso, nte ke mmimọ uko uko iyesịn ndifiak edem n̄ka nsobo, ndien nte ke mmimọ ididi mmọ ẹmi ẹbuọtde idem.
4. Kaban̄a mme ntak ewe ke Paul ekenyene mbuọtidem ke idem mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ?
4 Didie ke Paul ekpekeme ndinyene utọ mbuọtidem oro? Nte enye ikenyeneke ifiọk iban̄a mme ndudue eke mme Christian ẹdide mme Hebrew? Ke edide isio, enye ama ọnọ mmọ san̄asan̄a item man an̄wam mmọ ẹkan mme mmeme eke spirit mmọ. (Mme Hebrew 3:12; 5:12-14; 6:4-6; 10:26, 27; 12:5) Nte ededi, Paul ama enyene ke nsụhọde n̄kaha nti ntak iba ndikenyene mbuọtidem ke idem nditọete esie. (1) Nte andikpebe Jehovah, Paul ama odomo ndise ikọt Abasi nte Jehovah esede mmọ. Emi ikedịghe ke ebuana ye mme ndudue mmọ kpọt edi ke ebuana ye nti edu mmọ ye ifet mmọ ndimek ndinam se ifọnde ke ini iso. (Psalm 130:3; Ephesus 5:1) (2) Paul ama enyene ọyọhọ mbuọtidem ke odudu edisana spirit. Enye ama ọdiọn̄ọ nte ke n̄kpọ ubiọn̄ọ baba kiet, mmeme eke owo baba kiet, ikemeke ndikpan Jehovah ndinọ Christian ekededi emi odomode ndinam n̄kpọ Esie ke edinam akpanikọ “akwa ubom odudu.” (2 Corinth 4:7; Philippi 4:13) Ntre mbuọtidem Paul ke idem nditọete esie ikedịghe ndudue, ikpîkpu, m̀mê nnan nnan mbuọtidem. Enye ama enyene nsọn̄ọ onyụn̄ enyene isọn̄ N̄wed Abasi.
5. Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe mbuọtidem Paul, ndien nso ikeme ndisụn̄ọ nto oro?
5 Ke akpanikọ, mbuọtidem oro Paul okowụtde ekedi enye oro ebede-be owo. Anaedi ọkọwọrọ akamba n̄kpọ ọnọ mme esop ke Jerusalem ye Judea ndikop Paul etịn̄de ikọ ntre nsịnudọn̄ nsịnudọn̄ ọnọ mmọ. Ke ẹsobode ebeubọk nsahi ye ntan̄idem ntan̄idem unana udọn̄ eke mme Jew oro ẹkebiọn̄ọde mmọ, utọ ikọ oro ama an̄wam mme Christian ẹdide mme Hebrew ẹbiere ke esịt mmọ ndidi mmọ ẹmi ẹbuọtde idem. Nte nnyịn imekeme ndinam ukem oro nnọ kiet eken mfịn? Edi ata mmemmem n̄kpọ ndikụt sụk udịm udịm ndudue ye mme ndo eke edu ke idem mbon efen. (Matthew 7:1-5) Edi, nnyịn iyan̄wam kiet eken ọfọn akan edieke ikụtde inyụn̄ ibatde n̄wọrọnda mbuọtidem emi owo kiet kiet enyenede ke ọsọn̄urua. Ye utọ nsịnudọn̄ oro, etịm etie nte ke mbuọtidem ọyọkọri.—Rome 1:11, 12.
Ndikama Ikọ Abasi Nte Odotde
6. Paul okokot oto ebiet ewe ke ini enye ekewetde mme ikọ ẹmi ẹwetde ke Mme Hebrew 10:38?
6 Paul ama ọsọn̄ọ mbuọtidem mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ n̄ko ebe ke enye ndida N̄wed Abasi nnam n̄kpọ ke usọ. Ke uwụtn̄kpọ, enye ekewet ete: “Edi edinen owo Mi edidu uwem ke mbuọtidem: ndien edieke enye edịghede afiak edem, ukpọn̄ Mi idikopke inemesịt ye enye.” (Mme Hebrew 10:38) Paul mi okokot oto prọfet Habakkuk.a Eyedi mme andikot n̄wed Paul, mme Christian ẹdide mme Hebrew ẹmi ẹketịmde ẹdiọn̄ọ mme n̄wed ntịn̄nnịm ikọ, ẹma ẹmehe ye mme ikọ ẹmi. Ke ekerede aban̄a uduak esie—ndisọn̄ọ mbuọtidem mme Christian ke esịt ye ke n̄kann̄kụk Jerusalem ke n̄kpọ nte isua 61 E.N.—uwụtn̄kpọ Habakkuk ekedi uwụtn̄kpọ oro odotde ndimek. Ntak-a?
7. Ini ewe ke Habakkuk ekewet ntịn̄nnịm ikọ esie, ndien nso ikedi mme idaha ke Judah ke ini oro?
7 Habakkuk nte an̄wan̄ade ekewet n̄wed esie ke se ibede isua 20 mbemiso nsobo Jerusalem ke 607 M.E.N. Ke n̄kukụt, prọfet oro ama okụt mme Chaldean (m̀mê, mbon Babylon), “ndot-ndot ye owowo idụt,” nte ẹbụmerede ẹbịne mbon Judah ẹnyụn̄ ẹbiatde Jerusalem, ẹsobode mme owo ye mme idụt ke ibụmede oro. (Habakkuk 1:5-11) Edi ẹma ẹbem iso ẹtịn̄ ẹban̄a utọ nsobo oro toto ke eyo Isaiah, se ibede isua ikie ke mbemiso. Ke eyo Habakkuk, Jehoiakim ama ada itie eti Edidem Josiah, ndien idiọkido ama afiak ọkọri ke Judah. Jehoiakim ama ọkọbọ onyụn̄ owot mbon oro ẹketịn̄de ikọ ke enyịn̄ Jehovah. (2 Chronicles 36:5; Jeremiah 22:17; 26:20-24) Eyịghe idụhe prọfet Habakkuk oro okokụtde ndutụhọ okofioride ete: “O Jehovah, adan̄a didie?”—Habakkuk 1:2.
8. Ntak emi uwụtn̄kpọ Habakkuk ekenyenede ufọn ọnọ mme Christian ke akpa isua ikie onyụn̄ enyenede mfịn?
8 Habakkuk ikọdiọn̄ọke adan̄a nte nsobo Jerusalem akasan̄ade ekpere. Ukem ntre, mme Christian akpa isua ikie ikọdiọn̄ọke ini eke editịm n̄kpọ mme Jew edisịmde utịt. M̀mê nnyịn mfịn ndidiọn̄ọ ‘usen m̀mê hour’ emi ubiereikpe Jehovah edisịmde idiọk editịm n̄kpọ emi. (Matthew 24:36) Do, ẹyak nnyịn itịm ifiọk adiana-iba ibọrọ oro Jehovah ọkọnọde Habakkuk. Akpa, enye ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ prọfet oro ete ke utịt eyedi ke nnennen ini. Abasi ọkọdọhọ ete: ‘Enye idinyụn̄ ibehe ini,’ idem okposụkedi enye ekemede nditie nte ebebịghi ke ekikere owo. (Habakkuk 2:3) Ọyọhọ iba, Jehovah ama eti Habakkuk ete: “Ndien edinen owo oyodu uwem ke mbuọtidem esie.” (Habakkuk 2:4) Nso ndinem, mmemmem akpanikọ! Se idide akpan n̄kpọ ikan idịghe ini emi utịt edidide, edi edi m̀mê nnyịn iyaka iso ndidu uwem mbuọtidem.
9. Didie ke mme okopitem asan̄autom Jehovah ẹkeka iso ẹdu uwem ke edinam akpanikọ mmọ (a) ke 607 M.E.N.? (b) ke 66 E.N.? (c) Ntak edide akpan n̄kpọ nte nnyịn isọn̄ọ mbuọtidem nnyịn?
9 Ke ini ẹkebụmede Jerusalem ke 607 M.E.N., Jeremiah, Baruch ewetn̄wed esie, Ebed-melech, ye mme Rechabite ẹmi ẹkenamde akpanikọ ẹma ẹkụt nte un̄wọn̄ọ emi Jehovah akanamde ọnọ Habakkuk edide akpanikọ. Mmọ ẹma ‘ẹka iso ẹdu uwem’ ebe ke ndibọhọ enyene-ndịk nsobo Jerusalem. Ntak-a? Jehovah ọkọnọ edinam akpanikọ mmọ utịp. (Jeremiah 35:1-19; 39:15-18; 43:4-7; 45:1-5) Ukem ntre, anaedi mme Christian ẹdide mme Hebrew ke akpa isua ikie ẹma ẹnam n̄kpọ nte ọfọnde ẹban̄a item Paul, koro ke ini udịmekọn̄ Rome ẹkedade en̄wan ẹdụk Jerusalem ke 66 E.N. ndien ekem ẹfiak edem ye ntak oro owo mîkemeke ndinam an̄wan̄a, mme Christian oro ke edinam akpanikọ ẹma ẹnam ntọt Jesus ọkọdọhọde ẹfehe. (Luke 21:20, 21) Mmọ ẹma ẹka iso ẹdu uwem ke ntak edinam akpanikọ mmọ. Kpasụk ntre, nnyịn iyaka iso idu uwem edieke ẹdikụtde nte ikade iso inam akpanikọ ke ini utịt edide. Nso akpan ntak ndisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn idahaemi ke emi edi ntem!
Nditịn̄ In̄wan̄în̄wan̄ Mban̄a Mme Uwụtn̄kpọ Mbuọtidem
10. Didie ke Paul eketịn̄ aban̄a mbuọtidem Moses, ndien didie ke nnyịn ikeme ndikpebe Moses ke afan̄ emi?
10 Paul ama ọsọn̄ọ mbuọtidem n̄ko ebe ke ndida mme uwụtn̄kpọ nnam n̄kpọ ke okopodudu usụn̄. Nte afo okotde Mme Hebrew ibuot 11, tịm fiọk nte enye etịn̄de in̄wan̄în̄wan̄ aban̄a mme owo ke Bible. Ke uwụtn̄kpọ, enye ọdọhọ ete ke Moses ama ‘ọsọn̄ọ ada nte n̄kpọ eke okụtde Enye emi enyịn owo mîkwe.’ (Mme Hebrew 11:27) Ke ikọ efen, Jehovah ekedi ata idem n̄kpọ ọnọ Moses tutu eketie nte n̄kpọ eke enye ekemede ndikụt Abasi emi enyịn owo mîkwe. Nte ẹkeme nditịn̄ ukem oro mban̄a nnyịn? Edi mmemmem n̄kpọ nditịn̄ mban̄a itie ebuana ye Jehovah, edi ndibọp nnyụn̄ nsọn̄ọ itie ebuana oro oyom utom. Oro edi utom emi oyomde nnyịn inam! Nte Jehovah edi ata idem n̄kpọ ọnọ nnyịn tutu nnyịn ikere iban̄a enye ke ini inamde mme ubiere, esịnede mbon oro ẹtiede nte n̄kpri ubiere? Orụk mbuọtidem oro ayan̄wam nnyịn ndiyọ idem ata ndiọkn̄kan ubiọn̄ọ.
11, 12. (a) Ke mme idaha ewe ke ekeme ndidi ẹma ẹdomo mbuọtidem Enoch? (b) Nso akama-nsịnudọn̄ utịp ke Enoch ọkọbọ?
11 N̄ko, kere ban̄a mbuọtidem Enoch. Ọsọsọn̄ nnyịn ndikere nte ubiọn̄ọ oro enye okosobode eketiede. Enoch ekenyene ndinọ uyat uyat etop ubiereikpe kaban̄a ndiọi owo oro ẹkedude uwem ini oro. (Jude 14, 15) Ukọbọ oro ekedịghede uwem anam-akpanikọ emi nte an̄wan̄ade ekedi ata ibak ibak, etiede ata afai afai tutu Jehovah ‘emen enye ọnyọn̄,’ emende enye ọkpọn̄ idaha edidu uwem aka idaha edide ke n̄kpa man mme asua ẹkûsịm enye. Ntre Enoch ikekwe edisu ntịn̄nnịm ikọ emi enye eketịn̄de. Nte ededi, enye ama ọbọ enọ emi, ke ndusụk usụn̄, akakam ọfọnde akan.—Mme Hebrew 11:5; Genesis 5:22-24.
12 Paul anam an̄wan̄a ete: “Koro ke ini mîmenke enye kan̄a idọk, ẹkedi ntiense ẹban̄a [Enoch] ẹte, enye enem Abasi esịt.” (Mme Hebrew 11:5) Nso ke emi ọkọwọrọ? Mbemiso edede idap n̄kpa oro, ekeme ndidi Enoch ama okụt ndusụk orụk n̄kukụt, eyedi aban̄ade Paradise isọn̄ emi enye edidemerede usen kiet odụk ke mîbịghike. Ke usụn̄ ekededi, Jehovah ama anam Enoch ọdiọn̄ọ nte ke Imọ ima inen̄ede ikop inemesịt ke usụn̄ uwem edinam akpanikọ esie. Enoch ama adat Jehovah esịt. (Men Mme N̄ke 27:11 domo.) Nte ndikere mban̄a uwem Enoch itụkke owo? Nte afo akpama ndidu utọ uwem mbuọtidem oro? Do kere ban̄a mme utọ uwụtn̄kpọ oro; da mmọ nte mme ata owo. Biere ndidu uwem ke mbuọtidem, ke usen ke usen. Ti, n̄ko, ete ke mbon oro ẹbuọtde idem inamke n̄kpọ Jehovah ke ntak usenọfiọn̄ m̀mê ke ntak ini emi ẹkenịmde emi Abasi edisude kpukpru un̄wọn̄ọ esie. Utu ke oro, nnyịn imebiere ndinam n̄kpọ Jehovah ke nsinsi! Ndinam ntre ọwọrọ ata mfọnn̄kan uwem ke editịm n̄kpọ enye emi ye ke enye oro editienede.
Nte Ikpọkọride Ọkpọsọn̄ Mbuọtidem
13, 14. (a) Didie ke mme ikọ Paul oro ẹwetde ke Mme Hebrew 10:24, 25 ẹkeme ndin̄wam nnyịn inam mme mbono esop nnyịn ẹtie idara idara? (b) Nso idi akpan uduak mme mbono esop Christian?
13 Paul ama owụt mme Christian ẹdide mme Hebrew ediwak enyene-ufọn usụn̄ oro mmọ ẹkemede ndisọn̄ọ mbuọtidem mmọ. Ẹyak ikere iban̄a iba kpọt. Ekeme ndidi nnyịn imemehe ye item esie ke Mme Hebrew 10:24, 25, emi esịnde udọn̄ ọnọ nnyịn ndisop idem kpukpru ini ke mme mbono esop Christian nnyịn. Nte ededi, ti ete ke mme ikọ Paul eke odudu spirit do iwọrọke ite ke nnyịn inyene ndidi ndebe ndebe mme andibuana ke mme utọ mbono esop oro. Utu ke oro, Paul etịn̄ aban̄a mme mbono esop nte mme ifet ndidiọn̄ọ kiet eken, ndinam kiet eken enen̄ede anam n̄kpọ Abasi ọyọhọ ọyọhọ, ndinyụn̄ nsịn udọn̄ nnọ kiet eken. Nnyịn idu do man inọ, idịghe n̄kukụre man ibọ. Oro an̄wam ndinam mme mbono esop nnyịn ẹtie idara idara.—Utom 20:35.
14 Nte ededi, nnyịn idụk mme mbono esop Christian akpan akpan man ituak ibuot inọ Jehovah Abasi. Nnyịn inam oro ebe ke ndidiana ke akam ye ikwọ, ke nditịm nnọ n̄kpan̄utọn̄, ye ke ndinọ “mfri n̄kpọk-inua”—mme ikọ itoro itorode Jehovah ke mme ibọrọ ye mme ikpehe edinam nnyịn ke mbono esop. (Mme Hebrew 13:15) Edieke nnyịn inyenede mme utịtmbuba oro ke ekikere inyụn̄ isịnde mmọ ke edinam ke kpukpru mbono esop, mbuọtidem nnyịn iditreke ndikọri ke mbono esop kiet kiet.
15. Ntak emi Paul ekesịnde udọn̄ ọnọ mme Christian ẹdide mme Hebrew ndisọn̄ọ mmụm utom ukwọrọikọ mmọ n̄kama, ndien ntak emi ukem item oro odotde mfịn?
15 Usụn̄ efen ndisọn̄ọ mbuọtidem ebe ke utom ukwọrọikọ. Paul ekewet ete: “Ẹyak nnyịn isọn̄ọ imụm ikọ eke idade iyarade idotenyịn ikama, mbak edibọhọ nnyịn oyok; koro Enye emi ọnọde nnyịn un̄wọn̄ọ edi Abasi akpanikọ.” (Mme Hebrew 10:23) Afo emekeme ndisịn udọn̄ nnọ mbon efen ndisọn̄ọ mmụm n̄kpọ n̄kama ke ini mmọ ẹdude ke itiendịk edision̄o idem n̄kpọn̄. Satan ke akpanikọ ama efịk mme Christian ẹdide mme Hebrew man ẹsion̄o idem ẹkpọn̄ utom ukwọrọikọ mmọ, ndien enye ke efịk ikọt Abasi mfịn n̄ko. Ke isobode utọ mfịghe oro, nso ke nnyịn ikpanam? Kere ban̄a se Paul akanamde.
16, 17. (a) Paul akasan̄a didie enyene uko ọnọ utom ukwọrọikọ? (b) Mme ata usio-ukot ewe ke nnyịn ikpanam edieke ndusụk ikpehe utom ukwọrọikọ Christian nnyịn esịnde nnyịn ndịk ke idem?
16 Paul ekewet ọnọ mme Christian ke Thessalonica ete: “Sia nnyịn ima ikokụt ukụt ye esuene ke Philippi, nte mbufo ẹfiọkde, nnyịn ida uko ke Abasi nnyịn ikwọrọ gospel Abasi inọ mbufo ke ufọt ọkpọsọn̄ en̄wan.” (1 Thessalonica 2:2) Didie ke ‘ẹkesuene’ Paul ye mme nsan̄a esie ke Philippi? Nte ndusụk nditọ ukpepn̄kpọ ẹdọhọde, ikọ Greek emi Paul akadade owụt usọn̄enyịn, esuene, m̀mê ebeubọk edinam. Mme andikara Philippi ẹma ẹda eto ẹmia mmọ, ẹtomo mmọ ẹdọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi, ẹnyụn̄ ẹfat mmọ ukot ke ebuka. (Utom 16:16-24) Didie ke ubiak ubiak ifiọk n̄kpọntịbe oro okotụk Paul? Nte mme owo ke Thessalonica, obio efen ke isan̄ isụn̄utom esie, ẹma ẹkụt nte Paul okopde ndịk? Baba, enye ama ‘enyene uko.’ Enye ama akan ndịk onyụn̄ aka iso ndikwọrọ ikọ uko uko.
17 Uko Paul okoto m̀mọ̀n̄? Idemesie? Baba, enye ọkọdọhọ ete ke ikada uko “ke Abasi nnyịn.” N̄wed ndụn̄ọde mme akabade Bible ọdọhọ ke ẹkeme ndisịn ikọ emi ke usụn̄ emi, “Abasi ekebịn ndịk osio ke esịt nnyịn.” Ntre edieke afo mûnyeneke uko akpan akpan kaban̄a utom ukwọrọikọ fo, mîdịghe edieke ndusụk ikpehe ke enye akpan akpan esịnde fi ndịk ke idem, ntak mûben̄eke Jehovah anam ukem oro ọnọ fi? Ben̄e enye ebịn ndịk oro efep ke esịt fo. Ben̄e enye an̄wam fi ndinyene uko ke utom oro. Ke adianade do, nam mme ata usio-ukot efen efen. Ke uwụtn̄kpọ, diomi ndinam utom ye owo emi enyenede usọ ke usụn̄ unọ ikọ ntiense emi afịnade fi. Enye ekeme ndibuana efakutom mbubehe, edinọ ikọ ntiense efak, ukwọrọikọ ido nneme, m̀mê unọ ikọ ntiense urụk ukopikọ. Ekeme ndidi nsan̄a fo eyenyịme ndibem iso ntọn̄ọ. Ke edide ntre, nọ ntịn̄enyịn nyụn̄ kpep n̄kpọ. Do ndien nyene uko ndidomo nse.
18. Mme edidiọn̄ ewe ke ikeme ndinyene edieke inyenede uko ke utom ukwọrọikọ nnyịn?
18 Edieke afo enyenede uko, kere ban̄a se ididide utịp. Ke ini afo ọkọbọde mûnyụn̄ uyakke idem emem fi, afo emekeme ndinyene nti ifiọkutom ke ndibuana akpanikọ, mme ifiọkutom ẹmi afo akpakatabade. (Se page 25.) Afo oyokop uyụhọ ndifiọk nte ke afo emenem Jehovah esịt ke ndinam n̄kpọ oro edide ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ fi. Afo eyenyene edidiọn̄ ye un̄wam esie ke ndikan ndịk fo. Mbuọtidem fo eyetịm ọsọn̄. Ke akpanikọ, afo ukemeke ndinam n̄kpọ ndisọn̄ọ mbuọtidem mbon efen ye unana afo ndisọn̄ọ okwo ke ukem ini oro.—Jude 20, 21.
19. Nso ọsọn̄urua utịp ina ibet “mmọ ẹmi ẹbuọtde idem”?
19 Afo akpakam aka iso ndisọn̄ọ mbuọtidem fo ye mbuọtidem mbon oro ẹdude ye afo. Afo emekeme ndinam ntre ebe ke ndida Ikọ Abasi nnam n̄kpọ ke usọ, ndikpep mban̄a mme uwụtn̄kpọ mbuọtidem ke Bible nnyụn̄ n̄kpebe mmọ, nditịm idem nnọ nnyụn̄ ntiene mbuana ke mme mbono esop Christian, ye edisọn̄ọ mmụm ọsọn̄urua ifetutom eke an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ n̄kama. Nte afo anamde mme n̄kpọ ẹmi, tịm nịm ete ke afo, ke akpanikọ, edi kiet ke otu “mmọ ẹmi ẹbuọtde idem.” Ti, n̄ko, ete ke utọ mbon ẹmi ẹnyene ọsọn̄urua utịp. Mmọ ẹdi “mmọ ẹmi ẹbuọtde idem [ẹsịm] edinyan̄a ukpọn̄.”b Mbuọtidem fo akpakam aka iso ndikọri, ndien Jehovah Abasi akpakam enịm fi uwem ke nsinsi!
[Mme Ikọ idakisọn̄]
a Paul okokot oto nte Septuagint akabarede Habakkuk 2:4, emi esịnede ubak udịmikọ oro “edieke enye edịghede afiak edem, ukpọn̄ Mi idikopke inemesịt ye enye.” Udịmikọ emi idụhe ke uwetn̄kpọ usem Hebrew ekededi emi osụk odude. Ndusụk owo ẹnọ ekikere ẹte ke Septuagint ọkọkọn̄ọ ke mme uwetn̄kpọ Hebrew ẹmi ẹkebemde iso ẹdu oro mîdụhe aba. Ke idaha ekededi, Paul ekesịn enye mi ke idak ndausụn̄ edisana spirit Abasi. Enye ke ntre enyene unyịme Abasi.
b Ibuotikọ isua eke Mme Ntiense Jehovah eke isua 2000 edidi: “Nnyịn idịghe mbon mfiakedem . . . edi idi mmọ ẹmi ẹbuọtde idem.”—Mme Hebrew 10:39.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
◻ Didie ke Paul okowụt mbuọtidem ke idem mme Christian ẹdide mme Hebrew, ndien nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto emi?
◻ Ntak emi Paul nditịn̄ mban̄a prọfet Habakkuk eketịmde odot?
◻ Mme uwụtn̄kpọ mbuọtidem ewe oro ẹkọn̄ọde ke N̄wed Abasi ke Paul eketịn̄ aban̄a in̄wan̄în̄wan̄?
◻ Ewe enyene-ufọn usụn̄ ndisọn̄ọ mbuọtidem ke Paul ekesịn udọn̄ ọnọ?
[Ndise ke page 23]
Ke enye ama okosobo ubiak ubiak ifiọk n̄kpọtịbe ke Philippi, Paul ama enyene uko ndika iso n̄kwọrọ ikọ
[Mme ndise ke page 24]
Nte afo emekeme ndinyene uko ndidomo nsio nsio usụn̄ unọ ikọ ntiense?