“Mbufo Ẹbet Mi”

“Jehovah ọdọhọ, ete, Mbufo ẹbet mi ndien.”—ZEPHANIAH 3:8.

1. Nso ntọt ke prọfet Zephaniah ọkọnọ, ndien nso ufọn ke emi enyene ọnọ mme owo oro ẹdude uwem mfịn?

“AKWA usen Jehovah emekpere.” Prọfet Zephaniah ọkọnọ ntọt edidụri owo utọn̄ emi ke ufọt ufọt ọyọhọ isua ikie itiaba M.E.N. (Zephaniah 1:14) Ke ufan̄ isua 40 m̀mê 50, prọfesi emi ama osu ke ini usen nsobo Jehovah okosịmde Jerusalem ye mme idụt oro ẹkesọn̄de ibuot ye itie edikara Jehovah ebe ke ndinam n̄kpọ ye ikọt esie ke idiọk usụn̄. Nsinam emi edi n̄kpọ udọn̄ ọnọ mme owo oro ẹdude uwem ke utịt utịt isua ikie 20 emi? Nnyịn idu uwem ke ini oro utịt “akwa usen” Jehovah asan̄ade ekpere usọp usọp. Kpa nte ekedide ke ini Zephaniah, “ikan̄ iyatesịt” Jehovah ọmọn̄ obụbede asak ke idem mbiet Jerusalem eyomfịn—Christendom—ye kpukpru mme idụt oro ẹnamde n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ye ikọt Jehovah ẹnyụn̄ ẹsọn̄de ibuot ye itie edikara ofụri ekondo esie.—Zephaniah 1:4; 2:4, 8, 12, 13; 3:8; 2 Peter 3:12, 13.

Zephaniah—Ntiense Oro Enyenede Uko

2, 3. (a) Nso ke nnyịn ifiọk iban̄a Zephaniah, ndien nso iwụt nte ke enye ekedi ntiense Jehovah oro enyenede uko? (b) Mme akpanikọ ewe ẹn̄wam nnyịn ndifiọk ini ye ebiet emi Zephaniah eketịn̄de prọfesi?

² Ẹfiọk esisịt n̄kpọ ẹban̄a prọfet Zephaniah, emi enyịn̄ esie (Tsephan·yahʹ ke usem Hebrew) ọwọrọde “Jehovah Omodịp (Abat ke N̄kpọuto).” Nte ededi, ke okpụhọrede ye mme prọfet eken, Zephaniah ama asiak udịm ubon esie okosịm ọyọhọ emana inan̄, afiak edem okosịm “Hezekiah.” (Zephaniah 1:1; men Isaiah 1:1; Jeremiah 1:1; Ezekiel 1:3 domo.) Emi etie ata esen esen tutu ata ediwak mme ewetmbụk ẹbat ẹte ke eteete eteete esie ekedi anam-akpanikọ Edidem Hezekiah. Edieke enye ekedide, do Zephaniah okoto ufọk ubọn̄, ndien emi akpakanam ọkpọsọn̄ etop ubiomikpe esie oro akatan̄ade aban̄a ndidem Judah ototịm enyene odudu okpokonyụn̄ owụt ete ke enye ekedi ntiense oro enyenede uko ye prọfet Jehovah. Ntotụn̄ọ ifiọk esie kaban̄a nte isọn̄ eketiede ke Jerusalem ye kaban̄a se ikakade iso ke esịt okụre ufọk ubọn̄ ọnọ ekikere nte ke ekeme ndidi enye akakam atan̄a ubiomikpe Jehovah ke ibuot obio oro.—Se Zephaniah 1:8-11, mme ikọ idakisọn̄ NW.

³ Se idotde ẹtịm ẹfiọk edi akpanikọ oro nte, ke adan̄aemi Zephaniah akatan̄ade ubiomikpe Abasi odori “mbọn̄” obio Judah (mme ibuot, m̀mê mme etubom ekpụk) ye “nditọ edidem,” enye ikasiakke enyịn̄ edidem oro ke idemesie ke ini eketịn̄de ndudue esie.a (Zephaniah 1:8; 3:3) Emi ọnọ ekikere nte ke Edidem Josiah emi ekedide uyen ama owowụt udọn̄ kaban̄a edisana utuakibuot, okposụkedi, ke ikerede iban̄a idaha oro Zephaniah okobiomde ikpe, ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke enye ikọtọn̄ọke kan̄a ndinam ukpụhọde esie kaban̄a ido ukpono. Kpukpru emi owụt ete ke Zephaniah eketịn̄ prọfesi ke Judah ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ isua Josiah, emi akakarade ọtọn̄ọde ke 659 tutu osịm 629 M.E.N. Okopodudu ido utịn̄ prọfesi Zephaniah nte eyịghe mîdụhe ama anam Josiah emi ekedide uyen enen̄ede odu ke edidemede aban̄a ukpono ndem, afai, ye mbiara ido oro okodude ke Judah ke ini oro onyụn̄ esịn udọn̄ ọnọ ubịnikọt oro enye akanamde ke ukperedem ndisobo ukpono ndem mfep.—2 Chronicles 34:1-3.

Mme Ntak Ikan̄îkan̄ Iyatesịt Jehovah

4. Ke mme ikọ ewe ke Jehovah okowụt iyatesịt esie kaban̄a Judah ye Jerusalem?

⁴ Jehovah ama enyene eti ntak ndiyat esịt ye mbọn̄ ye mbio obio Judah ye ibuot obio esie Jerusalem. Ebede ke prọfet esie Zephaniah, enye ama etịn̄ ete: “Nyenyụn̄ nnyan ubọk mi ndori Judah ke idem, ye kpukpru mme andidụn̄ Jerusalem; nnyụn̄ nsịbe ikọt Baal ẹmi ẹsụhọde mfep ke ebiet emi, n̄kọrọ ye enyịn̄ mme Chemarim ye mme oku; ye mmọ eke ẹtuakde ibuot ẹnọ mbon ikpa-enyọn̄ ke enyọn̄ ọkọm ufọk; ye mmọ eke ẹtuakde ibuot ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ọde ẹnọ Jehovah, ẹnyụn̄ ẹn̄wọn̄ọde ẹnọ Malcam.”—Zephaniah 1:4, 5.

5, 6. (a) Nso ikedi idaha ido ukpono ke Judah ke eyo Zephaniah? (b) Nso ikedi idaha mme adausụn̄ obio Judah ye mme andidu ke idak mmọ?

⁵ Ẹma ẹda esuene esuene edinam utuakibuot mbun̄wụm nnọ Baal, edisiak ntantaọfiọn̄ ke odudu demon, ye edituak ibuot nnọ abasi ndem Malcam ẹsabade Judah. Edieke Malcam edide ukem ye Molech, nte ndusụk owo ẹnọde ekikere, do nsunsu utuakibuot Judah ama esịne n̄kpọ itekesịt eke ediwa nditọ. Mme utọ edinam ido ukpono oro ẹkedi mbubiam n̄kpọ ke enyịn Jehovah. (1 Ndidem 11:5, 7; 14:23, 24; 2 Ndidem 17:16, 17) Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹdot iyatesịt esie sia mme okpono ndem ẹkesụk ẹdade un̄wọn̄ọ ke enyịn Jehovah. Enye idikaha iso iyọ utọ mbubiam ido ukpono oro eyenyụn̄ osịbe mme okpono ndem ye mme oku ẹmi ẹsọn̄de ibuot efep.

⁶ Akande oro, mbọn̄ obio Judah ẹma ẹbiara. Mbọn̄ esie ẹkebiet mme “lion mfiori” ẹmi ẹbụmede mbụme, ndien mme ebiereikpe esie ẹkebiet mme “wolf” oro ẹkopde biọn̄. (Zephaniah 3:3) Ẹma ẹdori mme andidu ke idak ukara mmọ ikọ nte “ẹdade afai ye abian̄a ẹyọhọ ke ufọk mme ete mmọ.” (Zephaniah 1:9) Uma inyene ama ọyọhọ kpukpru ebiet. Ediwak owo ẹma ẹda idaha oro okodude ndikọ inyene.—Zephaniah 1:13.

Mme Eyịghe Ẹban̄ade Usen Jehovah

7. Zephaniah eketịn̄ prọfesi ebịghi adan̄a didie mbemiso “akwa usen Jehovah,” ndien nso ekedi idaha eke spirit ediwak mme Jew?

⁷ Nte nnyịn ima ikokokụt, akama-nsobo idaha ido ukpono oro okodude ke eyo Zephaniah owụt ete ke enye akanam utom esie nte ntiense ye prọfet mbemiso Edidem Josiah ọkọtọn̄ọde ubịnikọt esie ndisio ukpono ndem mfep, ke n̄kpọ nte 648 M.E.N. (2 Chronicles 34:4, 5) Do, eyedi Zephaniah ama etịn̄ prọfesi ke nsụhọde n̄kaha isua 40 mbemiso “akwa usen Jehovah” okosịmde obio ubọn̄ Judah. Ke ufan̄ ini oro, ediwak Jew ẹma ẹnyene eyịghe ẹnyụn̄ “ẹfiak edem” ẹtre ndinam n̄kpọ Jehovah, ẹkabade ẹnana udọn̄. Zephaniah etịn̄ aban̄a mbon oro “mîyomke Jehovah n̄ko, mînyụn̄ ibịneke enye.” (Zephaniah 1:6) Nte an̄wan̄ade, owo kiet kiet ke Judah ẹma ẹnana udọn̄, inyụn̄ ifịnake idemmọ iban̄a Abasi.

8, 9. (a) Ntak emi Jehovah okodụn̄ọrede “mmọ eke ẹsọrọde ke ntak mmọ”? (b) Ke mme usụn̄ ewe ke Jehovah ọkọnọ mbio obio Judah ye mme adaiso obio ye eke ido ukpono mmọ ntịn̄enyịn?

⁸ Jehovah ama anam ẹdiọn̄ọ uduak esie ndidụn̄ọde mbon oro ẹkedọhọde nte idide ikọt esie. Ke otu mbon oro ẹkedọhọde nte idide mme andituak ibuot nnọ enye, enye ama oyom mbon oro ẹkenyenede eyịghe ke esịt mmọ ẹban̄a ukeme m̀mê uduak esie ndisịbe ndụk mbubehe owo. Enye ama ọdọhọ ete: “Ama ekem ke ini oro, nyeda utuenikan̄ ndụn̄ọde Jerusalem, nnyụn̄ nda ufen nnọ mmọ eke ẹsọrọde ke ntak mmọ: eke ẹdọhọde ke esịt mmọ, ẹte, Jehovah idinamke eti n̄kpọ, idinyụn̄ inamke idiọk.” (Zephaniah 1:12) Ikọ oro “mmọ eke ẹsọrọde ke ntak mmọ” (etịn̄de otụk edinam wine) etịn̄ aban̄a mbon oro ẹsụhọrede ẹtie, nte ntak ke idak aban̄, ẹmi mîyomke ẹfịna mmọ ye etop ekededi emi aban̄ade nte Abasi ndisịbe ndụk mbubehe owo ekperede.

⁹ Jehovah eyetịn̄ enyịn ke idem mbio obio Judah ye Jerusalem ye mme oku mmọ ẹmi ẹkebuakde utuakibuot esie ye ukpono ndem. Edieke mmọ ẹkerede ke imodu ke ifụre, nte n̄kpọ eke okoneyo ofụkde mmọ ke mme ibibene Jerusalem, enye oyoyom mmọ okụt nte n̄kpọ eke akamade nyayama utuenikan̄ oro ediyamade odụk ekịm eke spirit emi mmọ ẹkedade nte ebiet ubọhọ. Enye eyedịbede mmọ osion̄o ke itie unana udọn̄ ido ukpono mmọ, akpa kan̄a ebe ke mme enyene-ndịk etop ubiereikpe, ekem ebe ke ndinam ubiereikpe oro.

“Akwa Usen Jehovah Emekpere”

10. Zephaniah ọkọdọhọ ke “akwa usen Jehovah” editie didie?

¹⁰ Jehovah ama ọnọ Zephaniah odudu spirit nditan̄a ete: “Akwa usen Jehovah emekpere, emekpere, eyenyụn̄ ọsọp eti-eti, uyo usen Jehovah [edi ndotndot, NW].” (Zephaniah 1:14) Ke akpanikọ mme ndotndot usen ẹma ẹdu ke iso ẹnọ kpukpru owo—mme oku, mbọn̄, ye mbio obio—ẹmi ẹkesịnde ndikop ntọt nnyụn̄ mfiak n̄kanam utuakibuot akpanikọ. Ke etịn̄de nte usen oro ẹdinọde ubiereikpe editiede, prọfesi oro akaiso ete: “Usen ifụresịt edi usen oro: usen ukụt ye nnanenyịn, usen n̄wụre ye nsobo, usen ekịm ye okoneyo, usen obubịt enyọn̄ ye ata ekịm, usen ukorowo ye n̄kpo ekọn̄ eke ẹn̄wanade ye mme obio ye mme obio ibibene ye mme edikon̄ tower.”—Zephaniah 1:15, 16.

11, 12. (a) Nso etop nsobo ke ẹketan̄a ẹdori Jerusalem? (b) Nte inyene obụkidem ama anyan̄a mme Jew?

¹¹ Ke ufan̄ isua ifan̄, udịmekọn̄ Babylon ẹma ẹda en̄wan ẹdụk Judah. Jerusalem ikọbọhọke. Ẹma esobo mme ikpehe esie oro ẹdụn̄de ye eke mbubehe. “Jehovah onyụn̄ ọdọhọ, ete, . . . ama ekem ke usen oro, uyo mfiori eyeto ke inua-otop iyak: ntuan̄a eyenyụn̄ oto ke edem obio eken; akwa nsobo eyenyụn̄ oto ke n̄kpri obot (ete), Mbufo mme andidụn̄ Maktesh [ikpehe kiet ke Jerusalem] ẹtuan̄a: koro kpukpru mbon urua ẹmesobo; ẹmesịbe kpukpru mme obiom a silver ẹfep.”—Zephaniah 1:10, 11.

¹² Ke ẹsịnde ndinịm ke akpanikọ nte ke usen Jehovah ama ekpere, ediwak Jew ẹma ẹsịn idem ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke mme mbubehe oro ẹnyenede uforo. Edi ebede ke anam-akpanikọ prọfet esie Zephaniah, Jehovah ama ebemiso etịn̄ ete ke inyene mmọ ẹyekabade ẹdi “se ẹbụmede, mme ufọk mmọ ẹyenyụn̄ ẹwụre.” Mmọ idin̄wọn̄ke wine oro mmọ ẹnamde, ndien “silver mmọ ye gold mmọ idikemeke ndinyan̄a mmọ baba ke usen ifụresịt Jehovah.”—Zephaniah 1:13, 18.

Ẹbiere Ikpe Ẹnọ Mme Idụt Eken

13. Nso etop nsobo ke Zephaniah akatan̄a odori Moab, Ammon, ye Assyria?

¹³ Ebede ke prọfet esie Zephaniah, Jehovah n̄ko ama ayat esịt ye mme idụt oro ẹkenamde n̄kpọ ye ikọt esie ke idiọk usụn̄. Enye ọkọdọhọ: “N̄kokop esuene Moab, ye isụn̄i nditọ Ammon, emi mmọ ẹsuenede ikọt mi, ẹnyụn̄ ẹseride iseri ẹban̄a adan̄a mmọ. Jehovah mme udịm Abasi Israel ọdọhọ, ete, Ma uwem mi, mmọdo Moab mîditreke ndibiet Sodom: nditọ Ammon idinyụn̄ itreke ndibiet Gomorrah: ebiet eke nettle ọkọride, ye obube inụn̄, ye nsinsi ndon. . . . Ndien enye eyenyanade ubọk esie odori edem edere, onyụn̄ osobo Assyria; eyenyụn̄ onịm Nineveh ke ikpîkpu ndon, edisat nte wilderness.”—Zephaniah 2:8, 9, 13.

14. Nso uyarade idu nte ke isen idụt ‘ẹma ẹseri iseri’ ye nditọ Israel ye Abasi mmọ, Jehovah?

¹⁴ Moab ye Ammon ẹkedi mme asua Israel ke anyan ini. (Men Judges 3:12-14 domo.) Ikọ n̄kpọtinua oro Edidem Mesha eke Moab eketịn̄de odu ke Itiat Moab, ke Itie Ubon N̄kpọeset Louvre ke Paris. Enye ke n̄kohodeidem etịn̄ nte imọ ikakande ediwak obio Israel ye un̄wam abasi esie Chemosh. (2 Ndidem 1:1) Jeremiah, uke Zephaniah, ama etịn̄ nte mbon Ammon ẹdụn̄de ke obio nditọ Israel edide Gad ke enyịn̄ abasi mmọ Malcam. (Jeremiah 49:1) Amaedi Assyria, Edidem Shalmaneser V ama akan enye okụk onyụn̄ ada Samaria ke n̄kpọ nte isua ikie mbemiso eyo Zephaniah. (2 Ndidem 17:1-6) Esisịt ini ke oro ebede, Edidem Sennacherib ama an̄wana ye Judah, ada ediwak n̄kpọsọn̄ obio esie, idem akam edịghede ndidọk n̄ka Jerusalem. (Isaiah 36:1, 2) Ke akpanikọ etịn̄ikọ ke ibuot edidem Assyria ama eseri iseri ye Jehovah ke ndikọdọhọ Jerusalem onyịme ndidu ke idak imọ.—Isaiah 36:4-20.

15. Didie ke Jehovah ekesuene mme abasi idụt oro ẹkeseride iseri ye ikọt esie?

¹⁵ Psalm 83 asiak ediwak idụt, esịnede Moab, Ammon, ye Assyria, ẹmi ẹkeseride iseri ye Israel, ẹnyụn̄ ẹtịn̄de ke n̄kpọtinua ẹte: “Ẹdi, nnyịn isịbe mmọ ifep, man ẹkûdi aba idụt; man ẹkûti aba enyịn̄ Israel.” (Psalm 83:4) Prọfet Zephaniah ama ọtọt uko uko ete ke Jehovah mme udịm oyosobo kpukpru mme idụt n̄kohodeidem ẹmi ye mme abasi mmọ. “Mmọ ẹyeda mi ke ibuot iseri mmọ: koro mmọ ẹsụn̄ide, ẹnyụn̄ ẹseride iseri ẹban̄a ikọt Jehovah mme udịm. Jehovah enyene ndịk akan mmọ: koro enye eyesobo kpukpru mme abasi ererimbot; ndien kpukpru mme isuo mme idụt ẹyetuak ibuot ẹnọ enye, kpukpru owo ke ebiet mmọ.”—Zephaniah 2:10, 11.

“Mbufo Ẹbet”

16. (a) Ye mmanie ke usen Jehovah ndisan̄a n̄kpere ekedi n̄kpọ idatesịt ọnọ, ndien ntak-a? (b) Nso aduai-owo-idem ikot ke ẹkenọ nsụhọ oro akanamde akpanikọ mi?

¹⁶ Ke adan̄aemi ifem eke spirit, edinyene eyịghe, ukpono ndem, udia n̄wo, ye uma inyene okodude ke otu mme adausụn̄ ye ediwak mbio obio Judah ye Jerusalem, nte an̄wan̄ade ndusụk mme anam-akpanikọ Jew ẹma ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ prọfesi ntọt Zephaniah. Mmọ ẹma ẹfụhọ ẹban̄a mme mbubiam edinam mbọn̄, mme ebiereikpe, ye mme oku Judah. Etop Zephaniah ẹkedi n̄kpọ ndọn̄esịt ẹnọ mme anam akpanikọ oro. Utu ke ndidi ntak editịmede esịt, usen Jehovah ndisan̄a n̄kpere ekedi n̄kpọ idatesịt ọnọ mmọ, koro enye eyeda utịt ọsọk mme utọ mbubiam edinam oro. Anam-akpanikọ nsụhọ emi ama anam aduai-owo-idem ewụhọ Jehovah emi: “Mbufo ẹbet mi ndien, tutu osịm ke usen eke ndidahade ke enyọn̄ nda mbụme. Koro mmaduak ndisop mme idụt, nnyụn̄ mbon mme obio ndidem, man n̄n̄wan̄a mmọ ifụresịt mi ke idem, ofụri ikan̄ iyaresịt mi.”—Zephaniah 3:8.

17. Ini ewe ndien didie ke etop nsobo Zephaniah ọkọtọn̄ọ ndisu ke idem mme idụt?

¹⁷ Nsobo ikosịmke mbon oro ẹkekopde ntọt oro ke mbuari. Ediwak owo ẹma ẹdu uwem ẹkụt edisu prọfesi Zephaniah. Ke 632 M.E.N., mbuaha udịmekọn̄ Babylon, Media, ye akwa otu otode edem edere, ẹmi ekemede ndidi ẹkedi mbon Scynthia, ẹma ẹkan ẹnyụn̄ ẹsobo Nineveh. Ewetmbụk oro Will Durant obụk ete: “Udịmekọn̄ mbon Babylon ke idak Nabopolassar ama adiana ye udịmekọn̄ Media ke idak Cyaxares ye otu mbon Scythia ẹtode Caucasus, ndien ke mmemmem usụn̄ ye usọp oro akpade owo idem ẹma ẹkan n̄kpọsọn̄ obio edem edere. . . . Ke ubọk en̄wan kiet Assyria ama osop ke mbụk.” Emi ekedi ukem ukem se Zephaniah eketịn̄de prọfesi aban̄a.—Zephaniah 2:13-15.

18. (a) Didie ke nsobo Abasi okosịm Jerusalem, ndien ntak-a? (b) Didie ke prọfesi Zephaniah aban̄ade Moab ye Ammon okosu?

¹⁸ Ediwak Jew ẹmi ẹkebetde Jehovah n̄ko ẹma ẹdu uwem ẹkụt nte enye osobode Judah ye Jerusalem. Kaban̄a Jerusalem, Zephaniah ama etịn̄ prọfesi ete: “Ọdiọk ọnọ owo eke ọsọn̄de ibuot onyụn̄ edehede, obio utụk! Enye ikopke uyo: ibọhọ item: ibuọtke idem esie ye Jehovah; isan̄ake ikpere Abasi esie.” (Zephaniah 3:1, 2) Ke ntak unana edinam akpanikọ esie, mbon Babylon ẹma ẹkan Jerusalem ẹkụk utịm ikaba ndien ke akpatre ẹda ẹnyụn̄ ẹsobo enye ke 607 M.E.N. (2 Chronicles 36:5, 6, 11-21) Amaedi Moab ye Ammon, nte ekemde ye ewetmbụk owo Jew oro Josephus, ke ọyọhọ isua ition ke Jerusalem ama ọkọduọ, mbon Babylon ẹma ẹn̄wana ekọn̄ ye mmọ ẹnyụn̄ ẹkan mmọ. Ke oro ebede mmọ ẹma ẹtre ndidu, nte ẹketịn̄de ke prọfesi.

19, 20. (a) Didie ke Jehovah ọkọnọ mbon oro ẹkebetde enye utịp? (b) Ntak emi mme n̄kpọntịbe ẹmi ẹbehede nnyịn, ndien nso ke ẹdineme ke ibuotikọ oro etienede?

¹⁹ Mmọemi ye mme ntatara edisu prọfesi Zephaniah eken ẹkedi ifiọk n̄kpọntịbe oro ọkọsọn̄ọde mbuọtidem mme Jew ye mbon oro mîkedịghe mme Jew oro ẹkebetde Jehovah. Ke otu mbon oro ẹkebọhọde nsobo oro okosịmde Judah ye Jerusalem ẹkedi Jeremiah, Ebed-melech owo Ethiopia, ye ufọk Jehonadab, eyen Rechab. (Jeremiah 35:18, 19; 39:11, 12, 16-18) Mme anam-akpanikọ Jew oro ẹkedude ke ntan̄mfep ye nditọ mmọ, ẹmi ẹkekade iso ẹbet Jehovah, ẹma ẹkabade ẹdi ubak mme okop-inemesịt nsụhọ oro ẹkenyan̄ade ẹsio ke Babylon ke 537 M.E.N. ẹnyụn̄ ẹfiak ẹnyọn̄ Judah man ẹfiak ẹkewụk edisana utuakibuot.—Ezra 2:1; Zephaniah 3:14, 15, 20.

²⁰ Nso ke kpukpru emi ọwọrọ ọnọ eyo nnyịn? Ke ediwak usụn̄ idaha oro okodude ke eyo Zephaniah edi ukem ye mbubiam n̄kpọ oro ẹtịbede mfịn ke Christendom. Akan oro, nsio nsio edu edinam mme Jew ke ini oro ẹnyene mbiet ye mme edu edinam oro ẹkemede ndikụt mfịn, ndusụk ini idem ke otu ikọt Jehovah. Mmọemi ẹdi mme n̄kpọ oro ẹdisede ẹban̄a ke ibuotikọ oro etienede.

[Ikọ idakisọn̄]

Ke Ndifiak Ndụn̄ọde

◻ Nso ikedi idaha ido ukpono ke Judah ke eyo Zephaniah?

◻ Nso mme idaha ẹkedu ke otu mme adausụn̄ obio, ndien nso ikedi edu edinam ediwak owo?

◻ Didie ke mme idụt ẹkeseri iseri ye ikọt Jehovah?

◻ Nso ntọt ke Zephaniah ọkọnọ Judah ye mme idụt eken?

◻ Didie ke ẹkenọ mbon oro ẹkebetde Jehovah utịp?

[Ndise ke page 9]

Itiat Moab ọsọn̄ọ nte ke Edidem Mesha eke Moab ama etịn̄ ndek ndek ikọ aban̄a Israel eset

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Itiat Moab: Musée du Louvre, Paris

[Ndise ke page 10]

Ke ndisọn̄ọ prọfesi Zephaniah, itiatn̄wed oro ẹwetde Mbụk Babylon ke mme abisi ẹbietde ikpafak mi esịne mbụk nsobo Nineveh ke ubọk mbuaha udịmekọn̄

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Itiatn̄wed ẹwetde n̄kpọ ke mme abisi ẹbietde ikpafak: Ẹbọ ẹto The British Museum