Ẹma Ẹnyan̄a Ẹsio ke “Idiọk Emana”

“O emana unana mbuọtidem ye ukwan̄ido, adan̄a didie ke ndidu ye mbufo, nnyụn̄ mme ime ye mbufo?”—LUKE 9:41.

1. (a) Nso ke mme ini afanikọn̄ nnyịn ẹwụt? (b) Nso ke N̄wed Abasi etịn̄ aban̄a mme andibọhọ?

NNYỊN idu uwem ke mme ini afanikọn̄. Unyekisọn̄, ukwọ mmọn̄, akan̄, udọn̄ọ, ukwan̄ido, ediduọk bọmb, enyene-ndịk ekọn̄—mmọemi ye ekese efen ẹmefụk ubonowo ke ọyọhọ isua ikie 20 nnyịn emi. Nte ededi, n̄kponn̄kan kpukpru afanikọn̄ odu ke n̄kpet n̄kpet ini iso. Nso idi oro? Enye edi “akwa ukụt . . . orụk eke akanam mîdụhe toto ke editọn̄ọ ererimbot tutu osịm emi, eke mîdinyụn̄ idụhe aba.” (Matthew 24:21) Edi, ediwak nnyịn imekeme ndisak iso nse idara idara ini iso! Ntak-a? Koro Ikọ Abasi etịn̄ aban̄a “akwa otu owo, eke baba owo kiet mîkemeke ndibat, eke ẹtode ke kpukpru obio ye esien ye idụt ye usem . . . Mmọ oro ẹdi mmọ ẹmi ẹketode ke akwa ukụt ẹwọn̄ọ . . . Mmọ idikopke aba biọn̄, idinyụn̄ ikopke aba nsatitọn̄ . . . ndien Abasi eyekwọhọde kpukpru mmọn̄eyet ke enyịn mmọ efep.”—Ediyarade 7:1, 9, 14-17.

2. Mme ntọn̄ọ ntọn̄ọ ufan̄ikọ eke Matthew 24, Mark 13, ye Luke 21 ẹkenyene nso akpa edisu ke prọfesi?

² N̄wetnnịm n̄kpọ eke odudu spirit ke Matthew 24:3-22, Mark 13:3-20, ye Luke 21:7-24 ọtọn̄ọ prọfesi oro Jesus etịn̄de aban̄a “akpatre ini eyo emi.”a Prọfesi emi ekenyene akpa edisu esie ke idiọk editịm n̄kpọ mme Jew eke akpa isua ikie eke Eyo Nnyịn, emi akadade okosụn̄ọ ke anana-mbiet “akwa ukụt” ke idem mme Jew. Ẹma ẹbiat ofụri ndutịm ido ukpono ye eke ukaraidem editịm n̄kpọ mme Jew, emi okodude ke temple Jerusalem ẹfep, owo idifiakke iwụk aba tutu amama.

3. Ntak edide usọp usọp n̄kpọ ete nnyịn inam prọfesi Jesus mfịn?

³ Ẹyak nnyịn idahaemi ikere iban̄a mme idaha oro ẹkekanarede akpa edisu prọfesi Jesus oro ẹkụk. Emi eyen̄wam nnyịn ọfọn akan ndifiọk mbiet edisu oro odude mfịn. Enye eyewụt nnyịn nte edide usọp usọp ndinam n̄kpọ ke in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ idahaemi man ikpọbọhọ n̄kponn̄kan ukụt oro edịghede ofụri ubonowo.—Rome 10:9-13; 15:4; 1 Corinth 10:11; 15:58.

“Utịt”—Ini Ewe?

4, 5. (a) Ntak emi mme Jew oro ẹkebakde Abasi ke akpa isua ikie E.N. ẹkenyenede udọn̄ ke prọfesi Daniel 9:24-27? (b) Didie ke prọfesi emi okosu?

⁴ Ke n̄kpọ nte isua 539 M.E.N., ẹma ẹwụt Daniel, prọfet Abasi, n̄kukụt aban̄ade mme n̄kpọntịbe oro ẹditịbede ke utịt “urua” eke ufan̄ “urua ata ye duop” eke mme isua. (Daniel 9:24-27) Mme “urua” ẹmi ẹketọn̄ọ ke 455 M.E.N. ke ini Edidem Artaxerxes eke Persia ọkọnọde uyo ete ẹfiak ẹbọp obio Jerusalem. Utịt “urua” oro ọkọtọn̄ọ ye Messiah, Jesus Christ, ndiwụt idem ke baptism esie ye ediyet enye aran ke 29 E.N.b Mme Jew ẹmi ẹkebakde Abasi ke akpa isua ikie E.N. ẹma ẹtịm ẹnyene ifiọk ẹban̄a ikpehe ini edisu prọfesi Daniel emi. Ke uwụtn̄kpọ, kaban̄a otuowo ẹmi ẹkebụn̄ọde ẹdi ndikop se John Andinịm Owo Baptism eketịn̄de ke 29 E.N., Luke 3:15 ọdọhọ ete: “Mbio obio [ẹketie] ke idot-enyịn, kpukpru owo ẹnyụn̄ [ẹneni] ẹban̄a John ke esịt mmọ ẹte, m̀mê enye ekpedi Christ.”

⁵ Ọyọhọ “urua” 70 ekenyene ndidi isua itiaba oro ẹkenamde san̄asan̄a mfọn atara osịm mme Jew. Ọtọn̄ọde ke 29 E.N., enye ama esịne baptism ye utom ukwọrọikọ Jesus, n̄kpa uwa esie ‘ke ubak urua’ ke 33 E.N., ye ‘ubak urua’ efen tutu ke 36 E.N. Ke ufan̄ “urua” emi, ẹma ẹnam ifet ndikabade ndi mme mbet Jesus oro ẹyetde aran atara osịm mme Jew ye mme okpono Abasi ke ido mme Jew san̄asan̄a. Ekem ke 70 E.N., kpa usenọfiọn̄ oro owo mîkọdiọn̄ọke mbemiso, udịmekọn̄ Rome ke idak Titus ama osobo ọsọn̄ibuot editịm n̄kpọ mme Jew oro efep.—Daniel 9:26, 27.

6. (a) Didie ke “n̄kpọ mbubiam nsobo” ọkọtọn̄ọ edinam ke 66 E.N., ndien didie ke mme Christian ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a oro? (b) Mmanie ẹkebọhọ, ndien emi okoto ewe usọp usọp edinam?

⁶ Ntem ẹma ẹbiat itie oku mme Jew ẹfep, emi ama akasabade temple Jerusalem onyụn̄ odụk odu ndiwot Eyen Abasi. Ẹma ẹbiat n̄ko mme n̄wetnnịm n̄kpọ eke idụt ye esien. Ke oro ama ekebe, idụhe owo Jew ndomokiet oro ekekemede ndidọhọ ke imenyene unen itie oku m̀mê itie ubọn̄. Ke inemesịt, nte ededi, ẹma ẹmek mme Jew eke spirit oro ẹyetde aran ẹnịm nte oku edidem man “ẹketan̄a mme utịbe edinam” Jehovah Abasi. (1 Peter 2:9) Ke ini udịmekọn̄ Rome ke akpa akakande Jerusalem okụk onyụn̄ akam asabarede ikpehe temple ke 66 E.N., mme Christian ẹkediọn̄ọ udịmekọn̄ oro nte “n̄kpọ mbubiam nsobo, emi prophet Daniel eketịn̄de aban̄a, nte adade ke edisana ebiet.” Ke ndinam ewụhọ prọfesi Jesus oro, mme Christian ke Jerusalem ye Judea ẹma ẹfen̄e ẹka mme obot obot ikpehe kaban̄a ukpeme.—Matthew 24:15, 16; Luke 21:20, 21.

7, 8. “Idiọn̄ọ” ewe ke mme Christian ẹkefiọk, edi nso ke mmọ mîkọfiọkke?

⁷ Mme anam-akpanikọ Christian ẹkedide mme Jew ẹma ẹkụt edisu eke prọfesi Daniel ẹma ẹnyụn̄ ẹdi mme andikokụt mme akama-nsobo ekọn̄, akan̄, idiọk udọn̄ọ, unyekisọn̄, ye ukwan̄ido oro Jesus ekebemde iso etịn̄ nte ubak “idiọn̄ọ . . . akpatre ini eyo emi.” (Matthew 24:3) Edi nte Jesus ama asian mmọ ini emi Jehovah edinen̄erede ebiere ikpe ọnọ idiọk editịm n̄kpọ oro? Baba. Se enye eketịn̄de prọfesi aban̄a utịt ubọn̄ ubọn̄ edidu esie eke ini iso ke akpanikọ ama enyene n̄ko n̄kpọ ndinam ye “akwa ukụt” eke akpa isua ikie: “Edi baba owo kiet ifiọkke iban̄a usen oro m̀mê hour oro, kpa mme angel ke heaven, Eyen inyụn̄ ifiọkke, ke mîbọhọke Ete ikpọn̄.”—Matthew 24:36.

⁸ Mme Jew ẹkpekekeme ndida prọfesi Daniel mbat ini emi Jesus ediwụtde idem nte Messiah. (Daniel 9:25) Edi owo ikọnọhọ mmọ usenọfiọn̄ “akwa ukụt” oro okosobode ọsọn̄ibuot editịm n̄kpọ mme Jew ke akpatre. Ekedi n̄kukụre ke nsobo Jerusalem oro ye temple esie ama ekebe ke mmọ ẹkedidiọn̄ọ nte ke usenọfiọn̄ oro ekedi 70 E.N. Nte ededi, mmọ ẹma ẹnyene ifiọk ẹban̄a mme ikọ prọfesi Jesus: “Emana emi idibehe ifep tutu kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹwọrọ ẹsu.” (Matthew 24:34) Nte an̄wan̄ade, nte ẹdade “emana” ẹtịn̄ ikọ mi okpụhọde ye eke Ecclesiastes 1:4, emi ọdọhọde ke emana kiet aka emana efen onyụn̄ edi ke ndusụk ikpehe ini.

“Emana Emi”—Nso ke Enye Edi?

9. Didie ke mme n̄wed ukabadeikọ ẹkabade ikọ Greek oro ge·ne·aʹ?

⁹ Ke ini apostle inan̄ ẹketiede ye Jesus ke Obot Olive ẹkop prọfesi esie aban̄ade “akpatre ini eyo emi,” didie ke ikọ oro “emana emi” akan̄wan̄a mmọ? Ke mme Gospel ẹkabade ikọ oro “emana” ẹto ikọ Greek oro ge·ne·aʹ, emi mbufa n̄wed ukabadeikọ ẹkabarede enye ke mme ikọ ẹmi: “Ke ataata usụn̄ mbon oro ẹwọrọde ẹto ete kiet.” (A Greek-English Lexicon of the New Testament eke Walter Bauer) “Enyeoro ẹbonde-bon, ubon kiet; . . . mbonubon ẹdude ke adiana ke adiana ke udịm ubon . . . m̀mê orụk mme owo . . . m̀mê eke ofụri otuowo ẹmi ẹdude uwem ke ukem ini, Matt. 24:34; Mark 13:30; Luke 1:48; 21:32; Phil. 2:15, ndien akpan akpan eke orụk mme Jew ẹdụn̄de ke ukem ikpehe ini.” (An Expository Dictionary of New Testament Words eke W. E. Vine) “Enyeoro ẹbonde-bon, mbon oro ẹtode ukem orụk, ubon kiet; . . . ofụri otuowo ẹmi ẹdude uwem ke ukem ini: Mt. xxiv. 34; Mk. Mr xiii. 30; Lk. Lu i. 48 . . . ẹdade akpan akpan ẹtịn̄ ẹban̄a orụk mme Jew emi ẹdude uwem ke ukem ikpehe ini.”—A Greek-English Lexicon of the New Testament eke J. H. Thayer.

10. (a) Nso ukem edikabade ke n̄wed iba ẹnọ ke ẹsiakde Matthew 24:34 ẹsịn? (b) Didie ke n̄wed ukabadeikọ ukpepn̄kpọ ido ukpono ye ndusụk edikabade Bible ẹsọn̄ọ edikabade emi?

¹⁰ Ntem Vine ye Thayer ẹsiak Matthew 24:34 ẹsịn ke ndikabade “emana emi” (he ge·ne·aʹ hauʹte) nte “ofụri otuowo ẹmi ẹdude uwem ke ukem ini.” Theological Dictionary of the New Testament (1964) ọsọn̄ọ edikabade emi, ọdọhọde ete: “Jesus ndida ‘emana’ ntịn̄ ikọ owụt ọyọhọ uduak esie: enye enyene ofụri owo ke ekikere onyụn̄ enyene ifiọk aban̄a mmọ ndisọn̄ọ nyịre ke idiọkn̄kpọ.” Ke akpanikọ “ndisọn̄ọ nyịre ke idiọkn̄kpọ” ama ana in̄wan̄în̄wan̄ ke idụt mme Jew ke ini Jesus okodude ke isọn̄, kpa nte enye onịmde ndutịm ererimbot mfịn idiọn̄ọ.c

11. (a) Nso ikpọnọ nnyịn ndausụn̄ akpan akpan ke ndibiere nte ẹkpedade he ge·ne·aʹ hauʹte? (b) Didie ke owo emi akada ikọ emi?

¹¹ Nte ededi, mme Christian oro ẹkpepde n̄kpọ emi ẹnọ ekikere mmọ ndausụn̄ akpan akpan ebe ke usụn̄ nte mme andiwet Gospel oro ẹkenọde odudu spirit ẹkedade ikọ Greek oro he ge·ne·aʹ hauʹte, m̀mê “emana emi,” ke nditịn̄ mme ikọ Jesus. Ẹkesida ikọ oro ndien ndien ẹtịn̄ ikọ ke isio isio usụn̄. Ntem, Jesus okokot mme Jew ẹkedide mme adaiso ido ukpono “mme urụkikọt . . . nditọ ibọm” onyụn̄ akaiso ndidọhọ ke ẹyenọ “emana emi” ubiereikpe Gehenna. (Matthew 23:33, 36) Nte ededi, nte ubiereikpe emi ekenyene mme mbubịk ọkwọrọ ederi kpọt? Baba-o. Ke ediwak idaha, mme mbet Jesus ẹma ẹkop enye etịn̄de aban̄a “emana emi,” adade ikọ emi etịn̄ ikọ ke ukem usụn̄ ke ntatara usụn̄ifiọk. Nso ikedi oro?

“Idiọk Emana Emi”

12. Nte mme mbet esie ẹkekpan̄de utọn̄, didie ke Jesus akada “otu owo” akabuan ye “emana emi”?

¹² Ke 31 E.N., ke ini akwa utom ukwọrọikọ Jesus ke Galilee ye esisịt ini ke Passover ebede, mme mbet esie ẹma ẹkop nte enye ọdọhọde “otu owo” ete: “Ndida emana emi ndomo ye nso? Ebiet nditọwọn̄ ẹmi ẹtiede ke an̄wa-urua ẹkot n̄ka mmọ, ẹte, Imefri ifiom inọ mbufo, edi mbufo inekke unek: imoyorode eyet, edi mbufo ifụhọke. Koro John [Andinịm Owo Baptism] ekedi, idiaha n̄kpọ inyụn̄ in̄wọn̄ke; ndien mmọ ẹte, Enye enyene demon. Eyen Owo emedi, adia n̄kpọ onyụn̄ ọn̄wọn̄; ndien mmọ ẹte, Sese, owo udia ye amammịn, ufan mme publican ye mme idiọk owo.” Idụhe se ẹkenamde oro ekedide n̄kpọ inemesịt ọnọ “otu owo” oro mîkenyeneke edumbet!—Matthew 11:7, 16-19.

13. Ke iso mme mbet esie, mmanie ke Jesus okowụt onyụn̄ obiom ikpe nte “idiọk emana emi”?

¹³ Ekem ke 31 E.N., nte Jesus ye mme mbet esie ẹketọn̄ọde isan̄ ukwọrọikọ mmọ ọyọhọ iba ke Galilee, “ndusụk mme scribe ye mme Pharisee” ẹma ẹbụp Jesus ẹyom idiọn̄ọ. Enye ama asian mmọ ye “otu owo” ẹmi ẹkedude do ete: “Idiọk emana eke amade efịbe oyom idiọn̄ọ; ndien idinọhọ enye idiọn̄ọ, ibọhọke idiọn̄ọ prophet Jonah. Koro nte Jonah okodude ke idịbi akamba iyak uwemeyo ita ye okoneyo ita, ntre ke Eyen Owo eyedu ke esịt isọn̄ uwemeyo ita ye okoneyo ita. . . . Kpa ntre ke edidi ye idiọk emana emi.” (Matthew 12:38-46) Nte an̄wan̄ade, “idiọk emana emi” ama esịne mme adaiso ido ukpono ye “otu owo” oro akananam mîfiọkke idiọn̄ọ oro okosude ke n̄kpa ye ediset ke n̄kpa Jesus.d

14. Mme mbet Jesus ẹkekop nte enye ọnọde mme Sadducee ye mme Pharisee nso ubiomikpe?

¹⁴ Ke Passover eke 32 E.N. ama ekebe, nte Jesus ye mme mbet esie ẹkedụkde ikpehe Magadan eke Galilee, mme Sadducee ye mme Pharisee ẹma ẹfiak ẹbụp Jesus ẹyom idiọn̄ọ. Enye ama afiak ọdọhọ mmọ ete: “Emana eke ẹdiọkde ẹnyụn̄ ẹsan̄ade ẹsịn efịbe ẹyom idiọn̄ọ; ndien idinọhọ mmọ baba idiọn̄ọ kiet, ibọhọke idiọn̄ọ Jonah.” (Matthew 16:1-4) Mbubịk mbon ido ukpono oro ke akpanikọ ẹkedi mbon oro ẹnyenede nduduọhọ ẹkan nte mme adaiso ke “otu owo” oro mîkanamke akpanikọ emi Jesus okobiomde ikpe nte “idiọk emana emi.”

15. Esisịt ini mbemiso edikpụhọde mbiet ye ndondo oro ke emi ebede, nso mfịna ke Jesus ye mme mbet esie ẹkenyene ye ‘emana emi’?

¹⁵ Ke ekperede utịt utom ukwọrọikọ esie ke Galilee, Jesus ama okot otuowo oro ye mme mbet esie ete ẹdi ẹbịne imọ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Owo ekededi eke okopde bụt ye Ami ye ikọ Mi ke idiọk emana use emi, Eyen owo eyekop bụt ye enye.” (Mark 8:34, 37) Ntre otu mme Jew oro mîkakabakede esịt ini oro nte an̄wan̄ade ẹkenam “idiọk emana use emi.” Ndusụk usen ke ukperedem, ke ẹma ẹkekpụhọde Jesus mbiet, Jesus ye mme mbet esie ẹma ‘ẹdisịm otu owo,’ ndien owo kiet ama ọdọhọ enye anam udọn̄ọ okụre eyen imọ. Jesus ọkọdọhọ ete: “O emana unana mbuọtidem ye emana ukwan̄ido, adan̄a didie ke ndidu ye mbufo? Adan̄a didie ke ndime ime ye mbufo?”—Matthew 17:14-17; Luke 9:37-41.

16. (a) Nso ubiomikpe oro ẹkenọde “otu owo” ke Jesus akafiak etịn̄ ke Judea? (b) Didie ke “emana emi” ekedi edinam ndiọkn̄kan idiọkn̄kpọ?

¹⁶ Eyedi ke Judea, ke Usọrọ Mme Ataya ama ekebe ke 32 E.N., “ke adan̄aemi otu owo ẹkebonode ẹwak” ẹkan Jesus ẹkụk, ke enye akafiak etịn̄ ubiomikpe oro enye okobiomde mmọ, ọdọhọde ete: “Emana emi edi idiọk emana eke oyomde idiọn̄ọ; ndien idinọhọ enye idiọn̄ọ, ke mîbọhọke idiọn̄ọ Jonah.” (Luke 11:29) Ke akpatre, ke ini mme adaiso ido ukpono ẹkedade Jesus ẹwọrọ ke ikpe, Pilate ama ọdọhọ ke imọn̄ isana enye iyak. Mbụk oro ọdọhọ ete: “Ikpọ oku ye mbiowo ẹwọn̄ọde mme otu owo esịt, ẹte mmọ ẹben̄e ẹyak Barabbas ẹnyụn̄ ẹwot Jesus. . . . Pilate ete mmọ, Nnam ndien didie ye Jesus emi ẹkotde Christ? Mmọ kpukpru ẹte, Ẹwot Enye ke [eto, NW]. Edi enye ete, Ntak-a? Nso idiọk-n̄kpọ ke Enye anam? Edi mmọ ẹdọdiọn̄ ẹfiori ẹte, Ẹwot Enye ke [eto, NW].” “Idiọk emana” oro okoyom ẹwot Jesus!—Matthew 27:20-25.

17. Didie ke ndusụk mbon “emana unana mbuọtidem ye emana ukwan̄ido” ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a ukwọrọikọ Peter ke Pentecost?

¹⁷ “Emana unana mbuọtidem ye emana ukwan̄ido,” emi mme adaiso ido ukpono ẹkesịnde nsọk ẹnọ mi, ke ntem ama enyene akamba udeme ke n̄kpa Ọbọn̄ Jesus Christ. Usen 50 ke ukperedem, ke Pentecost ke 33 E.N., mme mbet ẹma ẹbọ edisana spirit ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ nditịn̄ ikọ ke nsio nsio usem. Ke ẹkopde uyom, “otu owo ẹbono ọtọkiet,” ndien apostle Peter okot mmọ “mbon Judea, ye kpukpru mbufo ẹmi ẹdụn̄de ke Jerusalem,” ọdọhọde ete: ‘Jesus emi ke mbufo ẹkeda ubọk mme anana-ibet, ẹkọn̄ enye ke eto ẹwot.’ Didie ke ndusụk mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ ẹkenam n̄kpọ? “Esịt amia mmọ.” Do ndien Peter ama akpak mmọ ete ẹkabade esịt. Enye ama “emen ediwak ikọ efen etịn̄ ọnọ mmọ, onyụn̄ akpak mmọ ete, Ẹnyan̄a idem mbufo ẹsio ke n̄kwan̄a emana emi.” Ke ndinam n̄kpọ mban̄a oro, n̄kpọ nte tọsịn owo ita ‘ẹma ẹnyịme ikọ esie ẹnyụn̄ ẹna baptism.’—Utom 2:6, 14, 23, 37, 40, 41.

Ẹnam Ẹdiọn̄ọ “Emana Emi”

18. Jesus ndikada ikọ oro “emana emi” akawak ndida mban̄a nso?

¹⁸ Nso, ndien, idi “emana” emi Jesus eketịn̄de aban̄a ndien ndien ke iso mme mbet esie? Nso ke mmọ ẹkediọn̄ọ ẹban̄a ikọ esie emi: “Emana emi idibehe ifep tutu kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹwọrọ ẹsu”? Ke akpanikọ, Jesus ikokpụhọkede usụn̄ nte enye ekesidade ikọ oro “emana emi” etịn̄ ikọ, emi enye akadade ndien ndien etịn̄ aban̄a mbon eyo esie ye “nnan mme eda-usụn̄” mmọ ẹmi ke ẹtan̄de ẹdian kiet ẹkenamde idụt mme Jew. (Matthew 15:13b, 14) “Emana emi” ama okụt kpukpru afanikọn̄ oro Jesus ekebemde iso etịn̄ ndien ekem ebe efep ke “akwa ukụt” oro mîkenyeneke udomo emi okosịmde Jerusalem.—Matthew 24:21, 34.

19. Ini ewe ndien didie ke “enyọn̄ ye isọn̄” eke editịm n̄kpọ mme Jew ẹkebe ẹfep?

¹⁹ Ke akpa isua ikie, Jehovah ekebiere ikpe ọnọ mme Jew. Mbon oro ẹkekabarede esịt, ẹmi ẹkedide ẹdiwụt mbuọtidem ke mbọm mbọm ndutịm Jehovah ebe ke Christ, ẹma ẹbọhọ “akwa ukụt” oro. Ukem nte Jesus eketịn̄de, kpukpru se ẹketịn̄de prọfesi ẹban̄a ẹma ẹtịbe, ndien ekem “enyọn̄ ye isọn̄” eke editịm n̄kpọ mme Jew—kpa ofụri idụt oro, ye mme adaiso ido ukpono ye mme idiọk n̄kaowo esie—ẹma ẹbe ẹfep. Jehovah ama ọnọ ubiereikpe!—Matthew 24:35; men 2 Peter 3:7 domo.

20. Ewe ekemini item ke ana kpukpru mme Christian ẹda ẹnam n̄kpọ usọp usọp?

²⁰ Mme Jew oro ẹkenọde ntịn̄enyịn ke mme ikọ prọfesi Jesus ẹma ẹfiọk ẹte ke edinyan̄a mmọ ikọkọn̄ọke ke ndidomo ndibat uniọn̄ ini “emana” kiet m̀mê akpan usenọfiọn̄ “ini m̀mê eyo,” edi ọkọkọn̄ọ ke ndidianade idem n̄kpọn̄ ndiọi mbon iduọk ini eke emana oro nnyụn̄ nnam uduak Abasi ifịk ifịk. Okposụkedi mme akpatre ikọ prọfesi Jesus ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye akpan edisu ke eyo nnyịn, mme Christian ẹkedide Jew ke akpa isua ikie ẹkenyene n̄ko ndinam item emi: “Ẹtaba idap kpukpru ini, ẹnyụn̄ ẹkpe ubọk, man mbufo ẹkpekeme ndibọhọ kpukpru n̄kpọ oro ẹdiwọrọde, nnyụn̄ nda ke iso Eyen Owo.”—Luke 21:32-36; Utom 1:6-8.

21. Nso mbuari mbuari n̄kpọntịbe ke nnyịn ikeme ndidori enyịn ke n̄kpet n̄kpet ini iso?

²¹ Mfịn, “akwa usen Jehovah . . . emekpere, eyenyụn̄ ọsọp eti-eti.” (Zephaniah 1:14-18; Isaiah 13:9, 13) Ke mbuari, ke “usen oro m̀mê hour oro” Jehovah ekebierede onịm, ẹyen̄wan̄a ifụtesịt esie ẹduọk mbon ido ukpono, ukaraidem, ye mbonurua ererimbot emi, ọkọrọ ye mme otụtutọn̄ mbon oro ẹnamde “emana eke amade efịbe oyom idiọn̄ọ.” (Matthew 12:39; 24:36; Ediyarade 7:1-3, 9, 14) Didie ke afo ekeme ndibọhọ “akwa ukụt”? Udiana ibuotikọ nnyịn eyebọrọ onyụn̄ etịn̄ aban̄a utịbe idotenyịn oro odude ke ini iso.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

◻ Nso ke nnyịn ikpep ito edisu eke Daniel 9:24-27?

◻ Didie ke n̄wed ukabadeikọ eke idahaemi ẹkabade “emana emi” nte ẹdade ke Bible?

◻ Didie ke Jesus ekesiwak ndida “emana” ntịn̄ ikọ?

◻ Didie ke Matthew 24:34, 35 okosu ke akpa isua ikie?

[Ndise ke page 12]

Jesus ekemen “emana emi” odomo ye otu nditọwọn̄ nsọn̄ibuot

[Ndise ke page 15]

Jehovah ikpọn̄îkpọn̄ ekebem iso ọfiọk hour oro ẹkebierede ikpe ẹnọ idiọk editịm n̄kpọ mme Jew