“Ẹkpeme Idem ke Kpukpru Orụk Edisịn Esịt ke N̄kpọ Owo”
“Idem ke ini owo enyenede n̄kpọ barasuene, uwem esie itoho ke mme n̄kpọ emi enye enyenede.”—LUKE 12:15.
1, 2. (a) Nso ke mme owo ẹma ẹnyụn̄ ẹbịne mfịn? (b) Didie ke mme utọ edu oro ẹkeme ndifịna nnyịn?
OKỤK, inyene, uku, eti utom, ubon—mme n̄kpọ emi ẹsịne ke otu n̄kpọ oro mme owo ẹdade nte edikụt unen m̀mê se ikemede ndin̄wam owo ke ini iso. Ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke ediwak owo ke mme idụt uforo ye mme idụt oro mîforoke, ẹma, ẹnyụn̄ ẹbịne inyene obụkidem ye uforo. Edi udọn̄ oro mmọ ẹnyenede ke mme n̄kpọ eke spirit ososụhọde, edieke edide ẹkam ẹnyenyene.
2 Emi edi kpa nte Bible ekebemde iso etịn̄. Enye ọdọhọ ete: “Edi fiọk emi, ete ndiọkeyo ẹyedu ke mme akpatre usen. Koro mme owo ẹyedi mme ama idem, mme ama okụk, . . . ẹma inemesịt utu ke ndima Abasi, ẹnyene enyọn̄ enyọn̄ ido uten̄e Abasi edi idụhe uwem ekekem ye odudu esie.” (2 Timothy 3:1-5) Sia ata mme Christian ẹdụn̄de ye mme utọ owo emi, idomo emi mmọ ẹsobode kpukpru ini edi ndikere n̄kpọ nnyụn̄ ndu uwem nte mmọ. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ibiọn̄ọ ukeme oro editịm n̄kpọ emi esịnde ‘ndinam nnyịn ibiet enye’?—Rome 12:2.
3. Ewe item oro Jesus ọkọnọde ke idineme idahaemi?
3 Jesus Christ emi edide “Akpan Isụn̄utom ye Andinam mbuọtidem nnyịn ọfọn ama” ekpep nnyịn mme akpan n̄kpọ ke afan̄ emi. (Mme Hebrew 12:2) Isan̄ kiet ke ini Jesus akanamde mme n̄kpọ oro ẹban̄ade utuakibuot akpanikọ ẹn̄wan̄a mme owo, eren kiet ama esịbe odụk nneme oro onyụn̄ eben̄e ete: “Andikpep, dọhọ eyeneka mi abahade n̄kpọ akpa ye ami.” Jesus ama ọbọrọ ke ndinọ eren oro—ọkọrọ ye ofụri otuowo oro ẹkekpan̄de utọn̄—ata akpan item. Enye ama enen̄ede odụri mmọ utọn̄ aban̄a edisịn esịt ke n̄kpọ owo onyụn̄ enen̄ede ọsọn̄ọ item oro ke ndinọ uwụtn̄kpọ oro anamde owo enen̄ede ekere n̄kpọ. Ọfọn inam item oro Jesus akadade ifet oro ọnọ, inyụn̄ ise nte ikemede ndibọ ufọn ke ndida enye nsịn ke edinam.—Luke 12:13-21.
Eben̄e Emi Mîdotke
4. Ntak emi mîkodotke eren oro ọbọ Jesus ikọ ke inua?
4 Mbemiso eren oro ọkọbọde Jesus ikọ ke inua, Jesus ọkọdọhọ mme mbet esie ete ẹkpeme idem ye mbubịk, ẹnyene uko ndidọhọ ke mmimọ idi eke Eyen owo, ẹyom un̄wam edisana spirit. (Luke 12:1-12) Ke akpanikọ, kpukpru emi ẹkedi nti item oro okoyomde mme mbet ẹda ẹsịn ke edinam. Edi, ke ini Jesus okosụk etịn̄de ikọ oro anamde owo enen̄ede ekere n̄kpọ do, eren oro ama ọbọ enye ikọ ke inua onyụn̄ ọdọhọ Jesus ebiere se iketiede nte mfịna esịtufọk mmimọ, emi akaban̄ade inyene. Nte ededi, odu akpan n̄kpọ oro ikemede ndikpep nto n̄kpọntịbe emi.
5. Eben̄e eren oro akanam ẹfiọk ke enye edi nso utọ owo?
5 Ẹdọhọ ke “ẹsida se owo ekerede ke ini enye okopde ikọ Abasi ẹfiọk orụk owo emi enye edide.” Ke ini Jesus eketịn̄de aban̄a mme akpan n̄kpọ eke spirit, etie nte eren oro ekekere se imọ ikpanamde man inyene okụk. Owo itịn̄ke m̀mê enye ama enyene eti ntak ndiyat esịt mban̄a n̄kpọ akpa mmọ. Ekeme ndidi enye okoyom Jesus ada odudu esie ye ukeme oro enye enyenede ndida ọniọn̄ mbiere n̄kpọ ẹban̄ade mme owo, mbiere n̄kpọ emi nnọ imọ. (Isaiah 11:3, 4; Matthew 22:16) Se ededi oro ekedide ntak, mbụme esie ama owụt ke enye ama enen̄ede enyene mfịna—kpa unana ediwụt esịtekọm mban̄a mme n̄kpọ eke spirit. Mmọn̄ọ, ndi emi idịghe eti ntak emi akpanamde idụn̄ọrede idem nnyịn? Ke uwụtn̄kpọ, ke mme mbono esop, edi mmemmem n̄kpọ ndiyak ekikere nnyịn oyo m̀mê nditie n̄kere se idinamde ke ini mbono esop asuanade. Utu ke ndiyak ekikere nnyịn oyo, ikpenyene ndikpan̄ utọn̄ n̄kop se ẹtịn̄de inyụn̄ ikere mme usụn̄ oro ikemede ndida enye nsịn ke edinam man otodo ikpọdọdiọn̄ inyene eti itie ebuana ye Ete nnyịn eke heaven, kpa Jehovah Abasi, ye nditọete nnyịn.—Psalm 22:22; Mark 4:24.
6. Ntak emi Jesus mîkanamke se eren oro ekeben̄ede?
6 Se ededi oro akanamde eren oro eben̄e n̄kpọ oro, Jesus ikanamke eben̄e esie. Utu ke oro, enye ọkọdọhọ eren oro ete: “Da, anie ekemek mi nte ebiereikpe m̀mê edeme-udeme ke ufọt mbufo?” (Luke 12:14) Ke ini Jesus eketịn̄de oro, enye eketịn̄ aban̄a n̄kpọ oro mme owo ẹkenen̄erede ẹfiọk, koro Ibet Moses ọdọhọ ke ẹkebon mme ebiereikpe ke obio man ẹsibiere mme orụk n̄kpọ emi. (Deuteronomy 16:18-20; 21:15-17; Ruth 4:1, 2) Edi Jesus ekekere aban̄a se idide ata akpan n̄kpọ—nditie ntiense mban̄a akpanikọ Obio Ubọn̄ nnyụn̄ n̄kpep mme owo uduak Abasi. (John 18:37) Ke ini itienede uwụtn̄kpọ Jesus, utu ke ndiyak mme n̄kpọ obụkidem ẹtịmerede nnyịn, nnyịn idida ini ye odudu nnyịn ikwọrọ eti mbụk inyụn̄ inam “mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet.”—Matthew 24:14; 28:19.
Kpeme Idem ye Edisịn Esịt ke N̄kpọ Owo
7. Nso ke Jesus eketịn̄ ndiwụt ke imọfiọk ata ntak mfịna eren oro?
7 Sia Jesus ekemede ndifiọk uduakesịt owo, enye ama ọfiọk ke enyene ata akpan ntak emi akanamde eren oro eben̄e imọ ete idibiere mfịna ubon mmimọ. Mmọdo, utu ke Jesus ndiketre kpọt ndinam eben̄e oro, enye ama etịn̄ aban̄a ata ntak mfịna ọbọn̄ oro onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ẹtịn̄ enyịn ẹkpeme idem ke kpukpru orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo, koro idem ke ini owo enyenede n̄kpọ barasuene, uwem esie itoho ke mme n̄kpọ emi enye enyenede.”—Luke 12:15.
8. Nso idi edisịn esịt ke n̄kpọ owo, ndien enye ekeme ndida nsịm nso?
8 Edisịn esịt ke n̄kpọ owo idịghe ikpîkpu udọn̄ ndinyene okụk m̀mê n̄kpọ, emi edide ẹkeme ndida nnam n̄kpọ nte ọfọnde. N̄wed ukabade ikọ kiet ọdọhọ ke enye edi ebeubọk udọn̄ ndinyene inyene m̀mê n̄kpọ m̀mê ebeubọk udọn̄ ke inyene owo en̄wen. Enye ekeme ndisịne ekikak ekikak udọn̄ ye idiọkitọn̄ ndinyene mme n̄kpọ—eyedi n̄kpọ oro mbon en̄wen ẹnyenede—oro edi, ikpîkpu edinyene mme n̄kpọ oro, ye unana edikere m̀mê imọ imenen̄ede iyom mmọ ye nte imọ ndinyene mmọ editụkde mbon en̄wen. Esịn-esịt-ke-n̄kpọ-owo esiyak n̄kpọ emi enye oyomde akara ekikere esie tutu n̄kpọ oro akabade abasi esie. Ti ke apostle Paul ọkọdọhọ ke owo idiọkitọn̄ edi ukem ye okpono ndem, emi mînyeneke udeme ke Obio Ubọn̄ Abasi.—Ephesus 5:5; Colossae 3:5.
9. Nso idi ndusụk n̄kpọ oro ẹwụtde ke owo esịn esịt ke n̄kpọ owo? Nọ mme uwụtn̄kpọ.
9 Ọfọn nte Jesus okodụride owo utọn̄ aban̄a “kpukpru orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo.” Edisịn esịt ke n̄kpọ owo edi ke utọ ke utọ. Ọyọhọ ibet duop ama asiak ndusụk ete: “Kûyom ufọk mbọhọidụn̄ fo; kûyom n̄wan mbọhọidụn̄ fo, ye ofụn eren esie, ye ofụn an̄wan esie, ye enan̄ esie, ye ass esie, ye n̄kpọ ekededi eke enyenede mbọhọidụn̄ fo.” (Exodus 20:17) Uwụtn̄kpọ mme owo emi ẹkenamde akwa idiọkn̄kpọ ke ntak nsio nsio orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo ẹyọyọhọ Bible. Satan edi akpa owo emi ekesịnde esịt ke n̄kpọ owo en̄wen—oro edi, ubọn̄, ukpono, ye odudu emi ẹnyenede Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄. (Ediyarade 4:11) Eve ama esịn esịt ke unen ndibiere n̄kpọ nnọ idem, ndien Satan ndikada emi mbian̄a enye ekedi ntọn̄ọ idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ubonowo. (Genesis 3:4-7) Mme demon ẹdi mme angel emi mîkokopke aba uyụhọ ‘ndimụm akpa itie mmọ n̄kama edi ẹkpọn̄ nnennen ebietidụn̄ mmọ’ ẹkenam n̄kpọ oro mîkpakanaha mmọ ẹnam. (Jude 6; Genesis 6:2) Kere n̄ko ban̄a Balaam, Achan, Gehazi, ye Judas. Utu ke ndiyụhọ ye se mmọ ẹkenyenede, mmọ ẹma ẹyak ebeubọk udọn̄ ndinyene inyene anam mmọ ẹbiat ifetutom mmọ, onyụn̄ ada mmọ ekesịm nditaha ye nsobo.
10. Didie ke nnyịn ‘ikpetịn̄ enyịn’ nte Jesus eketemede?
10 Odot didie ntem nte ke mbemiso Jesus okodụride owo utọn̄ aban̄a edisịn esịt ke n̄kpọ owo, enye ekebem iso ọdọhọ ete, “ẹtịn̄ enyịn”! Ntak-a? Koro enen̄ede emem utom mme owo ndikụt ke owo en̄wen ọdiọk itọn̄ m̀mê ke esịn esịt ke n̄kpọ owo, edi ọsọsọn̄ mmọ ndinyịme ke mmimọ itie ntre. Edi apostle Paul ama ọdọhọ ke “ima okụk edi orụn̄ kpukpru orụk idiọkn̄kpọ.” (1 Timothy 6:9, 10) James ọdọhọ ke ini idiọk udọn̄ “oyomode, aman idiọkn̄kpọ.” (James 1:15) Ke n̄kemuyo ye item Jesus emi, nnyịn ikpenyene ‘nditịn̄ enyịn’ ndụn̄ọde idem nnyịn man ise se isịnede nnyịn ke esịt inyụn̄ ‘ikpeme idem ke kpukpru orụk edisịn esịt ke n̄kpọ owo,’ idịghe man ise m̀mê mbon en̄wen ẹnyene edu emi.
Edinyene N̄kpọ Barasuene
11, 12. (a) Jesus okodụri owo utọn̄ didie aban̄a edisịn esịt ke n̄kpọ owo? (b) Ntak emi oyomde nnyịn inam item Jesus?
11 Odu ntak en̄wen oro anade ikpeme idem ke edisịn esịt ke n̄kpọ owo. Jesus ama adian ke se enye eketịn̄de ete: “Idem ke ini owo enyenede n̄kpọ barasuene, uwem esie itoho ke mme n̄kpọ emi enye enyenede.” (Luke 12:15) Ke akpanikọ, emi ekpenyene ndinam owo enen̄ede ekere n̄kpọ ke emana uma-inyene emi, emi mme owo ẹdade uforo nte se inamde owo okop inemesịt m̀mê okụt unen. Se ikọ Jesus ọkọwọrọde edi ke uwem owo ndinen̄ede nnyene se ọwọrọde nnyụn̄ nnọ uyụhọ itoho inyene obụkidem, ọkpọkọm ẹwak didie.
12 Nte ededi, ndusụk owo ẹkeme nditre ndinịm emi ke akpanikọ. Mmọ ẹkeme ndidọhọ ke inyene anam owo enen̄ede enyene ifụre ke uwem onyụn̄ anam uwem enem. Ntem, mmọ ẹyak idem ẹsịn ke mme edinam oro ẹdinamde mmọ ẹkeme ndinyene kpukpru n̄kpọ oro mmọ ẹyomde. Mmọ ẹkere ke emi ayanam mmimọ ikụt unen inyụn̄ ikop inem uwem. Edi mmọ ndinyene utọ ekikere emi ọwọrọ ke ikọ Jesus in̄wan̄ake mmọ.
13. Nso idi nnennen usụn̄ oro ikpesede uwem ye inyene?
13 Utu ke Jesus ndidọhọ m̀mê enen m̀mê inenke ndinyene n̄kpọ barasuene, enye ọkọdọhọ ke uwem owo itoho “mme n̄kpọ emi enye enyenede,” oro edi, mme n̄kpọ oro enye ama ekenyenyene. Kpukpru nnyịn imọfiọk ke iyomke inyene ekese mbemiso ikade iso idu uwem. N̄kukụre se oyomde edi esisịt udia, edisịnen̄kpọ, ye ebiet udakibuot. Mme imọ owo ẹnyene mme n̄kpọ emi barasuene, edi mme ubuene ẹfọfiọn̄ọ ubọk ẹyom se ẹdade ẹdu uwem. Nte ededi, ukpụhọde isidụhe m̀mê owo edi imọ m̀mê ubuene ke ama akpa, kpukpru n̄kpọ ẹdi ikpîkpu. (Ecclesiastes 9:5, 6) Ke ntre, ikpedịghe n̄kpọ oro owo enyenede m̀mê emi enye ekemede ndinyene akpanam uwem enyene uduak ye se ọwọrọde. Emi ana in̄wan̄-in̄wan̄ ke ini ikerede iban̄a orụk uwem oro Jesus eketịn̄de aban̄a.
14. Nso ke ikeme ndikpep nto ikọ oro “uwem” ke mbụk Bible emi?
14 Ke ini Jesus ọkọdọhọde ke ‘uwem itoho ke mme n̄kpọ emi owo enyenede,’ ikọ oro ẹkabarede “uwem” mi ke Gospel Luke (Greek, zo·eʹ) itịn̄ke iban̄a usụn̄ oro owo odude uwem, edi etịn̄ aban̄a uwem ke idemesie, oro edi, nte uwem enen̄erede etie.a Jesus ọkọdọhọ m̀mê idi imọ m̀mê ubuene, m̀mê idu ọkpọmiọk ọkpọmiọk uwem m̀mê ifọfiọn̄ọ ubọk iyom se idade idu uwem, ke nnyịn ikemeke ndinen̄ede mbiere adan̄a nte ididude uwem ibịghi ekpedi iyakam idodu isiere n̄kpọn̄. Jesus okobụp ke Ukwọrọikọ esie ke Obot ete: “Anie ke otu mbufo ekeme ndidian n̄kpọ ke isua uwem esie ke ntak emi okopde editịmede esịt?” (Matthew 6:27) Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete ke Jehovah ikpọn̄-ikpọn̄ edi “obube mmọn̄ uwem,” enye ikpọn̄-ikpọn̄ onyụn̄ ekeme ndinọ mbon oro ẹnamde akpanikọ “ata uwem,” m̀mê “nsinsi uwem,” kpa uwem oro mînyeneke utịt, ke heaven m̀mê ke isọn̄.—Psalm 36:9; 1 Timothy 6:12, 19.
15. Ntak emi ndusụk owo ẹbuọtde idem ke inyene obụkidem?
15 Ikọ Jesus owụt nte edide mmemmem n̄kpọ mme owo ndinyene ekikere oro mînenke mban̄a uwem. Kpukpru owo, ubuene ye imọ, ẹdi mme anana-mfọnmma ndien n̄kpọ kiet esinọmọ mmọ. Moses ọkọdọhọ ete: “Isua ata ye duop ẹdu ke eyo uwem nnyịn, ye isua anan̄, edieke nsọn̄idem odude; ndien iseri mmọ edi ọkpọsọn̄ utom ye ukụt: koro enye (isua) awarade ndibe, ndien nnyịn idan̄a.” (Psalm 90:10; Job 14:1, 2; 1 Peter 1:24) Mmọdo, mmọ emi mînyeneke eti itie ebuana ye Abasi ẹsiwak ndidọhọ, “ẹyak nnyịn idia inyụn̄ in̄wọn̄, koro nnyịn iyakpa n̄kpọn̄.” (1 Corinth 15:32) Amaedi mbon en̄wen, sia ẹkụtde ke uwem omụhọ etieti inyụn̄ inyeneke iwụk, mmọ ẹdomo ndikọ inyene man ẹnyene ifụre ye iwụk. Eyedi mmọ ẹkere ke ndinyene ekese inyene obụkidem ayanam uwem mmimọ enen̄ede enyene iwụk. Ke ntem, mmọ ẹsisịn idem ẹnam utom man ẹkọ ekese inyene, ẹdue ẹkere ke mme utọ n̄kpọ oro ẹkeme ndinọ mmimọ ifụre ye inemesịt.—Psalm 49:6, 11, 12.
Ini Iso Emi Enyenede Ifụre
16. Nso ke owo mîkemeke ndida mbiere ke uwem enen̄ede enyene se ọwọrọde?
16 Ekeme ndidi akpanikọ ke ndidu ọkpọmiọk uwem—oro edi, ndinyene ekese udia, ọfọn̄, ufọk, ye mme n̄kpọ eken—ẹkeme ndinam owo enen̄ede okop inem uwem mîdịghe ẹkam ẹkeme ndinam owo esika eti ufọkibọk ndien ke ntem anam owo adian isua ifan̄ ke isua uwem esie. Nte ededi, ndi orụk uwem oro enen̄ede enyene se ọwọrọde onyụn̄ ọnọ owo ifụre? Idịghe isua uwem m̀mê mme se owo enyenede ke ẹda ẹbiere ke uwem esie enen̄erede enyene se ọwọrọde. Apostle Paul ama owụt nte ọdiọkde eketre ndiberi edem n̄kaha ke mme utọ n̄kpọ oro. Enye ekewet ntem ọnọ ẹsọk Timothy: “Nọ mbon oro ẹnyenede inyene ke editịm n̄kpọ emi uyo ete ẹkûkohode idem, ẹkûnyụn̄ ẹkọn̄ idotenyịn mmọ ke mme inyene oro mînyeneke iwụk, edi ẹkọn̄ ke Abasi, emi ọnọde nnyịn kpukpru n̄kpọ uwak uwak ete ida ikop inemesịt.”—1 Timothy 6:17.
17, 18. (a) Mmanie ẹdi n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ oro ẹdotde ikpebe ke otu mbon oro ẹkenyenede inyene? (b) Ewe uwụtn̄kpọ emi Jesus ọkọnọde ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?
17 Iwụtke ifiọk ndikọn̄ idotenyịn ke inyene koro inyene ‘inyeneke iwụk.’ Job ama enyene inyene etieti, edi ke ini afanikọn̄ ẹkesịmde enye, inyene esie ikekemeke ndinyan̄a enye; kpukpru inyene oro ẹma ẹtak ke ediyịp enyịn. Ọkpọsọn̄ mbuọtidem emi enye ekenyenede ke Abasi ekenịm enye uwem ke ofụri ini idomo ye ukụt oro. (Job 1:1, 3, 20-22) Abraham ikayakke akpakịp inyene esie akpan enye ndinyịme ọkpọsọn̄ utom oro Jehovah ọkọnọde enye, ndien emi ama anam enye akabade edi “ete ediwak mme idụt.” (Genesis 12:1, 4; 17:4-6) Owo iba emi ye mbon eken ẹdi nti uwụtn̄kpọ emi ẹdotde ikpebe. Oyom kpukpru nnyịn, n̄kpri ye ikpọ, idụn̄ọde idem nnyịn man ise se idide ata akpan n̄kpọ ke uwem nnyịn inyụn̄ ise se ikọn̄de idotenyịn nnyịn.—Ephesus 5:10; Philippi 1:10.
18 Ikọ ifan̄ oro Jesus eketịn̄de aban̄a edisịn esịt ke n̄kpọ owo ye nnennen usụn̄ oro ikpesede uwem enen̄ede enyene se ọwọrọde onyụn̄ esịne ifiọk. Nte ededi, enyene n̄kpọ en̄wen emi Jesus ekenyenede ke ekikere, ndien enye ama aka iso ọnọ uwụtn̄kpọ oro anamde owo ekere n̄kpọ, kpa uwụtn̄kpọ emi aban̄ade imọ owo emi mînyeneke ibuot. Didie ke uwụtn̄kpọ oro ebehe nnyịn mfịn, ndien nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto enye? Ibuotikọ oro etienede ọyọbọrọ mme mbụme emi.
[Ikọ idakisọn̄]
a Ikọ Greek en̄wen emi ẹkabarede “uwem” edi biʹos. Nte Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words ọdọhọde, biʹos ọwọrọ “eyouwem,” “usụn̄ uwem,” ye “n̄kpọ udu uwem.”
Nso Idi Ibọrọ Fo?
• Nso ke nnyịn ikeme ndikpep nto Jesus ndiketre ndinam eben̄e eren kiet emi ekesịnede ke otuowo?
• Ntak emi anade ikpeme idem ke edisịn esịt ke n̄kpọ owo, ndien didie ke ikeme ndinam oro?
• Ntak emi uwem mîtoho inyene obụkidem?
• Nso ikeme ndinam uwem enen̄ede enyene se ọwọrọde onyụn̄ enyene iwụk?
[Ndise ke page 23]
Ntak emi Jesus mîkanamke eben̄e eren kiet?
[Ndise ke page 23]
Edisịn esịt ke n̄kpọ owo ekeme ndida afanikọn̄ ndi
[Mme ndise ke page 25]
Didie ke Abraham ekenyene nnennen ekikere aban̄a inyene obụkidem?