Silas—Andinọ Nsịnudọn̄
TOTO ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk mme Christian, utom mme anam-akpanikọ esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ekedi akpan n̄kpọ ke ndisịn udọn̄ nnọ mme esop ikọt Abasi ye ke ndisuan eti mbụk tutu esịm utịt isọn̄. Kiet ke otu mme akpa esenyịn oro ẹkemekde ekedi Silas, prọfet ye akpan andibuana ke esop Jerusalem. Enye ama enyene akpan udeme ke mme n̄kọri utom ukwọrọikọ okonyụn̄ edi kiet ke otu mme isụn̄utom oro ẹkebemde iso ẹkwọrọ ikọ ke efakutom Europe. Nso ikanam Silas enen̄ede odot ndinam kpukpru emi? Ndien mme edu esie ewe ke nnyịn idinam ọfọn ndikpebe?
Eneni Aban̄ade Edina Mbobi
Ke ini mbụme aban̄ade edina mbobi oro ekpekekemede nditọ ubahade ekedemerede ke n̄kpọ nte 49 E.N., ama oyom otu ukara ke Jerusalem ọnọ in̄wan̄în̄wan̄ ndausụn̄ ke otu mme Christian man ẹbiere eneni oro. Ke mme idaha ẹmi, Silas, emi n̄ko ẹkotde Silvanus, odu ke mbụk Bible. Ekeme ndidi enye ekedi kiet ke otu mme andinam ubiere ẹmi ẹkemekde nte isụn̄utom “mme apostle ye mbiowo,” man ẹkeneme ubiere mmọ ẹnọ ‘nditọete ke Antioch ye Syria ye Cilicia.’ Ke Antioch, Silas ye Judas (Barsabbas), ẹsan̄ade ye Barnabas ye Paul, ẹma ẹyak etop oro mmọ ẹkekamade ẹnọ, nte an̄wan̄ade ẹdade ikọ inua ẹtịn̄ mme n̄kpọntịbe mboho Jerusalem oro, ubiere oro ẹkesịmde, ye se ikọdọn̄ọde ke leta oro. Mmọ n̄ko ẹma “ẹtịn̄ ediwak ikọ, ẹnọ nditọ-ete item, ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ mmọ idem.” Eti utịp ekedi nte ke mme Christian ke Antioch ẹma “ẹdara.”—Utom 15:1-32.
Ke ntem Silas ama enyene akpan udeme ke ndibiere akpan eneni emi. Edi utom esie ikedịghe mmemmem. Usụn̄ ikodụhe ndifiọk nte esop Antioch edinamde n̄kpọ iban̄a se ẹkebierede. Ntem, “okoyom owo emi ekenyenede ekese ọniọn̄ ye usọ nditat se mme apostle ẹkewetde ke leta mmọ,” ntre ke owo kiet emi edide etịn̄ n̄kpọ mban̄a n̄kpọ ewet. Ndikemek Silas ke ekikọhọ ekikọhọ utom emi asian nnyịn n̄kpọ aban̄a orụk owo emi enye ekedide. Ẹma ẹkeme ndiberi edem ke enye nditịn̄ mme ndausụn̄ otu ukara ke edinam akpanikọ. Anaedi enye ekedi n̄ko enyene-ọniọn̄ esenyịn emi ekekemede ndinyene odudu ndikpe emem ke ini utọk ekesịnde esop ke itiendịk.
Aka Isan̄ ye Paul
Owo ifiọkke m̀mê Silas ama afiak ọnyọn̄ Jerusalem ke ama okokụre utom oro m̀mê ikọnyọn̄ke. Ke idaha ekededi, ke eneni ke ufọt Barnabas ye Paul ke ntak John Mark ama okokụre, Paul ama emek Silas, emi okodude ke Antioch ke ini oro, kaban̄a obufa isan̄ ẹmi ẹkeduakde ke akpa ndifiak n̄kese mme obio ẹmi Paul ọkọkwọrọde ikọ ke akpa isan̄ isụn̄utom esie.—Utom 15:36-41.
Ekeme ndidi se ikanamde ẹmek Silas ekedi in̄wan̄în̄wan̄ edu esie kaban̄a utom ke otu mme Gentile ye se odudu oro enye ekenyenede nte prọfet ye nte anditịn̄ ikọ ke ibuot otu ukara ẹkekemede nditịp nsịn ke ndiyak mme ubiere otu ukara nnọ mme andinịm ke akpanikọ ke Syria ye Cilicia. Utịp ẹma ẹfọn etieti. N̄wed Utom obụk ete: “Ndien nte mmọ ẹsan̄ade ke usụn̄ ẹbe ke mme obio, ẹyak mme ewụhọ, ẹmi mme apostle ye mbiowo ẹmi ẹdụn̄de ke Jerusalem ẹkewụkde, ẹnọ mmọ ẹte ẹnịm. Ntre ke mme ufọk Abasi ẹsọn̄ọ ke mbuọtidem, ibat mmọ onyụn̄ ọtọt ke usen ke usen.”—Utom 16:4, 5.
Nte mme isụn̄utom ẹmi ẹkesan̄ade ẹka iso, edisana spirit ama ọwọn̄ọde mmọ utịm ikaba ọkpọn̄ usụn̄ oro mmọ ẹkeyomde ndidụk. (Utom 16:6, 7) Ẹma ẹda Timothy ẹdian ke otu oro ke usụn̄, ke Lystra, ke ‘ẹma ẹkebem iso ẹtịn̄’ ẹban̄a enye ke ido oro owo mîtịmke isiak. (1 Timothy 1:18; 4:14) Ebede ke n̄kukụt ẹkenọde Paul, emi n̄ko ekenyenede enọ editịn̄ ntịn̄nnịm ikọ, ẹma ẹnọ mme nsan̄a uka isan̄ oro ndausụn̄ ndisio n̄ka Macedonia, ke Europe.—Utom 16:9, 10.
Ẹmia Ẹnyụn̄ Ẹsịn ke Ufọk-N̄kpọkọbi
Ke Philippi, “ebe-iso obio ke edem oro,” Silas ama osobo ọkpọsọn̄ ubiak oro mîkemeke ndifre. Ke Paul ama ekebịn spirit idiọn̄ osio ke idem eyenan̄wan emi ekedide ofụn efep, ke ini mme eteufọk esie ẹkekụtde ẹte idotenyịn udori mmimọ atak, ẹma ẹdụri Silas ye Paul ẹka iso mme ebiereikpe obio. Nte utịp, ẹma ẹsuene owo iba ẹmi ke eferife nte mme anamidọk, ẹkpọk mmọ ọfọn̄idem mmọ, ẹnyụn̄ ẹda eto ẹtịm mmọ ke an̄waurua.—Utom 16:12, 16-22.
Ikụreke ke mme utọ umia oro ndikedi enyene-ndịk ufen, odomode owo esịm akpatre udomo edi, ke se iban̄ade Paul ye Silas, mmọ ikenenke. Ntak-a? Ibet Rome okowụk ete ke owo ikemeke ndimia amanaisọn̄ Rome. Paul ama enyene unen nte amanaisọn̄ Rome, ndien eyedi Silas n̄ko ama enyene. Ke ẹma ẹkemia mmọ “ediwak ubọk,” ẹma ẹtomo Paul ye Silas ẹdọn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi ke ebiet emi ẹkefatde mmọ ukot ke ebuka. Mmọ ẹmi ẹkedi “mme enyene-ndịk n̄kpọ,” nte Gustav Stählin anamde an̄wan̄a, “ẹmi ẹkekemede nditian̄ade ukot mbon n̄kpọkọbi adan̄a nte ẹyeyom, ke usụn̄ oro ekemede ndinam owo okûde idap.” Edi, ke ufọt okoneyo, emi nte eyịghe mîdụhe ubiak ubiak unan ẹkeyọhọde edem mmọ, “Paul ye Silas ẹbọn̄ akam ẹnyụn̄ ẹkwọ ikwọ ẹnọ Abasi ubọn̄.”—Utom 16:23-25.
Emi asian nnyịn n̄kpọ en̄wen aban̄a edu Silas. Enye ama adat esịt koro mmọ ẹkebọde ufen ke ntak enyịn̄ Christ. (Matthew 5:11, 12; 24:9) Nte an̄wan̄ade oro ekedi ukem edu oro akan̄wamde Silas ye nsan̄a esie ke mbemiso isan̄ utom Antioch ndinyene uforo ke ndisịn udọn̄ nnọ nnyụn̄ nsọn̄ọ esop idem, esịnde mme ekemmọ Christian ẹdat esịt. Anaedi idatesịt Paul ye Silas ama okpon ke ini unyekisọn̄ okosiode mmọ ke utịbe utịbe usụn̄ ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹkenyụn̄ ẹkemede ndin̄wam ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi oro okoyomde ndiwot idem enyene mbuọtidem ke Abasi.—Utom 16:26-34.
Umia ye n̄kpọkọbi ikesịnke Paul m̀mê Silas ndịk ke idem. Ke ini ẹkenọde uyo ẹte ẹsion̄o mmọ, mmọ ẹma ẹsịn ndidedịbe n̄wọrọ ke ntak o-bụt ke Philippi nnyọn̄, nte mme ebiereikpe ẹkedoride enyịn. Mmọ ẹma ẹnyene iwụk ẹnyụn̄ ẹnam mme n̄kpọ ẹkpụhọde ẹkpọn̄ nte mme atan̄-idem ikpọ owo oro ẹkenamde n̄kpọ ke odudu idem mmọ ẹkekerede. Paul ama obụp ete: “Mmọ ẹma ẹmia nnyịn ẹmi idide nditọ Rome ke an̄wa, ke ini ikpe mîbiomke nnyịn, ẹnyụn̄ ẹsịn nnyịn ke ufọk-n̄kpọkọbi; nte mmọ ẹyom ke emi ndisio nnyịn ke ndịbe? Baba O! Yak mmọ ẹdi ke idem mmọ ẹdida nnyịn ẹwọrọ.” Ke ẹkopde ndịk ẹban̄a mme utịp, mme ebiereikpe ẹmi ẹma ẹkụt ke obiomo mmimọ ndikpe owo iba ẹmi ubọk ẹte ẹkpọn̄ obio.—Utom 16:35-39.
Ke ẹma ẹkenam mme andikara ẹdiọn̄ọ mme unen mmọ nte nditọ Rome, Paul ye Silas ẹma ẹnyịme eben̄e mme ebiereikpe oro—edi ẹkenyene ndikọm mme ufan mmọ unyọn̄ kan̄a. Ke n̄kemuyo ye se ikedide akpan n̄kpọ ke isan̄ ukwọrọikọ emi idahaemi, Silas ye nsan̄a esie ẹma “ẹdọn̄” nditọete esịt ini kiet efen ndien ekem ẹdaha ẹnyọn̄ọ.—Utom 16:40.
To ke Macedonia ka Babylon
Utu ke se ikpetiede nte ubiak ubiak ifiọk n̄kpọntịbe oro ndinam ẹkop mmemidem, Paul, Silas, ye mme nsan̄a mmọ ẹma ẹsịn ifịk ẹka iso ke mbufa an̄wautom isụn̄utom mmọ. Mmọ ẹma ẹfiak ẹsobo mme mfịna ke Thessalonica. Ke ntak unen oro Paul okokụtde ke utom ukwọrọikọ esie ke Sabbath ita, mme andibiọn̄ọ oro ẹkefụbede ufụp ẹma ẹdemede otu mbon ntịme, anamde edi se iwụtde eti ibuot mme isụn̄utom ẹmi ndikpọn̄ obio oro ke okoneyo. Mmọ ẹma ẹbe ẹka Beroea. Ke ẹma ẹkekop ẹban̄a se Paul ye mme nsan̄a esie ẹkenamde ke obio oro, mme andibiọn̄ọ oro ẹma ẹto ke Thessalonica ẹdi. Paul ama ebe aka ikpọn̄, ke adan̄aemi Silas ye Timothy ẹkedude ke Beroea ndise mban̄a otu mbon oro ẹkenyenede udọn̄ obufa do. (Utom 17:1-15) Silas ye Timothy ẹma ẹfiak ẹdiana ye Paul ke Corinth, ẹkamade eti mbụk ndien eyedi ye enọ emi mme ufan ke Macedonia ẹkenọde. Anaedi emi ama anam apostle emi okodude ke unana mi ekeme nditre ndinam utom idịbi udia, emi enye akanamde kan̄a ke emi, onyụn̄ afiak ọkọtọn̄ọ utom ukwọrọikọ uyọhọ ini ye odudu. (Utom 18:1-5; 2 Corinth 11:9) Ke Corinth, ẹtịn̄ ẹban̄a Silas ye Timothy n̄ko nte mme ọkwọrọ eti mbụk ye nte mme nsan̄a Paul. Ntre ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke mmọ iketekke ke ifịk ke utom mmọ ke obio oro n̄ko.—2 Corinth 1:19.
Edida adaitie ikọenyịn̄ oro “nnyịn” ke ofụri leta ẹmi ẹkewetde ẹnọ ẹsọk mbon Thessalonica—ẹmi ẹketiede ke Corinth ẹwet mbiba ke iduọk ini emi—anam ẹkere nte ke Silas ye Timothy ẹma ẹtịp ẹsịn ke ndiwet mmọ. Nte ededi, ekikere oro nte ke Silas ama abuana ke utom uwetn̄wed ọkọn̄ọ akpan akpan ke se Peter etịn̄de aban̄a kiet ke otu mme leta esie. Peter ọdọhọ ete ke imọ ikewet akpa leta imọ ke Babylon inọ “ke ubọk Silvanus, emi ndade nte eyen-ete emi anamde akpanikọ.” (1 Peter 5:12, 13) Ke adan̄aemi emi ekemede ndiwọrọ nte ke Silas akada ọkọnọ, ukpụhọde oro odude ke ufọt leta iba eke Peter ekeme ndiwụt nte ke enye akada Silas nte ewetn̄wed ndiwet akpa leta edi ikadaha ke udiana. Ntem, eyedi kiet ke otu ediwak ndammana ukeme Silas efen ye mme ifetutom ukara Abasi esie ekedi ndidi ewetn̄wed.
Uwụtn̄kpọ Ẹnyenede Ndikpebe
Ke ini nnyịn inen̄erede ikere iban̄a mme n̄kpọ oro Silas akanamde, n̄wetnnịm n̄kpọ aban̄ade enye edi n̄wọrọnda. Enye edi ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ mme isụn̄utom ye mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a eke eyomfịn. Enye ke unana ibụk ama aka ata anyan isan̄ oro akatakde enye n̄kpọ, idịghe man enyene n̄kpọ obụkidem m̀mê uku, edi man an̄wam mbon en̄wen. Uduak esie ekedi ndida enyene-ọniọn̄ ye usọ usọ item, mme utịn̄ikọ oro ẹtịmde idem edifọn edifọn ẹnyụn̄ ẹnọde ufiop ufiop, ọkọrọ ye ifịk esie ke an̄wautom, nsịn udọn̄ nnọ mmọ. Se ededi oro udeme fo edide ke otu ikọt Jehovah oro ẹtịmde, edieke afo ukem ntre odomode ndinyene eti edu—idem ke osobode idiọk idaha—afo n̄ko eyedi andinọ mme ekemmọ andinịm ke akpanikọ nsịnudọn̄.
[Ndise obio ke page 29]
(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)
Udiana Isan̄ Isụn̄utom Paul
Akwa Inyan̄
Antioch
Derbe
Lystra
Iconium
Troas
Philippi
Amphipolis
Thessalonica
Beroea
Athens
Corinth
Ephesus
Jerusalem
Caesarea
[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.