Ẹkpebe Jehovah—Ẹnam Unenikpe Ye Edinen Ido

“Ami Jehovah [nnam] mfọnido, ye [unenikpe], ye edinen ido ke ererimbot: koro n̄kpọ ẹmi ẹnemde mi esịt.”—JEREMIAH 9:24.

1. Nso utịbe utịbe idotenyịn ke Jehovah ọkọnọ?

JEHOVAH ama ọn̄wọn̄ọ ete ke usen eyedi eke kpukpru owo ẹdifiọkde imọ. Enye ama etịn̄ ebe ke prọfet esie Isaiah ete: “Mmọ idinamke idiọk, idinyụn̄ ibiatke n̄kpọ ke ofụri edisana obot mi: koro ifiọk Jehovah ọyọyọhọ ke ererimbot, kpa nte mmọn̄ ofụkde inyan̄.” (Isaiah 11:9) Nso utịbe utịbe idotenyịn ke oro edi ntem!

2. Ndifiọk Jehovah abuana nso? Ntak-a?

² Nso, ndien, ke ndifiọk Jehovah ọwọrọ? Jehovah ama ayarade se ikedide ata akpan n̄kpọ ọnọ Jeremiah ete: “Ke editịm mfiọk mi, koro ami Jehovah nnamde mfọnido, ye [unenikpe], ye edinen ido ke ererimbot: koro n̄kpọ ẹmi ẹnemde mi esịt.” (Jeremiah 9:24) Ntem, ndifiọk Jehovah abuana ndifiọk usụn̄ oro enye anamde unenikpe ye edinen ido. Do edieke nnyịn iwụtde mme edu ẹmi, enye oyokop inemesịt aban̄a nnyịn. Didie ke nnyịn ikeme ndinam oro? Ke Ikọ esie, kpa Bible, Jehovah ama etịm mbụk aban̄ade mme edinam esie ye mme anana-mfọnmma owo ke ediwak emana enịm. Ebede ke ndikpep enye, nnyịn imekeme ndidi ndifiọk usụn̄ unenikpe ye edinen ido Jehovah ndien ke ntre ikpebe enye.—Rome 15:4.

Enen edi Owụt Mbọm

3, 4. Ntak emi Jehovah ekenende ke ndisobo Sodom ye Gomorrah?

³ Ubiereikpe oro Abasi ọkọnọde Sodom ye Gomorrah edi ata eti uwụtn̄kpọ ndinam ediwak ikpehe unenikpe Jehovah an̄wan̄a. Ikụreke ke Jehovah ndikọnọ ufen oro ẹkeyomde edi enye n̄ko ama anam usụn̄ edinyan̄a odu ọnọ mbon oro ẹkedotde. Nte ndisobo mme obio oro ama enen̄ede odot? Abraham, emi nte an̄wan̄ade ekenyenede esisịt ifiọk aban̄a udomo idiọkido Sodom, ikekereke ntre ke akpa. Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ Abraham ete ke edieke ẹdikemede ndikụt ndinen owo duop kpọt, imọ idisoboke obio oro. Nte an̄wan̄ade, unenikpe Jehovah akananam iwarake ikaha inyụn̄ inanake mbọm.—Genesis 18:20-32.

⁴ Ndụn̄ọde oro angel iba ẹkenamde ama ọnọ in̄wan̄în̄wan̄ uyarade aban̄ade idaha mbiara ido uwem Sodom. Ke ini irenowo obio oro, ‘ọtọn̄ọde ke nditọwọn̄ ẹsịm n̄kani iren,’ ẹkefiọkde ẹte ke irenowo iba ẹma ẹdidu ke ufọk Lot, mmọ ẹma ẹbụmede ẹka ntịme ke ufọk esie ẹduakde ndikanam idan̄ ukemuduot ye mmọ ke n̄kanubọk nte otu. Oburobụt ido mmọ ke akpanikọ ama osụhọde esịm ata akpatre udomo! Nte eyịghe mîdụhe, ubiereikpe oro Jehovah ekebierede ọnọ obio oro ama enen.—Genesis 19:1-5, 24, 25.

5. Didie ke Abasi akanyan̄a Lot ye ubon esie osio ke Sodom?

⁵ Ke ama akasiak nsobo Sodom ye Gomorrah nte ntọt uwụtn̄kpọ, apostle Peter ama ewet ete: “Ọbọn̄ ọmọfiọk ndinyan̄a mmọ ẹmi ẹten̄ede Enye nsio ke idomo.” (2 Peter 2:6-9) Ikpekemke ye unenikpe edieke ẹkpekesobode Lot, edinen owo oro ye ubon esie ọkọrọ ye mbon Sodom oro ẹkenanade uten̄e Abasi. Ntem, mme angel Jehovah ẹma ẹtọt Lot ẹban̄a nsobo oro akasan̄ade ekpere. Ke ini Lot akabiatde ini, mme angel oro ‘ke mbọm Jehovah’ ẹma ẹmụm enye, n̄wan esie, ye nditọ esie iban ubọk ẹda ẹwọrọ ke obio oro. (Genesis 19:12-16) Nnyịn imekeme ndinịm ke akpanikọ nte ke Jehovah oyowụt ukem edikere mban̄a oro ọnọ ndinen owo ke nsobo idiọk editịm n̄kpọ emi edide.

6. Ntak emi nnyịn mîkpetịmekede esịt nte mîdotke iban̄a nsobo idiọk editịm n̄kpọ emi edide?

⁶ Okposụkedi utịt editịm n̄kpọ emi “edidide ini usiene,” ufọn idụhe nnyịn nditịmede esịt nte mîdotke. (Luke 21:22) Ubiereikpe oro Abasi edinọde ke Armageddon ‘edidi edinen ke kpukpru usụn̄.’ (Psalm 19:9) Nte Abraham ọkọfiọkde, nnyịn mme owo imekeme ndiberi edem ọyọhọ ọyọhọ ke unenikpe Jehovah, emi odude ke ata n̄kokon̄ idaha akan eke nnyịn. Abraham ama obụp ete: “Nte Ebiereikpe ofụri ererimbot idinamke se inende?” (Genesis 18:25; men Job 34:10 domo.) Mîdịghe nte Isaiah eketịn̄de nte odotde, “anie eteme [Jehovah] usụn̄ unenikpe?”—Isaiah 40:14, NW.

Edinen Edinam Ndinyan̄a Ubonowo

7. Nso ebuana idu ke ufọt unenikpe Abasi ye mbọm esie?

⁷ Unenikpe Abasi iwụtke idem ke usụn̄ oro enye ọnọde mme anamidiọk ufen kpọt. Jehovah etịn̄ aban̄a idemesie nte “edinen Abasi emi onyụn̄ edide andinyan̄a.” (Isaiah 45:21) Nte ẹkụtde, n̄kpet n̄kpet ebuana odu ke ufọt edinen ido, m̀mê unenikpe Abasi, ye udọn̄ esie ndinyan̄a ubonowo nsio ke utịp idiọkn̄kpọ. Ke etịn̄de aban̄a itien̄wed emi, The International Standard Bible Encyclopedia, Nsiondi 1982, owụt ete ke “unenikpe Abasi esiyom eti usụn̄ ndiwụt mbọm Esie nnyụn̄ nda edinyan̄a Esie ndi.” Idịghe nte ke oyom unenikpe Abasi asan̄a ye mbọm edi, utu ke oro, nte ke mbọm edi usụn̄ oro Abasi owụtde unenikpe. Abasi ndinọ ufak kaban̄a edinyan̄a ubonowo edi ata n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ke ikpehe unenikpe Abasi enye emi.

8, 9. (a) Nso ikesịne ke ikọ oro, “edinen edinam kiet”? Ntak-a?(b) Nso ke Jehovah oyom oto nnyịn?

⁸ Ekọmurua ufak ke idemesie—ọsọn̄urua uwem ikpọn̄îkpọn̄ Eyen Abasi, Jesus Christ—ekedi ata ọsọn̄urua ekọmurua koro mme idaha oro Jehovah enịmde ẹdi eke ofụri ererimbot, ndien enye ke idemesie odu ekekem ye mmọ. (Matthew 20:28) Ẹkeduọk mfọnmma uwem, eke Adam, ntre ẹkeyom mfọnmma uwem ndifiak ndep uwem nnọ nditọ Adam. (Rome 5:19-21) Apostle Paul etịn̄ aban̄a usụn̄ uwem nsọn̄ọnda Jesus, esịnede edinọ ufak, nte “edinen edinam kiet.” (Rome 5:18, ikọ idakisọn̄) Ntak edide ntre? Koro ke idaha ekikere Jehovah, ndifak ubonowo ekedi eti ye nnennen n̄kpọ ndinam, idem okposụkedi oro ekenyenede nditak enye akamba n̄kpọ. Nditọ Adam ẹketie nte “nyanyan̄a eke anuahade,” emi Abasi mîkoyomke ndinuak, m̀mê nte “ọfọn̄ utuenikan̄ eke osiode nsụn̄ikan̄,” emi enye mîkoyomke ndinịme. (Matthew 12:20) Abasi ama enyene mbuọtidem nte ke ediwak mme anam-akpanikọ iren ye iban ẹyedaha ẹda ke otu nditọ Adam.—Men Matthew 25:34 domo.

⁹ Didie ke nnyịn ikpanam n̄kpọ iban̄a akakan edinam ima ye unenikpe emi? Kiet ke otu mme n̄kpọ oro Jehovah oyomde oto nnyịn edi nnyịn ‘ndinam unenikpe.’ (Micah 6:8) Didie ke nnyịn ikeme ndinam emi?

Ẹyom Unenikpe, Ẹbịne Edinen Ido

10. (a) Nso idi usụn̄ kiet emi nnyịn iwụtde unenikpe? (b) Didie ke nnyịn ikeme ndibem iso nyom edinen ido Abasi?

¹⁰ Akpa kan̄a, ana nnyịn idu uwem ekekem ye mme idaha ido uwem Abasi. Koro mme idaha oro Abasi enịmde ẹnen ẹnyụn̄ ẹfọn, nnyịn inam unenikpe ke ini nnyịn idude uwem ke n̄kemuyo ye mmọ. Se Jehovah oyomde oto ikọt esie edi oro. Jehovah ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Ẹkpep ndinam eti: ẹyom [unenikpe].” (Isaiah 1:17) Jesus ama ọnọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ukem item oro ke Ukwọrọikọ oro ke Obot, ke ini enye eketemede mmọ ete ‘ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄ ye edinen ido Abasi.’ (Matthew 6:33) Paul ama esịn udọn̄ ọnọ Timothy ‘ndibịne edinen ido.’ (1 Timothy 6:11) Ke ini nnyịn idude uwem ke n̄kemuyo ye mme idaha edu uwem oro Abasi enịmde inyụn̄ imende obufa owo isịne, nnyịn iyom ata unenikpe ye edinen ido. (Ephesus 4:23, 24) Ke mme ikọ efen, nnyịn iyom unenikpe ebe ke ndinam mme n̄kpọ ke usụn̄ Abasi.

11. Ntak ndien didie ke nnyịn ikpan̄wana ibiọn̄ọ idiọkn̄kpọ ndikan nnyịn ubọk?

¹¹ Nte nnyịn ifiọkde ọfọn, isidịghe mmemmem n̄kpọ kpukpru ini inọ mme anana-mfọnmma owo ndinam se inende inyụn̄ ifọnde. (Rome 7:14-20) Paul ama esịn udọn̄ ọnọ mme Christian ẹdide mbon Rome ete ẹn̄wana ẹbiọn̄ọ idiọkn̄kpọ ndikan mmọ ubọk, man mmọ ẹkeme ndinọ idemmọ oro ẹma ẹkeyak ẹnọ Abasi nte ‘n̄kpọekọn̄ edinen ido,’ emi edinyenede ufọn inọ Abasi ke ndiyọhọ uduak esie. (Rome 6:12-14) Kpasụk ntre, ebede ke ndikpep n̄kpọ kpukpru ini nnyụn̄ nda Ikọ Abasi nsịn ke edinam, nnyịn imekeme ndinyene ‘item Jehovah’ inyụn̄ idi se ‘ẹtemede ke edinen ido.’—Ephesus 6:4; 2 Timothy 3:16, 17.

12. Nso ke ikpefep edieke anade inam n̄kpọ ye mbon en̄wen ke usụn̄ oro iyomde Jehovah anam n̄kpọ ye nnyịn?

¹² Ọyọhọ iba, nnyịn iwụt unenikpe ke ini inamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ke usụn̄ oro nnyịn iyomde Jehovah anam n̄kpọ ye nnyịn. Edi mmemmem n̄kpọ ndinyene edumbet iba—imem ido ye idem nnyịn edi isọn̄ ido ye mbon efen. Nnyịn imesisọp ndiyom ntak nnọ mme ndudue nnyịn, edi isọp ndisua nnọ mbon efen ke mme ndudue mmọ, ẹmi ẹkemede ndidi ata n̄kpri ke ẹmende ẹdomo ye eke nnyịn. Jesus ama obụp nte enende ete: “Nsinam afo esede ekpri mbio eke odude ke enyịn eyen-ete fo, edi mûkereke obukpọk oro odude fi ke enyịn?” (Matthew 7:1-3) Nnyịn ikpedehede ifre ite ke baba owo nnyịn kiet ikpekemeke ndida edieke Jehovah ekpenen̄erede odụn̄ọde mme ndudue nnyịn. (Psalm 130:3, 4) Edieke unenikpe Jehovah ayakde enye ofụmi mme ndudue nditọete nnyịn, nnyịn idi mmanie ndibiom mmọ ikpe?—Rome 14:4, 10.

13. Ntak emi obiomode edinen owo ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄?

¹³ Ọyọhọ ita, nnyịn iwụt unenikpe Abasi ke ini nnyịn ibuanade ifịk ifịk ke utom ukwọrọikọ. Jehovah ọnọ nnyịn item ete: “Kûsịn ndida eti n̄kpọ nnọ mmọ eke ẹkpenyenede enye, ke ini ubọk fo ekemede ndinam.” (Mme N̄ke 3:27) Ikpenenke ndimụm ọnọ-uwem ifiọk oro Abasi ọnọde nnyịn ke ntatubọk nnịm nnọ idem nnyịn. Edi akpanikọ, ediwak owo ẹkeme ndisịn etop nnyịn, edi adan̄a nte Abasi akade iso ndinam mbọm esie atara esịm mmọ, nnyịn ikpenyene ndinyịme ndika iso nnọ mmọ ifet ‘ndikabade esịt.’ (2 Peter 3:9) Ndien ukem nte Jesus, nnyịn imesikop inemesịt ke ini nnyịn ikemede ndin̄wam owo ọwọn̄ọde ebịne unenikpe ye edinen ido. (Luke 15:7) Idahaemi edi eti ini ọnọ nnyịn ‘ndiwari n̄kpasịp ke edinen ido.’—Hosea 10:12.

‘Mbọn̄ Kaban̄a Unenikpe’

14. Nso udeme ke mbiowo ẹnyene kaban̄a unenikpe?

¹⁴ Ana kpukpru nnyịn isan̄a ke usụn̄ edinen ido, edi mbiowo ke esop Christian ẹnyene san̄asan̄a mbiomo ke afan̄ emi. Ubọn̄ ubọn̄ ukara Jesus ‘ọsọn̄ọ owụhọ ke unenikpe ye edinen ido.’ Nte ekemde, unenikpe Abasi edi udomon̄kpọ ọnọ mbiowo. (Isaiah 9:7) Mmọ ẹnyene se ẹtịn̄de ke ntịn̄nnịm ikọ Isaiah 32:1 ke ekikere: “Sese, edidem kiet ayakama obio nte enende; ama edi mbọn̄, mmọ n̄ko ẹyeda ubọn̄ ke [unenikpe].” Nte mme esenyịn, m̀mê mme “akama-ukpọhọde Abasi,” oro spirit emekde, mbiowo ẹkpenyene ndinam mme n̄kpọ ke usụn̄ Abasi.—Titus 1:7.

15, 16. (a) Didie ke mbiowo ẹkpebe anam-akpanikọ ekpemerọn̄ oro ke n̄ke Jesus? (b) Didie ke mbiowo ẹkere ẹban̄a mbon oro ẹsopde ke n̄kan̄ eke spirit?

¹⁵ Jesus ama owụt ete ke unenikpe Jehovah esiwụt edikere mban̄a, mbọm, ye eti ibuot. Ke akande kpukpru, enye ama odomo ndin̄wam mbon oro ẹkenyenede mme mfịna onyụn̄ ‘oyom ndinyan̄a se ikosopde.’ (Luke 19:10) Ukem nte ekpemerọn̄ oro ke n̄ke Jesus emi ye unana edikpa mba okoyomde erọn̄ oro okosopde tutu enye okụt, mbiowo ẹsiyom mbon oro ẹma ẹkeyo ẹkpọn̄ usụn̄ ke n̄kan̄ eke spirit ẹnyụn̄ ẹdomo ndida mmọ usụn̄ mfiak ndisịn ke otuerọn̄.—Matthew 18:12, 13.

¹⁶ Utu ke ndibiom mbon oro ẹkemede ndidi ẹma ẹnam akwa idiọkn̄kpọ ikpe, mbiowo ẹyom ndikọk udọn̄ọ nnyụn̄ nda mmọ usụn̄ nsịm edikabade esịt edieke ẹkemede ndinam oro. Mmọ ẹsikop inemesịt ke ini mmọ ẹkemede ndin̄wam owo oro ama okoyo ọkpọn̄ usụn̄. Nte ededi, mmọ ẹsikop mfụhọ ke ini anamidiọk mîmaha ndikabade esịt. Do ndinen idaha Abasi oyom ete mmọ ẹsio owo oro mîkabakede esịt ẹfep. Idem kpa ye oro, ukem nte ete idiọk udọ, mmọ ẹdori enyịn nte ke usen kiet ‘enyịn ayan̄wan̄a’ anamidiọk oro. (Luke 15:17, 18) Ntem, mbiowo ẹsinam usio-ukot ndika n̄kese ndusụk mbon oro ẹkesiode ẹfep nditi mmọ nte mmọ ẹkemede ndifiak ndi esop Jehovah.a

17. Nso utịtmbuba ke mbiowo ẹnyene ke ini ẹsede ẹban̄a ikpe idiọkn̄kpọ, ndien nso edu edin̄wam mmọ ndisịm utịtmbuba oro?

¹⁷ Oyom mbiowo akpan akpan ẹkpebe unenikpe Jehovah ke ini ẹsede ẹban̄a mme ikpe idiọkn̄kpọ. Mme idiọkowo ‘ẹma ẹsisan̄a ẹkpere’ Jesus koro mmọ ẹkekerede ke idaha mmimọ ayan̄wan̄a enye ndien enye ayan̄wam mmimọ. (Luke 15:1; Matthew 9:12, 13) Edi akpanikọ, Jesus ikenyịmeke idiọk edinam. Ini kiet oro Zacchaeus akabuanade udia ye Jesus ama onụk enye, ọwọrọetop owo n̄kanubọk, ndikabade esịt nnyụn̄ nnam edinen̄ede ke ufen oro enye akadade ọsọk mbon en̄wen. (Luke 19:8-10) Mbiowo mfịn ẹnyene ukem utịtmbuba oro ke ini mmọ ẹkpede ikpe—ndida owo oro anamde idiọkn̄kpọ nsịm edikabade esịt. Edieke mmọ ẹdide se ẹkemede ndisan̄a n̄kpere nte Jesus ekedide, eyedi mmemmem n̄kpọ ọnọ ediwak mme anamidiọk ndiyom un̄wam mmọ.

18. Nso idin̄wam mbiowo nditie nte “ọtọ udịbe ofụm”?

¹⁸ Esịt oro n̄kpọ ọsọpde otụk oyonụk mbiowo ndinam unenikpe Abasi, emi mîsọn̄ke ido mînyụn̄ inanake mbọm. Nte enemde, Ezra ama etịm esịt esie, idịghe ekikere esie kpọt, man ekpep nditọ Israel unenikpe. (Ezra 7:10) Esịt oro enyenede ifiọk ayan̄wam mbiowo ndida nnennen edumbet N̄wed Abasi nnam n̄kpọ nnyụn̄ nnyene mme idaha owo kiet kiet ke ekikere. Ke ini Jesus akanamde udọn̄ọ okụre n̄wan oro ọkọdọn̄ọde uwọrọ iyịp, enye okowụt ete ke unenikpe Jehovah ọwọrọ ndidiọn̄ọ uduak ibet. (Luke 8:43-48) Ẹkeme ndimen mbiowo oro ẹkpede unenikpe ye mbọm ẹdomo ye “ọtọ udịbe ofụm” mbon oro mmeme idemmọ m̀mê eke idiọk editịm n̄kpọ emi nnyịn idude afịnade.—Isaiah 32:2.

19. Didie ke eyenete an̄wan kiet akanam n̄kpọ aban̄a edida unenikpe Abasi nnam n̄kpọ?

¹⁹ Eyenete an̄wan kiet emi akanamde akwa idiọkn̄kpọ ama okụt unenikpe Abasi ke idemesie nnennen. Enye enyịme ete: “Ke akpanikọ, mma n̄kop ndịk ndika mbịne mbiowo. Edi mmọ ẹma ẹnam n̄kpọ ye ami ke mbọm ye ukpono. Mbiowo ẹketie nte mme ete utu ke mme ọsọn̄-ido ebiereikpe. Mmọ ẹma ẹn̄wam mi ndifiọk nte ke Jehovah idisịnke mi edieke ami mbierede ndinen̄ede mme usụn̄ mi. Mma n̄kụt ke idemmi nte enye otụnọde nnyịn nte ima ima Ete. Mma n̄keme ndin̄wan̄a esịt mi nnọ Jehovah, ye mbuọtidem nte ke enye oyokop n̄kpeubọk mi. Ke mfiakde nse edem, mmekeme nditịn̄ ke akpanikọ nte ke ndikosobo ye mbiowo ke isua itiaba ẹmi ẹkebede ekedi edidiọn̄ otode Jehovah. Toto ke ini oro, itie ebuana mi ye enye ọsọn̄ idem akan.”

Ẹnam Unenikpe Ẹnyụn̄ Ẹnam Se Inende

20. Nso idi mme ufọn edifiọk nnyụn̄ nnam unenikpe ye edinen ido?

²⁰ Ye inemesịt, unenikpe Abasi ọwọrọ ekese akan edinọ kpukpru owo se mmọ ẹdotde ndibọ. Unenikpe Jehovah onụk enye ndinọ mbon oro ẹnyenede mbuọtidem nsinsi uwem. (Psalm 103:10; Rome 5:15, 18) Abasi anam n̄kpọ ye nnyịn ke usụn̄ emi koro unenikpe esie enyene mme idaha nnyịn ke ekikere, onyụn̄ oyom ndinyanyan̄a utu ke ndibiom ikpe. Ke akpanikọ, nditịm mfiọk udomo unenikpe Jehovah anam nnyịn itetịm isịk ikpere enye. Ndien nte nnyịn idomode ndikpebe ikpehe edu esie emi, ẹyediọn̄ uwem nnyịn ye eke mbon en̄wen uwak uwak. Edibịne oro nnyịn ibịnede unenikpe ididịbeke Ete nnyịn eke heaven. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Mbufo ẹnịm [unenikpe], ẹnyụn̄ ẹnam se inende: koro edinyan̄a mi emekpere ndidi, edinen ido mi omonyụn̄ ekpere ndiyarade. Ọfọfọn ọnọ owo eke edinamde n̄kpọ ẹmi.”—Isaiah 56:1, 2.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

◻ Nso ke nsobo Sodom ye Gomorrah ekpep nnyịn aban̄a unenikpe Jehovah?

◻ Ntak emi ufak edide n̄wọrọnda usụn̄ oro Abasi owụtde unenikpe ye ima?

◻ Nso idi usụn̄ ita ẹmi nnyịn ikemede ndiwụt unenikpe?

◻ San̄asan̄a usụn̄ ewe ke mbiowo ẹkeme ndikpebe unenikpe Abasi?

[Mme ndise ke page 15]

Ebede ke utom ukwọrọikọ nnyịn, nnyịn iwụt unenikpe Abasi

[Ndise ke page 16]

Ke ini mbiowo ẹwụtde unenikpe Abasi, esidi mmemmem n̄kpọ ọnọ mbon oro ẹnyenede mfịna ndiyom un̄wam mmọ