Kûfụmi Nsan̄andọ Fo!

N̄WAN-YE-EBE ke ẹkpọn̄ Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Iso imam ebe ye n̄wan omowụt inemesịt oro mmọ ẹnyenede nte “obụk kiet,” ẹdianade kiet ke utuakibuot oro ẹtuakde ẹnọ Abasi mmọ, Jehovah. (Matthew 19:6) Nte ededi, idịghe kpukpru ini ke mmọ ẹkesinyene edidianakiet oro m̀mê ndibuana ukem n̄kpọ emi ẹnịmde ke akpanikọ. Ini ama odu emi n̄wanndọ oro, Atsuko, ekesikade mme mbonoesop ikpọn̄. Enye adan̄aoro eyenyọn̄ ufọk okosobo ebe oro ekedide ọkpọsọn̄ owo iyatesịt ekesifioride n̄kpọ ọnọ enye. Ẹbe esie, Kazutaka, inikiet ama ayat esịt etieti tutu eyedi se enye omụmde okpokoro udia, ke onụkde ini kiet, ama ọduọk ofụri udia mbubịteyo oro ke isọn̄.

Kpa nte Jesus ekebemde iso etịn̄, ata Ido Ukpono Christ amada ubahade edi ke ndusụk ufọk. (Matthew 10:34, 35) Edi, ukem nte Kazutaka ye Atsuko, idahaemi ndusụk mmọ ke ẹnyene edidianakiet eke ido ukpono ye inemesịt ke ufọk mmọ. Nte ededi, utọ edidianakiet oro ikotịbeke wap. Nso ke mme andinịm ke akpanikọ ẹkenam ndikan ubiọn̄ọ nnyụn̄ nda ata n̄kemuyo ndi ke ufọk? Mbemiso inemede iban̄a oro, ẹyak nnyịn ise m̀mê nso ikam idi ndusụk ntak oro nsan̄andọ ẹsibiọn̄ọde.

Ntak Emi Mmọ Ẹkebiọn̄ọde?

Atsuko ọdọhọ ete, “Nte ami mfiakde ndụn̄ọde se ikotịbede, ami mmọdiọn̄ọ nte ke mmasiwọrọ n̄ka mme mbonoesop ye unana edinam mme n̄kpọ an̄wan̄a ebe mi.” Ndikpọn̄ enye ikpọn̄ ke ufọk ye unana editịn̄ nnọ enye, Kazutaka ama esiyat esịt.

Ikan̄ ukọbọ ekeme n̄ko ndibụbede nsak ke ntak ufụp. Akparawa ebe kiet, Shigeo, ama ọtọn̄ọ ndinyene eyịghe unana ntak mban̄a mbufa nsan̄a an̄wan esie. “Nte n̄wan mi ekesidọn̄de n̄kpọ ke iso adaha ukpepn̄kpọ, ami n̄kekere ke enye enyene erenowo efen.” N̄wan esie, Masako, onyịme ete, “Nnyịn akananam ikenyeneke ifet uneme nneme ke ufọt nnyịn mbiba kpọt. Akananam ntịn̄ke udọn̄ esịt akpanikọ mi nte enye n̄ko ekpep akpanikọ Christian.”

Toshiko, n̄wanndọ kiet, ama ekere n̄kpọ ukem nte Shigeo ekekerede. “Ke ini ebe mi ọkọtọn̄ọde ndikpep n̄kpọ ye Mme Ntiense Jehovah, ami mma mbiọn̄ọ sia enye nsịt nsịt okodoride n̄kpọ ke ini oro enye ekesibiat ye esop. Mma n̄wọn̄ọde mbịne un̄wọn̄ mmịn man n̄keme ndifehe mbọhọ mme mfịna ke adan̄aemi enye ọkọwọrọde.”

Ikọ Toshiko owụk owo mbara mban̄a ntak en̄wen​—ndobo. Oro edi nte ekesitiede ye ndusụk mbon oro ẹkebiọn̄ọde ke akpa ke ini mme nsan̄andọ mmọ ẹwọrọde kpukpru ini ẹka mme mbonoesop mmọ. Ebe kiet eti ete, “Ke ndude ikpọn̄ ke ufọk, mma nsikere ke ẹsịn mi.” Owo efen ọdọhọ ete, “Ekesitie mi ke idem nte n̄kpọ eke n̄wan ye nditọ mi ẹkewọrọde ẹkpọn̄ mi.” Sia edide ọkpọsọn̄ n̄kpọ ọnọ ekese irenowo ndidọhọ, “Ami mmokop ndobo, mbọk tie ke ufọk,” ndusụk mmọ ẹwọn̄ọde ẹbiọn̄ọ edinam ido ukpono nsan̄andọ mmọ.

Mfịghe otode mme ufan ye iman ke ndusụk ini ekeme ndida nsịm ubiọn̄ọ otode nsan̄andọ oro ọkọfọnde ido ke akpa. Ẹdọhọ ẹte ke Edem Usiahautịn n̄wanndọ ke ofụri ofụri edi se “ẹdadeda ẹdisịn ẹnọ ubon utu ke enye ndidiana kiet ye ebe esie.” Mfịghe otode mme iman ekeme ndida utọk mmemmem mmemmem ndi. N̄wan Takashi edide Christian ama esịn nditiene mbuana ke utuakibuot ke itieuwa ubon mbon Buddha. Takashi anam an̄wan̄a ete, “Ndinam mfịna ẹmi ọsọn̄ ubọk, nnyịn ima ikodụn̄ ikpere ete ye eka mi. Eka mi ama enyịk mi, ntre mma nsịn n̄wan mi ndịk ke idem nnyụn̄ nnam n̄kpọ obom obom.”

Utọk, oro edemerede ọkpọsọn̄ ọkpọsọn̄ ke ntak unana eti nneme, ufụp, ndobo, m̀mê mfịghe otode iman, ekeme ndida nsịm afai. Iren kiet oro ekesimiade n̄wan esie onyịme ete: “Ami n̄koyomke ido ukpono ọbọ mi ubon mi ada.” Owo efen ọdọhọ ete: “Ami mma nsua ndisinyọn̄ ndidụk ufọk oro anade ukpọk.” Iso-ọfọn mmọ ẹkesikere ẹte, ‘Edieke ikọ mîkemeke nditre ọkpọsọn̄ udọn̄ ido ukpono emi, ubọk ita ifan̄ ẹyetre.’

Nte inem n̄kpọ, kpukpru nsan̄andọ oro isiakde ke enyọn̄ emi nte ini akade ẹma ẹdiana kiet ke utuakibuot. Ifiọk n̄kpọntịbe iyatesịt mmọ idahaemi ẹyedi n̄kpọ eset. Edi ke mmọ ẹma ẹkesobo mme n̄kpọ ẹmi, mmọ ẹdu ke eti idaha ndinọ nti ekikere oro akpan̄wamde ndinịme mme ikan̄ ikan̄ n̄kpọ oro ekemede nditịbe ndien iso-ọfọn adade edidianakiet ke utuakibuot edi ke mme ubon oro ẹsụk ẹbaharede ke afan̄ emi.

Sọn̄ọ Yịre ke Akpanikọ

Ke ini afo osiode ubọk fo anyan ndidụri owo oro oyomde ndikpa nsio ke mmọn̄, ana afo ke idemfo ọsọn̄ọ owụk ukot ke isọn̄. Edieke afo mûsọn̄ọke uwụk ukot, afo n̄ko eyeduọk odụk mmọn̄. Kpasụk ntre, usụn̄ ndin̄wam nsan̄andọ fo edi afo ke idemfo ndisọn̄ọ mmụm akpanikọ oro anyan̄ade uwem n̄kama. Owo kiet oro ke akpa ekesibiọn̄ọde ọdọhọ ete, “Ke ini ubiọn̄ọ mi ọkọdiọkde akaha, n̄wan mi okosụk omomụm nditọ mi ubọk ọwọrọ aka ukpepn̄kpọ. Ke ekpedide enye ama etek ke ifịk, ami n̄kpekeyịk m̀mê mbuọtidem esie edi ata mbuọtidem.”

Kazutaka, oro okonụkde okpokoro udia ọduọk, ayarade se ikokpụhọrede edu esie nte enye obụkde nsụhọ mbụk esie ete: “Ke akpatre, mma nsịn ndinọ Atsuko okụk ukpeusụn̄. Idem kpa ye oro, enye ama esika kpukpru ukpepn̄kpọ onyụn̄ ada nditọn̄wọn̄ aka. Man anam oro, enye ama anyam mme ọkpọ ọkpọ inyene esie, nsịt nsịt. Mma n̄kụt nte ndide ndisịme nnyụn̄ nnana udọn̄ ndikọbọ enye. Utu ke oro, mma ntọn̄ọ ndikot mme magazine oro enye ekesiyakde obon man ami n̄kpokụt.”

Nyene Nneme ye Nsan̄andọ Fo

N̄wan Kazutaka, Atsuko ọdọhọ ete, “Akpakana ami n̄kot ebe mi edibuana ye ami nnyụn̄ nnam enye ọfiọk nte ke ami nyom nnyịn ikpep Bible ọtọkiet. Enye ama esitịmede esịt aban̄a mi ye ubon. Edinyene eti nneme akpakanam ata akamba n̄kpọ ndisụhọde editịmede esịt esie.” Ih, eti nneme edi usụn̄ ndifiọk kiet eken ọfọn. Bible ọnọ item ete: “Unana item (“ndịbe ndịbe ikọ,” NW) esịn uduak okpu.” (Mme N̄ke 15:22) Ke udọn̄ikọ emi, ana “ndịbe ndịbe ikọ” oro etịn̄de ye nsan̄andọ fo aban̄a mme edinam ido ukpono fo edi se ẹma ẹkebemiso ẹtie ẹkere ẹnyụn̄ ẹtịn̄ enye ye usọ. “Esịt owo eti ibuot anam inua esie edi ọniọn̄: enye eyenyụn̄ ọbọrọ ke se n̄kpọkinua esie ekpepde,” ntre ke Bible ọdọhọ. (Mme N̄ke 16:23) Edi akpan n̄kpọ n̄ko ndiwụt ọniọn̄ ke ndimek eti ini ntịn̄ ikọ.​—Ecclesiastes 3:7.

Nte afo etịn̄de ikọ iso-ọfọn edi akpan n̄kpọ n̄kọ nte se afo etịn̄de. Apostle Paul ọnọ item ete: “Eyak nneme mbufo ẹnyene inem ke esịt kpukpru ini, nte ẹsịnde inụn̄ ke esịt, kpan̄ mbufo ẹdiọn̄ọ nte mbufo ẹkpemende ikọ ẹnọ kpukpru owo ibọrọ.” (Colossae 4:6) Ke ini afo etịn̄de ikọ inem inem, ke usụn̄ eyede, nsan̄andọ fo eyesụhọde ubọk ke nte esịride utọn̄ esie mbak edikop se afo enyenede nditịn̄.

Ediwak ebe ẹkụt nte edide ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndiyak iban mmọ ẹkpep mmọ n̄kpọ. Ntre oyom iban ẹnyene ukeme ndikpụhọde ntiene usụn̄ oro ọfọnde. Kikuyo ama ada mme n̄wed Watch Tower Society anam n̄kpọ nte ọfọnde. N̄wan emi ọdọhọ ete: “Ndondo oro Awake! mi otode itie ubọn̄wed edi, ami nyedụn̄ọde nyom mme n̄kpọ oro ẹdinemde ebe mi. Ekem nyebọn̄ akam nyom ifet ndida mmọ mbuana ye enye.” N̄wan emi ama esikpọn̄ magazine ke itie uyeremmọn̄ onyụn̄ odụn̄ọde mme ikọn̄-n̄wed oro kpukpru usen ndise m̀mê ebe ama okot ibuotikọ oro. Ke ini etiede nte enye ikokotke, n̄wan emi eyekpụhọ magazine. Idahaemi ebe Kikuyo edi asan̄autom unamutom ye asiakusụn̄.

Odudu Eti Edu Uwem

Edi nso edieke nsan̄andọ fo mînyịmeke ndineme nneme ido ukpono ye afo? Ndimehe ye mme Christian eken ekeme ndinịme ikan̄ ikan̄ ubiọn̄ọ oro onyụn̄ onụk nsan̄andọ fo ndikpep Bible. Masao, edide ebiowo idahaemi, ke inikiet ko ekesikpakpan Mme Ntiense Jehovah nditọ ikpat ke ufọk esie. Enye eti ete: “Ke akpatre mma nnyịme ndikpep Bible ye Mme Ntiense ke n̄wan mi ama ekekpe mi ubọk ndin̄wam ke edibọp Ufọkmbono Ohio Ubọn̄. Ama otụk mi ke esịt ndikụt nte kpukpru owo ẹnamde utom ọtọkiet ke inemesịt​—ye unana edikpe okụk.”

Nso ke afo ekeme ndinam edieke nsan̄andọ fo mînyịmeke ndineme nneme ido ukpono ye owo ekededi? Apostle Peter ọnọ item ete, “Man edieke ndusụk mmọ mînịmke ikọ Abasi ke akpanikọ, ẹkpedụri mmọ ẹda, itoho ke ukwọrọikọ, edi oto ke edu [nsan̄andọ] mmọ.” Ke uwụtn̄kpọ, nso orụk edu uwem ke n̄kan̄ Christian an̄wan ikeme ndidụri ebe esie nda? “Edisana ido ye ndịk (“ntotụn̄ọ ukpono,” NW)” oro ayararede “edisịnen̄kpọ eke mîdibiarake, kpa sụn̄sụn̄ spirit eke enyenede iso bụt . . . ke esịt esịt uwem,” ntre ke Peter ọdọhọ.​—1 Peter 3:1-4.

Christian an̄wan kiet ama ada edumbet emi esịn ke edinam ke ini ebe esie oro ekesibiọn̄ọde enye akabuanade ke idiọk edinam. Okposụkedi emi akadade bụt ye ntakurua okụk ọsọk enye, enye ikokopke n̄kụni ndomokiet ito n̄wan m̀mê nditọ esie. Ebe emi ama onyịme ete, “Ami mma mfiọk nte ke ukpepn̄kpọ Bible mmọ ekedi ntak n̄wọrọnda edu uwem mmọ.” Ke ama ekesịn ubiọn̄ọ ke ediwak isua, enye ama ọtọn̄ọ ndikot Bible. Mme ebe eken oro ke ukperedem ẹkekabarede ẹdi Mme Ntiense ẹdọhọ ẹte: “Ami n̄kedi ebe oro n̄wan akarade, edi inikiet inikiet n̄wan mi ama okpono mi nte ibuot ufọk.” “Ke ini nsan̄a mbon mbubehe mi ẹkesidide ufọk nnyịn, n̄wan mi ama esidara mmọ ufiop ufiop. Ami mma mma oro.”

Eti edu uwem eke nditọn̄wọn̄, n̄ko, ekeme ndinam esịt mme andibiọn̄ọ emem. Ke ini ẹkebụpde m̀mê nso ikokpụhọde edu esie, ete oro ke akpa ekesibiọn̄ọde n̄wan esie ọkọdọhọ ete: “Ke ini eyeneren mi oro edide isua-iba-ye-ubak ọkọfiọkde ke ami mmọn̄ nduọ obom, enye eyefiori ke ọkpọsọn̄ uyo ete: ‘Ima eyenyene anyanime, onyụn̄ ọfọn ido . . . ’ ” (1 Corinth 13:4-7) Eyen emi ẹkenọde ukpep mfọn mfọn mi ama anam ete esie odụn̄ọde Bible. Ediwak ete ẹma ẹbiere ndidụn̄ọde Bible sia nditọ mmọ ẹkekpede mmọ ubọk ndikpe n̄kpọ.

Ke akpatre, edisobo ye owo idara idara ye edinam n̄kpọ ke ido mbubru ekeme ndinam n̄kpọ n̄kpaidem otịbe ke edu nsan̄andọ fo. Ebe kiet ama ọdọhọ n̄wan esie oro edide andinịm ke akpanikọ ete atan̄ se ededi oro enye oyomde ọwọrọ, okûdedei afiak ọnyọn̄ edi aba. N̄wan esie ama ọbọrọ ete, “Ami nyomke eyen mi, nyomke okụk, nnyụn̄ nyomke n̄kpọ obụkidem.” Ekem n̄wan emi ama atat akamba furoshiki (ọfọn̄ oro ẹkamade ke Japan ẹwan̄ ẹnyụn̄ ẹmen n̄kpọ) ebri ke isọn̄ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Idụhe n̄kpọ ọsọn̄de urua ọnọ mi akan fi. Dụk furoshiki! Ami nyom ndimen fi.” Ebe oro ama etre ndibiọn̄ọ, ọtọn̄ọ ndikpep Bible, ndien idahaemi anam utom nte ebiowo.

Edieke afo ọsọn̄ọde eyịre ke akpanikọ, akade iso enyene eti nneme, edide eti nsan̄a, onyụn̄ akamade idemfo ke ido eke eyede, ekeme ndidi afo eyen̄wam nsan̄andọ fo akabade edi andinịm ke akpanikọ. Owo kiet oro ke akpa ekesibiọn̄ọde ọdọhọ ete, “Idem edieke etiede nte ke nsan̄andọ fo ikabakede idi andinịm ke akpanikọ, ekeme ndidi enye ke okpụhọde ke esịt esie.” Ntre kûkpa mba. Da nsịnudọn̄ oro apostle Paul ọnọde kpukpru mbon oro ẹnyenede nsan̄andọ ẹmi mînịmke ke akpanikọ sịn ke esịt: “N̄wan, anam didie ọfiọk m̀mê afo edinyan̄a uberi? Afo ebe, onyụn̄ anam didie ọfiọk m̀mê afo edinyan̄a n̄wan fo?”​—1 Corinth 7:16.